Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nnsombelu neapinganaku muende ne kale anyi? Mudi Bible mua kukuambuluisha panyima pa tshipupu etshi

Nnsombelu neapinganaku muende ne kale anyi? Mudi Bible mua kukuambuluisha panyima pa tshipupu etshi

 “Tuetu bonso tudi basue bua nsombelu wetu apingane muende ne kale.”​—Angela Merkel, mfumu wa mu Allemagne.

 Bu mudi disama dia korona ditungunuka ne kutatshisha bantu pa buloba bujima, kakuyi mpata udi mua kutua pebe ku tshidi mfumu wa mu Allemagne au muambe. Kadi “muende ne kale” udi umvuija tshinyi menemene? Ntshinyi tshidi bantu batekemene?

  •   Kuenza malu bu kuonso eku. Bamue mbasue kuikala kabidi ne mushindu wa kupitshisha dîba dia bungi ne bakuabu, kubela mu tshitupa, ne kubela muoyo wa ku tshianza. Mbasue kabidi kuenza ngendu bu kumpala. Doktere Anthony Fauci a udi wamba ne: bantu badi bela meji ne: “kuenza malu bu kuonso eku, nkuya mu restoran, kuya miaba itubu benzela manaya, ne kuenza malu makuabu a mushindu au.”

  •   Kuakaja nsombelu wabu. Bamue mbamone ne: eu mmpunga wa kushintulula nsombelu wabu bua alue muimpe kupita uvuabu nende kumpala. Badi bamba ne: kudi malu adi ne bua kushintuluka, bu mudi midimu idi ilomba bantu dîba dia bungi ne bukole bua bungi, dikengesha bakuabu bualu mba dikoba dikuabu anyi kabidi bua mudi bantu ba bungi basama disama dia mutu. Klaus Schwab, muena bulongolodi kampanda (Forum économique mondial) udi wamba ne: “Tshipupu tshia disama etshi ntshitupeteshe mpunga wa kuelangana meji a nsombelu wetu ne a mutudi basue bua malu ikale pa buloba, ne kushintulula malu pa buloba.”

 Bakuabu pabu mbamone kasuba bua tshipupu etshi, bibafikishe ku diamba ne: nsombelu kakupingana “muende ne kale” nansha. Tshilejilu, bantu ba bungi mbajimije midimu yabu, nzubu yabu, kabatshiyi ne mubidi muimpe anyi kabidi bafuishe bantu badibu banange.

 Mu bulelela, muntu nansha umue kena mua kudianjila kuamba muikale nsombelu pajika tshipupu etshi to. (Muambi 9:11) Kadi Bible udi mua kutuambuluisha bua kuakaja mmuenenu wetu wa malu, ne kupita bimpe ne malu onso adi mua kutufikila. Bualu bukuabu kabidi, Bible udi wakula bua nsombelu muimpe utuikale mua kupeta mu matuku atshilualua, nsombelu ututu katuyi banji kuelela meji to.

Ikala ne mmuenenu muimpe bua tshipupu tshia korona

 Bible ukavua muleje katshia anu ku kale ne: masama adi matangalake aa anyi “bipupu bia masama” bivua ne bua kuenzeka ku “nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu.” (Luka 21:11; Matayi 24:3) Tuetu tumona tshipupu tshia disama dia korona mushindu au, mmumue ne: tudi tutshimona bu tshimue tshia ku malu a bungi a mushinga avua ne bua kuenzeka bu mudi mvita, dikanka dia buloba, ne biyole bia nzala; malu avua Bible muambe ne: avua ne bua kuenzeka.

 Mudi kumanya malu aa kutuambuluisha: Nansha tshipupu tshia disama etshi tshiotshi mua kujika, Bible udi utudimuija ne: tudi mu “bikondo bia malu makole bidi bikole mua kupita nabi.” (2 Timote 3:1) Kumanya bualu ebu kudi mua kutuambuluisha bua kumona malu mu mushindu muimpe mu bikondo bikole bitudi ebi.

