Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHITUPA 6

Nzambi udi wanyisha bitendelelu bionso anyi?

Nzambi udi wanyisha bitendelelu bionso anyi?

1. Bilondeshile Dîyi dia Nzambi, mmishindu kayi ibidi ya bitendelelu idiku?

 YEZU wakamba ne: ‘Nubuele ku mushiku wa mbelu mubumbakane; bualu bua mushiku wa mbelu udi munene, ne njila wa kabutu udi munene, ne bantu ba bungi badi babuelamu. Mushiku wa mbelu udi mubumbakane, ne njila wa ku muoyo udi mubumbakane, ne bantu banya-banya badi bamumona.’ (Matayo 7:13, 14) Bilondeshile Dîyi dia Nzambi, kudi anu mishindu ibidi ya bitendelelu: tshilelela ne tshia dishima, tshiakane ne tshibi; tshidi tshifikisha ku muoyo ne tshidi tshifikisha ku kabutu.

2. Mmunyi mudi mvese ya mu Bible ileja ne: Nzambi katu wanyisha bitendelelu bionso?

2 Bamue badi bela meji ne: Nzambi udi wanyisha bitendelelu bionso. Mvese ya mu Bible idi ilonda eyi idi ileja ne: ki mmuomu to:

  •   ‘Bena Isalele bakenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa, bakatendelela Babâla ne Bashatelota ne nzambi ya bena Sulia ne nzambi ya Bena Sidona ne nzambi ya Bena Moaba ne nzambi ya bena Amona ne nzambi ya Bena Peleshete; bakalekela Yehowa, kabakamuenzela mudimu. Tshiji tshia Yehowa tshiakadi kudi bena Isalele.’ (Balumbuluishi 10:6, 7) Bituikala katuyi tutendelela Nzambi mulelela, kadi tutendelela mpingu anyi nzambi mikuabu, Yehowa kakutuanyisha nansha.

  •   ‘Bantu aba badi bannemeka [meme Nzambi] ne mishiku yabu, kadi mitshima yabu kayena kundi, idi kule. Badi bantendelela tshianana, badi bayisha bantu diyisha dia mikenji ya bantu.’ (Mâko 7:6, 7) Bikala bantu bamba mudibu batendelela Nzambi, eku balongesha malu mashilangane ne adi Bible ulongesha, ntendelelu wabu udi uya mu tshijengu. Nzambi kêna umuanyisha to.

  •   ‘Nzambi udi nyuma; budi bamutendeledi nabu mbua kumutendelela mu nyuma ne mu bulelela.’ (Yone 4:24) Ntendelelu wetu udi ne bua kuikala umvuangana ne bulelela bua mu Dîyi dia Nzambi.

Mamuma a tshitendelelu tshia dishima

3. Ng’umue mushindu kayi udi mua kutuambuluisha bua kusunguluja tshitendelelu tshilelela ne tshia dishima?

3 Mmunyi mutudi mua kumanya ne: tshitendelelu kampanda ntshianyishibue anyi ki ntshianyishibue kudi Nzambi? Yezu wakamba ne: ‘Mitshi yonso idi mimpe itu ikuama mamuma mimpe; kadi mitshi mibi itu ikuama mamuma mabi. Nunku nenubajingulule ku mamuma abu.’ Mbuena kuamba ne: tshitendelelu tshiotshi tshikale tshia kudi Nzambi, mamuma atshi adi mimpe; kadi tshiotshi tshikale tshifumina kudi Satana, mamuma atshi mmabi.​—Matayo 7:15-20.

4. Nngikadilu kayi udi nende batendeledi ba Yehowa?

4 Tshitendelelu tshilelela tshidi tshipatula bantu badi ne dinanga munkatshi muabu ne badi bananga bantu nabu. Bionso ebi anu bualu Yehowa nkayende udi Nzambi wa dinanga. Yezu wakamba ne: “Bonso nebanumanye munudi balongi banyi ku dinanga dinuikala banangangane.” Mmunyi mudi bitendelelu bikumbaja mukenji wa ntendelelu mulelela eu?​—Yone 13:35; Luka 10:27; 1 Yone 4:8.

