Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 33

Linangulenu Kuli Ndanyele

Linangulenu Kuli Ndanyele

“Ove uwamulemu chikuma.”—NDANYE. 9:23.

MWASO 73 Tukafwe Tupwenga Vakumika

VYUMA NATUSHIMUTWILA a

1. Mwomwo ika vaka-Mbavilone vasuulukililile nakapolofweto Ndanyele?

 KAPOLOFWETO Ndanyele apwile kanyike omu vamukwachile ufunge kuli vaka-Mbavilone nakumufumisa mulifuchi lyenyi. Oloze Ndanyele asuulwishilenga vakaka jenyi. Vatalile ‘hasolokeso’ yenyi kaha vashinganyekele ngwavo ‘wakuzeneka katenga, wamwaza’ kaha nawa ngwavo afumine kutanga yayilemu. (Samwe. 1, 16:7) Echi chalingishile vaka-Mbavilone vamunangule mangana azachilenga kuchipango chamwangana.—Ndanye. 1:3, 4, 6.

2. Uno Yehova amwene ngachilihi Ndanyele? (Ezekele 14:14)

2 Yehova kazangile Ndanyele mwomwo yasolokeso yenyi chipwe ulemu wenyiko, oloze amuzangile mwomwo asakwile kupwa wakushishika kuli ikiye. Chasoloka nge halwola Yehova avulukile Ndanyele kupwa wakwoloka ngana mwaNowa naYopa malunga vaze vazachililile Yehova hamwaka yayivulu, Ndanyele pamo apwile kafwe namyaka yakusemuka 20. (Kupu. 5:32; 6:9, 10; Yopa 42:16, 17; tangenu Ezekele 14:14.) Kaha Yehova atwalileho lika kuzanga Ndanyele mukuyoya chenyi chosena.—Ndanye. 10:11, 19.

3. Vyuma muka natushimutwila muchihande chino?

3 Muchihande chino, natukekesa havilinga vivali apwile navyo Ndanyele vize vyamulingishile vamumone kupwa wamulemu kuli Yehova. Natuvangila kuvuluka vilinga kana, nakushimutwila halwola avisolwele. Kufumaho natumona vyuma vyakafwile Ndanyele apwenga navilinga kana. Chamakumishilo, natushimutwila omwo tunahase kumulondezeza. Numba tuhu chino chihande vanachisonekela vanyike, oloze chinahase kukafwa etu tuvosena tulinangule kuli Ndanyele.

LONDEZEZENU NDANYELE HAKUHAMUKA CHENYI

4. Uno Ndanyele asolwele ngachilihi muchima wakuhamuka? Hanenu chakutalilaho.

4 Navatu vakuhamuka veji kwivwanga woma, oloze kavechelela woma kana uvahonese kulinga vyuma vyakwolokako. Ndanyele apwile kanyike wakuhamuka chikuma. Achitalenu halwola luze asolwele kuhamuka chenyi. Lwola lwatete lwapwile omu mwahichile kafwe myaka yivali kufuma haze vaka-Mbavilone vanongesele Yelusalema. Mwangana waMbavilone Nevukataneza alotele chilota chamutu wamunene wachifwanyisa. Asakile kujiha vaka-kumulweza mangana vosena kuhakilako vene naNdanyele kachi nge kaveshi kumulweza vyuma naloto naulumbunwiso wavyoko. (Ndanye. 2:3-5) Ndanyele atelelele kulingako vyuma vimwe washiwashi kuchina vatu navavajiha. “Ayile kuli mwangana, kaha amulembelelele amuhaneko lwola numba jino akaye nakumulumbunwina chilota chenyi.” (Ndanye. 2:16) Chuma kana chasakiwile kupwa wakuhamuka nalufwelelo. Kakwatwama unjiho wakusolola nge Ndanyele alumbunwinenga vilotako. Alwezele masepa jenyi “valombe kuli Kalunga wamwilu avatetele nakuvalweza echi chuma chakusweka.” (Ndanye. 2:18) Ava masepa jenyi vavalukile majina kuli vaka-Mbavilone ngwavo Shatalake, naMeshake naAvete-nengo. Yehova akumbulwile kulomba kana. Ndanyele alumbunwine chilota chaNevukataneza hakumukafwa kuli Kalunga. Kaha ikiye namasepa jenyi kavavajihileko.

