Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 30

“Nutungunuke ne kuenda mu dinanga”

“Nutungunuke ne kuenda mu dinanga”

1-3. Ntshinyi tshitudi tupeta patudi tuidikija tshilejilu tshia dinanga tshia Yehowa?

 BIBLE udi wamba ne: “Disanka dia kufila ndipite dia kuangata.” (Bienzedi 20:35) Mêyi a Yezu aa adi ajadika bulelela ebu: dinanga didi diteka malu a bakuabu kumpala didi ne mabenesha. Nansha mudi muntu umvua disanka dia bungi padibu bamuleja dinanga, kuleja bakuabu dinanga kudi kuoku ne disanka dipite bungi.

2 Kakuena muntu udi mumanye bualu ebu kupita Tatu wetu wa mu diulu to. Anu mutuvua bamone mu nshapita ya ku ntuadijilu ya mu tshitupa etshi, Yehowa udi tshilejilu tshitambe bunene tshia dinanga. Kakuena muntu udi mulejangane dinanga dikole mu mishindu ya bungi anyi munkatshi mua bidimu bia bungi kumupita to. Ke bualu kayi kabiena bikemesha padibu babikila Yehowa ne: “Nzambi wa disanka” to.​—1 Timote 1:11.

3 Nzambi wetu wa dinanga mmusue bua tumuidikije nangananga mu tshilumbu tshia kunangangana. Efeso 5:1, 2 udi wamba ne: “Nulue bidikiji ba Nzambi bu bana bende bananga, ne nutungunuke ne kuenda mu dinanga.” Patudi tuidikija tshilejilu tshia Yehowa tshia kunangangana, tudi tupeta masanka a bungi adi afumina ku dienzelangana bimpe. Tudi kabidi tupeta disanka patudi tumanya ne: tudi tusankisha Yehowa, bualu Dîyi diende didi ditulomba bua “kunangangana.” (Lomo 13:8) Kudi malu makuabu adi atusaka bua “kutungunuka ne kuenda mu dinanga.”

Bua tshinyi dinanga didi ne mushinga?

Dinanga didi ditusaka bua kuleja bena Kristo netu mutudi tubeyemena

4, 5. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua tuetu kuikala ne dinanga dikole bua bena Kristo netu?

4 Bua tshinyi bidi ne mushinga bua kunanga bena Kristo netu? Mu tshikoso, dinanga ntshimanyinu tshia bena Kristo balelela. Tuetu katuyi ne dinanga katuena mua kuikala ne malanda mimpe ne bena Kristo netu to. Bualu bukuabu kabidi, katuakuikala ne mushinga ku mêsu kua Yehowa. Tumonayi mudi Dîyi dia Nzambi dileja malu aa patoke.

5 Yezu wakambila bayidi bende butuku buende bua ndekelu pa buloba ne: “Ndi nnupesha mukenji mupiamupia ne: nunangangane; anu bu mundi mununange, nuenu penu nunangangane. Bua bualu ebu bantu bonso nebamanye ne: nudi bayidi banyi, binuikala ne dinanga munkatshi muenu.” (Yone 13:34, 35) Nunku, padi Yezu wamba ne: “Anu bu mundi mununange,” udi utulomba bua kuikala ne dinanga dia buena diende. Mu nshapita wa 29, tuvua bamone ne: Yezu uvua mushiye tshilejilu tshinene tshia dinanga dikole dia kuteka malu ne majinga a bakuabu kumpala kua ende. Tuetu petu tudi ne bua kuleja dinanga dia nunku, tudileja mu mushindu wa ne: too ne badi kabayi mu tshisumbu tshia bena Kristo badimone. Dinanga dikole ditudi nadi bua bena Kristo netu ke didi dileja mutudi bayidi balelela ba Kristo.

6, 7. a) Mmunyi mutudi bamanye ne: Dîyi dia Yehowa didi dileja mudibi ne mushinga bua kuikala ne dinanga? b) Paulo udi wakula bua dinanga dia mushindu kayi mu 1 Kolinto 13:4-8?

