NSHAPITA WA 13
‘Ndi munange Tatu’
1, 2. Ntshinyi tshidi mupostolo Yone wamba bua butuku bua ndekelu buvua Yezu mupitshishe ne bapostolo bende?
MUKULAKAJE mukuabu udi uvuluka malu a bungi mu mutu wende ne utuadija kuafunda. Dîna diende n’Yone ne udi ne bidimu bitue ku 100. Anu yeye ke udi mushale ne muoyo ku bapostolo bonso ba Yezu Kristo. Yone udi uvuluka amue malu avua menzeke kukadi bidimu bitue ku 70 mu butuku bua ndekelu buvua yeye Yone ne bapostolo bakuabu bapitshishe ne Yezu kumpala kua kufuaye. Nyuma muimpe wa Nzambi udi wambuluisha Yone bua kuvuluka malu au ne kuafunda anu muvuawu menzeke.
2 Butuku abu, Yezu udi wambila bapostolo bende patoke ne: baluishi bende bakavua pa kumushipa. Anu Yone nkayende ke udi utuambila bua tshinyi Yezu wakamba muvuaye ne bua kufua lufu lubi alu. Yezu wakamba ne: ‘Bua ba pa buloba bamanye ne: Ndi musue Tatu, ne bu muakampa Tatu mukenji, nunku mundi ngenza. Bikayi, tuye.’—Yone 14:31.
3. Mmunyi muvua Yezu muleje ne: uvua munange Tatuende?
3 ‘Ndi musue Tatu’ anyi mumunange. Kunanga Tatu kuvua ne mushinga wa bungi kudi Yezu. Kavua wambulula mêyi aa dîba dionso to. Anu mu Yone 14:31 ke muaba umuepele udi Bible wamba muvua Yezu muleje patoke muvuaye munange Tatuende. Nsombelu wende wakaleja muvua mêyi aa malelela. Malu avuaye wenza dituku dionso avua aleja muvuaye munange Yehowa. Dikima diende, ditumikila diende ne mushindu uvuaye utantamena ntatu biakaleja muvuaye munange Nzambi. Dinanga edi ke divua dimusaka bua kuyisha.
4, 5. Bible udi wakula bua dinanga dia mushindu kayi? Tudi mua kuamba tshinyi bua mushindu udi Yezu munange Yehowa?
4 Lelu eu bantu bakuabu batu bamona muntu udi munange bakuabu bu mutebelele. Badi mua kuikala bela meji ku dinanga ditubu bakuila mu tusala ne mu misambu anyi ku dinanga dia mulume ne mukaji ditu dimueneka imue misangu bu manaya. Bible udi wakula bua dinanga dia mulume ne mukaji kadi mu mushindu wa kanemu udi mushilangane bikole ne utu bantu badiakula lelu. (Nsumuinu 5:15-21) Kadi Dîyi dia Nzambi didi diakula bikole bua dinanga dia mushindu mukuabu. Dinanga edi ki ndijinga dikole dia mu lupitapita ditu muntu umvua anyi ngikadilu kampanda udi kayi wa disanka udi anu mu lungenyi luende to. Kadi ndinanga didi dilenga muoyo ne lungenyi lua muntu. Dinanga dia nunku didi difumina munda mua muntu, dilonda mikenji mimpe ne dimuenekela ku malu mimpe adiye wenza. Ki ndinanga dia mu lupitapita to. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: Dinanga ‘kadiena dipanga tshiendelele.’—1 Kolinto 13:8.
5 Kakuena muntu utu munange Yehowa bu Yezu to. Kakuena muntu utu mupite Yezu mu ditumikila mukenji uvua yeye nkayende muambe mudiwu mupite mikuabu yonso wa ne: ‘Nanga Mukalenge Nzambi webe ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso ne lungenyi luebe luonso ne bukole buebe buonso’ to. (Mâko 12:30) Mmushindu kayi uvua Yezu mupete dinanga edi? Ntshinyi tshivua tshimuambuluishe bua kushala anu munange Nzambi bikole pavuaye pa buloba? Mmushindu kayi utudi mua kumuidikija?
Dinanga dikole divua dituadije kale
6, 7. Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: Nsumuinu 8:22-31 udi wakula bua Muana wa Nzambi, ki mbua ngikadilu wa meji?