5. Ntshinyi tshidi mukanda mukuabu wamba bua bungenda bua bapika mu Afrike?

5 Tuangate tshilejilu tshia disumbisha dia bapika diakenzeka mu Afrike. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Pankatshi pa tshidimu tshia 650 ne tshia 1905, bena mu Afrike bu 18 000 000 bakabasumbisha bu bapika mu bungenda bua disumbisha bapika buvua ba-Mizilma benze kumbukila lua mu tshipela tshia Sahara too ne mu Mbuu wa Inde. Mu tshitupa tshibidi tshia bidimu bia 1400, bena ku Mputu bakatuadija bungenda bua bapika ku muelelu wa ku Ouest kua Afrike, ne mu tshidimu tshia 1867, bantu pankatshi pa 7 000 000 ne 10 000 000 ba mu Afrike bakavua bapanyisha bu bapika ku Buloba bupiabupia (Amérique).”​—The New Encyclopædia Britannica.

6. Mmunyi muvua bitendelelu bibuelakane mu malu a bungenda bua bapika?

6 Bitendelelu bivua ku luseke kayi mu tshikondo atshi tshia tshimvundu mu Afrike pavuabu bakuata ku bukole balume, bakaji ne bana ku nzubu yabu ne mu mêku babasuika nkanu, babatua bimanyinu ne biamu bikunjija mu kapia, babasumba anyi babasumbisha bu ngombe? Bethwell Ogot udi ufunda mu tshinga tshikandakanda tshia mu Nairobie ku Kenya ne: “Bitendelelu bia Bukua-Buena-Kristo ne bia ba-Mizilma bitu bilongesha bua bantu pa buloba bujima kuikalabu mu buobumue, eku anu biobi bibidi abi ke bidi bijudije malu a disumbisha bapika adi malele mu bantu ngenyi ya dielela bakuabu meji mabi anu bua dishilangana dia makoba. . . . Tshia kumanya ntshia se: ba-Mizilma ne bena Kristo, bena ku Mputu ne bena ku Asia, bonso aba badi ne tshilema pa bualu bua mashi a bantu akaya panshi aa; kusakidila ne dilengulula malu adi atangila bikadilu didi dikebele bena mu Afrike makenga a dikema akangatangana mu nkama ya bidimu.”​—Daily Nation.

Bitendelelu ne mvita

7. Mmudimu kayi udi balombodi ba bitendelelu bakuate mu mvita idi mu bantu?

7 Bitendelelu bia dishima mbipatule makuabu mamuma mabi. Tshilejilu, nansha mudi Bible wamba bua ‘kusua mukuetu,’ balombodi ba bitendelelu pa buloba badi basaka bantu bua kuluangana ne bajudija mvita.​—Matayo 22:39.

Tshitendelelu tshia dishima ntshikuate mudimu munene mu mvita ne mu bungenda bua bapika

8. (a) Mmunyi muvua balombodi ba bitendelelu basake bantu bua kuluangana mu Afrike? (b) Munga mpasata mmuambe tshinyi bua balombodi ba bitendelelu mu mvita ivua minunke pankatshi pa bena mu Nigeria nkayabu?

8 Bualu ebu mbumanyike bimpe bua se: mu tshidimu tshia 1994, bamue ba-mansere ne ba-mumpere bakashipa pabu bantu mu ditunga dia Rwanda. Bitendelelu mbikuate mudimu munene mu ndululu mikuabu idi ijuka mu Afrike. Tshilejilu, tshikondo tshia mvita yakashipesha bantu ba bungi pankatshi pa bena mu Nigeria nkayabu, bitendelelu bia nseke yonso ibidi ivua iluangana biakela bantu malulu bua kuluanganabu mvita. Pavua mvita yenda ikola, mpasata mukuabu wakamba ne: balombodi ba ekeleziya “mbalekele mudimu uvua Nzambi mubapeshe.” Kuambaye kabidi ne: “Tuetu badi badibikila mutudi bena mudimu ba Nzambi lelu tukadi bena mudimu ba Satana.”

9. Ntshinyi tshidi Bible wamba bua bena mudimu ba Satana?

9 Bible udi wamba bia muomumue ne: ‘Diabolo kabidi udi mua kudisokoka, kudileja ne bukenke bu mutumibue wa [Nzambi]. Nunku katuena mua kukema bua padi badi bakuatshila Diabolo mudimu, badisokoka, badileja bu bantu badi bakuatshila [Nzambi] mudimu.’ (2 Kolinto 11:14, 15, MMV) Anu mutu bantu babi ba bungi badingidija mudibu bantu bimpe, Satana udi ushima bantu ne dikuatshisha dia bena mudimu bende badi bamueneka bia tshidingishilu bu badi bakane, kadi bienzedi biabu bikale bibi ne mamuma adibu bapatula mabi.

