Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 12

“Nembavuije tshisamba tshimue”

“Nembavuije tshisamba tshimue”

YEHEZEKELE 37:22

LUNGENYI LUNENE: Bilondeshile mêyi a buprofete a mitshi ibidi, Yehowa mmulaye bua kusangisha bantu bende pamue

1, 2. a) Bua tshinyi bena Yuda bavua mu Babilona bavua mua kuikala babazuke? b) Nku tshinyi kudi tshidibu babambila tshishilangana ne tshivuabu batekemene? c) Netuandamune nkonko kayi?

 NZAMBI wakasaka Yehezekele bua kuambila bena Yuda bavua mu Babilona mêyi a bungi a buprofete ku diambuluisha dia bimanyinu. Misangu yonso ivuaye wamba mêyi a buprofete ne wenza bimanyinu mu mêsu abu, uvua anu ubambila bua dikenga dikole divua ne bua kubakuata.​—Yeh. 3:24-26; 4:1-7; 5:1; 12:3-6.

2 Kadi anji elabi meji muvua bena Yuda abu mua kuikala babazuke pavuabu bamone Yehezekele ukeba kuenza kabidi tshimanyinu tshikuabu kumpala kua kubambila mêyi a buprofete. Bavua mua kuikala badiebeja ne: ‘Mmukenji kayi mukuabu mubi ukadiye usua kutumanyisha?’ Kadi mêyi a buprofete adiye ubambila musangu eu mmashilangane bikole ne tshidibu batekemene bualu adi ne mulayi udi ubasanguluja. (Yeh. 37:23) Mmulayi kayi au? Nku tshinyi kuvuawu ubatangila? Mmunyi mudiwu utangila bantu ba Nzambi lelu? Tuwumonayi.

“Neyilue umue mu tshianza tshianyi”

3. a) Mutshi uvuabu bafunde ne: “bua Yuda” uvua uleja tshinyi? b) Bua tshinyi tudi tuamba ne: mutshi uvuabu bafunde ne: “bua Efelayima” uvua uleja bukalenge bua bisa dikumi bia Isalele?

3 Yehowa wakambila Yehezekele bua kuangata mitshi ibidi ne kufunda pa umue ne: “bua Yuda” ne pa mukuabu ne: “bua Jozefe, mutshi wa Efelayima.” (Bala Yehezekele 37:15, 16.) Mitshi ibidi ayi ivua ileja tshinyi? Uvuabu bafunde ne: “bua Yuda” uvua uleja bukalenge bua bisa bibidi, bua Yuda ne Benyamina. Bakalenge ba mu ndelanganyi ya Yuda ke bavua bakokesha bisa bibidi abi; bavua kabidi ne bakuidi bavua benza mudimu ku ntempelo mu Yelushalema. (2 Kul. 11:13, 14; 34:30) Nanku, mu bukalenge bua Yuda abu muvua bakalenge ba mu dîku dia Davidi ne bakuidi bena Lewi. “Mutshi wa Efelayima” wowu uvua uleja bukalenge bua bisa dikumi bua Isalele. Bua tshinyi tudi tuamba nanku? Bualu Yalobama mukalenge wa kumpala uvua mubukokeshe uvua wa mu tshisa tshia Efelayima. Mu kupita kua matuku, tshisa tshia Efelayima ke tshivua tshikokesha mu Isalele. (Dut. 33:17; 1 Bak. 11:26) Mona ne: mu bukalenge bua bisa dikumi bua Isalele kamuvua bakalenge ba mu dîku dia Davidi anyi bakuidi bena Lewi to.

4. Tshidi Yehezekele ulua kuenza ne mitshi ibidi ayi tshidi tshileja tshinyi? (Tangila tshimfuanyi tshia ku ntuadijilu kua nshapita.)

4 Nzambi udi wambila kabidi Yehezekele bua kulamakaja mitshi ibidi ayi pamue bua “ilue anu mutshi umue.” Bena Yuda abu bakatangila Yehezekele ne dipampakana, kumuebejabu ne: ‘Kuena utuambila tshidi malu aa umvuija anyi?’ Yeye kubambila ne: bualu abu buvua buleja tshivua Yehowa nkayende ne bua kuenza. Yehowa wakamuambila bua mitshi ayi ne: “Nenyivuije mutshi umue, ne neyilue umue mu tshianza tshianyi.”​—Yeh. 37:17-19.

5. Malu avua Yehezekele muenze mu mêsu mua bena Yuda bavua mu Babilona avua aleja tshinyi? (Tangila kazubu ka “Dilamakaja dia mitshi ibidi.”)

