Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA 5

‘Bibutshilu bionso bia meji’

‘Bibutshilu bionso bia meji’

1-3. Mmu nsombelu kayi muvua Yezu muenze muyuki wende wa pa mukuna? Bua tshinyi bantu bavua bamuteleja bakakema?

 TUDI mu tshidimu tshia 31. Yezu Kristo udi pabuibi ne tshimenga tshia Kapênuma tshidi ku muelelu wa dijiba dia Galela. Yezu mmusambile butuku bujima ku mukuna udi pabuipi apu yeye nkayende. Padibu butshia, udi ubikila bayidi bende ne usungula 12 munkatshi muabu bua kuluabu bapostolo bende. Anu muomu mu dinda adi, bantu bapite bungi, bakuabu bafume ntanta mile badi balonda Yezu ku mukuna au ne mbasombe muaba mubatame. Mbindile ne muoyo kulu kulu bua abalongeshe ne ondope masama abu. Ke tshidi Yezu wenza.​—Luka 6:12-19.

2 Yezu udi uya kudibu ne wondopa bonso badi basama. Pashishe padi muntu nansha umue katshiyi ne tshintu tshimusama, udi usomba ne utuadija kubalongesha. * Mêyi adiye wamba adi akemesha bantu. Bidi nanku bualu kabatu banji kumvua muntu mukuabu ulongesha mushindu eu to. Bua kupesha malongesha ende bujitu, Yezu kena utela malu a mu bilele bia bantu anyi a balongeshi ba mikenji bena Yuda to. Kadi udi utela mêyi mafundisha ku nyuma wa Nzambi a mu mikanda ya mu tshiena Ebelu. Udi wamba malu buludiludi, mu mushindu mupepele ne umvuika bimpe. Padiye ujikija, bantu badi bakema. Bushuwa, badi ne bua kukema bualu badi bafuma ku diteleja muntu udi ne meji kaayi kuamba.​—Matayo 7:28, 29.

‘Diyisha diende diakakemesha bantu’

3 Mbafunde muyuki eu ne malu makuabu a bungi avua Yezu muambe ne muenze mu Dîyi dia Nzambi. Mbimpe tukonkonone malu adi Bible wamba bua Yezu, bualu munda muende mudi ‘bibutshilu bionso bia meji.’ (Kolosai 2:3) Nkuepi kuvuaye mupete meji anyi bukole bua kuenza mudimu bimpe ne dimanya ne busunguluji? Mmushindu kayi uvuaye muleje meji ende? Mmunyi mutudi mua kumuidikija?

‘Muntu eu wakuangata lungenyi elu kuepi?’

4. Ndukonko kayi luvua bantu bavua bateleja Yezu mu Nazaleta badiele? Bua tshinyi?

4 Musangu mukuabu pavua Yezu uyisha, wakaya mu tshimenga tshia Nazaleta muvuaye mukolele ne kutuadija kulongesha bantu mu nsunagoga. Bantu ba bungi bavua bamuteleja bakakema badikonka ne: ‘Muntu eu wakuangata lungenyi elu kuepi?’ Bavua bamanye baledi bende, bana babu ba balume ne ba bakaji, bavua kabidi bamanye ne: uvua mufume mu dîku dia bapele. (Matayo 13:54-56; Mâko 6:1-3) Bavua bamanye bimpe ne: muena mabaya uvua wakula bimpe eu kavua mulonge tulasa tuende lumu tua balongeshi ba mikenji to. (Yone 7:15) Ke bualu kayi badi badiela lukonko elu.

5. Yezu wakaleja ne: meji avuaye nawu uvua mafume kuepi?

5 Yezu kavua ne meji anu bualu uvua ne lungenyi lupuangane to. Wakalua kuleja kuvua meji ende mafumine dituku dikuabu pavuaye uyisha patoke mu ntempelo wamba ne: ‘Diyisha dianyi ki ndianyi, ndia udi muntume.’ (Yone 7:16) Eyowa, meji a Yezu avua mafume kudi Tatuende uvua mumutume. (Yone 12:49) Kadi mmushindu kayi uvua Yezu mupete meji kudi Yehowa?

6, 7. Mmushindu kayi uvua Yezu mupete meji kudi Tatuende?