10. Mmu mushindu kayi mudi balombodi ba bitendelelu badiule Nzambi?

10 Pa buloba bujima, balombodi ba bitendelelu mbalongeshe dinanga, ditalala, ne buimpe, eku buobu bine bikale bakinangana, baluangana mvita ne kabayi nansha batshina Nzambi. Bible udi wamba bulelela bua bualu buabu ne: ‘Buobu badi bamba ne: Tudi bamanye Nzambi; kadi badi bamudiula ku bienzedi biabu.’​—Tito 1:16.

Patuka mu “Babulona munene”

11. Bible udi uleja tshitendelelu tshia dishima munyi?

11 Dibala mukanda wa mu Bible wa Buakabuluibua didi mua kutuambuluisha bua kumanya tshidi Yehowa wamba bua bitendelelu bia dishima. Mu mukanda eu mbakule bua tshitendelelu tshia dishima bu mukaji wa mu tshimfuanyi: “Babulona munene.” (Buakabuluibua 17:5) Mona mudi Nzambi umvuija mukaji eu:

  •   ‘Mukaji ndumba wa kalanda musenga, udibu benda nende tshiendenda kudi bamfumu ba pa buloba.’ (Buakabuluibua 17:1, 2, MMM) Pamutu pa kulamata Nzambi, bitendelelu bia dishima mbibuelakane mu malu a tshididi, misangu ya bungi bileja mbulamatadi tshidi tshikengela kuenza.

  •   ‘Bakasangana mashi a baprofete ne a bansantu bashipibua pa buloba munkatshi muau.’ (Buakabuluibua 18:24) Tshitendelelu tshia dishima ntshikengeshe ne ntshishipe basadidi ba Nzambi ba lulamatu. Nenku mashi a bantu miliyo mivule badi bafue mu mvita adi pambidi patshi.

  •   ‘Bu muakaditumbishaye ne bu muakadinemeshaye.’ (Buakabuluibua 18:7) Bitendelelu bia dishima bidi ne bubanji buvule, budi balombodi babi badikuatshisha nabu bua kuikalabu ne nsombelu wa bena kantu ku bianza.

  •   ‘Bualu bua ba mu bisamba bionso bakadingibua ku mupongo [watshi].’ (Buakabuluibua 18:23) Pa kulongesha malu a dishima a ne: anyima katu ufua, tshitendelelu tshia dishima ntshiunzuluije njila wa bumpaka-manga bua mishindu ne mishindu ne mupongo ne ntshienze ne: bantu bikale batshina bafue ne batendelela bankambua babu.

12. Ndubila kayi lua didimuija nalu bantu ludi Bible wela bua bidi bitangila tshitendelelu tshia dishima?

12 Bible udi udimuija bantu bikole bua kutapulukangana ne tshitendelelu tshia dishima wamba ne: ‘Bantu banyi nulopoke munkatshi muende, bua nuenu kanuikadi ne buobumue nende mu malu mabi ende, bua kanuangatshi makenga ende.’​—Buakabuluibua 18:4, 5.

13. Ntshinyi tshiafikila tshitendelelu tshia dishima ne bonso badimu?

13 Matuku makese kumpala eku, Babulona munene, nsangilu wa bitendelelu bia dishima, neabutudibue butubutu. Bible udi wamba ne: ‘Bua bualu ebu makenga ende nealue dituku dimue, lufu ne madilu ne tshiyole; nebamushidishe mu kapia, bua mukalenge Nzambi udi umulumbuluisha udi mukole.’ (Buakabuluibua 18:8) Bua makenga ende kaatukuatshi, tudi ne bua kukosa makasa mu tshitendelelu tshia dishima, katuyi tudibueja nansha kakese mu malu atshi, ni mmafesto, anyi malongesha adi kaayi asankisha Nzambi. Ebu mbualu bua kuenza ne mitalu bualu tudi mua kufua anyi kushala ne muoyo bualu buabu!​—2 Kolinto 6:14-18.