Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 2

Kondo ka muoyo kimpe ku mêsu kua Nzambi

Kondo ka muoyo kimpe ku mêsu kua Nzambi

“Nuikale anu ne kondo ka muoyo kimpe.” —1 PETELO 3:16.

1, 2. Bua tshinyi tudi dijinga ne tshidi mua kutuludika patudi muaba utudi katuyi bamanye? Ntshinyi tshidi Yehowa mutupeshe bua kutuludika?

FUANYIKIJA ne: udi upitshila mu tshipela tshinene. Muaba uudi au udi anu wenda ushintuluka padi mpepele mikole ituta, ipepula lusenga nseke yonso. Mbipepele bua wewe kujimina. Neumanye kua kuya bishi? Bidi bikengela muntu anyi tshintu bua kukuludika. Tshintu atshi tshidi mua kuikala kaleji nord, dîba ne mitoto, karte, GPS (programe udi wenda ne Enternete udi uleja muaba udi muntu anyi udi tshintu), anyi nansha muntu udi mumanye tshipela atshi bimpe. Kuikala ne tshidi mua kutuludika kudi ne mushinga, bualu tuetu bamanye kutudi tuya bidi mua kutusungila.

2 Tuetu bonso tutu tupeta ntatu ya bungi, ne mbipepele bua kudiumvua imue misangu bu bajimine. Kadi Yehowa mmupeshe yonso wa kutudi kondo ka muoyo bua kutuludika. (Yakobo 1:17) Tumonayi tshidi kondo ka muoyo kumvuija ne mushindu utuku kenza mudimu. Pashishe netumone mutudi mua kulongesha kondo ketu ka muoyo, bua tshinyi tudi ne bua kutabalela kondo ka muoyo ka bantu bakuabu, ne mudi kondo ka muoyo kimpe mua kulengeja nsombelu wetu.

TSHIDI KONDO KETU KA MUOYO KUMVUIJA NE MUDIKU KENZA MUDIMU

3. Kondo ketu ka muoyo ntshinyi?

3 Kondo ketu ka muoyo ndipa dimpe dia dikema dia kudi Yehowa. Mbukole budi munda muetu budi butuambila tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Muaku wa mu tshiena Greke udibu bakudimune mu Bible ne: “kondo ka muoyo” udi umvuija “kudimanya.” Padi kondo ketu ka muoyo kenza mudimu bimpe, kadi katuambuluisha bua kumanya tshitudi menemene. Kadi katuambuluisha bua kumanya ne: meji adi munda muetu mmimpe anyi mmabi ne bikala mushindu utudi tudiumvua muimpe anyi mubi. Kadi mua kutusaka bua kuenza malu mimpe ne kuepuka malu mabi. Kadi kabidi mua kuenza bua tumvue disanka patudi bangate dipangadika dimpe anyi tudiumvue bapile patudi bangate dipangadika dibi.—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu 5.

4, 5. (a) Ntshinyi tshivua tshifikile Adama ne Eva pavuabu babenge kuteleja kondo kabu ka muoyo? (b) Fila bilejilu bia mu Bible bidi bileja mudi kondo ka muoyo kenza mudimu.

4 Yonso wa kutudi udi mua kusungula bua kuteleja kondo kende ka muoyo anyi kubenga kukateleja. Adama ne Eva bakasungula bua kubenga kuteleja kondo kabu ka muoyo, kubafikishabi ku dienza mpekatu. Pashishe bobu kudiumvua bapile, kadi kakutshivua tshikuabu tshia kuenza to. Bakavua bamane kubenga bua kutumikila Nzambi. (Genese 3:7, 8) Nansha muvua yonso wa kudibu ne kondo ka muoyo kapuangane ne mumanye ne: bivua bibi bua kubenga kutumikila Nzambi, bakasungula bua kubenga kuteleja kondo kabu ka muoyo.