5. Lwola muka lukwavo luze Ndanyele asakiwile kupwa wakuhamuka?

5 Omu mwahichile lwola kufuma haze Ndanyele alumbunwine chilota chamutu wamunene wachifwanyisa, kwapwile nawa lwola lweka luze asolwele kuhamuka chenyi. Nevukataneza alotele nawa chilota chikwavo chakwivwisa woma. Chilota kana chapwile chamutondo waunene. Ndanyele ahamukile kulumbunwina mwangana chilota chenyi, nakuhanjika nawa ngwenyi mwangana mwakazaluka, kaha wangana wenyi navakamutambulawo halwola lumwe. (Ndanye. 4:25) Ou mwangana kachi amwene Ndanyele kupwa muka-kole wenyi, kaha nawa kachi amujihile. Chipwe ngocho, Ndanyele ahamukile kulumbununa chilota kana.

6. Vyuma muka pamo vyakafwile Ndanyele apwenga wakuhamuka?

6 Uno vyuma muka pamo vyakafwile Ndanyele apwenga wakuhamuka mukuyoya chenyi chosena? Tunafwelela ngwetu Ndanyele alinangwile muchima kana kuli ise nanaye omu apwile kanyike. Chikupu vene, visemi jenyi vakavangijilenga jishimbi jize Yehova ahanyinenga visemi javaIsalele, kaha vanangwilenga mwanavo Jishimbi jaKalunga. (Lushi. 6:6-9) Ndanyele katachikijile kaha Jishimbi Likumiko, oloze atachikijile nawa vyuma vyakujiminyina kutalisa kuvyakulya vatela kulya vaIsalele navize kavatela kulyako. b (Levi 11:4-8; Ndanye. 1:8, 11-13) Ndanyele atachikijile nawa mijimbu yavatu jaKalunga navyuma vyavasolokelelenga mwomwo yakuhona kukavangiza jishimbi jaYehova. (Ndanye. 9:10, 11) Vyuma ahichilemo Ndanyele mukuyoya chenyi chosena vyamulingishile afwelele ngwenyi Yehova navangelo jenyi vali nakumukafwa.—Ndanye. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

Ndanyele apwile wakuhamuka mwomwo alinangwilenga hali Yehova nakumulomba nakumufwelela (Talenu palangalafu 7)

7. Vyuma muka vikwavo vyakafwile Ndanyele apwenga wakuhamuka? (Talenu nawa muvwimbimbi.)

7 Ndanyele alinangwilenga mikanda vasonekelenga vapolofweto jaKalunga kuhakilako vene nayize yakapolofweto Yelemiya. Kutwala muze, vyuma alinangwile vyamukafwile atachikize jino ngwenyi lwola lwavaYuleya lwakupwa muundungo muMbavilone kalinwomu lukume. (Ndanye. 9:2) Ndanyele afwelelele chikuma Yehova hakumona omu upolofweto wamuMbimbiliya wateselemo, kaha vatu vaze veji kufwelelanga chikuma Kalunga veji kupwanga vakuhamuka. (Esekesenuko Wavaka-Loma 8:31, 32, 37-39.) Chuma chachilemu chikumanyi, Ndanyele alombelenga mapapa kakavulu kuli Ise wamwilu. (Ndanye. 6:10) Alitavilile jishili jenyi kuli Yehova nakumulweza omu apwile nakwivwa. Kaha Ndanyele alwezele Yehova amukafwe. (Ndanye. 9:4, 5, 19) Hakuwana nge apwile mutu nge yetu, ngocho kasemukile namuchima wakuhamukako. Oloze apwile namuchima kana mwomwo yakulinangula, nakulombanga kuli Yehova nakumufwelela.

