Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Mwomwo Ika Kalunga Ahakilileko Ulo?

Mwomwo Ika Kalunga Ahakilileko Ulo?

“Yehova Kalunga ambile ngwenyi: ‘Kachawahile lunga kutwama uka wenyiko. Nangumutengela muka-kumukafwako.’”—KUPU. 2:18.

MYASO: 36, 11

1, 2. (a) Ulo waputukile ngachilihi? (b) Alama naEve vatelele kutachikiza vyuma muka haulo wavo? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

ULO wapwa waulemu mukuyoya. Chapwa chamwaza kukekesa havyuma vyalingishile Kalunga ahakeko ulo. Echi nachitukafwa tumone kulema chawo nakulivwisa kuwaha kuyoya. Omu Kalunga akumishile kutenga mutu watete Alama, vamuhanyine mulimo wakuluka majina tunyama. Oloze Alama “kapwile namuka-kumukafwa wakulisoka nenyiko.” Kaha Kalunga amusavalikile tulo twatuvulu nakumufumisa lupachi lumwe nakutunga pwevo, nakumuneha jino kuli ikiye. (Tangenu Kuputuka 2:20-24.) Aha hakiko Kalunga ahakileko ulo.

2 Yesu ahanjikile ngwenyi Yehova ikiye ahakileko ulo hakwamba ngwenyi: “Lunga mwakaseza ise nanaye nakukalipanjika napwevo lyenyi, kaha ava vavali navakapwanga mujimba umwe.” (Mateu 19:4, 5) Kalunga hakutenga pwevo nalupachi lwalunga, chasolwele nge asakile vapwenga vatu vakulinunga hamwe. Kasakile vatu valilukululenga chipwe kumbata luhaliko.

OMU ULO WATESELEMO VYUMA AJINA YEHOVA

3. Ulo vauhakilileko ika?

3 Alama awahililile hakumuhana pwevo uze alukile ngwenyi Eve. Ou pwevo apwile ‘muka-kulisoka nenyi,’ kaha nawa “muka-kumukafwako” mwomwo vatwamine hamwe jino nakulivwisa kuwaha ulo wavo. (Kupu. 2:18) Vavahanyine mulimo wakusema nakuzalisa hamavu. (Kupu. 1:28) Kaha nawa vana vasemene vatelele kuseza vaise nanaye nakulisoka navaka-mahyavo. Vatu vatelele kutwama hano hamavu nakulivwisa kuwaha nakulingisa kaye kosena kupwa palachise.

4. Vyuma muka vyasolokele kuulo watete?

4 Ou ulo watete wengilile muukalu mwomwo vaAlama naEve valisakwilile vavene kulikanga kuli Yehova. “Uze linoka wakushikulu,” Satana Liyavolo ongele Eve hakumulweza ngwenyi nge mwalya “kumutondo wakutachikijila kuwaha nakupihya” kaha mwapwa namangana akutachikiza vyuma vyamwaza nevi vyavipi. Eve alile kumutondo kana chakuzeneka kuhulisa lunga lyenyi uze apwile mutwe watanga. Kaha Alama nawa atambwile uze muhako amuhanyine puwenyi, kaha vosena valikangile kuli Kalunga.—Kuso. 12:9; Kupu. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Vyuma muka natulinangula kuli Alama naEve mujila vakwililemo Yehova?

5 Omu Kalunga amuhulishile hachihande kana, Alama ahanyine mulonga puwenyi ngwenyi: “Ou pwevo wanguhanyine kupwa nenyi, ikiye anguhananga muhako wakumutondo, kaha ngwalyanga.” Eve nawa ngwenyi linoka yikiye amwongele. (Kupu. 3:12, 13) Vosena valihakwililile. Alama naEve vahonene kwononoka kuli Yehova, kaha vapwile jino vaka-kulikanga. Echi chatela kukafwa vaze valimbata vamone ngwavo chapwa chamwaza kwononoka Yehova nakulitavila tutenga twavo numba vafukile muulo wavo.

6. Munahase kulumbununa ngachilihi Kuputuka 3:15?

6 Chamokomoko navyuma alingile Satana muEtene, Yehova ahanjikile upolofweto watete muMbimbiliya wakulwila vatu. (Tangenu Kuputuka 3:15.) Uze kangelo wakulikanga navakamuchika kuli ‘muka-tanga wapwevo.’ Yehova jino alwezele vatu vyausoko wakukola uze atwama nawo namayevuyevu avangelo jenyi vakushishika vaze veji kumuzachilanga mwilu. Kutwala muze, Visoneka vyasolwele nge liuka lyaKalunga lize vafwanyisa kupuwenyi, ‘nalikachika’ Liyavolo nakukalingisa vatu vakayoye myaka yosena hamavu ngana muze vatelele kuyoya vatu vakulivanga. Omu mukiko Yehova ajinyine vatu jenyi vayoyenga.—Yowa. 3:16.