5 Kadi bantu ba bungi bapange bupuangane bobu mbateleje kondo kabu ka muoyo. Yobo mmutushile tshilejilu tshimpe. Bu muvuaye muangate mapangadika mimpe, wakamba ne: “Muoyo wanyi kawakumpisha matuku onso antshidi ne muoyo to.” (Yobo 27:6) Pavua Yobo muambe ne: “muoyo wanyi,” uvua wakula bua kondo kende ka muoyo, bukole buvua bumuambila tshivua tshimpe ne tshivua tshibi. Kadi kuvua misangu ivua Davidi yeye ubenga kuteleja kondo kende ka muoyo ne ubenga kutumikila Yehowa. Pashishe uvua udiumvua mupile bienze anu bu ne: muoyo wende uvua ‘umututa.’ (1 Samuele 24:5) Kondo ka muoyo ka Davidi ke kavua kamuambila ne: uvua muenze bualu bubi. Uvua mua kulonga bua kuepuka dienza tshilema tshikuabu tshia buena atshi pa kuteleja kondo kende ka muoyo.

6. Bua tshinyi tudi tuamba ne: kondo ketu ka muoyo ndipa dia kudi Nzambi?

6 Nansha bantu badi kabayi bamanye Yehowa batu bajingulula ne: kudi malu adi mimpe ne adi mabi. Bible udi wamba ne: “Badi bapishibua anyi babingishibua kudi meji abu bobu nkayabu.” (Lomo 2:14, 15) Tshilejilu, bantu ba bungi mbamanye ne: kushipangana anyi kuiba nkubi. Nansha mudibu kabayi bamanye ne: tshidi tshibambila atshi nkondo kabu ka muoyo (bukole budi Yehowa muteke munda muabu bua kubambila tshidi tshimpe ne tshidi tshibi), mu bulelela badi bakateleja. Badi kabidi balonda mêyi manene a Nzambi anyi bulelela bua nshindamenu budi Yehowa mufile bua kutuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe mu nsombelu wetu.

7. Bua tshinyi kondo ketu ka muoyo kadi mua katushima misangu mikuabu?

7 Kadi kondo ketu ka muoyo kadi misangu mikuabu mua kutushima. Tshilejilu, badi mua kukanyanga kudi meji etu a bantu bapange bupuangane ne mushindu utudi tudiumvua, ne koku kutulombola mu njila mubi. Kondo ka muoyo kimpe kakatu kadiluila to. (Genese 39:1, 2, 7-12) Bidi bikengela kukalongesha. Ke bualu kayi Yehowa mmutupeshe nyuma wende muimpe ne mêyi manene a mu Bible bua kutuambuluisha. (Lomo 9:1) Tumonayi mutudi mua kulongesha kondo ketu ka muoyo.

MMUSHINDU KAYI UTUDI MUA KULONGESHA KONDO KETU KA MUOYO?

8. (a) Mushindu utudi tudiumvua udi mua kulenga kondo ketu ka muoyo bishi? (b) Ndukonko kayi lutudi ne bua kudiela kumpala kua kuangata dipangadika?

8 Kudi bantu badi bela meji ne: kuteleja kondo kabu ka muoyo kudi kumvuija kulonda mudibu badiumvua tshianana. Badi bela meji ne: badi mua kuenza tshionso tshidibu basue bua kuenza padibu bobu batshimona ne: ntshimpe. Kadi dipanga dietu dia bupuangane didi mua kutusaka bua tudiumvue mu mushindu kampanda anyi kansanga, ne mushindu au udi mua kutupambuisha. Mushindu utudi tudiumvua udi mua kuikala ne bukole bua bungi, ufika too ne ku dilenga kondo ketu ka muoyo. Bible udi wamba ne: “Muoyo udi udinga kupita tshintu tshikuabu kayi tshionso ne mmubi mutambe. Nnganyi udi mua kuwumanya?” (Yelemiya 17:9) Nunku tudi mua kutuadija kuela meji ne: bualu kampanda mbuimpe nansha buobu buikale bubi. Tshilejilu, kumpala kua Paulo kulua muena Kristo uvua ukengesha bantu ba Nzambi bibi bitambe, wela meji ne: tshivuaye wenza atshi tshivua tshimpe. Buende yeye, uvua ne kondo ka muoyo kimpe. Kadi wakalua kuamba pashishe ne: “Yehowa ke udi undumbuluisha.” (1 Kolinto 4:4; Bienzedi 23:1; 2 Timote 1:3) Pavua Paulo mumanye muvua Yehowa umona bualu buvuaye wenza, wakajingulula ne: uvua ne bua kushintuluka. Nunku kumpala kua kuenza bualu kampanda, tudi ne bua kudikonka ne: ‘Yehowa mmusue bua ngenze tshinyi mu bualu ebu?’