5 Pashishe Yehowa wakumvuija tshivuaye ulamakajila mitshi ibidi ayi. (Bala Yehezekele 37:21, 22.) Uvua ne bua kupingaja bantu ba mu bukalenge bua Yuda bavuabu bakuate ne ba mu bua bisa dikumi bia Isalele (Efelayima) mu buloba bua Isalele bua balue “tshisamba tshimue.”​—Yel. 30:1-3; 31:2-9; 33:7.

6. Mmunyi mudi mêyi a buprofete adi mu Yehezekele nshapita wa 37 apetangana?

6 Dipetangana dia mêyi a buprofete a dijadikulula dia ntendelelu mukezuke adi mu Yehezekele nshapita wa 37 didi ditukemesha bikole! Didi dileja ne: Yehowa n’Nzambi udi mua kumbusha bantu bende ku bupika (mvese 1-14) ne kuenza bua balue mu buobumue (mvese 15-28). Mukenji muimpe udi mu mêyi a buprofete au udi ne: Nzambi udi mua kujikija lufu, kujikija ne matapuluka.

Muvua Yehowa ‘mubasangishe pamue’

7. Mmunyi mudi muyuki udi mu 1 Kulondolola 9:2, 3 uleja ne: “bua Nzambi malu onso adi mua kuenzeka”?

7 Bua meji a bantu, bivua bimueneka ne: bena Yuda abu kabavua mua kupingana kuabu ne kuikala mu buobumue to. * Kadi “bua Nzambi malu onso adi mua kuenzeka.” (Mat. 19:26) Yehowa wakakumbaja mulayi wende au. Mu 537 K.Y., bena Yuda bakapingana kuabu; pashishe, bena mu bisa dikumi bia Efelayima ne bibidi bia Yuda bakapingana bonso mu Yelushalema bua kuditua mu dijadikulula ntendelelu mulelela. Bible udi wamba ne: “Imue ndelanganyi ya Yuda, ya Benyamina, ya Efelayima, ne ya Manashe yakasombela mu Yelushalema.” (1 Kul. 9:2, 3; Eze. 6:17) Nunku anu muvua Yehowa mulaye, bantu ba mu bukalenge bua bisa dikumi bia Isalele bakadisanga ne ba mu bua bisa bibidi bia Yuda.

8. a) Yeshaya uvua muambe tshinyi? b) Mmalu kayi abidi a mushinga adi mu Yehezekele 37:21?

8 Bidimu bitue ku nkama ibidi kumpala, muprofete Yeshaya ukavua muambe tshivua ne bua kufikila bena Isalele ne bena Yuda pavuabu babalekelela. Wakamba ne: Yehowa uvua ne bua kutuadija kusangisha ‘bena Isalele bavua batangalake’ ne ‘bena Yuda bavua batangalake bumbukila ku ntengu inayi ya buloba,’ too ne ‘bavua bafumina mu Ashû.’ (Yesh. 11:12, 13, 16) Yehowa wakapatula “bena Isalele munkatshi mua bisamba” anu mukavuaye muambe. (Yeh. 37:21) Kudi malu abidi a mushinga mu mvese eu: Yehowa kena ubikila kabidi bantu bavua bakuatshibue abu ne: “Yuda” anyi “Efelayima” to; ukadi ubabikila ne: “bena Isalele,” mmumue ne: tshisumbu tshimue. Bualu bukuabu, bena Isalele kabavua bafumina anu mu Babilona nkayamu to; bavua bafumina kabidi munkatshi mua bisamba bia bungi, tuambe ne: “ku nseke yonso.”

9. Mmunyi muvua Yehowa muambuluishe bena Isalele bua kuikala mu buobumue pavuabu bapingane kuabu?

9 Mmunyi muvua Yehowa muambuluishe bena Isalele bua kuikala mu buobumue pavuabu bapingane kuabu? Wakabapesha balami ba mu nyuma bu mudi Zelubabela, muakuidi munene Yoshua, Ezela, ne Nehemiya. Nzambi wakabapesha kabidi baprofete aba: Hagai, Zekâya, ne Malaki. Bantu bonso ba kueyemena abu bakenza mudimu mukole wa kukankamija bena Isalele bua kutumikila mikenji ya Nzambi. (Neh. 8:2, 3) Bualu bukuabu, Yehowa wakakuba bena Isalele, kuenzaye bua bifufu bivua baluishi babu babelela bipangile.​—Ese. 9:24, 25; Zek. 4:6.