6 Netuenze tshinyi bituikala katuyi ne dinanga? Mupostolo Paulo wakamba ne: “Meme . . . tshiyi ne dinanga, ndi mulue anu bu ngonga udi udila anyi bu bintu bia kukumakaja bidi bienza mutoyi.” (1 Kolinto 13:1) Makasa adi akumakana atu ne mutoyi mukole. Netuambe tshinyi bua mutoyi wa ngonga udi udila? Tshimfuanyi etshi ntshikumbane menemene, bualu muntu udi kayi ne dinanga udi anu bu tshiombelu tshidi tshienza mutoyi udi unyemesha bantu pamutu pa kubakoka. Mmunyi mudi muntu eu mua kuikala ne malanda mimpe ne bakuabu? Paulo wakamba ne: “Meme ne ditabuja dionso dindi mua kumbusha nadi mikuna, kadi tshiyi ne dinanga, ndi tshianana.” (1 Kolinto 13:2) Anji elabi meji, Bible udi uleja ne: muntu udi kayi ne dinanga udi “tshianana,” nansha yeye muenze malu manene a mushindu kayi. Bidi bimueneka patoke ne: Dîyi dia Yehowa didi dileja mudibi ne mushinga bua kuikala ne dinanga.

7 Kadi mmunyi mutudi mua kuleja ngikadilu eu mu malu atudi tuenzela bakuabu? Bua kupeta diandamuna, tukonkononayi mêyi a Paulo adi mu 1 Kolinto 13:4-8. Dinanga didibu bakuile mu mvese eyi ki ndidi Nzambi utuleja anyi ditudi tuleja Nzambi to. Kadi Paulo udi wakula bua mushindu utudi ne bua kunanga bakuabu. Udi wakula bua amue malu adi aleja tshidi dinanga diumvuija ne makuabu adi aleja tshidi dinanga kadiyi diumvuija.

Tshidi dinanga diumvuija

8. Mmunyi mudi lutulu mua kutuambuluisha mu malanda etu ne bakuabu?

8 “Dinanga didi ne lutulu.” Kuikala ne lutulu kudi kumvuija kutantamena bualu katuyi tudilakana anyi tujinga kudisombuela. (Kolosayi 3:13) Katuenaku dijinga ne lutulu lua nunku anyi? Bu mutudi bantu bapange bupuangane ne tuenza mudimu pamue, tumanye ne: imue misangu bena Kristo netu badi mua kutufikisha munda, ne tuetu petu tudi mua kubafikisha munda. Kadi lutulu ludi mua kutuambuluisha bua kulengulula tulema tudi mua kumueneka mu malanda etu ne bakuabu, katuyi tunyanga ditalala dia tshisumbu.

9. Mmu mishindu kayi mutudi mua kuenzela bakuabu malu mimpe?

9 “Dinanga didi . . . ne buimpe.” Buimpe budi bumuenekela ku malu mimpe atudi tuenzela bakuabu anyi ku mêyi mimpe atudi tubambila. Dinanga didi ditusaka bua kukeba mishindu ya kuenzela bakuabu malu mimpe, nangananga aba badi mu lutatu. Tshilejilu, muena Kristo mukulakaje udi mua kuikala nkayende ne muikale ne dijinga dia kumusambabu. Mamu udi udikoleshela bana nkayende anyi muanetu wa bakaji udi ne bayende kayi muena Kristo, udi mua kuikala ne dijinga ne diambuluisha kampanda. Muntu udi usama anyi muikale ne ntatu mikuabu udi mua kuikala dijinga ne mêyi mimpe a kudi mulunda wende. (Nsumuinu 12:25; 17:17) Patudi tukeba bua kuenzela bantu ba mushindu eu malu mimpe, tudi tuleja mutudi babanange menemene.—2 Kolinto 8:8.