 Bible udi utuambuluisha bua kuikala ne mmuenenu muimpe eu: malu neashintuluke bikole menemene pa buloba ebu, padi ntatu ivulangana anu kuvulangana apa. Mmalu kayi ashintuluka au?

Pajika tshipupu etshi malu neakane mu mushindu utudi katuyi mua kuelela meji to

 Bible kavua muakule anu bua malu makole atudi tutuilangana nawu lelu eu, kadi uvua muakule kabidi bua malu malenga atuapete mu katupa kîpi emu. Udi wamba ne: nsombelu wa matuku atshilualua neikale muimpe mutambe kupite udi mbulamatadi ya bana ba bantu mua kutupetesha. Bible udi wamba ne: “Yeye neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu kuabu, ne lufu kaluakuikalaku kabidi, nansha madilu, nansha mbila ya miadi, nansha bintu bidi bisama kabiakuikalaku kabidi.”​—Buakabuluibua 21:4.

 Yehowa b Nzambi mmulaye ne: “Tangilayi! Ndi ngenda mvuija bintu bionso bipiabipia.” (Buakabuluibua 21:5) Neajikije ntatu yonso idi mu ndongoluelu wa malu eu, too ne idi tshipupu etshi tshikebeshe. Neenzele bantu malu aa:

  •   Makanda a mubidi ne ditalala dia mu lungenyi, masama ne lufu kabiakuikalaku to.​—Yeshaya 25:8; 33:24.

  •   Mudimu muimpe udi mua kubapetesha disanka dilelela, midimu itu yangata mêba a bungi anyi itshiokesha bikole kayakuikalaku kabidi to.​—Yeshaya 65:22, 23.

  •   Nsombelu wa manyi, bualu bupele ne nzala nebijike.​—Misambu 72:12, 13; 145:16.

  •   Malu a kale kaakubatatshisha kabidi mu lungenyi to, nebikale ne ditekemena dia kumona bafue babu bapetulula muoyo.​—Yeshaya 65:17; Bienzedi 24:15.

 Mudi kumanya malu aa kutuambuluisha: Bible udi wamba ne: “Tudi ne ditekemena edi bu luongo bua mioyo yetu.” (Ebelu 6:19, dimanyisha dia kuinshi kua dibeji) Ditekemena dia malu malenga bu edi, didi mua kutukija muoyo wetu. Didi mua kutuambuluisha bua tupite bimpe ne nsombelu mikole idiku lelu eu, tukepeshe disamisha mutu, ne tushale talalaa bikale ne disanka.

 Udi mua kuitabe malu adi Bible ulaya anyi? Tangila tshiena-bualu tshia “Bible mmukanda wa kueyemena udi ne bulelela.”

Mêyi manene a mu Bible a mua kuibidilangana bimpe ne nsombelu pikale tshipupu etshi tshijike

  •   Angate muoyo ne mushinga

     Mvese: “Meji adi alama muoyo wa muenawu.”​—Muambi 7:12.

     Tshidi mvese eu umvuija: Angate mapangadika a meji adi mua kukuepula ku bubedi. Ikala mumanye bimpe mudi malu enda aya muaba uudi musombele. Lama mankenda a mubidi ne tumikila mikenji ya mua kudikuba, keba bua kumanya bungi bua bantu badi bakuatshika disama, ne bua bakadi bangate bisalu mudibi bikengela.

  •   Ikala mudimuke

     Mvese: “Muena meji mmudimuke ne udi umbuka ku malu mabi, Kadi mutatakane katu utshiuka bualu ne udi udieyemena.”​—Nsumuinu 14:16.

     Tshidi mvese eu umvuija: Tungunuka ne kuenza malu adi akengela bua kulama bukole buebe bua mubidi. Bamanyi badi bamba ne: disama dia korona nedishale bidimu bia bungi mu bantu.

  •   Ikala ulonda ngumu milelela ya kueyemena

     Mvese: “Tshitaba mvinyingu udi witaba dîyi dionso, Kadi muntu mudimuke udi welangana meji a tshidia tshionso tshidiye wela.”​—Nsumuinu 14:15.