Yehowa wakateka balami ba mu nyuma bua bantu bende bikale mu buobumue (Tangila tshikoso tshia 9)

10. Mbualu kayi buvua Satana mufike ku dienzela bantu ba Nzambi?

10 Nansha muvua Yehowa muakajile bena Isalele malu bimpe, ba bungi ba kudibu kabakalamata ntendelelu mukezuke to. Malu abu adi mu mikanda ya mu Bible yakaluabu kufunda panyima pa dipatuka diabu mu bupika. (Eze. 9:1-3; Neh. 13:1, 2, 15) Kadi bena Isalele kabayi banji nansha kuenza bidimu lukama ku dipatuka mu bupika, bakaya kule menemene ne ntendelelu mukezuke, kufikishabi ne Yehowa ku dibasengelela ne: “Pinganayi kundi.” (Mal. 3:7) Pakalua Yezu pa buloba, ntendelelu wa bena Yuda ukavua mukosoloke mu tusumbusumbu tuvua balami bavua kabayi balamate Nzambi balombola. (Mat. 16:6; Mâko 7:5-8) Satana wakapangisha bantu ba Nzambi bua kuikala mu buobumue. Nansha nanku, mulayi wa Yehowa wa disangishilula bantu bende uvua anu ne bua kukumbana. Mushindu kayi?

“Muena mudimu wanyi Davidi neikale mukalenge wabu”

11. a) Ntshinyi tshivua Yehowa muambe bua mulayi wende wa disangisha bantu bende? b) Satana mumane kuipatshibua mu diulu, wakajinga kabidi bua kuenzela bantu ba Nzambi tshinyi?

11 Bala Yehezekele 37:24. Yehowa uvua muleje ne: mulayi wende wa kusangisha bantu bende uvua ne bua kukumbana anu pavua “muena mudimu wende Davidi,” mmumue ne: Yezu utuadija kukokesha mu 1914. * (2 Sam. 7:16; Luka 1:32) Tshikondo atshi, Isalele wa mu nyuma muenza ne bela manyi ukavua mupingane pa muaba wa Isalele wa ku mubidi. (Yel. 31:33; Gal. 3:29) Satana mumane kuipatshibua mu diulu, wakajinga kabidi bua kunyanga buobumue bua bantu ba Nzambi. (Buak. 12:7-10) Tshilejilu, Muanetu Russell mumane kufua mu 1916, Satana wakamona ne: tshivua mpunga wa yeye kubueja butontolodi mu tshisumbu bua kukebesha matapuluka munkatshi mua bela manyi. Kadi batontolodi abu bakapatuka mu bulongolodi panyima pa matuku makese. Satana wakenza kabidi bua bele bana betu bavua balombola mudimu wetu tshikondo atshi mu buloko, nansha nanku, kakabutula bantu ba Yehowa to. Bela manyi bakashala balamate Yehowa bakalama buobumue buabu.

12. Bua tshinyi Satana wakapangila bua kutapulula Isalele wa mu nyuma?

12 Nanku, bena Isalele wa mu nyuma bavua bashilangane ne bena Isalele wa ku mubidi bualu bavua bapangishe Satana bua kubatapulula. Bua tshinyi uvua mupangile? Bualu bela manyi bavua badienzeje bikole bua kutumikila mikenji ya Yehowa. Ke bualu kayi, Yezu Kristo Mukalenge wabu wakabakuba, ne udi utungunuka ne kutshimuna Satana.​—Buak. 6:2.

Yehowa neenze bua batendeledi bende balue ‘tshisamba tshimue’

13. Bulelela bua mushinga budi butangila ntendelelu mukezuke budi mêyi a buprofete a mitshi ibidi aleja budi butulongesha tshinyi?

13 Mêyi a buprofete a dilamakaja mitshi ibidi pamue adi atutangila petu lelu mushindu kayi? Vuluka ne: mulayi au udi uleja muvua bisumbu bibidi bia bantu mua kulua tshisumbu tshimue. Kadi mulayi au uvua uleja ne: Yehowa ke uvua muenze bua bikale mu buobumue. Mbulelela kayi bua mushinga budi butangila ntendelelu mukezuke budi mêyi a buprofete a mitshi ibidi aa aleja? Mbua ne: Yehowa nkayende ke wenza bua batendeledi bende balue ‘tshintu tshimue.’​—Yeh. 37:19.