7. (a) Vyuma muka vinasolokanga mumalo amavulu kufuma vene haze Alama naEve valikangile? (b) Mbimbiliya yalweza valunga napwevo muulo valingenga ika?

7 Kulikanga chaAlama naEve chanehele ukalu haulo wavo nahamalo osena jino. Chakutalilaho, Eve namapwevo vosena vavalwezele ngwavo navamonanga ukalu hakwimita nahakusema vana. Mapwevo navajikanga michima hali malunga javo, kaha malunga navayulanga nakuyanjisa mapwevo javo, nganomu chinavulu mumalo makumbi ano. (Kupu. 3:16) Oloze Mbimbiliya yamba ngwayo malunga vatela kuyula mapwevo javo muzangi. Kaha nawa mapwevo vatela kuliluula kuli malunga javo. (Efwe. 5:33) Kulinunga kanechi chavatu vamumalo vaze veji kwivwanga Kalunga woma chikiko cheji kuvakafwanga vakeheseko ukalu mumalo avo.

MALO APWILE NGACHILIHI KUFUMA HALI ALAMA NAKUNEHA HALWOLA LWALIVAJI?

8. Malo apwile ngachilihi kufuma hali Alama nakwiza halwola lwaLivaji?

8 Shimbu kanda vaAlama naEve vafwenga, vasemene vana. (Kupu. 5:4) Mwanavo watwatwa Kena, ambachile kausoko kenyi. Kaha Lameke uze asemukile kutanga yaKena ikiye mutu watete vavuluka ngwavo ambachile luhali. (Kupu. 4:17, 19) Kufuma hali Alama nakuneha kulwola lwaLivaji, vatu vavandende kaha vakiko valemeselenga Yehova. Vatu vamwe shina Avele, Enoke, naNowa natanga yenyi. Mumakumbi aNowa, “vana vaKalunga wamuchano vamwene jino vana vavatu vamapwevo ngwavo, vanawahe. Shikaho vaputukile kumbata mapwevo vosena vaze vasakwile vavene.” Kaha vasemene mahinganyambi vaulyanyi vavulukile ngwavo vaNefwile. Mbimbiliya ngwayo ‘kuhuka chavatu chatohwele chikuma hamavu, kaha vishinganyeka vyamichima yavo vyapwile lika vyavipi lwola lwosena.’—Kupu. 6:1-5.

9. Vyuma muka alingile Yehova hakuhuka chapwileko mumakumbi aNowa, kaha natulinangulako ika makumbi ano?

9 Yehova anehele Livaji hamakumbi aNowa mangana anongese vaka-kuhuka. Halwola kana vatu vandupukilile muvikilikita vyavo vyamukuyoya namukulimbata, kaha kavahakile mangana kumazu akunongesa kaye aze avalwezele “Nowa, muka-kwambulula kwoloka.” (Petu. 2, 2:5) Yesu afwanyishile vyuma vyasolokele mumakumbi kana, kuvyuma vinakusoloka myaka yino. (Tangenu Mateu 24:37-39.) Makumbi ano, vatu vavavulu vanakukana mujimbu wamwaza waWangana waKalunga uze vanakwambulula hamavu hosena, nakupwa unjiho kuli vaka-mafuchi osena, shimbu kanda kunongesa chizenga. Shikaho, kanda natwitavila vikilikita vyakufwana nge kumbata nakulela vana viyangilile chikuma mukuyoya chetu nakutulingisa tuhone kumona kupandama chalikumbi lyaYehova lyakunongesako.

MALO APWILE NGACHILIHI KUFUMA HALIVAJI NAKUNEHA MUMAKUMBI AYESU?

10. (a) Vilinga muka vyavipi vize vamwene kupwa vyakwoloka muvisemwa vimwe vyakushikulu? (b) Apalahama naSala vahanyine chakutalilaho muka muulo?

10 Numba tuhu Nowa navana venyi vambachile pwevo umwe umwe, oloze vatu vaputukile kumbata luhali mukuhita chamakumbi. Muvisemwa vimwe, vamwene jino kulinga ujila kupwa chakwoloka, kaha vilinga kana vyengilile namukwitava. Chakutalilaho, omu Apalama (Apalahama) napuwenyi Salai (Sala), vononokele Kalunga nakuya kuKanane, vawanyine mulifuchi kana munazale navilinga vyauvumbi. Yehova jino ambile ngwenyi Sotome naNgomola vatelele kuyinongesa mwomwo mwazalile navilinga vyavipi. Chamokomoko navilinga kanevi vyalisalile, Apalahama atwaminyinyine kanawa tanga yenyi, kaha nawa Sala ononokele lunga lyenyi. (Tangenu WaPetulu 1, 3:3-6.) Apalahama akafwile mwanenyi ambate pwevo uze alemeselenga Yehova. Kwivwa woma Kalunga wamuchano chikiko chakafwile Yakova mwanaIsaka, uze ukwechi vana vaze vapwile jino miyachi yavaIsalele 12.