6 Nyuma wa Yehowa uvua ukuata mudimu mu muoyo wa Yezu ne mu lungenyi luende. Yeshaya wakamba bua Yezu uvua ne bua kuikala Masiya ne: ‘Nyuma wa Yehowa neashikame pambidi pende, nyuma wa meji ne wa kujingulula kua malu, nyuma udi umukuatshisha ne meji ne bukole, nyuma wa kumanya Yehowa ne wa kumunemeka.’ (Yeshaya 11:2) Kabiena bitukemesha bua muvua mêyi a Yezu ne malu akenzaye bileja meji a dikema to, bualu nyuma wa Yehowa uvua pambidi pende, ulombola meji ende ne mapangadika ende.

7 Yezu uvua mupete meji kudi Tatuende mu mushindu mukuabu. Anu bu mutuvua bamone mu nshapita 2, bidimu bungi kabuyi kubala bivua Yezu muenze mu diulu kumpala kua kuluaye pa buloba bivua bimuambuluishe bua kulonga mutu Tatuende umona malu. Katuena mua kutshinka bungi bua meji avua Muana mupete pavuaye wenza mudimu ku luseke lua Tatuende bu ‘muena mudimu’ wende munene bua kufuka bintu bionso bidi ne muoyo ne bidi kabiyi ne muoyo. Ke bualu kayi Bible udi ufuanyikija Muana patshivuaye mu diulu ne meji. (Nsumuinu 8:22-31; Kolosai 1:15, 16) Pavua Yezu uyisha, uvua wakula malu ne meji avuaye mupete mu bidimu bionso bivuaye muenze ne Tatuende mu diulu. * (Yone 8:26, 28, 38) Nunku kabiena bitukemesha bua muvua mêyi a Yezu ne bienzedi biende bileja dimanya, lungenyi ne busunguluji bia pa buabi.

8. Mmunyi mutudi tuetu bayidi ba Yezu mua kupeta meji?

8 Tuetu bayidi ba Yezu tudi ne bua kulomba Yehowa bua atupeshe petu meji. (Nsumuinu 2:6) Bushuwa, Yehowa kena utupesha meji mu tshishima to. Kadi udi wandamuna masambila atudi tuenza ne muoyo mujima bua kulomba meji bua kutantamena ntatu. (Yakobo 1:5) Bua kupeta meji aa bidi bikengela kudienzeja. Tudi ne bua kutungunuka ne kuakeba bu “biuma bisokoka.” (Nsumuinu 2:1-6) Eyowa, tudi ne bua kutungunuka ne kukeba meji mu Dîyi dia Nzambi ne kuenza malu bilondeshile bitudi tulonga. Tshilejilu tshia Muana wa Yehowa tshidi tshituambuluisha bikole bua kupeta meji. Tukonkononayi imue mishindu ivua Yezu muleje meji ende ne tumonayi mutudi mua kumuidikija.

Mêyi a meji

Bible udi utuleja meji a Nzambi

9. Bua tshinyi malongesha a Yezu avua a meji?

9 Bantu ba bungi bavua baya kudi Yezu anu bua kumuteleja. (Mâko 6:31-34; Luka 5:1-3) Kabiena ne bua kutukemesha to, bualu misangu yonso ivua Yezu wakula uvua upatula mêyi a meji. Malongesha ende avua aleja muvuaye mumanye Dîyi dia Nzambi bikole, ne muikale ne bukokeshi bua kuya anu ku muji wa bualu. Malongesha ende mmakumbanyine bantu ba miaba yonso ne adi ne mushinga kudi bantu ba bikondo bionso. Tukonkononayi bimue bilejilu bia meji adi mu mêyi a Yezu, udi ‘Mubakemeshi Muena meji’ uvuabu balaye.​—Yeshaya 9:6.