14. Mmunyi muakapeta mêyi a buprofete a dilamakaja mitshi ibidi dikumbana diawu dinene katshia mu 1919?

14 Bantu ba Yehowa bamane kulengejibua ne babuele mu Mparadizu wa mu nyuma mu 1919, mêyi a buprofete a dilamakaja mitshi ibidi aa akatuadija kupeta dikumbana diawu dinene. Too ne lelu, bantu bakuabu batshidi anu benda babuela mu Mparadizu eu. Tshikondo atshi, bantu ba bungi bavuabu basangishe bavua ne ditekemena dia kulua bakalenge ne bakuidi mu diulu. (Buak. 20:6) Mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi, bela manyi abu bavua bu mutshi uvuabu bafunde ne “bua Yuda,” mmumue ne: tshisamba tshivua ne bakalenge ba mu dîku dia Davidi ne bakuidi bena Lewi. Kadi mu bungi bua matuku, bantu ba bungi bavua ne ditekemena dia kushala pa buloba bakadisanga ne bena Kristo bela manyi. Bantu abu bavua bu mutshi uvuabu bafunde ne: “mutshi wa Efelayima,” mmumue ne: tshisamba tshivua katshiyi ne bakalenge ba mu dîku dia Davidi ne bakuidi bena Lewi. Bantu ba mu bisumbu bionso bibidi ebi badi benzela Yehowa mudimu pamue balombola kudi Yezu Kristo Mukalenge wabu.​—Yeh. 37:24.

“Bobu nebikale bantu banyi”

15. Mêyi a buprofete adi mu Yehezekele 37:26, 27 adi enda apeta dikumbana diawu dinene lelu mushindu kayi?

15 Mêyi a buprofete a Yehezekele avua aleja ne: bantu ba bungi bavua ne bua kudisanga ne bela manyi mu ntendelelu mukezuke. Yehowa wakamba bua bantu bende ne: “Nembavudije” ne “ntenta wanyi neikale pa mutu pabu.” (Yeh. 37:26, 27; dim.) Mulayi eu udi utuvuluija mêyi a buprofete akalua mupostolo Yone kufunda bidimu 700 panyima pa lufu lua Yehezekele, a ne: “Yeye udi musombe mu nkuasa wa bukalenge [uvua ne bua kubalula] ntenta wende” pa mutu pa “musumba munene wa bantu.” (Buak. 7:9, 15) Lelu, bela manyi ne musumba munene wa bantu mbalue tshisamba tshimue tshidi ntenta wa Nzambi ukuba.

16. Mmêyi kayi a buprofete avua Zekâya muambe bua disangisha bena Isalele wa mu nyuma ne bantu bapiana buloba?

16 Zekâya, umue wa ku bantu bavua bapatuke mu bupika, ukavua pende mumanyishe bua disangisha dia bela manyi ne bantu bapiana buloba edi. Wakamba ne: ‘bantu dikumi ba mu bisamba’ bavua ne bua ‘kukuata bikole ku muzabi wa muena Yuda,’ bamba ne: “Tudi basue kuya nenu, bualu tudi bumvue ne: Nzambi udi nenu.” (Zek. 8:23) Bu mudi mvese eu wamba ne: tudi basue kuya “nenu,” nanku “muena Yuda” eu ki mmuntu umue to, nkasumbu ka bantu, lelu muena Yuda udi uleja bashadile bela manyi, anyi bena Yuda ba mu nyuma. (Lomo 2:28, 29) “Bantu dikumi” abu bobu badi baleja bonso badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba. Badi ‘bakuata bikole ku muzabi’ wa bela manyi ne ‘baya nabu.’ (Yesh. 2:2, 3; Mat. 25:40) Biambilu ebi: ‘kukuata bikole’ ne “kuya nenu” bidi bileja buobumue budi pankatshi pa bisumbu bibidi abi.

17. Yezu uvua muakule bua buobumue budi munkatshi muetu lelu mushindu kayi?

17 Yezu uvua mua kuikala muvuluke mêyi a buprofete a Yehezekele a disangisha bantu mu buobumue aa pakambaye ne: yeye ke mulami uvua ne bua kulombola mikoko yende (bela manyi) ne “mikoko mikuabu” (badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba) bua ilue “tshisumbu tshimue.” (Yone 10:16; Yeh. 34:23; 37:24, 25) Mêyi a Yezu aa ne a baprofete bakuabu adi aleja buobumue bua mu nyuma butudi nabu lelu, nansha tuetu ne ditekemena dia kuya mu diulu anyi kushala pa buloba! Padi eku bitendelelu bia dishima bitapulukangane mu tusumbusumbu, tuetu tudi mu buobumue bua katshia ne katshia.