11. Jishimbi jaMose jakingile ngachilihi vaIsalele?

11 Kutwala muze, Yehova anehele vana vakutanga yaYakova (vaIsalele) mulushiko lwenyi. Vatu vaze valimbachilenga vakavangijilenga Jishimbi jaMose, numba vapwa muluhali chipwe nduma. Echi chakafwile vaIsalele valemese kanawa Kalunga nakuhona kulimbata navaze valemeselenga tuponya. (Tangenu Lushimbi lwamuchivali 7:3, 4.) Omu vatu vapwilenga naukalu muulo, vavakafwilenga kuli vakulwane. Vatu vakuhona kushishika, navaka-lwiso, navaka-kuhelangana vavakafwilenga kweseka najishimbi. Vavetavishilenga kulilukulula kweseka najishimbi. Lunga alukulwilenga puwenyi kuvanga kaha kuli “ukalu umwe.” (Lushi. 24:1) Kavalumbununa hatoma “ukalu” kanako, oloze chasolola nge kavalilukulwilenga hatumilonga twatundendeko.—Levi 19:18.

KANDA KUMBEMBEJEKANGA MUKA-MAHYENUKO

12, 13. (a) Malunga vamwe vatwaminenga ngachilihi namapwevo javo mumakumbi Malaki? (b) Makumbi ano, nge mutu mwalukulula muka-mahyenyi nakumbata weka, vatela kumulinga ngachilihi?

12 Mumakumbi akapolofweto Malaki, vaYuleya vavavulu vambembejekelenga mapwevo javo nakuvalukululanga, hatumilonga twatundende. Kaha vambachilenga mapwevo vavanyike kuhakilako vene navaze valemeselenga tuponya. Nomu vene Yesu apwile hano hamavu, vaYuleya vatwalileho lika kulukulula mapwevo “hakala mulonga.” (Mateu 19:3) Yehova Kalunga kawahililile hachuma kanako.—Tangenu Malaki 2:13-16.

13 Makumbi ano, kaveshi kwitavisa vyuma kana visoloke muliuka lyaYehovako. Achitalenu hachakutalilaho chino, nge lunga chipwe pwevo wakumbapachisa mwalinga ujila namutu weka, kutwala muze navalilukulula namuka-mahyenyi nakulimbata jino namutu kanou wamuhya, nge keshi kupihilila nakwalumukako, mutu kana veji kumufumisanga muchikungulwilo mangana chikungulwilo chipwenga chitoma. (Koli. 1, 5:11-13) Echi nachimukafwa ‘emenga mihako yize nayisolola nge napihilila nakwalumuka,’ shimbu kanda vamukindulwise muchikungulwilo. (Luka 3:8; Koli. 2, 2:5-10) Numba tuhu visoneka kavyahanjika lwola lwatela kuhitamo numba mutu wangana vamukindulwise muchikungulwilo, oloze mutu wakumbembejeka vatela kumukekesa kanawa numba vamukindulwise muchikungulwilo. Oloze mwatela kuhita lwola lwakutamo, pamo mwaka umwe chipwe vene yayivulu mangana vamone numba nge nasolola vilinga vyakupihilila nakwalumuka. Numba tuhu mutu kana navamukindulwisa muchikungulwilo, oloze “tuvosena natukemana kulutwe lwachitwamo chaKalunga chakusopela.”—Loma 14:10-12; talenu Kaposhi Kakutalila, waNovember 15, 1979, mafwo 31-32.

MALO AVAKA-KULISHITU

14. Mulimo muka jazachile Jishimbi jaMose?

14 Jishimbi jaMose jakafwilenga vaIsalele hamyaka 1,500. Jakafwilenga vatu jaKalunga vakavangize jishimbi hakukumisa ukalu mujitanga namuvyuma vyeka, kahechi chavatwaminyinyine kuli Meshiya. (Ngale. 3:23, 24) Jino omu vafumishileko jishimbi jaMose hakufwa chaYesu, Kalunga aputukile kutetekela vatu jenyi najishimbi jajihya. (Hepe. 8:6) Kaha jishimbi jimwe jaMose kavajikavangijileko.

15. (a) Malo atela kupwa ngachilihi muchikungulwilo chavaka-Kulishitu? (b) Vyuma muka atela kushinganyeka muka-Kulishitu uze anakusaka valilukulule?

