Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

MUJIMBU WAKUYOYA CHAVATU

Yehova ‘Nasungamisanga Jijila Jami’

Yehova ‘Nasungamisanga Jijila Jami’

LIKUMBI LIMWE ndumbwami walunga wamukweze anguhulishile ngwenyi, “Chisoneka muka wazanga chikuma?” Ngwamukumbulwile ngwami, “Chisoneka chaVishimo 3:5, 6 chize chamba ngwacho: ‘Mufwelelenga Yehova namuchima wove wosena, kanda naupendamina hakunangakana choveko. Mwanukenga muvyuma vyosena naulinganga, kaha mwasungamisanga jijila jove.’” Chikupu vene Yehova nasungamisanga jijila jami. Mujila muka?

VISEMI JAMI VANGUKAFWILE NGUTAMBUKE MUJILA YAKWOLOKA

Visemi jami valinangwile muchano muji 1920 shimbu kanda valimbate. Kaha ami ngwasemukile mu 1939. Twapwilenga nakutwama muEngland, kaha ngwayilenga navo kukukunguluka. Halwola kana ngwapwile ngukanyike. Mukuhita chalwola ngwalisonekesele muShikola yaMulimo waTeokalasi. Nguli nakwanuka omwo ngwevwile hakunyina hachikasha mangana ngusuhwileko hakwimana kumesa yakuhanjikila vihande mangana nguhanjike chihande chami chatete. Halwola kana ngwapwile namyaka yakusemuka 6 kaha ngwevwile woma kutala vatu vapwile mulizavu.

Nguli nakwambulwila mumukwakwa hamwe navisemi jami

Tata angusonekelele jila yayashi yakwambulwilamo hakati mangana nguyizachisenga hakwambulula. Kaha lwola lwatete ngwayile kuzuvo yamutu nakumwambulila, ngwapwile namyaka yakusemuka 8. Ngwawahililile chikuma omu mwenya zuvo atangile mazu apwile hakati nakutambula mukanda wakwamba ngwavo, “Let God Be True.” Mulimo wakwambulula nakukunguluka vyangukafwile ngupwenga wakuwahilila nakufwila kuzachila chikuma Yehova.

Ngwaputukile kuzanga chikuma vyuma yanangula Mbimbiliya omu tata angusonekesele mangana ngutambulenga mangazini yaKaposhi Kakutalila. Ngocho ngwatangilenga jimangazini josena jize ngwatambwilenga. Echi changukafwile ngufwelele chikuma Yehova nakulihana kuli ikiye.

Kuheta mu 1950 ngwayile navisemi jami kukukunguluka chachinene chapwile muNew York chize chapwile namutwe wakwamba ngwavo, “Theocracy’s Increase.” Mutwe walikumbi lyaChiwana August 3, wapwile wakwamba ngwavo, “Missionary Day.” Halikumbi kana ndumbu Carey Barber ikiye ahanjikile chihande chalumbapachiso, kaha mukuhita chalwola vamutongwele apwenga muLizavu lyaKutwaminyina. Omu atuhulishile vihula vivali vyalumbapachiso, twakatukile nakukumbulula ngwetu “Eyo!” Numba tuhu ngwapwile namyaka yakusemuka 11, oloze ngwejivile ngwami ngwasakwile kulinga chuma chachilemu chikuma. Chipwe ngocho ngwevwile woma chikuma kwingila mumeya mwomwo kangwatachikijile kuhalako. Kaha tata wakanyike angushinjikijile kuze vatumbapachishilile. Omu ngwengilile muze mwakumbapachishila kangwashimbwilemoko kaha nawa kangwalyachile nahamavuko. Ndumbwetu umwe anguzundwile nakunguhana kuli uze apwile nakutumbapachisa kaha mukwavo angufumishilemo. Kufuma vene halikumbi kaneli lyalilemu, Yehova natwalengaho lika kusungamisa jijila jami.

