Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 30

Kwambulila Vatu Vaze Kavapwa Vaka-Kwitavako

Kwambulila Vatu Vaze Kavapwa Vaka-Kwitavako

“Ngunalilingisa kupwa nguvyuma vyosena kuvatu vakulisezaseza vosena, mangana numba chipwa tuhu ngachilihi, nguhase kulwilako vamwe.”—KOLI. 1, 9:22.

MWASO 82 “Kumunyika Chenu Chimunyikenga”

VYUMA NATUSHIMUTWILA *

1. Vyuma muka vinalumuka mumafuchi amwe mumyaka yakalinwomu?

HAMYAKA yayivulu kunyima, vatu vavavulu mukaye vapandamine kuliuka limwe lyakwitava. Oloze myaka yakalinwomu vatu vamwe kaveshi nakupandama kukala liukako. Mumafuchi amwe nawa, vatu vavavulu kavatwama mukwitavako. *Mateu 24:12.

2. Vyuma muka vinakulingisa vatu vavavulu vahone kufwelela mukwitava?

2 Mwomwo ika vatu vavavulu makumbi ano kavafwelela mukwitavako? * Mwomwo yakufwila chikuma viseke chipwe kulizakamina haukalu wavo. (Luka 8:14) Vatu vamwe vaze vafwelelele Kalunga kunyima vanalumuna vishinganyeka vyavo, vashinganyeka jino ngwavo Kalunga katwamako. Veka vafwelela Kalunga, oloze vashinganyeka ngwavo kwitava chaseka lyehi, kachapwa chachilemuko, kaha nawa chalimbalaka navyuma yahanjika sayasi. Vatu kana vanahase kwivwa mijimbu yahavisaji chipwe kumasepa javo, navalongeshi javo navahanjika ngwavo vyuma vyalijililile vivene, oloze kavawana vyuma vyakuvakunyula vafwelele Kalungako. Veka kavafwelela Kalungako mwomwo yakumona vilinga vyavipi vyavatwamina vamukwitava. