Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

DILONGESHA DIA 39

Mudi Nzambi umona mashi

Mudi Nzambi umona mashi

Mashi ntshintu tshia mushinga wa bungi. Bu tuetu katuyi nawu, katuvua mua kuikala ne muoyo to. Bu mudi Nzambi Mufuki wetu, yeye ngudi ne bukenji bua kutuambila tshia kuenza ne mashi. Mmuambe tshinyi bua mashi? Mbimpe tuetu kuadia nansha kudieleshawu anyi? Mmunyi muudi mua kuangata mapangadika mimpe mu bualu ebu?

1. Yehowa utu umona mashi mushindu kayi?

Yehowa wakambila batendeledi bende ba kale ne: “Muoyo wa tshintu tshionso mmashi atshi.” (Lewitiki 17:14) Bua Yehowa, mashi ke muoyo muine. Bu mudi muoyo muikale dipa dia tshijila anyi dinsantu dia kudi Nzambi, mashi pawu nga tshijila.

2. Ntshinyi tshidi Nzambi mukandike bua kuenza ne mashi?

Yehowa wakakandika didia dia mashi kudi batendeledi bende ba tshikondo tshia kumpala kua buena Kristo. (Balayi Genese 9:4 ne Lewitiki 17:10.) Wakalua kuambulula mukenji au kabidi pavua kasumbu kaludiki kalongeshe bena Kristo bua ‘kuikalabu badikanda ku mashi.’​—Balayi Bienzedi 15:28, 29.

Kudikanda ku mashi kudi kumvuija tshinyi? Munganga yeye mukuambile bua kudikanda ku maluvu makole, kuakuanua to. Kadi neudie biakudia bidi bisambakaja ne maluvu anyi kuitaba bua kudieleshawu mu mijilu anyi? Tòo. Bia muomumue, mukenji wa Nzambi wa kudikanda ku mashi udi umvuija ne: katuena ne bua kuanua anyi kudia munyinyi wa nyama udibu kabayi bakose mutu bele mashi panshi nansha. Katuena nansha mua kudia biakudia bidi bisambakaja ne mashi to.

Kadi netuambe tshinyi bua ngondapilu idi ilomba mashi? Ngondapilu mikuabu itu ishipa mikenji ya Nzambi. Tshilejilu, luondapu lua belangana mashi onso mu kabujima kawu anyi nansha tshimue tshia ku bitupa binene bidi bienza mashi, bu mudi globile mikunze, globile mitoke, plakete, ne plasma. Kudi ngondapilu mikuabu idi kayiyi imueneka patoke bu idi ishipa mukenji wa Nzambi eu to. Tshilejilu, ngondapilu kampanda nya bondopa muntu ne tuntu tukese tupatuila mu tshimue tshia ku bitupa binene bidi bienza mashi. Mikuabu payi nya benza malu kampanda ne mashi a muntu muine bua kumona mua kumuondopa. Panyima pa dikonkonona ngondapilu yonso eyi, muena Kristo yonso udi ne bua kudiangatshila yeye nkayende dipangadika diende. a​—Galatiya 6:5.

BUELA MU BUONDOKE

Mona mushindu wa kuangata mapangadika mu bualu bua ngondapilu idi ilomba mashi.

3. Mu malu a luondapu, wangate mapangadika asankisha Yehowa

Mmunyi muudi mua kuangata mapangadika adi apetangana ne disua dia Nzambi paudi udiondopesha? Tangilayi FILME, pashishe nuakule bua mushinga wa kutumikila mibelu idi ilonda.

  • Sambila bua upete meji.​—Yakobo 1:5.

  • Kebulula mêyi manene a mu Bible adi apetangana ne lutatu luebe.​—Nsumuinu 13:16.

  • Keba ngondapilu idi imueneka muaba unudi basombele.

  • Sunguluja ngondapilu idi imueneka patoke kayiyi miakane.

  • Angata dipangadika didi dishiya kondo kebe ka muoyo anu katoke.​—Bienzedi 24:16. b

  • Umanye ne: kakuena muntu (ni mmuena dibaka nebe, anyi mukulu, peshi mulongeshi webe wa Bible) udi ne bua kukuangatshisha dipangadika didi ditangila kondo kebe ka muoyo to.​—Lomo 14:12.

  • Funda dipangadika diebe.

