Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

MUJIMBU WAKUYOYA CHAVATU

Vatusolwelele Likoji lyaKalunga Lyalinene Mujijila Jajivulu

Vatusolwelele Likoji lyaKalunga Lyalinene Mujijila Jajivulu

OMU tata Arthur apwile kanyike azangile chikuma Kalunga, kaha asakile kupwa mukulwane muchachi yaMethodist. Oloze vyuma vyalumukile omu aputukile kutanga mikanda yaVaka-Kulinangula Mbimbiliya, kaha aputukile kukunguluka navo. Kuheta mu 1914 vamumbapachishile omu apwile namyaka 17. Halwola yaputukile Jita yaKaye yatete, vamulwezele engile uswalale. Omu akanyine, vamukashile mukamenga hatukweji 10 muKingston Penitentiary muOntario, Canada. Halwola afumine mukamenga aputukile kuzata upayiniya washimbu yosena.

Mu 1926, tata Arthur valimbachile namama Hazel Wilkinson, uze ukwechi naye alinangwile muchano mu 1908. Ngwasemukile haApril 24, 1931, kaha twasemuka tuvawana, ami yami wamuchivali. Tanga yetu yazangilenga chikuma kulemesa chamuchano, kaha Tata azangile chikuma muchano alinangwilenga muMbimbiliya ngocho nayetu vana venyi twazangile chikuma Mazu aKalunga. Kakavulu twayilenga mwatanga mumulimo wakuzuvo hizuvo.—Vili. 20:20.

KULIHENDA KUVIHANDE VYALIFUCHI NACHIYULO NAKUZATA UPAYINIYA NGANA MWATATA

Jita yaKaye yamuchivali yepukile mu 1939, kaha mwaka wakavangijileho mulimo waVinjiho jaYehova muCanada vausokele. Hamashikola valingilenga viwanyino vize vyakundwijilenga vilinga vyakufwana nge kulifukula kulipandelo nakwimba mwaso walifuchi. Ami nayaya Dorothy vatuhangile mushikola halwola kanelu. Likumbi limwe ngwalikomokelele omu mulongeshi anguhendele ngwenyi nguchileya. Omu twakombokele, vakwetu vaka-shikola vanguvetele nakungumbila mumavu. Oloze chuma kana chakolezezele lufwelelo lwami nakufwila “kwononoka Kalunga hakupwa ikiye muka-kuyula, kuhambakana vatu.”—Vili. 5:29.

Kuheta muJuly 1942, omu ngwapwile namyaka 11, vangumbapachishile mutanki yameya. Ngwalivwishilenga kuwaha kuzata upayiniya wakukafwa hamakumbi akunoka kushikola. Mwaka umwe ngwayile navandumbwetu veka vatatu nakwambulila vaka-kupula mapulanga vaze vatwaminenga mungalila yamuOntario yize kavambulwililengako.

HaMay 1, 1949 hakiko ngwaputukile kuzata upayiniya washimbu yosena. Hakuwana nge hamutango hapwile mulimo wakutunga, ngocho vangusanyikile kuya nakukafwa, kutwala muze ngwapwile jino ngumuka-Mbetele yamuCanada kuputuka haDecember 1. Vangulwezele kuzachila kuzuvo yamikanda, kaha vanguhanyine mulimo wakuzachisa likina lyakupulitisa mikanda. Ngwazachilenga naufuku havyalumingo vyavivulu nakupulita talakiti yize yapwile nakuhanjika haluyanjisa vapwile nakumona Vinjiho jaYehova muCanada.