10. Mmunyi mudi dinanga dituambuluisha bua kuakuila bulelela ne kuamba bulelela nansha padibi bikole?

10 “Dinanga . . . didi disanka ne bulelela.” Bible mukuabu udi wamba ne: “Dinanga . . . didi dilamata ku luseke lua bulelela ne disanka dionso.” Dinanga didi ditusaka bua kuakuila bulelela ne bua ‘kuambilangana bulelela.’ (Zekâya 8:16) Tshilejilu, muntu utudi banange yeye muenze bubi bunene, dinanga ditudi nadi bua Yehowa ne bua muntu udi mubuenze nedituambuluishe bua kulonda mêyi a Nzambi pamutu pa kuteta kusokoka bubi abu, kudibingisha anyi kushima. Tumanye ne: bidi mua kuikala bikole bua kuitaba bualu abu. Kadi bua diakalenga dia muntu utudi banange, netujinge bua apete dinyoka didi dileja mudi Nzambi mumunange ne aditabe. (Nsumuinu 3:11, 12) Bu mutudi ne dinanga, tudi kabidi basue “kuenda mu bululame mu malu onso.”—Ebelu 13:18.

11. Bu mudi dinanga “dikolesha muoyo mu malu onso,” ntshinyi tshitudi mua kuenza bua bilema bia bena Kristo netu?

11 “Dinanga . . . didi dikolesha muoyo mu malu onso.” Tshiambilu etshi tshidi tshiumvuija ku muaku ku muaku ne: “didi dibuikila malu onso.” (Kingdom Interlinear) Mu 1 Petelo 4:8 badi bamba ne: “Dinanga didi dibuikila mpekatu mipite bungi.” Muena Kristo udi ne dinanga kena wela bilema ne mapanga bia muena Kristo mukuabu patoke to. Misangu ya bungi, bilema ne mapanga bia bena Kristo netu bitu bikese, ne dinanga didi mua kubibuikila.—Nsumuinu 10:12; 17:9.

12. Mmunyi muvua mupostolo Paulo muleje ne: uvua weyemena Filemona? Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshilejilu tshia Paulo?

12 “Dinanga . . . didi ditabuja malu onso.” Bible mukuabu udi wamba ne: dinanga “didi didienzeja misangu yonso bua kuitaba malu mimpe.” Katuena ne bua kuelela bena Kristo netu meji mabi, tudiebeja tshidibu benzela bualu kampanda. Dinanga didi dituambuluisha bua “kuitaba malu mimpe” a bana betu ne kubeyemena. a Tuangate tshilejilu tshia mukanda uvua Paulo mufundile Filemona. Paulo wakafunda mukanda au bua kulomba Filemona bua kuakidila bimpe Onesimo mupika uvua munyeme ne ukavua mulue muena Kristo. Pamutu pa kuenzeja Filemona, Paulo wakamulomba bua aleje dinanga diende. Wakaleja muvuaye mutuishibue ne: Filemona neenze bualu buimpe pakambaye ne: “Ndi mushindike ne: newenze tshindi mukulombe, ke bualu kayi ndi nkufundila mumanye ne: newenze kupitshisha ne tshindi muambe.” (Mvese wa 21) Padi dinanga ditusaka bua kueyemena bena Kristo netu mushindu eu, tudi tubasaka bua kuenza malu mimpe.

13. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tutekemena malu mimpe kudi bena Kristo netu?

13 “Dinanga . . . didi ditekemena malu onso.” Nansha mudi dinanga ditulomba bua kueyemena bena Kristo netu, didi kabidi ditulomba bua kuikala ne ditekemena. Dinanga didi ditusaka bua kutekemena malu mimpe kudi bena Kristo netu. Tshilejilu, padi muena Kristo netu “musesuke mu njila, kumpala kua yeye kujingulula bualu ebu,” tudi tutekemena ne: neitabe malu onso adibu benza ne dinanga dionso bua apingane mu njila. (Galatiya 6:1) Tudi kabidi ne ditekemena dia ne: bantu badi batekete mu ditabuja, nebakolakane. Tudi tuleja bantu ba nunku lutulu, tuenza tshionso tshitudi mua kuenza bua kubambuluisha bua bakole mu ditabuja. (Lomo 15:1; 1 Tesalonike 5:14) Nansha muntu utudi banange musesuke mu njila, tudi anu tutekemena ne: neapetulule meji mimpe, neapingane kudi Yehowa anu bu muana mujimine wa mu tshilejilu tshia Yezu.—Luka 15:17, 18.