     Tshidi mvese eu umvuija: Sungula mibelu iwalonda ne budimu. Tshiwasungula bua kuenza tshidi ne mushinga. Udi pamuapa mua kuangata dipangadika dibi dianyanga bukole buebe bua mubidi bualu uvua mudiangate bilondeshila ngumu ya dishima yiuvua muteleje.

  •   Ikala umona malu mu mushindu muimpe

     Mvese: “Kuebeji ne: “Bua tshinyi matuku a kale avua mimpe kupita a lelu?” Bualu ki mmeji adi akusaka bua kukonka bualu ebu to.”​—Muambi 7:10.

     Tshidi mvese eu umvuija: Ikale mudisuike bua kuenza muebe muonso bua usanke ne nsombelu uudi nende lelu eu. Epuka diela meji a muvua nsombelu kumpala kua tshipupu kutuadija, ne kuikadi wela meji a malu auvua kuyi mupete mpunga wa kuenza bua mikalu miela kudi tshipupu etshi.

  •   Ikala unemeka bakuabu

     Mvese: “Nunemeke bantu ba mishindu yonso.”​—1 Petelo 2:17.

     Tshidi mvese eu umvuija: Muntu ne muntu mmuenze malu muvuaye mumone mu tshipupu tshia disama etshi ne bua ntatu iditshi tshikebeshe. Lekela muntu yonso ela meji mudiye musue, kadi ushale anu mulamate ku mapangadika mimpe aukavua muangate. Angate bantu badi kabayi banji kuangata bisalu ne mushinga, wenze kabidi nanku bua bantu bakulakaje, ne bantu badi ne mabedi makole.

  •   Ikala ne lutulu

     Mvese: “Dinanga didi ne lutulu.”​—1 Kolinto 13:4.

     Tshidi mvese eu umvuija: Ikala bimpe ne bakuabu padibu basamisha mutu bua kuenza malu avuabu benza kumpala kua tshipupu kutuadija. Ikala ne lutulu paudi ulongolola bua kutuadija kuenza malu ebe bu pa tshibidilu.

Mudi Bible wambuluisha bantu bua bapite bimpe ne tshipupu tshia disama etshi.

 Bantemu ba Yehowa batu bapetela bukole mu milayi ya mu Bible idi yakula bua nsombelu mutambe buimpe wikalaku mu matuku atshilualua, ne bualu ebu budi bubambuluisha bua kabikadi batuma meji anu ku tshipupu tshia disama etshi to. Badi kabidi bakankamijangana, benza nanku mu mushindu udibu batumikila mukenji wa mu Bible wa kuikala kudisangisha pamue misangu yonso bua kutendelela. (Ebelu 10:24, 25) Muntu yonso udi musue, udi mua kubuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa, bidibu benza mu tshikondo tshia tshipupu etshi ku diambuluisha dia biamu bia bayukila benda bamonangana.

 Bamue badi bamba ne: kudisangisha pamue ne Bantemu ba Yehowa bua kutendelela nkubambuluishe bikole mu tshikondo tshia tshipupu etshi. Tshilejilu, mamu kampanda uvua mukuatshika disama dia korona wakitaba dibikila dia kubuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa bidibu benza ku diambuluisha dia biamu bia bayukila benda bamonangana. Bisangilu ebi biakamukolesha ku muoyo nansha mutshivua disama dia korona dikale anu dimutatshisha. Udi wamba ne: “Ndi ndimona panyi bu umue wa mu dîku edi. Kubala Bible nkupeteshe ditalala dia mu lungenyi ne dia mu muoyo. Malu onso aa mmangambuluishe bua kutuma meji ku ditekemena dia malu mimpe atshilualua pamutu pa kuatuma ku malu avua antatshisha. Tuasakidilayi wa bungi bua munudi bangambuluishe bua kusemena pabuipi ne Nzambi umvua nkeba anu kukeba mu nsombelu wanyi mujima.”

a Mulombodi wa tshibambalu kampanda tshitu tshitangila malu a masama a tshiambu (Institut national des allergies et des maladies infectieuses) mu États-Unis.

b Yehowa ke dîna dia Nzambi bilondeshile Bible.​—Misambu 83:18.