Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 8

Mbilenu Muchima waLushiushiu Mangana Mutwamenga muKuunda

Mbilenu Muchima waLushiushiu Mangana Mutwamenga muKuunda

“Tukavangizenunga vyuma vyakuneha kuunda, navyuma vize vyakulitunga navakwetu.”—LOMA 14:19.

MWASO 113 Twapwa vaKuunda

VYUMA NATUSHIMUTWILA *

1. Lushiushiu lwanehele ukalu muka mutanga yaYosefwe?

NUMBA tuhu Yakova azangile vana venyi vosena, oloze azangile chikuma mwanenyi Yosefwe uze apwile namyaka yakusemuka 17. Uno vandumbu jaYosefwe vevwile ngachilihi? Vamwivwililile lushiushiu nakumuhunga. Yosefwe kalingile chuma chachipi chize chatelele kuvalingisa vamuhungeko. Chipwe ngocho vamulanjishile muundungo nakwonga sevo ngwavo vamulile kukanyama wamuchipapa. Lushiushiu lwavalingishile vahone kupwa vakuunda mutanga nakulingisa sevo evwenga kukola kumuchima.—Kupu. 37:3, 4, 27-34.

2. Kweseka namukanda Wavaka-Ngalesha 5:19-21, mwomwo ika lushiushiu lwapwila lwalupi?

2 MuMbimbiliya, lushiushiu * valulavila ‘havilinga vyakumujimba’ vize vinahase kulingisa mutu akahone kuswana Wangana waKalunga. (Tangenu Wavaka-Ngalesha 5:19-21.) Kakavulu lushiushiu lukiko lweji kunehanga jikole, vikokojola namatoto.

3. Vyuma muka natushimutwila muchihande chino?

3 Chakutalilaho chavandumbu jaYosefwe chasolola nge lushiushiu lunahase kujiha usoko chipwe kuhonesa vatu kutwama mukuunda mutanga. Numba tuhu katweshi kuhasa kulinga vyuma vize valingile vandumbu jaYosefweko, oloze twatela kwijiva ngwetu michima yetu kayakupukako kaha nawa yika-kutangisa. (Yele. 17:9) Echi chikiko chinahase kutulingisa tupwenga namuchima walushiushiu. Tushimutwilenu hamijimbu yimwe yamuMbimbiliya mangana tumone vyuma vinahase kutulingisa tupwenga namuchima walushiushiu. Kufumaho natushimutwila havyuma twatela kulinga mangana tuhonese muchima walushiushiu nakutwama mukuunda navakwetu.

VYUMA MUKA VINAHASE KUNEHA LUSHIUSHIU?

4. Mwomwo ika vaFwilishite vevwililile Isaka lushiushiu?

4 Nge mukwetu ali naluheto. Isaka apwile naluheto, kaha vaFwilishite vamwivwililile lushiushiu. (Kupu. 26:12-14) Vashikilile namashima aze Isaka aswichilenga meya akunwisa vimuna jenyi. (Kupu. 26:15, 16, 27) Ngana muze chapwile kuli vaFwilishite, vatu vavavulu makumbi ano veji kwivwilanga lwiso vakwavo vaze vatwama naluheto kuhambakana vakiko. Veji kushinganyekanga ngwavo vyuma vize vali navyo vakwavo vyatelanga kupwa vyavo, chipwe ngwavo kavatelemo kupwa navyoko.

5. Mwomwo ika vatwamina vamukwitava vevwilililenga Yesu lushiushiu?

5 Nge mukwetu vamuzanga chikuma. Vatwamina vamukwitava chavaYuleya vevwilililenga Yesu lushiushiu mwomwo vamuzangile chikuma kuvatu. (Mateu 7:28, 29) Yesu vamutumine kuli Kalunga, kaha anangwilenga muchano. Chipwe ngocho, ava vatwamina vamukwitava vavangijikililenga Yesu vyuma vyamakuli mangana vamupihise lijina. (Mako 15:10; Yowa. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Chishina muka natulinangula kumujimbu kana? Twatela kuzangama, mokomoko tunahase kuputuka kwivwila lushiushiu ndumbwetu uze vazanga chikuma muchikungulwilo mwomwo yavilinga vyenyi vyamwaza. Oloze twatela kulondezeza vilinga vyenyi vyamwaza.—Koli. 1, 11:1; Yowa. 3, 11.

6. Uno Ndeyotelefwe asolwele ngachilihi muchima walushiushiu?

6 Nge mukwetu vanamuhane milimo muliuka. Mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga, Ndeyotelefwe evwililile lushiushiu vaze vapwile nakutwaminyina vatu jaKalunga. Asakile “kupwa watete” muchikungulwilo, ngocho ahanjikilenga vyuma vyavipi hali kaposetolo Yowano navandumbwenyi veka vaze vapwile nakutwaminyina mangana apihise majina avo. (Yowa. 3, 9, 10) Numba tuhu katweshi kuhasa kulinga ngana muze alingile Ndeyotelefweko, oloze nayetu tunahase kuputuka kwivwila lushiushiu mukwetu uze vanahane milimo yize twafwililile kuzata yetu, chikumanyi nge tunamono ngwetu nayetu tunatemo kuzata milimo kana.