6 Ukatuku muenze mudimu ne mulunda webe kampanda ne mufike ku dimona ne: mudimu au mmukoleshe bulunda buenu anyi? Bualu ebu budi mua kukuambuluisha bua kumvua bimpe muvua Yehowa ne Muanende mulela umue bafike ku dinangangana bikole. Tukadi batele Nsumuinu 8:30 bikole, kadi tuanjayi kukonkonona mvese eu bimpe pamue ne mikuabu idi pabuipi nende. Mu mvese wa 22 too ne 31, badi bakula bua meji bu badi bakula bua muntu. Bua tshinyi tudi tuamba ne: mêyi aa adi akula bua Muana wa Nzambi?
7 Mu mvese wa 22, meji adi amba ne: ‘Yehowa wakamfuka ku tshibangidilu tshia bufuki buende, kumpala kua bintu biende bionso, ku tshibangidilu mene.’ Mvese eu kena wakula bua meji etu a bushuwa aa to, bualu meji nngikadilu ne Nzambi katu ‘mufuke’ meji to. Kaatu ne ntuadijilu to, bualu Yehowa utu anu koku bikondo ne bitshia ne utu nawu misangu yonso. (Musambu 90:2) Kadi Muana wa Nzambi yeye udi ‘muanabute wa bifukibua bionso.’ Yehowa wakamufuka, ne yeye ke tshifukibua tshia kumpala tshivuaye mufuke. (Kolosai 1:15) Bilondeshile mukanda wa Nsumuinu, Muana ukavuaku kumpala kua kufukabu diulu ne buloba. Bu mudiye Dîyi anyi muleji mpala wa Nzambi, yeye ke uvua uleja meji a Yehowa mu mushindu mupuangane.—Yone 1:1.
8. Ntshinyi tshivua Muana wenza mu diulu kumpala kua kuluaye pa buloba? Tudi mua kuela meji ku tshinyi patudi tubandila bintu bidi Nzambi mufuke?
8 Ntshinyi tshivua Muana wenza bidimu bionso bivuaye muenze kumpala kua kulua pa buloba? Mvese wa 30 udi wamba muvuaye ‘muena mudimu munene’ ku luseke lua Nzambi. Bidi biumvuija tshinyi? Kolosai 1:16 udi wamba ne: ‘Munda muende muakafukibua bintu bionso bia mu diulu ne bia pa buloba; bintu bionso biakafukibua ku [butuangaji] buende ne bua bualu buende.’ Nunku Mufuki Yehowa wakakuata mudimu ne Muanende anyi muena mudimu wende munene bua kufuka bintu bikuabu bionso, tuambe ne: banjelu, diulu ne bionso bidimu, buloba ne bionso bidimu bu mudi mitshi ne nyama, katuyi tupua muoyo bantu badi bikale bifukibua bidi bitambe bionso bidipu. Mu mushindu kampanda, tudi mua kufuanyikija mudimu uvua Tatu ne Muanende benze ne wa muenji wa tshifundu tshia nzubu ne muibaki, bualu muibaki udi ulonda bidibu bamufundile. Patudi tukema bua tshifukibua kampanda, tudi tutumbisha Mufuki watshi munene. (Musambu 19:1) Kadi tudi kabidi mua kuvuluka dipetangana dimpe divua pankatshi pa Mufuki ne ‘muena mudimu wende munene.’
9, 10. (a) Ntshinyi tshivua tshikoleshe malanda a Yehowa ne Muanende? (b) Ntshinyi tshidi mua kukolesha malanda ebe ne Tatuebe wa mu diulu?
9 Patu bantu babidi bena mapanga benza mudimu pamue, misangu mikuabu batu bapanga kumvuangana. Kabivua nanku bua Yehowa ne Muanende to. Muana wakenza mudimu ne Tatuende munkatshi mua bidimu bia bungi ne ‘uvua usanka kumpala kuende matuku onso.’ (Nsumuinu 8:30) Uvua umvua disanka dia kuikala ne Tatuende ne ke tshivua Tatuende umvua pende. Muana wakalua bu Tatuende bualu uvua ulonga mua kuidikija ngikadilu yende. Nunku, kabiena bitukemesha bua muvua malanda a Tatu ne Muana malue makole menemene. Ke bualu kayi tudi mua kuamba ne: dinanga didi pankatshi pabu ndinanga dikole didi dituadije kale, ditu kadiyi dianji kuikalaku.