8. Vyuma muka twatela kulinga numba tupwenga vakuhamuka?

8 Vyuma muka twatela kulinga numba tupwenga vakuhamuka? Visemi jetu vanahase kutukolezeza tupwenga vakuhamuka, oloze kaveshi kuhasa kutuhanacho kwijiva nge hiuswanako. Hakusaka tupwenga namuchima wakuhamuka chasakiwa kukilikita ngana muze mutu mwalinangula uhashi umwe. Jila yimwe mutu nahase kulinangwilamo uhashi umwe shina kutala omwo muka-kunangula ali nakulinga nakumulondezeza jino. Chochimwe nawa, tweji kulinangulanga kupwa vakuhamuka hakutala omwo vakwetu vali nakusolola muchima kana nakuvalondezeza. Jino vyuma muka tunalinangula kuli Ndanyele? Twatela kutachikiza kanawa Mazu aKalunga, ngana muze alingile ikiye. Twatela kutunga usoko wakukola naYehova hakulombanga kuli ikiye mapapa kakavulu namuchima wakukasunuka. Twatela nawa kufwelela Yehova nakukunyuka ngwetu mwatukafwa. Shikaho nge lufwelelo lwetu vanalweseka, kaha natupwa vakuhamuka.

9. Uno kupwa vakuhamuka chinahase kutunganyalisa ngachilihi?

9 Kupwa vakuhamuka cheji kutunganyalisanga mujijila jajivulu. Achishinganyekenu hachakutalilaho chandumbwetu Ben. Atangililile hashikola yamuGermany haze vatu vosena vafwelela ngwavo vyuma vyalijililile vivene nakumona ngwavo mujimbu wamuMbimbiliya wahanjika hakutenga wapwa wamakuli. Likumbi limwe ndumbwetu Ben vamulwezele emane kulutwe lwavakwavo vaka-shikola alumbunune ovyo vyamulingisa afwelele ngwenyi kuyoya valingile chakutenga. Kaha Ben ahamukile kulumbunwina vakwavo vyuma afwelela. Vyuma muka vyafuminemo? Ben ambile ngwenyi: “Mulongeshi wami evwililile kanawa, kaha asonekele vishina vyosena vize ngwahanjikile hakulumbununa chihande kana, kaha ahanyineko navaka-shikola vosena.” Uno vyuma muka valingile vaze vakwavo vaka-shikola? Ndumbwetu Ben ambile ngwenyi: “Vavavulu vevwililile kuvyuma ngwahanjikile, kaha vambile ngwavo ngwavevwishilenga kuwaha.” Ngana muze chinasolola chakutalilaho chandumbwetu Ben, vatu vakuhamuka veji kuvavumbikanga kuli vakwavo. Vanahase nawa kukafwa vatu vamwaza michima vatachikize Yehova. Chikupu vene, kuli vyuma vyavivulu vyatela kutulingisa tupwenga vakuhamuka.

LONDEZEZENU NDANYELE HAKUSHISHIKA CHENYI

10. Uno kushishika chapwa chika?

10 MuMbimbiliya, lizu lyachiHepeleu lizu valumuna ngwavo “kushishika” chipwe “zangi yakwilila” lyalumbununa zangi yize Kalunga eji kusolwelanga vangamba jenyi vaze vakwechi usoko wakukola naikiye. Kaha lizu kana valizachisa nawa hakulumbununa zangi yize vangamba jaKalunga veji kulisolwelanga navakwavo. (Samwe. 2, 9:6, 7) Tweji kupwanga vakushishika chikuma mukuhita chalwola. Tutalenu omwo chapwile ngocho kuli Ndanyele.