Muchima wetu unafwane nge mavu, kaha vilinga vyetu vyamwaza vinafwane nge jitemo jamwaza. Oloze lushiushiu lunafwane nge mwila wakukivisa mbuto. Lushiushiu lunahase kutuhonesa kupwa navilinga vyamwaza vyakufwana nge zangi, nakeke nalikoji (Talenu palangalafu 7)

7. Uno lushiushiu lunahase kutuhonesa kulinga ika?

7 Lushiushiu lunafwane ngana mwamwila wakukivisa mbuto. Kachi nge lushiushiu lunayangilila lyehi mumuchima wetu, kaha nachipwa chachikalu kuluhonesa. Shikaho nge natwivwilanga vakwetu kupihya, nakupwa namuchima wakulivwimba nawalifwi, kaha nachitulingisa tupwenga namuchima walushiushiu. Lushiushiu lunahase kutuhonesa kupwa navilinga vyamwaza vyakufwana nge zangi, nakeke nalikoji. Kachi nge natumona ngwetu tunaputuka kupwa namuchima walushiushiu, kaha twatela kuumbila washiwashi. Vyuma muka twatela kulinga mangana tuhonese muchima walushiushiu?

PWENUNGA VAKULINYISA NAKUSUULUKA NAVYUMA MULI NAVYO

Uno tunahase kuhonesa ngachilihi muchima walushiushiu? Shipilitu yajila yaKalunga yinahase kutukafwa hakupwa vakulinyisa nakusuuluka navyuma tuli navyo (Talenu palangalafu 8-9)

8. Vilinga muka vinahase kutukafwa tuhonese muchima walushiushiu?

8 Tunahase kuhonesa muchima walushiushiu kachi nge natupwanga vakulinyisa nakusuuluka navyuma tuli navyo. Kulinyisa nachitukafwa tuhone kulimona kupwa tuvavalemu chikuma. Mutu wakulinyisa kashinganyeka ngwenyi atela kupwa navyuma vyavivulu kuhambakana vakwavoko. (Ngale. 6:3, 4) Kaha mutu uze asuuluka navyuma ali navyo kalyesekesa navakwavoko. (Chimo. 1, 6:7, 8) Mutu wakulinyisa uze nawa asuuluka navyuma ali navyo, eji kuwahililanga kachi nge namono mukwavo ali navyuma vyamwaza.

9. Kweseka nachisoneka chaWavaka-Ngalesha 5:16 naWavaka-Fwilipi 2:3, 4, shipilitu yajila yinahase kutukafwa ngachilihi?

9 Shipilitu yajila yaKalunga yikiko yinahase kutukafwa tuhonese muchima walushiushiu nakupwa vakulinyisa nakusuuluka nakala vyuma tuli navyo. (Tangenu Wavaka-Ngalesha 5:16; Wavaka-Fwilipi 2:3, 4.) Yinahase kutukafwa nawa tutachikize vishinganyeka vyetu navyuma wafwila muchima wetu. Kaha Kalunga nahase kutukafwa tumbile vishinganyeka vyavipi nakupwa navishinganyeka vyamwaza. (Samu 26:2; 51:10) Tushimutwilenu hamalunga vavali vaze vahonesele muchima walushiushiu. Malunga kana shina Mose naPaulu.

Mukweze walunga umwe nalweze Mose naYoshuwa ngwenyi vakulwane vavali vali nakulinga ngana muze veji kulinganga vapolofweto. Kaha Yoshuwa mwalweza Mose ngwenyi akanyise vaze vakulwane vavali, oloze Mose nakane. Ali nakulweza Yoshuwa ngwenyi nawahilila omu Yehova nahane shipilitu yajila hali vaze malunga vavali (Talenu palangalafu 10)

10. Chuma muka chatelelele kulingisa Mose evwenga lushiushiu? (Talenu muvwimbimbi wahalipapilo lyahelu.)

10 Mose apwilenga nakutwaminyina vatu jaKalunga, oloze kafwililile kuzata mulimo kana uka wenyiko. Chakutalilaho, lwola lumwe Yehova afumishile shipilitu yajila yimwe hali Mose nakuyihana vaIsalele vamwe vavakulwane vaze vemanyine kumbalaka yakuliwanyina. Nakushimbula chiku, Mose atambwile mujimbu ngwavo, vakulwane vavali vaze vahonene kuya kumbalaka yakuliwanyina, vatambwile shipilitu yajila, kaha vaputukile kulinga ngana muze valingilenga vapolofweto. Uno vyuma muka alingile Mose omu Yoshuwa amulwezele ngwenyi akanyise vaze vakulwane vavali? Mose kevwililile vaze malunga lushiushiu hamilimo avahanyine Yehovako. Oloze alinyishile nakuwahilila hamilimo vapwile nayo. (Kula. 11:24-29) Chishina muka natulinangula kuli Mose?