Lelu bela manyi ne “mikoko mikuabu” mbenze “tshisumbu tshimue,” batendelela Yehowa mu buobumue (Tangila tshikoso tshia 17)

‘Muaba wanyi munsantu udi munkatshi muabu bua kashidi’

18. Mmunyi mudi Yehezekele 37:28 uleja ne: ki mbimpe bena Kristo babuelakane mu ‘malu a pa buloba’?

18 Mêyi a ndekelu a Yehezekele adi aleja tshidi tshitujadikila ne: buobumue buetu kabuakunyanguka nansha kakese. (Bala Yehezekele 37:28.) Bantu ba Yehowa badi mu buobumue bualu muaba wende munsantu, anyi ntendelelu mukezuke, udi “munkatshi muabu.” Muaba au udi ushala munkatshi muabu anu padibu batungunuka ne kuenza malu a tshijila anyi kabayi babuelakana mu ndongoluelu wa Satana eu to. (1 Kol. 6:11; Buak. 7:14) Yezu uvua muleje mushinga wa kubenga kubuelakana mu malu a panu. Wakasambila bua bayidi bende ne muoyo mujima wamba ne: “Tatu wa tshijila, ubalame . . . bua bikale tshintu tshimue . . . Kabena ba pa buloba . . . Ubajidile ku diambuluisha dia bulelela.” (Yone 17:11, 16, 17) Yezu udi uleja mu mvese eu mudi kuikala “tshintu tshimue” kupetangana ne ‘dibenga kuikala ba pa buloba.’

19. a) Tudi ne bua kuenza tshinyi bua kuleja ne: tudi “bidikiji ba Nzambi”? b) Ntshinyi tshivua Yezu muambile bayidi bende butuku bua muladilu wa lufu luende bua kuenza bua bashale mu buobumue?

19 Eu ke muaba umuepele mu Bible udi Yezu ubikila Nzambi ne: “Tatu wa tshijila.” Yehowa mmusantu ne muakane. Uvua muelele bena Isalele mukenji ne: “Nudi ne bua kuikala ba tshijila.” (Lew. 11:45) Bu mutudi “bidikiji ba Nzambi,” tudi ne bua kutumikila dîyi dituma adi mu nsombelu wetu yonso. (Ef. 5:1; 1 Pet. 1:14, 15) Mu Bible, muaku bantu “ba tshijila,” udi umvuija ‘bantu balongolola bua mudimu kampanda.’ Yezu wakambila bayidi bende butuku bua muladilu wa lufu luende ne: bavua mua kushala mu buobumue anu pavuabu bepuka lungenyi lua matapuluka ne kabayi babuelakana mu malu a bena panu.

“Ubalame bua bualu bua mubi”

20, 21. a) Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: Yehowa neatukube? b) Udi mudisuike bua kuenza tshinyi?

20 Buobumue bua dikema budi munkatshi mua Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima lelu budi tshijadiki tshia ne: Yehowa mmuandamune disambila dia Yezu dia ne: “Ubalame bua bualu bua mubi.” (Bala Yone 17:14, 15.) Bushuwa, patudi tumona mudi Satana mupangile bua kunyanga buobumue bua bantu ba Nzambi, bidi bikolesha dieyemena dietu mu bukubi bua Yehowa. Mu mêyi a buprofete a Yehezekele, Yehowa uvua muambamu ne: mitshi ibidi ayi ivua milue mutshi umue mu tshianza tshiende. Nanku Yehowa nkayende ke udi muenze tshishima, musangishe bantu bende muinshi mua tshianza tshiende tshia bukubi, upangisha Satana bua kunyanga buobumue buabu.

21 Mpindieu, tudi ne bua kuangata dipangadika dia kutungunuka ne kudienzeja bikole bua kulama buobumue buetu ebu. Ntshinyi tshidi yonso wa kutudi ne bua kuenza bua kubulama? Tudi ne bua kuikala tubuela mu ntendelelu mukezuke wa Yehowa mu ntempelo wende wa mu nyuma. Mu nshapita idi ilonda, netuakule bua malu adi ntendelelu mukezuke au ukonga.

^ tshik. 7 Bidimu bitue ku nkama ibidi kumpala kua Nzambi kupesha Yehezekele mêyi a buprofete, bena Ashû bakavua bakuate bantu ba mu bukalenge bua bisa dikumi (“mutshi wa Efelayima”) baye nabu.​—2 Bak. 17:23.

^ tshik. 11 Mêyi a buprofete aa mmakuila mu buondoke buawu mu nshapita wa 8 wa mukanda eu.