NGWAFWELELELE YEHOVA

Omu ngwakumishile shikola ngwasakwile kuzata upayiniya. Oloze milongeshi jami vangushinjililile nguyenga kuYunivesiti. Ngwetavilile vyuma vangulwezele kaha ngwayile. Oloze kuze ngwayile ngwamwene ngwami kangweshi kuhasa kutwalaho lika kuzama mumuchano oku nawa ngunahake mangana kushikolako. Ngocho ngwashinganyekele kwecha shikola kusongo yamwaka vene uze watete. Kaha ngwalombele kuli Yehova angukafwe hachuma kana. Kufumaho ngwasonekelele milongeshi mukanda wakuvalweza ngwami nangwecha shikola. Kaha ngwakindulukile kwimbo. Kufwelela chikuma Yehova changulingishile nguputuke kuzata upayiniya hahaze vene ngwakindulukile.

Kuheta muJuly 1957 ngwaputukile kuzata mulimo washimbu yosena mumbaka yaWellingborough. Kaha ngwalombele vandumbwetu vahaMbetele yamuLondon vanguhaneko payiniya umwe walunga wakuhya nguzatenga nenyi. Ngocho vangulwezele nguzatenga nandumbwami Bert Vaisey. Ou ndumbwami angunangwile vyuma vyavivulu chikuma. Kaha nawa azachilenga mulimo wakwambulula natwima nakungukafwa nayami nawa mwakuzachila kanawa mulimo wakwambulula. Muchikungulwilo twapwile nakuzachila, mwapwile kaha vandumbwetu vamapwevo vatushinakaji 6. Kuwahisanga vyakukunguluka nakwazanamo vyangukafwile nguzamise lufwelelo lwami.

Likumbi limwe vangukashile mukamenga mwomwo yakukana kwingila uswalale, oloze kangwashimbwilemoko. Kahomu vangufumishilemo, ngwaliwanyine nandumbwami wapwevo Barbara uze apwile payiniya wakulipwila. Kuheta mu 1959 twalimbachile, kaha twafwilililile kuya nakuzachila kwosenokwo navatutuma. Hakavanga vatutumine kuLancashire, kunote yalifuchi lyaEngland. Kaha kuheta muJanuary 1961 vangusanyikile kuShikola yaMulimo waWangana haMbetele yamuLondon yize yambachile kakweji umwe. Omu twakumishile shikola kana vangutongwele kupwa kalama wakujinguluka. Kaha kalama wakujinguluka wakuhya angunangwile mulimo wakujinguluka havyalumingo vivali mumbaka yaBirmingham. Puwami vamwitavishile kuzachila hamwe nayami. Omu vakumishile kungunangula twayile nakuzachila cheka mumbaka yaLancashire neyi yaCheshire.

KANGWALIVEYA KUFWELELA YEHOVAKO

Omu twapwile hamakumbi akunoka muAugust 1962, Ofesi yamutango yatutuminyine mukanda. Mukanda kana wejile hamwe najifwomu veji kusonekanga vaze veji kuyanga kuShikola yaNgileyate. Chakavanga twalombele kuli Yehova, kaha kufumaho twajisonekele nakujituma cheka kuofesi yamutango ngana muze vatulwezele. Omu mwahichile tukweji 5, vatusanyikile kuBrooklyn, muNew York, kushikola yaNgileyate yakusonekesa 38. Shikola kana yambachile tukweji 10.

Shikola yaNgileyate yatukafwile twivwishishe kanawa Mazu aKalunga, nakutachikiza kanawa liuka lyenyi, navandumbwetu vamukaye kosena. Twalinangwile vyuma vyavivulu chikuma kuli vakwetu vaka-shikola. Halwola kana ngwapwile namyaka yakusemuka 24 kaha puwami apwile namyaka 23. Hakumbi hakumbi twalivwishilenga kuwaha kuzata milimo yahaMbetele hamwe nandumbwetu Fred Rusk, uze apwile hamukana wavaze vapwile nakutunangula muShikola yaNgileyate. Chuma chimwe chachilemu chikuma twalinangwile kuli ou ndumbwetu shina, kuzachisanga Visoneka hakuhuhumuna vakwetu. Vandumbwetu vamwe vakuhya vaze vatunangwilenga mushikola kana shina, Nathan Knorr, naFrederick Franz, naKarl Klein. Kaha nawa twalinangwile vyavivulu kuli ndumbwetu A. H. Macmillan, uze atunangwile tutachikize kanawa omwo Yehova apwile nakutwaminyina vangamba jenyi mulwola lwakuveseka, luze lwaputukile mu 1914 nakuheta kumaputukilo amwaka wa 1919.