Halwola ngwapwile nakuzachila kuLipatimende lyaMulimo, ngwehwojwelenga vapayiniya vaze vejile haofesi yamutango, omu vapwile nakuya nakuzachila muQuebec lifuchi lize lyafumbukililenga chikuma Vinjiho. Hakachi kavaze vapayiniya hapwile naMary Zazula uze afumine kuEdmonton, Alberta. Mary nayayenyi Joe vavahangile hembo kuli visemi javo vaze vapwile muchachi yaOrthodox mwomwo vakanyine kulitwamina kulinangula Mbimbiliya. Kuheta muJune 1951, vosena vavali vavambapachishile, kahomu mwahichile tukweji 6 vaputukile kuzata mulimo waupayiniya. Omu ngwapwile nakuvehwojola, ngwevwile kuwaha chikuma hakwivwa lufwelelo lwaMary lwakukola. Ngwashinganyekele ngwami, ‘Nge vyuma navitambuka kanawa, kaha ou mwanapwevo nangumumbata.’ Kuheta haJanuary 30, 1954 twalimbachile omu mwahichile tukweji 9. Kahomu mwahichile chalumingo chimwe, vatusanyikile tulinangule vyamulimo wakutambwojoka, kaha twazachile mulimo wakutambwojoka muOntario hamyaka yivali.

Omu mulimo wakwambulula watohwele, kwapwile nakusakiwa vamishonali vavavulu. Twashinganyekele ngwetu hakuwana nge tunomikanga kuchishika natungenengene muCanada, ngocho tunahase kumika mukala ukalu natumona kweshokwo navatutuma. Twakumishile Shikola yaNgileyate yakusokesa 27 muJuly 1956, kaha muNovember twayile nakuzachila kuBrazil.

KUZATA UMISHONALI MUBRAZIL

Omu twahetele hamutango wamuBrazil, twaputukile kulinangula lilimi lyaPortuguese. Omu twalinangwileko mwakumenekela namwakuhanjikila hakuhana jimangazini, twaputukile jino kuya muwande. Kaha nge mwenyazuvo awahililile, twamutangililenga visoneka vyakulumbununa omu nachikapwa chiyoyelo muchiyulo chaWangana waKalunga. Halikumbi lyatete kuzata muwande, ngwatangilile pwevo umwe chisoneka chaKusoloka 21:3, 4, kufumaho hinangulezumuka mwomwo kwazumine chikuma. Mujimba wami kawejililile kutwama muzumako, kaha ngwalezumukilenga kakavulu.

Twazachililenga umishonali munganda yaCampos muze muli jino vikungulwilo 15. Omu twahetele munganda kana, kwapwile kaha lizavu limwe lize nawa lyapwililile kwakusuku, kaha hazuvo yavamishonali hapwile kaha vandumbwetu vamapwevo vawana: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, naLorraine Brookes (vanakuvuluka jino ngwavo Wallen). Mulimo wami wapwilenga wakukosa uvwalo nakuchava jikunyi. Likumbi limwe omu twakumishile kuhituluka muChilongesa chaKaposhi Kakutalila naufuku, pwevo lyami asendavalile muchitwamo oku tuli nakushimutwila. Jino omu olokele amwene linoka, kaha twalikomokelele chikuma kufumaho ngwamujihile.

Omu twalingile tunalinangula lyehi Portuguese hamwaka wamuundu, vangutongwele kupwa kalama wakujinguluka. Twatwaminenga muzuvo yakuhona kakahya kakezi, twasavalilenga hachisalo nakutambukila hatuvalu. Twazachishilenga chimbayambaya halwola twayilenga nakwambulwila kuchihela kuze kavambulwililenga vatuko, kahomu twahetelenga kuze twafwetelelenga kapete hashikola nakwambulwila mungalila kana. Ofesi yamutango yatutuminyine jimangazini 800 mangana tuzachise muwande. Twayilenga kuposo mapapa kakavulu nakutambula vikasha vyajimangazini nakuvitwala kuze twatwaminenga.