Vakulwane muchikungulwilo vanahase kulondezeza ngachilihi muchima waMose wakulinyisa? (Talenu palangalafu 11-12) *

11. Uno vakulwane muchikungulwilo vanahase kulondezeza ngachilihi Mose?

11 Kachi nge mwapwa muvakulwane muchikungulwilo, kutala vamilwezaho lyehi munangule ndumbwenu mulimo uze mwazanga chikuma tahi? Chakutalilaho, pamo mweji kutetekelanga Chilongesa chaKaposhi Kakutalila, kaha mwazanga mulimo kana. Kachi nge namupwa vakulinyisa ngana mwaMose, kaha kamweshi kwivwa kupihyako nge vanamilweze munangule ndumbwenu mangana kulutwe akazate mulimo kana. Oloze namupwa vakuwahilila nakunangula ndumbwenu.

12. Vandumbwetu vavavulu makumbi ano vali nakusolola ngachilihi muchima wakulinyisa nakupwa vakusuuluka?

12 Tushimutwilenu havyuma vali nakumona vandumbwetu vavavulu vavakulwane. Vamwe vanapunga vaka-kuwanyisa lizavu lyavakulwane hamyaka yayivulu. Oloze omu navahetesa myaka 80 yakusemuka, veji kwechanga kuzata mulimo kana. Kaha tulama vakujinguluka nawa veji kwechanga mulimo wavo nge vanahetesa myaka 70 yakusemuka, nakwitavila kuzata milimo yeka yamuliuka. Mumyaka yakalinwomu, vaka-kuzachila haMbetele vavavulu vanavalwezenga kufuma haMbetele nakuya nakuzata milimo yeka yamuliuka. Ava vandumbwetu vakushishika kaveshi kukwachila koko vandumbwavo vaze navaputuka kuzata milimo vazachilenga vakikoko.

13. Vyuma muka kachi vyalingishile Paulu evwile lushiushiu vaze vaposetolo 12?

13 Kaposetolo Paulu nayikiye apwile wakusuuluka nakulinyisa. Ahonesele muchima walushiushiu. Numba tuhu azachilenga chikuma mulimo wakwambulula, oloze ahanjikile ngwenyi: “Ami yami wamundende hali vaposetolo vosena, kaha kangwatelemo kunguvuluka ngwavo kaposetoloko.” (Koli. 1, 15:9, 10) Vaposetolo 12 vazachilenga hamwe naYesu mumulimo wakwambulula omu apwile hano hamavu, oloze Paulu alumukile nakupwa muka-Kulishitu omu Yesu ayile mwilu. Numba tuhu Paulu vamutongwele jino kupwa “kaposetolo kuli vaka-mafuchi eka,” oloze katelemo kupwa hali vaze vaposetolo 12 koko. (Loma 11:13; Vili. 1:21-26) Chipwe ngocho, kevwililile lushiushiu vaze malunga 12 hausepa vapwile nawo naYesuko. Oloze asuulukile namulimo vamuhanyine.

14. Uno kupwa vakusuuluka nakulinyisa nachitukafwa ngachilihi?

14 Kachi nge twapwa vakusuuluka nakulinyisa, kaha natupwa ngana mwaPaulu nakuvumbika vatu vaze atongola Yehova vatwaminyine vatu jenyi. (Vili. 21:20-26) Yehova atongola malunga vamwe vatwaminyine vikungulwilo. Numba tuhu kavakupukako, oloze Yehova avamona kupwa “wana.” (Efwe. 4:8, 11) Kachi nge natuvumbikanga ava malunga vatongola nakukavangizanga vyuma navatulweza, kaha natupandama kuli Yehova nakulivwisa kuwaha kutwama mukuunda navandumbwetu.

“KAVANGIZENUNGA VYUMA VYAKUNEHA KUUNDA”

15. Vyuma muka twatela kulinga?

15 Nge natupwa namuchima walushiushiu, kaha katweshi kutwama mukuunda navakwetuko. Twatela kuhonesa muchima walushiushiu, nakuhona nawa kulingisa vakwetu vapwenga namuchima kanou. Twatela kulinga vyuma tunashimutwila hakusaka tukavangize lushimbi atuhana Yehova lwakwamba ngwenyi, “kavangizenunga vyuma vyakuneha kuunda, navyuma vize vyakulitunga navakwetu.” (Loma 14:19) Vyuma vimwe muka twatela kulinga mangana tukafwe vakwetu vahonese muchima walushiushiu? Kaha vyuma muka twatela kulinga mangana tutwamenga mukuunda?