Yehova afwetele Ndanyele uze apwile wakushishika hakumutumina kangelo nahakusoka kutunwa twavandumba (Talenu palangalafu 11)

11. Chuma muka chachikalu chize chasolokele omu Ndanyele apwile kashinakaji? (Talenu muvwimbimbi wahalipapilo lyahelu.)

11 Kuli vyuma vyavivulu vize vyasolokele mukuyoya chaNdanyele vize vyamulingishile apwenga wakushishika. Oloze kwapwile chuma chachikalu chize chasolokele omu apwile namyaka yakusemuka yakuzomboka 90. Halwola kana, Mbavilone yapwile jino mumavoko avaMete navaPeleja, kaha vapwile nakuyiyula kuli Mwangana Ndaliu. Vatu vakuchipango chamwangana kavazangile Ndanyeleko, kaha nawa kavavumbikile Kalunga uze alemeselengako. Ngocho valikashile kujiha Ndanyele. Vakashile lushimbi luze nalulingisa Ndanyele asakule kupwa wakushishika kuli Kalunga kenyi chipwe kuli mwangana. Chuma atelele kulinga Ndanyele mangana asolole kushishika chenyi kuli mwangana nakupwa ngana mwavatu vosena shina kulitwamina kulomba kuli Yehova hamakumbi 30. Oloze Ndanyele akanyine kulinga ngocho. Shikaho, vamumbilile muwina wavandumba. Oloze Yehova akiswile Ndanyele hakushishika chenyi nakumuyovola mutunwa twavandumba. (Ndanye. 6:12-15, 20-22) Uno tunahase kutwalaho ngachilihi kupwa vakushishika kuli Yehova ngana muze alingile Ndanyele?

12. Uno Ndanyele atwalileho lika kupwa ngachilihi wakushishika kuli Yehova?

12 Ngana muze twavulukanga hakavanga, zangi yeji kutulingisanga tupwenga vakushishika. Ndanyele atwalileho lika kupwa wakushishika kuli Yehova mwomwo azangile chikuma ou Ise wamwilu. Ndanyele apwile nazangi kana mwomwo ashinganyekelenga havilinga vyaYehova nomwo avisolwelelengamo. (Ndanye. 9:4) Ndanyele ashinganyekelenga nawa havyuma vyosena vize Yehova namulingila, navize alingililenga vatu jenyi.—Ndanye. 2:20-23; 9:15, 16.

Munahase kutwalaho lika kupwa vakushishika kuli Yehova hakumuzanga chikuma ngana muze alingile Ndanyele (Talenu palangalafu 13)

13. (a) Ukalu muka veji kumonanga vanyike vamuliuka lyetu? Hanenu chakutalilaho. (Talenu nawa muvwimbimbi.) (b) Kweseka navindiyo, unahase kukafwa ngachilihi vatu vaze vasaka kutachikiza numba nge Vinjiho jaYehova veji kukundwizanga vatu vaze veji kulisavalanga namutu wausonyi woumwe?

13 Ngana mwaNdanyele, vanyike vamuliuka lyetu vavajingilika kuvatu vaze kavavumbika Yehova najishimbi jenyiko. Vatu kana vanahase kuhunga vatu vaze vafwelela vyuma vize vyalihandununa navize vafwelela vakiko. Veka veji kusekelekanga vanyike mangana vahone kupwa vakushishika kuli Yehova. Chakutalilaho, talenu vyuma vyasolokele kuli ndumbwetu wakanyike Graeme, uze atwama muAustralia. Apwile muukalu waunene omu apwilenga kushikola. Mulongeshi wavo avalwezele vahanjike omwo vanahase kwivwa nge sepa lyavo mwavalweza ngwenyi eji kulisavalanga namutu wausonyi woumwe. Uze mulongeshi avalwezele ngwenyi veshovo navakundwiza ou sepa lyavo vemane kuchilyo, kaha vaze kaveshi kumukundwizako vemane kuchimoswe. Graeme ambile ngwenyi: “Vaka-shikola vosena vakundwijile mutu kana, kufumisako kaha yami nandumbwetu weka.” Kufumaho kwasolokele chuma chize chasakiwile Graeme kusolola kushishika chenyi kuli Yehova. Ambile ngwenyi: “Haola yamuundu twapwile namulongeshi kana, vakwetu vaka-shikola kuhakilako vene nauze mulongeshi vatutolekele nakututukana. Ngwesekele kuhakwila vyuma ngwafwelela mujila yakuunda, oloze kavevwililile kuvyuma ngwahanjikileko.” Uno Graeme evwile ngachilihi? Ambile ngwenyi, “Numba tuhu kangwevwile kuwaha omu vakwetu vaka-shikola vangutukanyinengako, oloze ngwawahililile mwomwo ngwapwile wakushishika kuli Yehova nakuhakwila vyuma ngwafwelela.” c