Mu 1962 kwapwile Shikola yaMulimo waWangana muBrazil yize vanangwile vandumbwetu vamalunga namapwevo vaze vapwile vamishonali. Hatukweji 6 vanguhanyine mulimo wakutwaminyina jishikola, oloze kangwayilenga hamwe naMary koko. Ngwanangwililenga muManaus, Belém, Fortaleza, Recife, namuSalvador. Ngwalongeselenga vyakukunguluka changalila muzuvo yayinene yakuhemena yamuManaus. Halwola twapwile nakukunguluka, vula yanokele chikuma kaha meya osena apwile namajilo, ngocho chatukaluhwilile kuwana meya akunwa. Kaha nawa kuze twalilililenga vyakulya kwapwile majilo. (Hamakumbi aze hakukunguluka changalila vatu valilililenga hamwe vyakulya.) Shikaho ngwalwezele maswalale ukalu kana, kaha mukulwane wamaswalale umwe wamwaza muchima alwezele maswalale vatunehelenga meya hamakumbi osena aze twapwile hakukunguluka. Avalwezele nawa vatulemene jimbalaka kuze twapwilenga nakutelekela nakulila.

Halwola kanelu Mary asalile nakwambulwila mungalila muze vatu vahanjikilenga chikuma Portuguese muze nawa vatu kavasakilenga kuhanjika vyaMbimbiliyako shina vyajimbongo kaha. Shikaho chamukaluhwilile kushimutwila navatu haMbimbiliya, ngocho alwezele vakwavo vaka-Mbetele ngwenyi, “Kangweshi kuhasa kuya nakutwama kuPortugal kuvanga pamo mwakulingila mwauchi.” Oloze nakushimbulula chiku twatambwile mukanda wakutulweza kuya nakuzachila muPortugal. Halwola kana mulimo wetu vausokele, oloze twetavilile kuya numba tuhu Mary hakavanga kasuulukileko.

KUZACHILA MUPORTUGAL

Twahetele muLisbon Portugal, muAugust 1964. Tupokola vafumbukililenga chikuma vandumbwetu. Ngocho omu twahetele kavatusambililileko kuchina vaka-kole navatumona nakutuyanjisa. Twatwaminenga mukapete kahashikola shimbu twapwile nakuvandamina kwakutwama. Omu twatambwile vitupa vyakutwitavisa kutwama mulifuchi, twalukilile muzuvo yakufwetela. Kuheta muJanuary 1965, twaputukile jino kulivwasana naofesi yamutango. Twevwile kuwaha chikuma omu twaputukile jino kukunguluka hanyima yatukweji 5.

Vatulwezele ngwavo tupokola vapwile nakuya hamembo aVinjiho nakukekesa vamone numba nge vanakulikungulwila hamwe nakulemesa Kalunga. Halwola kana vatu vakungulukilenga mukusweka mujizuvo, mwomwo jiZuvo jaWangana vajisokele. Kakavulu Vinjiho vavatwalilenga kutupokola nakuvahulisa vihula. Vandumbwetu vavayanjishilenga, kaha vavevwishilenga woma mangana vambulule vaze vapwile nakutwaminyina kukunguluka. Echi chalingishile jino vandumbwetu vazachisenga kaha majina avo atete akufwana nge José chipwe Paulo muchishishisa chakuzachila majina avisemi. Nayetu mukiko twalisanyikilenga.

Kuhana vandumbwetu vyakulya vyakushipilitu chikiko chapwile chachilemu kuli yetu. Mary apwile namulimo wakupulita vihande vyakulilongesa vyamuKaposhi Kakutalila namikanda yeka.

KUHAKWILA MUJIMBU WAMWAZA KUZANGO YAKUSOPELA

MuJune 1966 kwapwile chihande vatwalile kuzango yakusopela chize vahanjikilile muLisbon. Chikungulwilo chosena chaFeijó chize chapwile navaka-kwambulula 49 vavanehele kuzango mwomwo ngwavo vapwile namulonga wakulikungulwila hamwe nakulinangula mazu aKalunga mukusweka mujizuvo. Yami ngwalyongele kupwa lihako uze asakile kuwanyina vandumbwetu mulonga, okunyi nguli nakufwila kuvahakwila. Chaluvinda katwasambileko, chipwe ngocho halwola twapwile muze muzango, twahanyine unjiho. Lihako lyetu akukulwile chihande kana hakuhanjika mazu ahanjikile Ngamalyele wamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga. (Vili. 5:33-39) Vandumbwetu vosena 49 malunga namapwevo vavalwezele vapike njele, vamwe hatukweji, veka havyalumingo. Oloze twawahililile chikuma mwomwo uze lihako lyetu etavilile kulinangula Mbimbiliya, kaha aputukile nakukunguluka swi nomu afwile.

