Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Uno Mwatachikiza Tahi?

Uno Mwatachikiza Tahi?

Sunangonga YamuLikulukaji lyaMyaka Lyakulivanga: Ou muvwimbimbi uli nakusolola omu yasolokelenga sunangonga yamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga yize yapwilile kuGamla ngalila yize yapwile kafwe jikilomita 10 kufuma kumututuko waKalungalwiji waNgalileya. Muvwimbimbi kana unahase kutukafwa tutachikize omwo yasolokelenga sunangonga yakushikulu.

Uno kukungulukila musunangonga chaputukile ngachilihi?

LIZU “sunangonga” lyafuma kulizu lyachiHelase lize lyalumbununa “kukunguluka” chipwe “kulikungulwila hamwe.” Lizu kana lyapwa lyakutamo, mwomwo kufuma vene kushikulu vaYuleya valikungulwililenga mujisunangonga mangana vatambule jindongi nakulemesa Kalunga. Visoneka VyachiHepeleu kavyahanjika hatoma vyajisunangongako, oloze Visoneka VyachiHelase vyaVaka-Kulishitu vyahanjika hatoma ngwavyo vihela kanevi vyakuliwanyina kuvyapwile lyehi kufuma vene mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E.

Vatu valinangula chikuma vavavulu vafwelela ngwavo, jisunangonga japutukile halwola vaYuleya vayile muufunge muMbavilone. Mukanda waEncyclopaedia Judaica wahanjika ngwawo: “Hakuwana nge vaze vafunge kavapwile naTembele yakutela kuliwanyina muze mulifuchi vavatwalileko, ngocho hakusaka mangana valivendejeke muukalu uze vapwilemo, valikungulwililenga musunangonga shimbu jimwe, hamakumbi akufwana nge Sambata mangana vatange Visoneka.” Jino omu vasokokele muufunge, chasoloka nge vaYuleya vatwalileho lika kulikungululwila hamwe nakulomba nakutanga Visoneka mujisunangonga, kaha valingilenga ngocho nakuvihela kwosena kuze vayilenga.

Mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E., jisunangonga jikiko japwile chihela chize vaYuleya vosena valemeselelenga Kalunga, kaha nawa vatu vaze valimwangile kuvihela vyakuMendetelenya, namafuchi ahata kumututuko wachijiva chaMendetelenya navaze vapwile muIsalele vazachishilenga jisunangonga kumilimo yeka. Lee Levine mutu uze alinangula chikuma wahaHebrew University of Jerusalem ambile ngwenyi: “Vatu vayilenga [musunangonga] nakulinangula, nakulila hamwe vyakulya vyajila, nakusopa vihande, nakuhana jimbongo jakukafwa vatu muchitungilo, nakuhanjika vihande vyalifuchi nachiyulo navyuma vyeka.” Ahanjikile nawa ngwenyi: “Chuma chachilemu chikuma valingililenga mujisunangonga shina kulemeselamo Kalunga.” Ngocho katwatela kulikomokelako hakutachikiza ngwetu naYesu ayilenga kuswakumwe kuvilika vize valingilililenga mujisunangonga. (Mako 1:21; 6:2; Luka 4:16) Omu Yesu ayilenga kusunangonga, anangwilenga vatu nakuvakafwa nakuvakolezeza. Paulu naikiye anangwilenga chikuma vatu mujisunangonga shimbu kanda vikungulwilo vyavaka-Kulishitu vipwengako. Hakuwana nge vatu vaze vazangile vyuma vyakushipilitu vayilenga kujisunangonga, shikaho Paulu ayilenga kakavulu nakunangula musunangonga yamukala nganda yize ayilenga.—Vili. 17:1, 2; 18:4.