14. Tunahase kutwalaho ngachilihi kupwa vakushishika kuli Yehova?

14 Tunahase kutwalaho lika kupwa vakushishika kuli Yehova kachi nge natumuzanga chikuma ngana muze alingile Ndanyele. Tweji kupwanga nazangi kana hakulinangula vilinga vyaYehova. Chakutalilaho, tunahase kulinangula vyuma atenga. (Loma 1:20) Nge muli nakusaka kuzanga chikuma Yehova nakumuvumbika, kaha munahase kutanga vihande vyavihi vize vyatwama hachihanda chakwamba ngwavo “Uno Valingile Vyakutenga Tahi?,” chipwe kutala jivindiyo jiliho. Munahase nawa kutanga jimbuloshuwa jakwamba ngwavo Was Life Created? naThe Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Ivwenu vyuma ahanjikile ndumbwetu umwe wakanyike Esther wamuDenmark kutalisa kumikanda kana. Ambile ngwenyi: “Mikanda kana vayisoneka mujila yamwaza. Kayatulweza vyuma twatela kufwelelako, oloze yahanjika vyuma vyamuchano nakukulingisa ove ivene ulisakwile vyakulinga.” Ben uze twavulukanga hakavanga ambile ngwenyi: “Mikanda kana yazamishile lufwelelo lwami. Yangukafwile ngukunyuke ngwami Kalunga ikiye atengele kuyoya.” Hanyima yakulinangula vyuma kana, nawitavila jino vyuma yahanjika Mbimbiliya ngwayo: “Ove Yehova Kalunga ketu, ove watamo kutambula upahu nakavumbi nangolo, mwomwo ove yove watangile vyuma vyosena.”—Kuso. 4:11. d

15. Jila muka yikwavo tunahase kuzamishilamo usoko wetu naYehova?

15 Jila yikwavo yinahase kutukafwa tuzange chikuma Yehova shina kukekesa kanawa chiyoyelo chaMwanenyi Yesu. Omu mukiko alingile ndumbwetu wakanyike Samira uze atwama muGermany. Ambile ngwenyi: “Ngwatachikijile jino kanawa Yehova kuhichila muli Yesu.” Omu Samira apwile kanyike, kashinganyekelenga ngwenyi Yehova nahase kumuzangako. Oloze kumona zangi apwile nayo Yesu hali vatu chamukafwile chikuma. Ambile ngwenyi: “Ngwazangile Yesu mwomwo apwilenga wamwashi kuhanjikisa kaha nawa azangilenga vanyike.” Shikaho, kuzanga chikuma Yesu chamukafwile apwenga nausoko wakukola chikuma naYehova. Mwomwo ika? Ambile ngwenyi: “Ngwaputukile chindende chindende kutachikiza ngwami Yesu alondezezelenga kanawa Ise. Kaha nawa valifwana muvyuma vyavivulu. Ngwamwene ngwami echi chikiko chalingishile Yehova atume Yesu kwiza hano hamavu mangana vatu vatachikize kanawa Yehova.” (Yowa. 14:9) Shikaho nge muli nakusaka kuzamisa usoko wenu naYehova, kaha linangulenu vyuma vyavivulu hali Yesu. Nge namulinga ngocho, kaha namuzanga chikuma Yehova nakupwa lika vakushishika kuli ikiye.