10 Kadi bualu ebu budi mua kumvuija tshinyi buetu tuetu? Udi mua kumona ne: kuena mua kudia malanda a mushindu eu ne Yehowa, bualu kakuena muntu udi ne muaba wa butumbi udi nawu Muana to. Kadi tudi ne diakalenga dia pa buadi. Tuvuluke ne: Yezu uvua mukoleshe malanda ende ne Tatuende pavuabu benza nende mudimu. Yehowa udi utupesha diakalenga dia kuikala ‘benzejanganyi nende ba mudimu.’ (1 Kolinto 3:9) Patudi tuidikija Yezu mu mudimu wa kuyisha, tudi ne bua kuvuluka misangu yonso ne: tudi benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi, ne nunku malanda adi pankatshi petu ne Yehowa adi enda akola. Kakuena diakalenga didi dipite dia kuikala nende mu malanda makole to.
Tshivua Yezu wenza bua kulama malanda ende ne Yehowa makole
11-13. (a) Bua tshinyi mbimpe kumona dinanga bu tshintu tshidi ne muoyo munda muetu? Ntshinyi tshivua Yezu wenza pavuaye muana bua kulama dinanga dia Yehowa dikole? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Muana wa Nzambi uvua musue kulonga malu kudi Yehowa kumpala kua kuluaye pa buloba ne pakaluaye pa buloba?
11 Mu mishindu ya bungi, mbimpe tumone dinanga bu tshintu tshidi ne muoyo munda muetu. Didi anu bu tshilongo tshimpe tshitudi ne bua kutabalela ne kuela mâyi bua kukolatshi bimpe. Tuetu batshilengulule tshidi tshifubidila. Yezu kavua ulengulula dinanga divuaye munange Yehowa to. Uvua udilama ne udikolesha pavuaye pa buloba. Tumonayi tshivuaye wenza.
12 Utshidi muvuluke tshivua Yezu muambe bua Yehowa ku ntempelo wa mu Yelushalema patshivuaye muana anyi? Wakambila baledi bende bavua bamukeba ne: ‘Nuakadi nunkebela tshinyi? Kanuakadi bamanye ne: ndi ne bua kuikala mu nzubu wa Tatu wanyi anyi?’ (Luka 2:49, MML) Bidi bimueneka ne: patshivua Yezu muana, kavua muvuluke malu avuaye mumanye pavuaye mu diulu to. Nansha nanku uvua munange Tatuende Yehowa bikole. Uvua mumanye ne: dinanga diende divua ne bua kumuenekela mu ntendelelu wende. Nunku, kakuvua muaba pa buloba uvua muimpe ku mêsu kua Yezu bu nzubu uvuabu batendelela Tatuende to. Uvua musue kuikala ku ntempelo, kavua musue kumbukaku to. Kavua uyaku anu bua kutangila patupu malu avua enzekaku to. Uvua musue kulonga malu a Yehowa bikole ne kuakula bua avuaye mumanye. Dinanga edi kadivua dituadije diakamue pavuaye ne bidimu 12, ne kadiakashikila anu apu to.
13 Kumpala kua Yezu kuluaye pa buloba, uvua mulonge malu kudi Tatuende ne muoyo mujima. Mulayi udi mu Yeshaya 50:4-6 udi uleja ne: Yehowa wakalongesha Muanende mu mushindu wa pa buawu bua mudimu wende wa Masiya. Nansha muvua amue malu avua Muana mulonge atangila ntatu ivua muela manyi wa Yehowa ne bua kupeta, wakaalonga ne muoyo umue. Pakaluaye pa buloba ne kuluaye muntu mukole, wakatungunuka ne kuya ku nzubu wa Tatuende bua kumutendelela ne kulonga malu avua Yehowa musue bua bikale balongesha mu nzubu wende. Nunku Bible udi uleja muvua Yezu ne tshibidilu tshia kuya ku ntempelo ne mu nsunagoga. (Luka 4:16; 19:47) Tuetu basue petu bua dinanga ditudi banange Yehowa dikale anu dikole, tudi ne bua kuikala tubuela mu bisangilu bionso bualu ke muaba utudi tutendelela Yehowa ne tukolesha dimanya ne dianyisha dietu kudiye.
14, 15. (a) Yezu uvua ujinga kusomba imue misangu nkayende bua tshinyi? (b) Mmushindu kayi uvua masambila a Yezu aleja muvuaye umvuangana ne Tatuende ne umunemeka?
