Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHACHINENE | MWOMWO IKA YESU AYANJILILE NAKUFWA?

Uno Chikupu Yesu Afwile Tahi?

Uno Chikupu Yesu Afwile Tahi?

Mumwaka wa 33 C.E., Yesu wakuNazaleta vamujihile. Vamuvangijikilile mulongo, kaha vamuvetele, nakumupapalila hachitondo, nakumujiha mujila yayipi. Oloze Kalunga amusangwile, kaha omu mwahichile makumbi 40 ayile mwilu.

Mujimbu wakufwa chaYesu vausoneka muMikanda yaMujimbu Wamwaza yiwana yaVisoneka VyachiHelase vyaVaka-Kulishitu, vavuluka ngwavo Tesetamende Yayihya. Uno chikupu Yesu afwile tahi? Chihula kana chapwa chachilemu. Nge Yesu kafwileko, kachi vaka-Kulishitu kavafwelela muli ikiyeko, kaha nawa kachi kavatwama nalutalililo lwakukayoya haya myaka yosena muPalachiseko. (Wavaka-Kolinde 1, 15:14) Oloze hakuwana nge afwile, vatu vakwononoka vosena vatalilila kukalivwisa kuwaha vyuma avashika Kalunga. Chikupu vene vihande vyaYesu vasoneka muMikanda yaMujimbu Wamwaza vyapwa vyamuchano.

UNJIHO WAKUNDWIZA MUJIMBU KANA

Vihande vasoneka muMikanda yaMujimbu Wamwaza, vyasolola chikupu nge vyuma kana vyapwile vyamuchano. Chakutalilaho, vasonekamo majina avihela vize viliko noholyapwa. Vasonekamo nawa namajina avatu vayoyele halwola kana, vaze vasoneka namumikanda yakukaye yakushikulu.—Luka 3:1, 2, 23.

Yesu vamuvuluka namumikanda yakukaye vasonekele kuvatu mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga nalyamuchivali. * Jila vajihililemo Yesu vasoneka muMikanda yaMujimbu Wamwaza yalitombola najila yize vaLoma vajihilililengamo vatu. Vyuma vyosena vyasolokele vavitavila, kaha vavisoneka nakuli tumbaji twenyi. (Mateu 26:56; Luka 22:24-26; Yowano 18:10, 11) Unjiho wosena ou wasolola nge vatu vaze vasonekele mikanda yaMujimbu Wamwaza vapwile vakashishi kaha nawa vasonekele mijimbu yamuchano yaYesu.

NYI NGACHILIHI MUJIMBU WAKUSANGUKA CHAYESU?

Vatu vavavulu vetavila ngwavo Yesu kwapwile kaha nawa afwile, oloze vamwe veji kuhuhwasananga mujimbu wakusanguka chenyi. Navaposetolo jenyi hakavanga kavetavilile mujimbu wakusanguka chenyiko. (Luka 24:11) Oloze kuhuhwasana chosena chakumine omu ava vaposetolo natumbaji veka vamwene Yesu kuvihela vyakulisezaseza. Halwola lumwe, vatu vaze vamwene Yesu hanyima yakusanguka chenyi vapwile kafwe 500.—Wavaka-Kolinde 1, 15:6.

Tumbaji vomikile nakwambulula vyakusanguka chaYesu kuli vatu vosena kuhakilako vene navaze vamujihile, numba tuhu kulinga ngocho chahakile myono yavo muponde kaha veka vavakashilenga mutumenga. (Vilinga 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Kutala tumbaji vavavulu kachi vomikile nakwambulula nge vatachikijile ngwavo Yesu kasangukileko nyi? Enga, kusanguka chaYesu chikiko chalingisa vaka-Kulishitu vatwaleho lika namulimo wavo putu vene kushikulu.

Vyuma vasoneka muMikanda yaMujimbu Wamwaza vyakuvuluka kufwa chaYesu nakusanguka chenyi vyapwa vyamuchano kaha nawa vyamwenemwene. Kutanga mijimbu kana nachimikafwa mwinjikize ngwenu vyuma kana vyasolokele chikupu. Lufwelelo lwenu naluzama hakutachikiza ovyo vyalingishile vyuma kana visoloke. Chihande nachikavangizaho nachilumbununa kanawa mujimbu kana.

^ par. 7 Mutu umwe shina Tacitus uze asemukile mu 55 C.E., asonekele ngwenyi “Kulishitu, kuze kwafuma lijina lyavaka-Kulishitu, vamuyanjishile chikuma kuli Pondeu Pilatu uze apwile chilolo muchiyulo chaChivelyu.” Yesu vamuvuluka nawa kuli Suetonius (wamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga); nakuli kaYuleya uze alinangwile vyakushikulu Josephus (wamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga); nakuli Pliny wakanyike uze apwile nguvulu wakuMbitunya (wakumaputukilo alikulukaji lyamyaka lyamuchivali).