14. Mmu mishindu kayi mudibu mua kuteta ditantamena dietu mu tshisumbu? Mmunyi mudi dinanga mua kutuambuluisha mu bualu ebu?

14 “Dinanga . .  didi ditantamena malu onso.” Ditantamena didi dituambuluisha bua kushala bashindame kumpala kua malu adi atutekesha ku muoyo anyi kua ntatu. Mateta kaatu anu afumina pambelu pa tshisumbu to. Imue misangu adi mua kufumina mu tshisumbu. Bu mutudi bantu bapange bupuangane, imue misangu bena Kristo netu badi mua kututekesha ku muoyo. Muntu udi mua kutuamba dîyi didi mua kututapa ku muoyo. (Nsumuinu 12:18) Pamuapa ki mbakose tshilumbu kampanda mu tshisumbu mu mushindu utuvua tuelela meji to. Bualu kampanda budi muena Kristo netu utudi tuangata ne mushinga muenze budi mua kutunyingalaja, tukadi tudiebeja ne: ‘Mmunyi mudi muena Kristo mua kuenza bualu bua nunku?’ Tuetu batuilangana ne malu a nunku, netumbuke mu tshisumbu ne netulekele kuenzela Yehowa mudimu anyi? Tuetu ne dinanga, katuakuenza nanku to. Eyowa, dinanga nedituambuluishe bua kumona malu mimpe adi muanetu wenza anyi adi enzeka mu tshisumbu tshijima, pamutu pa kuimanyina pa bilema biende. Dinanga didi dituambuluisha bua kushala ne lulamatu kudi Nzambi ne kushala mu tshisumbu nansha padi muntu mupange bupuangane utuamba dîyi dibi anyi utuenzela bibi.—Misambu 119:165.

Tshidi dinanga kadiyi diumvuija

15. Mukawu mubi ntshinyi? Mmunyi mudi dinanga dituambuluisha bua kukandamena mukawu eu?

15 “Dinanga kadiena ne mukawu.” Mukawu udi mua kutusaka bua kualakana bintu bidi nabi bakuabu bu mudi: bintu biabu, majitu adibu nawu mu tshisumbu anyi dimanya diabu. Mukawu wa nunku mmubi, bualu tuetu bawulekele udi mua kunyanga ditalala dia tshisumbu. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kukandamena lungenyi lua kualakana lua mushindu eu? (Yakobo 4:5) Dinanga ke diatuambuluisha. Ngikadilu muimpe eu udi mua kutuambuluisha bua kusanka ne bantu badi bamueneka bu badi ne masanka kampanda mu nsombelu atudi tuetu katuyi nawu. (Lomo 12:15) Dinanga didi dituambuluisha bua kubenga kumvua bibi padibu banyisha muntu mukuabu bua dimanya dia pa buadi didiye nadi anyi bua bualu kampanda budiye muenze.

16. Bituikala bushuwa banange bena Kristo netu, bua tshinyi katuena mua kuditambisha bua malu atudi tuenza mu mudimu wa Yehowa?

16 “Dinanga . . . kadiena ne diambu, kadiena didiuwuja.” Dinanga didi ditukanda bua kubenga kuditumbisha bua dimanya dietu anyi bua malu atudi tuenza. Tuetu banange bana betu, mmunyi mutudi mua kuikala tuditambisha misangu yonso bua mutudi tupatula bipeta bimpe mu mudimu wetu wa diyisha anyi bua majitu atudi nawu mu tshisumbu? Diditambisha dia nunku didi mua kutekesha bakuabu, dibafikisha ku didiumvua bashadile. Dinanga didi ditukanda bua kubenga kuditambisha bua malu atudi tuenza mu mudimu wa Nzambi. (1 Kolinto 3:5-9) Dinanga “kadiena didiuwuja,” anyi bu mudi Bible mukuabu wamba, ki “ndisue lungenyi lua kudiangata ne mushinga kupita bakuabu.” Dinanga didi ditukanda bua kubenga kudiangata ne mushinga kupita bakuabu.—Lomo 12:3.