16. Mwomwo ika twatela kupwa vakushishika? (Samu 18:25; Mika 6:8)

16 Nge natupwa vakushishika kuli vakwetu, kaha natutunga masepa vaze vapwa vakushishika kuli yetu nawa. (Lute 1:14-17) Kaha nawa nge natupwa vakushishika kuli Yehova, kaha natuunda michima nakupwa vakusuuluka. Mwomwo ika? Mwomwo Yehova atushika ngwenyi, mwapwanga wakushishika kuli vaze vapwa vakushishika kuli ikiye. (Tangenu Samu 18:25; Mika 6:8.) Achishinganyekenu hachumechi: Tengi wangolo josena afwila kutunga usoko wakukola nayetu. Nge natupwa nausoko kana, kaha kakweshi kupwa vyeseko chipwe luyanjisa chipwe vene kufwa, vize navijiha usoko kanako. (Ndanye. 12:13; Luka 20:37, 38; Loma 8:38, 39) Chikupu vene, chapwa chachilemu kulondezeza Ndanyele nakutwalaho lika kupwa vakushishika kuli Yehova.

TWALENUHO LIKA KULINANGULA KULI NDANYELE

17-18. Vyuma muka vikwavo tunahase kulinangula kuli Ndanyele?

17 Muchihande chino, tunashimutwila kaha havilinga vivali vyaNdanyele. Oloze kuli vyuma vyavivulu vize tunahase kulinangula kuli ikiye. Chakutalilaho, Yehova amwenesele Ndanyele vyakumwenesa vyavivulu navilota, kaha nawa amuhanyine uhashi wakulumbununa mijimbu yaupolofweto. Haupolofweto kana, wauvulu unatesamo lyehi. Kaha nawa upolofweto weka watwama navyuma navikasoloka kulutwe vize vyakwata havatu vosena hano hamavu.

18 Muchihande chinakavangizaho natukekesa haupolofweto uvali vasonekele kuli Ndanyele. Kwivwishisa upolofweto kana nachitukafwa etu tuvosena, vanyike navakulwane, tusakule kanawa vyuma vyakulinga oholyapwa. Ou upolofweto nautukafwa nawa tupwenga vakuhamuka chikuma nakupwa lika vakushishika mangana tulizange vyaukalu uli nakwiza kulutwe.

MWASO 119 Twatela Kupwa naLufwelelo

a Vangamba jaYehova vavanyike makumbi ano vali nakumona ukalu uze wasakiwa kupwa vakuhamuka nakushishika kuli Yehova. Vakwavo vaka-shikola vanahase kuvatoleka mwomwo yakufwelela ngwavo vyuma valingile vyakutenga. Kaha nawa vakwavo vanyike vanahase kuvasaula mwomwo yakuzachila Kalunga nakukavangiza jishimbi jenyi. Oloze nganomu natumona muchihande chino, vaze veji kulondezezanga kapolofweto Ndanyele hakuhamuka kuzachila Yehova nakashishi vapwa vamangana.

b Kwapwile vyuma vitatu vize pamo vyalingishile Ndanyele akane kulya vyakulya vyavaka-Mbavilone. Vyuma kana shina, (1) Nyama valingilenga vaka-Mbavilone pamo yafuminenga kutunyama vaze vakanyishile muJishimbi. (Lushi. 14:7, 8) (2) Tunyama kana pamo kavavajihilenga kanawako. (Levi 17:10-12) (3) Kulya vyakulya kana pamo chapwile hikulemesa tulunga vamakuli.—Esekesenuko VyavaLevi 7:15 naWavaka-Kolinde 1, 10:18, 21, 22.

c Talenu vindiyo yakwamba ngwavo Kwoloka Chamwenemwene Nachikaneha Kuunda yize yili ha jw.org.

d Munahase kutwalaho kuzanga Yehova hakulinangula nawa mukanda waPandama Kuli Yehova uze washimutwila chikuma havilinga vyaYehova nomwo apwa.