10. Yezu udi utubela bua kuikala ne ngikadilu kayi? Bua tshinyi?

10 Mu muyuki wa pa mukuna utudi batele ku ntuadijilu wa nshapita eu, ke muaba umue utudi tupeta malongesha a Yezu nkayende wakula mutantshi mule kakuyi mêyi a muntu mukuabu. Mu muyuki eu, Yezu kena utubela anu bua kuikala ne ngakuilu ne bienzedi bimpe to. Kadi udi uleja kabidi tshitu tshitusaka bua kuakula anyi kuenza malu kampanda. Bu mudi Yezu mumanye ne: lungenyi luetu ne mushindu utudi tudiumvua bitu bitusaka bua kuamba anyi kuenza malu, udi utubela bua kuikala ne ngikadilu bu mudi bupole malu, kunanga buakane, kuikala bena luse, bena ditalala ne kunanga bakuabu. (Matayo 5:5-9, 43-48) Tuetu bikale ne ngikadilu eyi, ngakuilu wetu ne bienzedi bietu nebisankishe Yehowa ne nebituambuluishe bua kusomba bimpe ne bantu.​—Matayo 5:16.

11. Mmunyi mudi Yezu ukoka ntema yetu ku tshitu tshikebesha bubi kampanda padiye ufila mibelu bua bubi abu?

11 Padi Yezu ufila mibelu bua bubi kampanda, udi uleja too ne tshitu tshibukebesha. Tshilejilu, kena utuambila bua kulekela tshikisu patupu to, kadi udi utubela bua kubenga kulaminangana tshiji. (Matayo 5:21, 22; 1 Yone 3:15) Kena anu ukandika bantu bua kuenda masandi to, kadi udi ubadimuija bua kulekela dijinga dibi ditu dituadija mu muoyo wabu ne dibafikisha ku tshiendenda. Udi utubela bua katulekedi mêsu etu atangila bintu bidi mua kutujula majinga mabi ne kutufikisha ku dienza bibi. (Matayo 5:27-30) Yezu udi ukoka ntema yetu pa malu adi akebesha bubi, ki nganu ku bimanyinu biabu to. Udi uleja malu ne majinga atu alela bubi.​—Musambu 7:14.

12. Bayidi ba Yezu badi bamona mibelu yende mushindu kayi? Bua tshinyi?

12 Mêyi a Yezu adi aleja mudiye ne meji a bungi. Ke bualu kayi ‘diyisha diende diakakemesha bantu.’ (Matayo 7:28) Tuetu bayidi bende, tudi tuitaba bua mibelu yende itulombole mu nsombelu wetu mujima. Tudi tudienzeja bua kuikala ne ngikadilu idiye mutubele bua kupeta bu mudi luse, kukeba ditalala ne kunanga bantu, bualu tudi bamanye ne: neyituambuluishe bua kuikala ne nsombelu udi usankisha Nzambi. Tudi tudienzeja kabidi bua kumbusha mu mioyo yetu ngenyi ne majinga mabi adiye mutudimuije bu mudi tshiji ne majinga mabi, bualu tudi bamanye ne: nebituambuluishe bua kubenga kuenza malu mabi.​—Yakobo 1:14, 15.

Nsombelu mulombola kudi meji

13, 14. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yezu uvua musungule nsombelu wende ne busunguluji?

13 Yezu kavua muleje meji anu mu mêyi ende to, kadi uvua mualeje kabidi mu bienzedi biende. Malu onso avuaye wenza bu mudi mapangadika ende, mushindu uvuaye udimona ne malu avuaye wenzela bakuabu bidi bileja ne: uvua ne meji a bungi. Tukonkononayi bimue bilejilu bidi bileja ne: Yezu uvua ne ‘meji adi akuatshisha ne bukole bua kupangadija malu.’​—Nsumuinu 3:21.

14 Muntu udi ne meji udi ne bua kuikala kabidi ne busunguluji. Yezu uvua musungule nsombelu wende ne busunguluji buonso. Elabi meji bua nsombelu uvuaye mua kuikala nende, nzubu uvuaye mua kuikala muibake, bubanji buvuaye mua kuikala nabu anyi lumu luvuaye mua kupeta pa buloba! Uvua mumanye ne: kudifila mu malu aa kudi ‘patupu’ anu ‘bu kuipata kua lupepele.’ (Muambi 4:4; 5:10) Kuipatshila malu aa nkubula lungenyi, kakuena kupetangana ne meji to. Yezu wakabenga kudikebela malu a bungi. Kavua musue kulua mubanji anyi kuikala ne tente mu nzubu, tente pambelu to. (Matayo 8:20) Wakadifila bikole mu dikumbaja dia disua dia Nzambi mu diumvuangana ne malu avuaye ulongesha. (Matayo 6:22) Yezu wakafila dîba diende ne makanda ende ku malu a Bukalenge bua Nzambi, bualu adi ne mushinga wa bungi ne adi apetesha masanka kupita bintu. (Matayo 6:19-21) Nunku, mmutushile tshilejilu tshimpe tshia tuetu kulonda.