9. Kutshina Nzambi kudi kumvuija tshinyi?

9 Wewe munange muntu, kuakujinga kumubungamija to. Bu mutudi banange Yehowa, katuena basue kuenza bualu kampanda budi mua kumubungamija to. Ditshina dietu dia kubungamija Yehowa didi ne bua kuikala dikole menemene. Tudi tumuenena bualu ebu ku tshilejilu tshia Nehemiya. Wakabenga bua kubuelela pa muanzu wende wa bunguvena bua kupeta bubanji. Bua tshinyi? Wakamba ne: uvua muenze nanku “bua ditshina dia Nzambi.” (Nehemiya 5:15) Nehemiya kavua musue kuenza bualu buvua mua kubungamija Yehowa to. Anu bu Nehemiya, tuetu petu tudi tutshina bua kubungamija Yehowa patudi tubenga kuenza malu mabi. Tudi mua kumanya malu adi asankisha Yehowa patudi tubala Bible.—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu 6.

10, 11. Mmêyi manene kayi a mu Bible adi mua kutuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe bua maluvu?

10 Tshilejilu, muena Kristo udi mua kudiebeja bikalaye mua kunua maluvu anyi kubenga kuanua. Mmêyi manene kayi adi mua kumuambuluisha bua kuangata dipangadika dimpe? Amue a kudiwu ngowu aa: Bible kena ukandika dinua maluvu to. Mu bulelela, udi utuambila ne: mvinyo ndipa dia kudi Nzambi. (Misambu 104:14, 15) Kadi Yezu wakambila bayidi bende bua kubenga kuditua mu “bunuavi.” (Luka 21:34) Paulo pende wakambila bena Kristo bua kuepuka ‘bibilu bia bisankasanka ne dikuatshika dia maluvu.’ (Lomo 13:13) Wakamba ne: bakuatshiki ba maluvu “kabakupiana Bukalenge bua Nzambi to.”—1 Kolinto 6:9, 10.

11 Muena Kristo udi mua kuikala udiebeja ne: ‘Maluvu adi ne mushinga kayi kundi? Ntu njinga kuanua bua meme kudiumvua bimpe anyi? Ntu nganua bua kupeta dikima anyi? Ndi mumanye bungi bua maluvu andi mua kunua ne misangu indi mua kuanua anyi? * Ndi mua kupitshisha dîba bimpe ne balunda banyi nansha koku kakuyi maluvu anyi?’ Tudi mua kulomba Yehowa bua atuambuluishe bua kuangata mapangadika mimpe. (Bala Misambu 139:23, 24.) Tuetu tuenza nunku tudi tulongesha kondo ketu ka muoyo bua kikale kalonda mêyi manene a mu Bible. Kadi anu mutuabimona, kulongesha kondo ketu ka muoyo ki nkuimanyine anu apa to.

TSHIDI TSHITUSAKA BUA KUTABALELA TUONDO TUA MIOYO TUA BAKUABU

12, 13. Bua tshinyi kondo ketu ka muoyo kadi mua kushilangana ne tuondo tua mioyo tua bakuabu? Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua dishilangana edi?

12 Bantu bonso kabena ne tuondo tua mioyo tua muomumue to. Kondo kebe ka muoyo kadi mua kukuanyishila bua kuenza bualu kampanda budi kondo ka muoyo ka muntu mukuabu kakayi kamuanyishila yeye to. Tshilejilu, wewe udi mua kuikala unua maluvu, padi mukuabu muntu umona yeye ne: kena mua kuanua to. Bua tshinyi bantu babidi badi mua kudiumvua mishindu ibidi mishilangane mu bualu ebu?

Kondo ka muoyo kalongesha kadi kakuambuluisha bua kumanya ni udi mua kunua maluvu anyi kubenga kuanua

13 Mushindu udi muntu udiumvua bua bualu kampanda udi mua kuikala ulondeshila muaba udiye mukolele, muvua dîku diabu dibumona, malu akadiye mumonamone, ne malu makuabu kabidi. Mu tshilumbu tshia maluvu, pamuapa muntu uvua ne lutatu lua kutshintshikila bungi buvuaye mua kunua ku kale udi mua kufika ku dibenga kunua tuluvu nansha tukese. (1 Bakalenge 8:38, 39) Wewe mupeshe muntu maluvu, yeye muabenge, newenze tshinyi? Neumvue bibi anyi? Neumusumishe bua anue anyi? Neujinge kumanya bua tshinyi mmubenge anyi? Wewe unemeka kondo kende ka muoyo kuena mua kuenza nanku to.