16. Vyuma muka twatela kulinga mangana tukafwe vakwetu vahone kupwa nalushiushiu?

16 Muchima wetu navilinga vyetu vinahase kulingisa vakwetu vahonese muchima walushiushiu. Vatu mukaye vafwila kutulingisa ‘tutembese vyuma twatwama navyo.’ (Yowa. 1, 2:16) Oloze kupwa namuchima kanou chinahase kulingisa vakwetu vapwenga nalushiushiu. Shikaho, hakusaka tukafwe vakwetu vahone kupwa nalushiushiu, twatela kulihenda kukuhanjikanga havyuma twatwama navyo chipwe vize tuli nakusaka kulanda. Chuma chikwavo nawa twatela kulinga shina kuhona kulitukwojola hamilimo tweji kuzatanga muchikungulwilo. Kachi nge natuhanjikanga hamilimo tweji kuzatanga, kaha tunahase kulingisa vakwetu vapwenga nalushiushiu. Oloze nge natuzakama vakwetu nakuvasangejeka havyuma vyamwaza veji kulinganga, kaha natuvalingisa vasuuluke nakuneha kuunda muchikungulwilo nakupwa vakulinunga.

17. Chuma muka valingile vandumbu jaYosefwe, kaha nganyo muka yafuminemo?

17 Tunahase kufungulula muchima walushiushiu. Tushimutwilenu cheka hali vandumbu jaYosefwe. Omu mwahichile myaka yayivulu kufuma haze vapwile nakuyanjisa Yosefwe, valiwanyine nenyi muEjipitu. Shimbu kanda Yosefwe alisolole kuli vakiko, avangilile kuveseka amone numba nge vambilile muchima walushiushiu. Avawahishilile vyakulya, kaha azakamine chikuma songo yavo Mbenjamine kuhambakana vosena. (Kupu. 43:33, 34) Oloze Mbimbiliya kayasolola ngwayo Mbenjamine vamwivwilile lwiso kuli vayaya jenyiko. Vazakamine chikuma songo yavo nasevo Yakova. (Kupu. 44:30-34) Hakuwana nge vandumbu jaYosefwe vambilile muchima walushiushiu, ngocho mutanga yavo mwapwile jino kuunda. (Kupu. 45:4, 15) Chochimwe nawa, nge nayetu natuhonesa muchima walushiushiu, kaha natupwa vakulinunga mutanga namuchikungulwilo.

18. Kweseka nachisoneka chaWaYakova 3:17, 18, vyuma muka navifumamo kachi nge natupwa vaka-kuneha kuunda?

18 Yehova asaka tuhonese muchima walushiushiu nakutwama mukuunda navakwetu. Hakusaka tulinge ngocho, twatela kukilikita chikuma. Ngana muze tunashimutwila, michima yetu yafwila kupwa nalushiushiu. (Yako. 4:5) Kaha nawa vatu twatunga navo vatwama namuchima walushiushiu. Oloze nge natupwa vakulinyisa, nakusuuluka navyuma tuli navyo, nakupwanga namuchima wakusakwilila, kaha natuhonesa muchima walushiushiu. Kaha nawa nachitukafwa tupwenga vaka-kuneha kuunda nakupwa jino navilinga vyamwaza.—Tangenu WaYakova 3:17, 18.

MWASO 130 Pwenunga naMuchima waKukonekela

^ par. 5 Muliuka lyaYehova mwatwama vatu vakuunda. Oloze kuunda kana chinahase kukuma kachi nge natuputuka kulivwila lushiushiu. Muchihande chino natushimutwila vyuma vyeji kulingisanga vatu vevwenga lushiushiu. Natushimutwila nawa vyuma navitukafwa tumbile muchima kana mangana tutwamenga mukuunda.

^ par. 2 MAZU VANALUMBUNUNA: Kweseka nomu valuzachisa muMbimbiliya, lushiushiu lunahase kulingisa mutu ashinganyeke ngwenyi chuma chize ali nacho mukwavo chatelanga kupwa chenyi, chipwe ngwenyi katelemo kupwa nachoko.

^ par. 61 MAZU AKULUMBUNUNA MUVWIMBIMBI: Kukuliwana chavakulwane muchikungulwilo, ndumbwetu umwe wakashinakaji uze eji kutetekelanga Chilongesa chaKaposhi Kakutalila vanamulweze anangule kalama wamukweze kuzata mulimo kana. Numba tuhu ou ndumbwetu wakashinakaji azanga mulimo wenyi, oloze nalisuula kukundwiza vishinganyeka vyavakwavo vakulwane nakunangula kanawa uze mukweze nakumusangejeka hamilimo ali nakuzata.