KUTUHANA MULIMO WEKA

Omu twapwile kwakamwihi nakukumisa shikola, ndumbu Knorr alwezele ami napuwami ngwenyi natuya nakuzachila mulifuchi lyaBurundi muAfrica. Ngocho twalahililile muchisete chamikanda chahaMbetele, nakutondamo mukanda waYearbook mangana tuwane kuvula chavaka-kwambulula vapwile muBurundi. Chaluvinda, katwawanyine numba hamwe vasonekele kuvula chavaka-kwambulula mulifuchi kanako. Echi chasolwele nge, twapwile nakuya mulifuchi lize kanda vambulwilengamo lyehi. Kaha nawa lifuchi kana lyapwile halitungu lize katwatachikijile kanawako. Shikaho, twalizakaminyine chikuma. Oloze kulomba chatukafwile tuunde michima.

Omu twahetele muBurundi, twamwene ukalu waunene uze kanda tumonengaho lyehi, mwomwo jingonde, navisemwa, namalimi vyapwile vyaungeji kuli yetu. Chakutalilaho, twatelelele kulinangula lilimi lyaFrench. Chatukaluhwilile nawa kuwana kwakutwama. Omu mwahichile makumbi avali kufuma haze twahetele muBurundi, ndumbu Harry Arnott uze twapwile nenyi mushikola yaNgileyate, atutambukilile omu apwile nakuya muZambia muze apwile nakuzachila. Atukafwile tuwane zuvo yakutwama. Nakushimbula chiku, vaka-fulumende vatufumbukilile mwomwo kavatachikijile Vinjiho jaYehovako. Omu twaputukile kulivwisa kuwaha mulimo wetu wakwambulula, vaka-fulumende vatulwezele ngwavo, twatelelele kupwa nalipapilo lyakutwitavisa kuzata mulimo wetu numbanyi tutwame mulifuchi kana. Chaluvinda vatuhangile ngocho twayile jino nakuzachila muUganda.

Twalizakaminyine hakuya kulifuchi lyaUganda chakuhona kupwa nachitupa chakutwitavisa kutwama mulifuchi kana, oloze twafwelelele ngwetu, Yehova mwatukafwa. Ndumbwetu walunga wakuCanada uze apwile nakuzachila muUganda muze mwapwile nakusakiwa kukafwa, atuhanjikilileko kuli mukulwane atala vyakwitavisa vatu kutwama mulifuchi. Kaha uze mukulwane atulwezele ngwenyi, natutwama mulifuchi kana hatukweji vavandende mangana tusoneke mapapilo akulomba lisesa lyakutwama mulifuchi lyaUganda. Echi chasolwele nge Yehova apwile nakutukafwa.

Vyuma muUganda kavyapwile ngana muze vyapwile muBurundiko, mwomwo muUganda, mwapwile Vinjiho jaYehova vakuheta ku 28. Kaha nawa twawanyine vatu vavavulu vaze vahanjikilenga Chingeleshi. Chipwe ngocho, twamwene ngwetu, hakusaka tukafwe vatu vakuwahilila vazovoloke, twatelele kulinangulako lillimi numba limwe lyamulifuchi kana. Kaha twaputukile kwambulwila mungalila yaKampala muze vatu vahanjikilenga chikuma lilimi lyaLuganda, shikaho twajinyine kulinangula lilimi kana. Lilimi kana lyatukafwile chikuma mumulimo wakwambulula, numba tuhu hahichile lwola numba tulitachikize. Twaputukile jino kutachikiza kanawa vyuma vyapwile nakusakiwa kuli vatu vaze twanangwilenga Mbimbiliya. Omu vamwene ngwavo twavazakamine chikuma, vakasunukile nakutulweza omu vevwilenga havyuma vapwile nakulinangula.