17. Dinanga didi ditusaka bua kuenzela bakuabu tshinyi? Mmalu kayi atudi ne bua kuepuka?

17 “Dinanga . . . kadiena dienza malu a bundu.” Muntu udi wenza malu a bundu udi wenza malu a busenji adi anyingalaja bakuabu. Kuenza nunku nkupanga dinanga, bualu kudi kuleja mutudi katuyi tunemeka mudi bakuabu badiumvua anyi katuyi tuangata diakalenga diabu ne mushinga. Kadi dinanga didi disaka muntu bua kuikala ne bukalanga ne kuangata bakuabu ne mushinga. Dinanga didi ditusaka kabidi bua kuikala ne ngikadilu mimpe, bienzedi bidi bisankisha Nzambi ne kunemeka bena Kristo netu. Nunku dinanga neditukande bua kuikala ne “bikadilu bia bundu,” anyi kuenza bualu bubi kayi buonso budi mua kutonda bena Kristo netu anyi kubanyingalaja.—Efeso 5:3, 4.

18. Bua tshinyi muntu udi ne dinanga kena mua kujinga bua malu onso enzeke mudiye musue?

18 “Dinanga . . . kadiena didikebela anu masanka adi.” Bible mukuabu udi wamba muaba eu ne: “Dinanga kadiena dimanyina pa tshidi muntu musue.” Muntu udi ne dinanga kena ujinga bua malu onso enzeke mudiye musue, anu bu ne: ngenyi yende itu anu mimpe misangu yonso. Kena umuenena bakuabu, witabijija badi ne lungenyi lushilangane ne luende malu ku bukole. Muntu udi ne ngikadilu wa nunku udi uleja mudiye ne didisua, pabi Bible udi wamba ne: “Lutambishi ludi lulua kumpala kua dibutuka.” (Nsumuinu 16:18) Tuetu banange bena Kristo netu bulelela, netunemeke mmuenenu wabu wa malu, ne bikalaku mushindu, tudi mua kumuitaba. Lungenyi lua kuitaba mmuenenu wa bakuabu ludi lupetangana ne mêyi a Paulo a ne: “Muntu yonso katungunuki ne kukeba anu diakalenga diende nkayende, kadi atungunuke ne kukeba dia muntu mukuabu.”—1 Kolinto 10:24.

19. Mmunyi mudi dinanga dituambuluisha padibu batuenzela bibi?

19 “Dinanga . . . kadiena dikuata tshiji lukasa. Kadiena dibalulula malu mabi.” Dinanga kadiena dikuata tshiji lukasa bua malu adi bakuabu bamba anyi benza. Bulelela, tshiji tshidi mua kutukuata padibu batuenzela bualu bubi. Kadi nansha kuoku kuikale bualu budi butusaka bua kuikala ne tshiji, dinanga didi ditukanda bua katushadi ne tshiji. (Efeso 4:26, 27) Katuena mua kulama mêyi mabi anyi malu mabi onso adibu batuenzela, bienze anu bu ne: tudi tuafunda muaba kampanda bua katuapu muoyo. Kadi dinanga didi ditusaka bua kuidikija Nzambi wetu wa dinanga. Anu bu mutuvua bamone mu Nshapita wa 26, Yehowa udi ubuikidilangana mibi padiye umona ne: kudi bualu bukumbane bua kuenzela nanku. Padiye utubuikidila, udi upua muoyo, mbuena kuamba ne: kena utubadila kabidi mibi ayi mu matuku atshilualua. Katuenaku ne dianyisha bua mudi Yehowa kayi utubadila malu etu mabi anyi?

20. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza padi muena Kristo netu ukuluka mu bubi ne ukenga bua bubi abu?