4. Bantemu ba Yehowa batu bakeba luondapu lutambe buimpe

Kudi mushindu wa kutumikila mukenji wa Nzambi wa mashi ne kupeta kabidi luondapu lua nsongo ludi kaluyi lua mashi to. Tangilayi FILME.

Balayi Tito 3:2, pashishe nuandamune lukonko elu:

  • Bua tshinyi mbimpe tuikale ne kanemu ne bupole patudi tuyikila ne baminganga?

Tshidi katshiyi tshiakane

Muena Kristo yonso adisunguile

A. Plasma

Tuntu tukese tua mu plasma

B. Globile mitoke

Tuntu tukese tua mu globile mitoke

C. Plakete

Tuntu tukese tua mu plakete

D. Globile mikunze

Tuntu tukese tua mu globile mikunze

 5. Luondapu ludi ne tuntu tukese tua mu mashi

Mashi mmenza ne bitupa binene binayi ebi: globile mikunze, globile mitoke, plakete, ne plasma. Munda mua bitupa ebi mudi pamu tutupa tukese tua bungi tudibu babikila ne: ntuntu tukese tua mu mashi. c Tuntu tukese tukuabu tua mu mashi batu benza natu manga adi ambuluisha bua kuluisha mabedi anyi bua kuimanyika mashi padiwu apatuka.

Pa bidi bitangila tuntu tukese tua mu mashi, muena Kristo yonso udi ne bua kudiangatshila dipangadika dimanyine pa kondo kende ka muoyo kalongesha kudi Bible. Bamue badi mua kubenga luondapu anyi ngondapilu ya benza malu kampanda ne tuntu tukese tua mu mashi. Kondo ka muoyo ka bakuabu kadi koku mua kuitaba ngondapilu eyi.

Paudi wangata mapangadika ebe a bualu ebu, dikonka ne:

  • Mmunyi mundi mua kumvuija doktere tshindi ngitabila anyi mbengela tuntu kampanda tukese tua mu mashi?

MUNTU YEYE MUKUEBEJE NE: “Mbubi kayi budi nabu diedibua mashi?”

  • Neumuambile tshinyi?

TSHIA KUKUATA

Yehowa ki mmusue bua tuikale tuenza bualu bukuabu ne mashi to.

Diambulula

  • Bua tshinyi Yehowa utu umona mashi bu tshintu tshia tshijila?

  • Bua tshinyi tudi tuamba ne: mukenji wa Nzambi wa kudikanda ku mashi udi utangila kabidi diedibua mashi?

  • Mmunyi muudi mua kuangata mapangadika mimpe a bualu bua mashi paudi udiondopesha?

Tshipatshila

BIA KUTANGILA KABIDI

Mmalu kayi adi ne bua kukulombola mu mapangadika ebe a tshidi bamunganga basua kuenza ne mashi ebe?

Nkonko ya babadi” (Tshibumba tshia Nsentedi, 15/10/2000)

Tshia kuelela meji ntshinyi kumpala kua kuitaba anyi kubenga padibu basua kukuondopa ne tuntu tukese tua mu mashi?

Nkonko ya babadi” (Tshibumba tshia Nsentedi, 15/6/2004)

Tshiakafikisha doktere kampanda ku dianyisha mushindu utu Yehowa umona mashi ntshinyi?

“Ngakanyisha mushindu utu Nzambi umona mashi” (Tabulukayi!, 8/12/2003)

Mona mutu bakulu badi mu Komite ya diumvuangana ne mpitadi bambuluisha bena Kristo nabu.

Yehowa udi ukuatshisha badi basama (10:23)

a Tangila Dilongesha dia 35 dia “Mua kuangata mapangadika mimpe.”

b Tangila  kamutu ka bualu 5 bua “Luondapu ludi ne tuntu tukese tua mu mashi”; Dimanyisha dia ku ndekelu 3 dia “Ngondapilu idi ilomba mashi.”; ne Mudimu wetu wa Bukalenge wa ngondo wa 11 wa 2006, dibeji 3-6.

c Badoktere bakuabu batu bamona bitupa binene 4 bidi bienza mashi ebi bu tuntu tukese tua mu mashi. Nanku pamuapa mbimpe kubumvuija tshidi dipangadika diebe dia kubenga kuedibua mashi onso mu kabujima kawu anyi globile mikunze, globile mitoke, plakete, anyi plasma.