14, 15. Ntshilumbu kayi tshivua tshijuke mu matuku a Paulo? Mmubelu kayi muimpe uvua Paulo mufile?

14 Mu matuku a mupostolo Paulo, tshilumbu kampanda tshiakajuka tshivua tshileja mudi tuondo tua mioyo tushilangane. Minyinyi mikuabu ivuabu bapanyisha mu tshisalu ivua ya nyama ivuabu balambula mu ntendelelu wa dishima ne balambula mpingu. (1 Kolinto 10:25) Paulo kavua umona ne: bivua bibi bua kusumba minyinyi ayi ne kuyidia to. Buende yeye biakudia bionso bivua bifumina kudi Yehowa. Kadi bena Kristo bakuabu bavua batendelela mpingu kumpala kabavua bamona malu bu yeye to. Buabu bobu kudia minyinyi ayi kuvua kubi. Paulo uvuaku mudiambile ne: ‘Kabiena bienzela kondo kanyi ka muoyo bualu to. Ndi ne bukenji bua kudia tshionso tshindi musue’ anyi?

15 Paulo kavua wela meji nanku to. Mushindu uvua bena Kristo nende badiumvua uvua ne mushinga wa bungi menemene kudiye bimusaka too ne bua kulekela malu avuaye ne bukenji bua kuenza. Paulo wakamba ne: katuena ne bua kuikala “tudisankisha to.” Wakamba kabidi ne: “Bualu nansha Kristo kakadisankisha to.” (Lomo 15:1, 3) Anu bu Yezu, Paulo uvua utamba kutabalela bantu bakuabu kupita muvuaye uditabalela.—Bala 1 Kolinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Bua tshinyi katuena ne bua kulumbuluisha muena Kristo netu bua bualu budi kondo kende ka muoyo kamuanyishila bua kuenza?

16 Kadi netuenze tshinyi bikala kondo ka muoyo ka muntu mukuabu kamuanyishila bua kuenza bualu butudi tuetu tumona ne: mbubi? Tudi ne bua kudimuka bua kubenga kumubipisha ne kubenga kusumisha ne: wetu mmuenenu ke muimpe, wende mmubi. (Bala Lomo 14:10.) Yehowa mmutupeshe kondo ka muoyo bua tudilumbuluishe tuetu nkayetu, ki mbua tulumbuluishe bakuabu to. (Matayi 7:1) Katuena tujinga bua tshisumbu tshitapuluke bua malu atudi tusungula bua kuenza to. Kadi tudi tukeba mishindu ya kukolesha dinanga ne buobumue.—Lomo 14:19.

KUIKALA NE KONDO KA MUOYO KIMPE KUDI KUTUAMBULUISHA

17. Ntshinyi tshidi tshienzekele kondo ka muoyo ka bantu bakuabu?

17 Mupostolo Petelo wakafunda ne: “Nuikale anu ne kondo ka muoyo kimpe.” (1 Petelo 3:16) Bia dibungama, padi bantu batungunuka ne kubenga kulonda mêyi manene a Nzambi, ndekelu wa bionso kondo kabu ka muoyo kakena kabadimuija kabidi to. Paulo wakamba ne: kondo ka muoyo ka nunku ‘nkoshike anu bu kosha ne tshiamu tshikunjija mu kapia.’ (1 Timote 4:2) Ukadiku muoshike bibi anyi? Paudi woshika nanku, dikoba diebe didi dipapa kuyi mua kumvua kabidi tshintu muaba au to. Muntu yeye anu wenza malu mabi, kondo kende ka muoyo kadi mua ‘kuoshika,’ ne mu bungi bua matuku kalekela kumudimuija.

Kondo ka muoyo kimpe kadi katulombola mu nsombelu wetu ne katupetesha disanka ne ditalala dia mu muoyo

18, 19. (a) Ntshinyi tshidi didipisha anyi bundu bitulongesha? (b) Tudi mua kuenza tshinyi tuetu tudipisha bua mpekatu itukadi banyingalele?