14 Yezu uvua kabidi ulama dinanga diende bua Yehowa dikole bualu uvua usambila pa tshibidilu. Nansha muvuaye musue kusomba ne bantu, kuvua misangu ivuaye musue kuikala nkayende. Tshilejilu, Luka 5:16 udi wamba ne: ‘Yeye wakaya mu bipela, wakatendelela Nzambi.’ Matayo 14:23 udi wamba pende ne: ‘Pakatumaye bisumbu bia bantu kuabu, wakaya ku mukuna nkayende bua kutendelela Nzambi; pakabuela dîba yeye wakadimu nkayende.’ Yezu kavua ujinga kuikala nkayende mu bikondo abi ne bikuabu bualu kavua musue kusomba ne bantu to, kadi mbualu uvua musue kuikala nkayende ne Tatuende, kuyukila nende bimpe mu disambila.
15 Misangu mikuabu pavua Yezu usambila, uvua wamba ne: ‘Aba, Tatu.’ (Mâko 14:36) Mu tshikondo tshiende, bana bavua babikila batatuabu ne: “Aba.” Misangu ya bungi, muaku eu uvua umue wa ku miaku ivua muana umanya kumpala. Kadi mmuaku uvua uleja kanemu. Nansha mudi muaku eu uleja ne: Muana ne Tatuende mbanangangane bikole, udi uleja kabidi kanemu kakole kavua naku Yezu bua bukokeshi bua Tatuende Yehowa. Masambila avua Yezu wenza adi aleja muvuaye unemeka Tatuende ne umvuangana nende bikole. Tshilejilu, mu Yone nshapita wa 17, mupostolo Yone mmufunde disambila dile divua Yezu muenze ne muoyo umue butuku bua muladilu wa lufu luende. Nebitukoleshe bikole tuetu bakonkonone disambila edi ne bidikije mushindu wende wa kusambila. Katuena ne bua kuikala tuambulula mêyi a Yezu to, kadi tudi ne bua kukeba mushindu wa kuikala tusambila Tatu wetu wa mu diulu ne muoyo mujima. Tuetu tusambila nunku, netulame dinanga dietu anu dikole.
16, 17. (a) Mmushindu kayi uvua mêyi a Yezu aleja mudiye munange Tatuende? (b) Mmushindu kayi uvua Yezu muleje ne: Tatuende utu upeshangana bintu?
16 Anu mutukadi bamone, Yezu kavua wamba dîba dionso ne: ‘Ndi munange Tatu.’ Kadi uvua wamba makuabu mêyi avua aleja muvuaye mumunange. Tshilejilu, wakamba umue musangu ne: ‘Tatu Wanyi, Mukalenge wa diulu ne wa buloba, ndi nkusakidila’ ku mêsu kua bantu bonso. (Matayo 11:25) Patuvua balonge tshitupa 2 tshia mukanda eu, tuvua bamone ne: Yezu uvua musue kutumbisha Tatuende pavuaye ulongesha bantu bua bamumanye. Tshilejilu, uvua mufuanyikije Yehowa ne tatu uvua musue kufuila muanende uvua mumutombokele luse ne muoyo mujima, kushala mumuindile bua apingane. Pakamumonaye ku bule, wakaya lubilu ne kumuakidila. (Luka 15:20) Nnganyi udi mua kubala muyuki eu kayi umvua dinanga dia Yehowa ne luse bimulenga ku muoyo?
17 Yezu uvua utumbisha Tatuende bua mutuye upeshangana bintu. Wakafila tshilejilu tshia baledi bena mapanga bua kutuleja mutudi ne bua kuikala bashindike ne: Tatu wetu neatupeshe nyuma wende utudi tumulomba bilondeshile majinga etu. (Luka 11:13) Yezu wakakula kabidi bua malu mimpe adi Yehowa utulaya. Wakakula ne disanka dionso bua muvuaye ne bua kupingana muaba uvuaye ku luseke lua Tatuende mu diulu. (Yone 14:28; 17:5) Wakambila bayidi bende mudi Yehowa mulaye “tshisumbu tshikese tshia mikoko” bua kuya mu diulu ne kukokesha pamue ne Mukalenge Masiya. (Luka 12:32; Yone 14:2) Wakakolesha muenzavi ukavua pa kufua ku muoyo pakamulayaye ne: neupete muoyo mu Mparadizu. (Luka 23:43) Kakuyi mpata, pavua Yezu wakula bua malu mimpe adi Tatuende mulaye bantu aa, bivua bimuambuluisha bua kulama dinanga diende bua Yehowa dikole. Bayidi ba Kristo ba bungi mbamone ne: kakuena tshintu tshidi tshikolesha dinanga diabu bua Yehowa anyi ditabuja diabu kupita kuambila bantu malu ende ne adiye mulaye bantu badi bamunange.