15. Mmunyi mudi bayidi ba Yezu mua kuleja ne: ki mbasue kudikebela bintu bia bungi? Bua tshinyi ndipangadika dia meji?

15 Lelu, bayidi ba Yezu mbamone ne: ki mbimpe kudikebela bintu bia bungi to. Nunku, badi bepuka bua kubuela mabanza tshianana tshianana ne kuipatshila bintu bidi mua kubangata dîba dionso ne makanda onso. (1 Timote 6:9, 10) Bena Kristo ba bungi mbalekele bintu biabu kampanda bua kumona mua kudifila bikole mu mudimu wa Nzambi bu mudi kulua bampanda-njila. Mbangate dipangadika dia meji, bualu kuteka malu a Bukalenge bua Nzambi pa muaba wa kumpala kudi kupetesha diakalenga ne masanka a bungi menemene.​—Matayo 6:33.

16, 17. (a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yezu uvua udipuekesha ne mumanye tshivuaye mua kukokesha bua kuenza? (b) Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tudipuekesha ne bamanye ne: kudi malu atudi katuyi mua kuenza?

16 Bible udi uleja ne: meji ne didipuekesha bitu bienda pamue, bualu muntu udi udipuekesha mmumanye malu adiye mua kukokesha bua kuenza ne adi mua kumupita dikanda. (Nsumuinu 11:2) Yezu uvua udipuekesha ne kavua ukeba kuenza malu avuaye kayi mua kukokesha to. Uvua mumanye ne: kavua ne bua kukudimuna bantu bonso bavua bateleja malongesha ende to. (Matayo 10:32-39) Uvua mumanye kabidi ne: kavua mua kufika ku diyisha bantu bonso yeye nkayende to. Ke bualu kayi wakapesha bayidi bende mudimu wa kuvuija bantu bayidi. (Matayo 28:18-20) Uvua muitabe ne didipuekesha dionso ne: bayidi bende nebenze ‘malu mapite’ ende bualu bavua ne bua kuyisha bantu bapite bavuaye muyishe ne kuenza mudimu eu bidimu bia bungi kupita muvuaye muenze. (Yone 14:12) Yezu uvua kabidi mumanye ne: uvua dijinga ne diambuluisha. Wakitaba diambuluisha dia banjelu bavua balue kumuambuluisha mu tshipela ne dia muanjelu uvua mulue kumukolesha mu budimi bua Getesemane. Pavuaye mu ntatu mikole, Muana wa Nzambi uvua ulomba diambuluisha.​—Matayo 4:11; Luka 22:43; Ebelu 5:7.

17 Mbimpe tuikale petu tudipuekesha ne tumanya tshitudi mua kukokesha bua kuenza. Kakuyi mpata, tudi basue kuenzela Nzambi mudimu ne muoyo mujima ne kudifila bikole mu mudimu wa kuyisha ne kuvuija bantu bayidi. (Luka 13:24; Kolosai 3:23) Kadi tuavuluka ne: Yehowa katu utufuanyikija ne bantu bakuabu ne tuetu petu katuena ne bua kudifuanyikija nabu to. (Galatia 6:4) Meji neatuambuluishe bua kudifundila bipatshila bitudi mua kukumbaja bilondeshile tshitudi, ne bilondeshile nsombelu wetu. Meji neambuluishe kabidi bana betu badi ne majitu bua kumanya ne: kudi malu adibu kabayi mua kuenza ne badi dijinga ne diambuluisha ne dikankamija dia bakuabu ku musangu ne ku mukuabu. Didipuekesha nediambuluishe bana betu aba bua kuitaba diambuluisha dia bakuabu ne muoyo mujima, bamanye ne: Yehowa udi mua kusaka muena Kristo kampanda bua kuikalaye ‘busambi’ kudibu.​—Kolosai 4:11.