15 Yesu akumbulwile vaFwaliseu vamuhulishile vyakulukulula mapwevo hakuvetavisa kuli Mose kweseka nakukaluwa chamichima yavo ngwenyi, “kachapwile ngocho kufuma kukuputukako.” (Mateu 19:6-8) Yesu asolwele hatoma ngwenyi muvikungulwilo vyavaka-Kulishitu vatu vatela kukavangiza jishimbi jaulo ngana muze chapwile muEtene. (Chimo. 1, 3:2, 12) Hakuwana nge vapwa “mujimba umwe kaha,” vaze valimbata vatela kulinunga hamwe, kaha vatela kulizanga nakuzanga nawa Kalunga numba ulo wavo ufukile. Kachi nge mutu mwalukulula muka-mahyenyi chakuzeneka mulonga waujila, kaha keshi kupwa wakulihehwa kumbata chipwe kusombokako. (Mateu 19:9) Mutu nahase kukonekela muka-mahyenyi uze nalingi ujila kachi nge napihilila nakwalumuka, ngana muze alingile kapolofweto Hozeya uze akonekelele puwenyi Ngomele muka-ujila. Kaha nawa Yehova akonekelele vaIsalele omu valingile ujila wakushipilitu. (Hoze. 3:1-5) Kachi nge mutu natachikiza ngwenyi muka-mahyenyi nalingi ujila, oloze mwasavala nenyi, kaha chalumbununa nge namukonekela. Ngachize Visoneka kavyeshi kuhasa kumwitavisa alukulule ou muka-mahyenyi hamulonga kanou waujilako.

16. Yesu ahanjikile vyuma muka hakutwama ujike?

16 Omu Yesu akumishile kuhanjika ngwenyi visoneka vyetavisa vaka-Kulishitu kulilukulula hamulonga waujila kaha, ambile ngwenyi kuli vaze “vatwama nawana” wakutwama ujike. Kaha ambile nawa ngwenyi: “Ou mwahasa kutwama ngocho atwame vene ngocho.” (Mateu 19:10-12) Vavavulu vanasakulaho kutwama ujike mangana vapwenga vakulihehwa kuzachila Yehova. Shikaho tuvosena twatela kuvasangejeka hakulisuula chavo.

17. Vyuma muka vinahase kulingisa mutu engile muulo?

17 Numba mutu atwama ujike chipwe engila muulo, chapwa chakulisakwila mutu yivene. Kaposetolo Paulu asangejekele chikuma kutwama ujike, oloze ambile nawa ngwenyi: “Mwomwo yakulisala chaujila, lunga hilunga apwenga napwevo lyenyi, kaha nawa pwevo hipwevo apwenga nalunga lyenyi.” Kaha himwamba cheka ngwenyi: “Kachi nge kaveshi namuchima wakulikanyisako, kaha vengile tuhu muulo, mwomwo chinawahe kwingila muulo kuhambakana kuwema napeha yakufwila kulisavala.” Kwingila muulo chinahase kukafwa mutu ahone kupwa mucheseko chakulinga ujila chipwe kupwa natato yakulisokota kuusonyi. Kaha nawa Paulu ahanjikile kuli vaze vanahete haseteko yakwingila muulo ngwenyi: “Kachi nge mutu nashinganyeka ngwenyi ali nakuyanjiwa kutwama ujike, kachi nge nahichi hatwitwi yaukweze, jino namono ngwenyi omu mukiko chatela kupwa, alinge tuhu munayi muchima wenyi, keshi kulinga shiliko. Kaha vengile tuhu muulo.” (Koli. 1, 7:2, 9, 36; Chimo. 1, 4:1-3) Oloze mutu katela kulusuka nakwingila muulo mwomwo yapeha yize yeji kwizanga haukwezeko. Atela kupwa wakuhuhumuka mangana akahase kuzata milimo yasakiwa muulo.

18, 19. (a) Ulo wavaka-Kulishitu watela kuputuka ngachilihi? (b) Natushimutwila ika muchihande chinakavangizaho?

18 Hakusaka ulo upwenga wamwenemwene, vaze navalimbata vatela kuzanga Yehova nakumuzachila namichima yavo yosena. Vatela kufwila kulizanga nakulinunga hamwe nakuzamisa ulo wavo. Yehova nawa mwavakisula hakukavangiza lushimbi lwakumbachila “muli Mwata kaha.” (Koli. 1, 7:39) Nge vanalimbate, vatela kwitavila ngwavo Mbimbiliya yatwama najindongi jamwenemwene jakukafwa vatu valimbata vafukile mumalo avo.

19 Muchihande chinakavangizaho, natushimutwila omu Visoneka navikafwa vatu mumalo vakumise ukalu unalisale muno ‘mumakumbi akukuminyina’ uze unakupinjisa vatu mumalo amavulu. (Chimo. 2, 3:1-5) Yehova atuhana Mbimbiliya yenyi muze mwatwama jindongi jakutukafwa tufukile mumalo omu tuli nakutambuka mujila yakuya kukuyoya chamyaka yosena.—Mateu 7: 13, 14.