KUTAMBUKILA VIHELA VYAVIVULU

Tuli nakutambukila vihela vyakulisezeseza muUganda

Twawahililile chikuma omu twakafwile vatu vavavulu valinangule muchano. Kaha nawa twevwile kuwaha chikuma omu vatulwezele tuzate mulimo wakutambwojoka mulifuchi kana. Mutango waKenya watulwezele tutambukilenga vihela vyavivulu mangana tuwane jingalila jamwaza kuze vanahase kutuma vapayiniya vakulipwila. Vatu vavavulu vatusolwelelenga chisambo numba tuhu kanda vamonengaho lyehi Vinjiho jaYehova. Vatutambwilenga namavoko avali nakutuzumbula.

Kufumaho ngwayile nawa kuvihela vikwavo. Ngwatambukile makumbi avali kuzachisa masuhwa kufuma muKampala nakuya kuchau chajimbopolo chaMombasa. Kaha kufuma kuMombasa ngwanyinyine mbopolo nakuya halitungu lyaSeychelles lize lyatwama haIndian Ocean. Kaha kufuma mu 1965 nakuheta mu 1972 ngwayilenga jino napuwami halitungu kana. Hakavanga, halitungu kana hapwile kaha vaka-kwambulula vavali, kutwala muze hinahapwa lizavu, kufumaho hinahapwa chikungulwilo. Twatambukililenga nawa vandumbwetu vamuEritrea, namuEthiopia, namuSudan.

Kaha mwaka umwe muUganda, mauka amapolitiki alizungishilenga ngocho maswalale vatambwile chiyulo. Echi chalingishile vyuma vikaluhwe chikuma mulifuchi, oloze ngwamwene ovyo chapwila chachilemu kuhana “vyuma vyaKesale kuli Kesale.” (Mako 12:17) Chakutalilaho, lwola lumwe vamwiza vosena vavalwezele vasonekese majina avo kuofesi yatupokola yakwakamwihi nakuze vatwaminenga. Kaha hahaze vene twayile nakulisonekesa. Omu mwahichile makumbi amandende, ami nandumbwami uze apwile kamishonali vatwimikile kutupokola omu twapwile nakutambuka naminyau munganda yaKampala. Michima yetu yapwile nakuluta. Vatuvangijikilile ngwavo twapwile tuvandoji, kaha vatutwalile kuofesi yayinene yatupokola. Omu twahetele kuze twesekele kuvalumbunwina ngwetu, etu twapwa tuvamishonali vakuunda. Numba tuhu twavalwezele ngwetu twasonekesele majina etu kutupokola, oloze vakiko kavatwivwililileko. Ngocho vatukashile nakututwala kuofesi yatupokola yize yapwililile kwakamwihi nazuvo yetu. Numba tuhu twalizakaminyine chikuma, oloze hakuheta kuze twawahililile chikuma omu kapokola umwe uze atachikijile ngwenyi twasonekesele majina, alwezele kapokola uze atukwachile atweche tuliyile tuhu.

Hamyaka kana yize, twamwenenga ukalu waunene nge vanatwimika kuli maswalale hamukwakwa, chikumanyi nge vanapende. Chipwe ngocho, twalombelenga lwola lwosena kuli Kalunga, ngocho omu vatwitavishilenga tuhite twaunjilenga michima. Chaluvinda, kuheta mu 1973, vamishonali vosena vaze vejile mulifuchi lyaUganda vavalwezele vafumemo.