Udiku mua kunanga Yehowa bu Yezu anyi?
18. Mmu bualu kayi bunene butudi ne bua kuidikija Yezu? Bua tshinyi?
18 Mu malu onso atudi tuenza bua kuidikija Yezu, kakuena budi bupite kunanga Yehowa ne muoyo wetu mujima, ne lungenyi luetu luonso ne bukole buetu buonso to. (Luka 10:27) Katuena mua kumanya bunene bua dinanga edi anu mu mushindu utudi tudiumvua to, kadi tudi ne bua kudileja kabidi mu malu atudi tuenza. Yezu kavua witaba bua kudiumvua patupu ne: uvua munange Tatuende anyi kuamba anu ne: ‘Ndi munange Tatu.’ Wakamba ne: ‘Bua ba pa buloba bamanye ne: Ndi musue Tatu, ne bu muakampa Tatu mukenji, nunku mundi ngenza.’ (Yone 14:31) Satana wakamba muvua muntu nansha umue kayi mua kuenzela Yehowa mudimu bua dinanga. (Yobo 2:4, 5) Bua kuleja muvua Satana mushime, Yezu wakenza malu ne dikima dionso bua bantu bamone muvuaye munange Tatuende ne muoyo mujima. Wakamutumikila nansha pavuabi bikengela bua afue. Newidikije Yezu anyi? Neulejaku bantu muudi munange Yehowa Nzambi ne muoyo mujima anyi?
19, 20. (a) Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kubuela mu bisangilu? (b) Mmushindu kayi utudi mua kumona didilongela Bible, dielelapu meji ne disambila?
19 Yehowa mmumanye ne: tudi ne dijinga dikole dia kumuleja mutudi bamunange. Ke bualu kayi mmulongolole malu bua tuikale tumutendelela mu mushindu udi ulama dinanga dietu ne udikolesha. Paudi ubuela mu bisangilu bia bena Kristo, uvuluke ne: udi mulue bua kutendelela Nzambi webe. Udi umutendelela paudi uteleja masambila adibu benzamu ne muoyo mujima, wimba misambu ya kumutumbisha nayi, uteleja bimpe ne wandamuna padiku mushindu. Bisangilu ebi bidi bikuambuluisha kabidi bua kukankamija bena Kristo nebe. (Ebelu 10:24, 25) Kutendelela Yehowa pa tshibidilu mu bisangilu nekukuambuluishe bua kumunanga bikole.
20 Ke mudibi kabidi bua didilongela Bible, dielelapu meji ne disambila. Wikale wangata bikondo ebi bu mushindu wa kuikala nkayebe ne Yehowa. Paudi ulonga Mukanda wa Nzambi ne welelapu meji, Yehowa udi ukumanyisha malu ende. Paudi usambila, udi umuambila malu adi munda muebe. Vuluka ne: kusambila kakuena kumvuija anu kulomba Nzambi bintu to. Kudi kumvuija kabidi kumuela tuasakidila bua malu mimpe adiye mukuenzele ne kumutumbisha bua midimu yende ya dikema. (Musambu 146:1) Kutumbisha Yehowa ne disanka munkatshi mua bantu kudi paku mushindu muimpe wa kumuela tuasakidila ne kuleja muudi mumunange.
21. Kunanga Nzambi kudi ne mushinga kayi? Mmalu kayi atualonga mu nshapita idi ilonda?
21 Bua kuikala ne disanka dia kashidi tudi ne bua kunanga Nzambi. Dinanga edi ke divua Adama ne Eva ne bua kuikala nadi bua kutumikila Nzambi, kadi kabavua nadi to. Dinanga edi ke diudi ne bua kuikala nadi bua kutantamena mateta ne ntatu ya mishindu yonso. Didi tshintu tshia mushinga mukole bua muyidi wa Kristo yonso. Kadi kunanga Nzambi kudi kuenda pamue ne kunanga bantu netu. (1 Yone 4:20) Mu nshapita yalonda, netukonkonone malu avua Yezu muenze bua kuleja mudiye munange bantu. Mu nshapita udi ulonda eu, netumone tshivua tshisaka bantu ba bungi bua kuya kudi Yezu.