20 “Dinanga . . . kadiena disanka bua malu adi kaayi makane.” Bible kampanda udi wamba muaba eu ne: “Dinanga . . . kadiena disanka bua mibi ya bakuabu.” Bible mukuabu pende udi wamba ne: “Dinanga kadiena disanka padi bakuabu benza bibi.” Dinanga kadiena disanka padiku malu mabi, nunku katuena mua kulengulula bubi bua mushindu kayi wonso. Ntshinyi tshitudi tuenza padi muena Kristo netu ukuluka mu bubi ne ukenga bua bubi abu? Dinanga neditukande bua kubenga kusanka bua ntatu idi mimufikile, tuamba ne: ‘Wadimuki! Wapetshi tshivuaye ukeba!’ (Nsumuinu 17:5) Kadi tudi tusanka padi muena Kristo netu uvua mupambuke wenza malu adi akengedibua bua kupingana mu njila muakane.

“Njila udi mupite yonso”

21-23. a) Ntshinyi tshivua Paulo usua kuamba pakambaye ne: “Dinanga kadiena dishikila nansha”? b) Netuakule bua tshinyi mu nshapita wa ndekelu?

21 “Dinanga kadiena dishikila nansha.” Ntshinyi tshivua Paulo musue kuamba muaba eu? Mvese idi pabuipi ne mvese eu idi ileja ne: uvua wakula bua bipedi bia nyuma bivua bena Kristo ba kumpala nabi. Bipedi ebi bivua bileja muvua Nzambi wanyisha tshisumbu tshivuabu bafuma ku dienza. Bena Kristo bonso kabavua ne bipedi bia kuondopa, kuamba mêyi a buprofete anyi kuakula mu miakulu mikuabu. Bualu ebu kabuvua ne mushinga to, bualu ndekelu wa bionso, bipedi bia kuenza bishima bivua ne bua kujika. Kadi kuvua tshintu tshivua ne bua kushala, tshivua muena Kristo yonso mua kuikala natshi. Tshivua tshintu tshia pa buatshi, tshivua ne bua kunenga kupita bipedi bikuabu bia kuenza bishima. Paulo wakatshibikila ne: “Njila udi mupite yonso.” (1 Kolinto 12:31) “Njila udi mupite yonso” ke njila kayi? Nnjila wa dinanga.

22 Bulelela, dinanga dia bena Kristo divua Paulo muakuile “kadiena dishikila nansha,” mbuena kuamba ne: kadiakuikala ne ndekelu to. Too ne lelu eu, dinanga dikole dia bana betu ke tshimanyinu tshia bayidi balelela ba Yezu. Katuenaku tumona dinanga edi mu bisumbu bia batendeledi ba Yehowa pa buloba bujima anyi? Dinanga edi nedishale kashidi, bualu Yehowa mmulaye basadidi bende ba lulamatu muoyo wa tshiendelele. (Misambu 37:9-11, 29) Tuenzayi muetu muonso bua ‘kutungunuka ne kuenda mu dinanga.’ Tuetu tuenza nunku, netuikale ne disanka dia bungi didi difumina ku dipeshangana. Bualu bukuabu kabidi, netutungunuke ne kuikala ne muoyo ne kunangangana bua kashidi ne tshiendelele anu bu Yehowa, Nzambi wetu wa dinanga.

Basadidi ba Yehowa mbamanyike bua mudibu banangangane

23 Nshapita eu udi ujikija tshitupa tshidi tshiakula bua dinanga, tudi bamone mutudi mua kunangangana. Pa kumona masanka atudi tupeta bua dinanga dia Yehowa, nansha bua bukole buende, buakane buende ne meji ende, tudi mua kudiebeja ne: ‘Mmunyi mundi mua kuleja Yehowa ne: ndi mumunange menemene?’ Netuandamune lukonko elu mu nshapita wetu wa ndekelu.

a Bulelela, dinanga dia bena Kristo kadiena dibuikila mêsu pa malu mabi to. Bible udi utulomba ‘bua kudimukila bantu badi bakebesha matapuluka ne malu adi alenduishangana ne bua kubepuka.’​—Lomo 16:17.