MuDecember 1966, vangutongwele kupwa kalama wamutango, kaha kakavulu twatalilenga havihande vize vyasolokenga muliuka. Ngocho twahanjikilenga navaka-fulumende mangana vavahane lisesa Vinjiho jaYehova lyakulemesanga Kalunga kavo mukuunda. (Fwili. 1:7) Kuheta haDecember 18, 1974 fulumende yatuhanyine jino lisesa. Ndumbu Nathan Knorr naFrederick Franz vakuchikota, vatambukilile lifuchi lyaPortugal, ngocho twalivwishilile hamwe kuwaha kukunguluka chize chapwilile muOporto namuLisbon, kaha vatu vakungulukile vahetele ku 46,870.

Yehova chikupu asokolwele jila yakutandakanyishilamo mulimo hamatungu aze ahanjikilenga lilimi lyaPortuguese, akufwana nge Azores, Cape Verde, Madeira, São Tomé naPríncipe. Kuheta mu 1988 vatuhanyine jino chihela chachinene chakutungilaho mutango. Kaha mumwaka vene uze haApril 23, Ndumbu Milton Henschel ikiye ahanjikile chihande chakukunjika chize chihela chachihya. Kwapwile vatu vakuheta ku 45,522. Twevwile kuwaha chikuma hakumona vandumbwetu, malunga namapwevo 20 vaze vazachilile umishonali muPortugal naveza kukukunguluka kanechi.

KUNGANYALA KUVYAKUTALILAHO VYAVANDUMBWETU VAKUSHISHIKA

Tunalivwisanga kuwaha hamyaka yayivulu kulikata navandumbwetu vakushishika nakulinangula kulufwelelo lwavo. Ngwanganyalile nawa hakuzata naNdumbu Theodore Jaracz omu atutambukilile. Halwola ejile, ofesi yamutango yapwile muukalu, kaha Komiti yaMutango yazachile nangolo mangana vaukumise. Ndumbu Jaracz ahanjikile ngwenyi: “Twatela kwitavila shipilitu yajila yitukafwe.” Omu twayile kuBrooklyn ami napuwami Mary, likumbi limwe nachingoloshi twashikamine naNdumbu Franz navandumbwetu veka. Twamuhulishile atulweze vyuma nalivwisa kuwaha hakuzachila Yehova, kaha ahanjikile ngwenyi: “Chuma nangumilweza shina echi ngwami, Twalenuho lika kutambuka naliuka lyaYehova lyahano hamavu numba mumona uka chipwe nduma. Likiko kaha liuka linakuzata mulimo uze Yesu ahanyine tumbaji twenyi, wakuya nakwambulula mujimbu wamwaza waWangana waKalunga.”

Ami napuwami tunalivwisanga kuwaha kuzata mulimo kana. Tweji kwanukanga kuwaha twalivwishilenga hakutambukila mitango. Halwola lwakufwana ngana, twasakwilililenga vandumbwetu vakushishika vavakweze navakulwane nakuvakolezeza vatwaleho kuzachila Yehova.

Oholyapwa tuvosena tunashinakajiwa, tuli jino muji 80. Mary eji kuvizanga misongo yakulisezaseza. (Koli. 2, 12:9) Kuhita muvyeseko chinazamisa lufwelelo lwetu, nakutulingisa tulame kulonga chetu. Chikupu vene Yehova natusolwela likoji lyalinene mujijila jajivulu mukuyoya chetu. *

^ par. 29 Douglas Guest afwile haOctober 25, 2015, halwola vapwile nakuwahisa echi chihande.