18 Patudi tudipisha, kondo ketu ka muoyo kadi mua kuikala katuambila ne: tudi benze bualu bubi. Bualu ebu budi mua kutuambuluisha bua kujingulula tshituvua benze ne kulekela kutshienza. Tudi basue kulongela ku bilema bietu bua katubienji kabidi to. Tshilejilu, nansha muvua mukalenge Davidi muenze mpekatu, kondo kende ka muoyo kakamusaka bua kunyingalala. Uvua mukine malu avuaye muenze, kudisuikaye bua kutumikila Yehowa matuku avua kumpala. Malu avua menzekele Davidi akamufikisha ku diamba ne: Yehowa “udi muimpe ne udi mudiakaje bua kubuikidilangana.”—Misambu 51:1-19; 86:5; tangila Dimanyisha dia ku ndekelu dia 7.

19 Kadi nansha muntu yeye mumane kunyingalala kukadi matuku a bungi bua mpekatu kampanda, udi mua kuikala utshidi udiumvua anu mupile bua tshivuaye muenze atshi. Didipisha didi mua kusama muntu ku muoyo ne didi mua kumufikisha ku didiumvua kayi ne mushinga. Biwikala udiumvua nanku imue misangu, vuluka ne: kuena mua kushintulula malu avua menzeke kale to. Nansha biobi ne: tshikondo atshi uvua mumanye bimpe tshivua tshimpe ne tshivua tshibi anyi kuyi mumanye, Yehowa uvua mukufuile luse ne muoyo mujima, ne uvua mukupule mpekatu ayi. Kutshiena ne bualu kumpala kua Yehowa ne udi mpindieu wenza tshidi tshimpe. Muoyo webe udi mua kuikala utshidi ukupisha, kadi Bible udi wamba ne: “Nzambi mmunene kupita mioyo yetu.” (Bala 1 Yone 3:19, 20.) Bualu ebu budi bumvuija ne: dinanga diende ne difuilangana diende dia luse mbipite didipisha dietu anyi bundu butudi mua kuikala tumvua. Ikala mutuishibue ne: Yehowa mmukufuile luse. Padi muntu witaba ne: Yehowa mmumufuile luse, kondo kende ka muoyo nekikale mu ditalala ne neenzele Nzambi mudimu ne disanka.—1 Kolinto 6:11; Ebelu 10:22.

20, 21. (a) Mbenze mukanda eu bua tshinyi? (b) Mbudikadidi kayi budi Yehowa mutupeshe? Tudi ne bua kuenza nabu mudimu mushindu kayi?

20 Mbenze mukanda eu bua kukuambuluisha bua kulongesha kondo kebe ka muoyo bua kikale kakudimuija ne kakukuba mu matuku mabi a ku nshikidilu aa. Neukuambuluishe kabidi bua kutumikila mêyi manene a mu Bible mu nsombelu mishilashilangane. Kadi mukanda eu kawakukupesha mulongolongo wa mikenji ya tshia kuenza mu nsombelu yonso to. Tudi tulonda “mukenji wa Kristo” udi muimanyine pa mêyi manene a mu Bible. (Galatiya 6:2) Katuena mua kuenza bualu bubi, tudibingisha ne: kakuena mukenji musunguluke mu bualu ebu to. (2 Kolinto 4:1, 2; Ebelu 4:13; 1 Petelo 2:16) Kadi tudi tukuata mudimu ne budikadidi butudi nabu bua kuleja mutudi banange Yehowa.

21 Patudi tuelela meji pa mêyi manene a mu Bible ne tuatumikila, tudi tulonga mua kuenza mudimu ne ‘bieledi bietu bia meji bia kujingulula nabi malu’ ne mua kuela meji anu bu Yehowa. (Ebelu 5:14) Tuetu benze nunku netuikale ne kondo ketu ka muoyo kalongesha kikala ne bua kutulombola mu nsombelu wetu ne kutuambuluisha bua kushala mu dinanga dia Nzambi.

^ tshik. 11 Baminganga ba bungi batu bamba ne: mbikole bua muntu ukadi mupika wa maluvu kumanyaye bungi budiye mua kunua. Baminganga badi bafila lungenyi lua ne: ki mbimpe anue nansha maluvu makese to.