18, 19. (a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yezu uvua mupole malu ne kavua wimanyina pa bilema bia bayidi bende? (b) Bua tshinyi tudi ne bua kuikala bapole malu ne kubenga kuimanyina pa bilema bia bakuabu? Mmunyi mutudi mua kuenza nanku?

18 Yakobo 3:17 udi wamba ne: ‘Meji adi afuma mu diulu adi bupole.’ Yezu uvua mupole malu ne kavua wimanyina pa bilema bia bayidi bende to. Nansha muvuaye mumanye bilema biabu, uvua utangila anu malu mimpe avuabu benza. (Yone 1:47) Uvua mumanye ne: bavua ne bua kumunyema butuku buvuabu ne bua kumukuata, kadi uvua anu mutuishibue ne: bavua ne lulamatu. (Matayo 26:31-35; Luka 22:28-30) Petelo wakavila Yezu misangu isatu mijima. Nansha nanku, Yezu wakamulombela Nzambi ne kulejaye ne: uvua ne ditabuja dikole. (Luka 22:31-34) Mu disambila divua Yezu muenze mu butuku bua muladilu wa lufu luende, kavua muimanyine pa bilema bia bayidi bende to. Kadi wakabanyisha bua malu onso avuabu benze too ne butuku abu wamba ne: ‘Bakutumikila dîyi diebe.’ (Yone 17:6) Nansha muvuabu bena mapanga, wakateka mudimu wa diyisha Bukalenge ne divuija bantu bayidi mu bianza biabu. (Matayo 28:19, 20) Kakuyi mpata, mushindu uvuaye mubeyemene wakabapetesha bukole bua kukumbaja mudimu uvuaye mubapeshe.

19 Bayidi ba Yezu badi ne malu adi abasaka bua kumuidikija mu bualu ebu. Bikala Muana wa Nzambi uvua muntu mupuangane muikale ne lutulu kudi bayidi bende bavua bapange bupuangane, tuetu bantu bena mapanga katuenaku ne bua kuikala ne meji mimpe bua bakuabu anyi? (Filipoi 4:5) Pamutu pa kuimanyina pa bilema bia bena Kristo netu, tukebe malu mimpe adibu benza. Katupu muoyo ne: Yehowa ngudi mubakoke. (Yone 6:44) Bidi bileja ne: mmumone malu mimpe kampanda kudibu ne ke tshitudi petu ne bua kuenza. Tuetu katuyi tuimanyina pa bilema bia bakuabu nebituambuluishe bua ‘kubalekela bubi’ buabu ne kukeba malu atudi mua kubelela kalumbandi. (Nsumuinu 19:11) Patudi tuleja bena Kristo netu mutudi tubeyemena, tudi tubambuluisha bua kudifilabu bikole mu mudimu wa Yehowa ne kuwenza ne disanka.​—1 Tesalonike 5:11.

20. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza ne malu a meji adi mu mukanda wa Matayo too ne wa Yone? Bua tshinyi?

20 Malu adi mukanda wa Matayo too ne wa Yone yamba bua nsombelu wa Yezu ne mudimu wende mmuule tente ne meji. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza ne malu a mushinga mukole aa? Ku ndekelu kua Muyuki wa Yezu wa pa mukuna, wakambila bateleji bende bua kabikadi bateleja anu mêyi ende a meji patupu, kadi bikale kabidi baenza anyi baatumikila. (Matayo 7:24-27) Tuetu bakaje ngenyi yetu, majinga etu ne bienzedi bietu bua bipetangane ne mêyi a Yezu a meji, nebituambuluishe bua kuikala ne nsombelu muimpe mpindieu ne kushala mu njila udi ufikisha ku muoyo wa kashidi. (Matayo 7:13, 14) Kakuena bualu bukuabu butudi mua kuenza budi bupite ebu to.

^ Muyuki uvua Yezu muenze dituku adi ke utubu babikila ne: Muyuki wa pa mukuna. Udi mu Matayo 5:3–7:27, udi ne mvese 107 ne uvua muwenze mu minite mitue ku 20 patupu.

^ Bidi bimueneka ne: pavua ‘diulu dibululuke’ dituku divua Yezu mutambule, wakavuluka nsombelu uvuaye nende mu diulu.​—Matayo 3:13-17.