Tuli nakufwatula Mulimo Wetu waWangana, muAbidjan, hamutango wamuCôte d’Ivoire

Kufumaho vatutumine kuya nakuzachila muCôte d’Ivoire, lifuchi lize lyatwamina kumulauko walitungu lyaAfrica. Kaha twatelelele kulinangula chisemwa cheka, nakuhanjika cheka lilimi lyaFrench lwola lwosena, nakwijilila kutwama hamwe navamishonali vaze vafumine kumafuchi akulisezaseza. Chipwe ngocho, twamwene omu Yehova atutwaminyinyine hakukafwa vatu vamichima yamwaza vakule kanawa kumujimbu wamwaza. Ami napuwami twamwene ngwetu kufwelela Yehova chasungamishile jijila jetu.

Chaluvinda, puwami Barbara vamuwanyine namusongo wakasa. Numba tuhu twayilenga kuEurope mapapa kakavulu mangana vakamuke, oloze kuheta mu 1983 musongo wenyi watohwele chikuma. Ngocho twamwene jino ngwetu katweshi kuhasa kutwalililaho kuzachila muAfricako, kaha twakindulukile kwimbo lyetu. Chuma kana chatuhombesele chikuma.

KWALUMUKA CHAVYUMA

Omu twapwile nakuzachila haMbetele yamuLondon, puwami avijile chikuma ngocho afwile. Kaha vandumbwami haMbetele vangukafwilenga chikuma. Chakutalilaho, kwapwile vapwevo nalunga vaze vangukafwile ngutwaleho lika kufwelela Yehova. Kutwala muze ngwaliwanyine nandumbwetu Ann uze ejilenga nakuzachila haMbetele. Kaha halwola lumwe kunyima, azachilenga upayiniya wakulipwila. Ou ndumbwami asolokele hatoma nge azangile chikuma Yehova. Ngocho kuheta mu 1989, twalimbachile. Kaha kufuma halwola vene luze twalimbachile, tuchili lika nakuzachila haMbetele yamuLondon.

Nguli hamwe naAnn haMbetele yayihya yamuBritain

Kufuma mu 1995 nakuheta mu 2018, ngwapwile muka-kwimanyinako chikota (uze vavulukilenga ngwavo kalama wakutambukila mitango), hakutambukila mafuchi kafwe 60. Omu ngwatambukililenga mafuchi kana, ngwamwenenga unjiho wakusolola omu Yehova eji kuzakamanga vangamba jenyi chamokomoko nakala ukalu.

Kuheta mu 2017 twatambukilile namafuchi amuAfrica. Ngwawahililile chikuma omu ngwatwalile Ann kuBurundi. Kaha tuvosena twalikomokelele chikuma hakumona omwo vaka-kwambulula vanavulilako mulifuchi kana. Omu twahichile mungalila yize ngwapwile nakwambulwila kuzuvo hizuvo mu 1964, ngwawanyine vanatungumo Mbetele. Mulifuchi lyaBurundi muli jino vaka-kwambulula vakuzomboka 15,500.

Kaha kuheta mu 2018, ngwawahililile chikuma omu vanguhanyine lipapilo lyakusolola mafuchi aze ngwatelelele kutambukila. Hamafuchi kana hapwile nalifuchi lyaCôte d’Ivoire. Omu twahetele munganda yaAbidjan muCôte d’Ivoire, twawahililile chikuma. Omu ngwatalile halipapilo lyakusolola jinambala jajishinga javandumbwetu vaze vapwile nakuzachila haMbetele mangana ngumone owo apwile kwakamwihi nakapete vatuhanyine, ngwawanyine lijina lyandumbwetu Sossou uze ngwatachikijile chikuma. Kaha ngwanukile ngwami ou ndumbwetu apwilenga kalama wanganda halwola ngwapwile mulifuchi kana. Oloze kumana kapwile ikiyeko, apwile mwanenyi.

Yehova natesangamo jishiko jenyi. Ukalu wakulisezaseza ngunamonanga mukuyoya chami unangulingisa ngutachikize ngwami, nge natufwelela Yehova kaha chikupu vene mwasungamisa jijila jetu. Shikaho oholyapwa nguli nakufwila kutambuka lika mujila yakwoloka, yize nayikangutwala mukaye kahahya, muze nangukalivwisanga kuwaha kuyoya chahaya myaka yosena.—Vishi. 4:18.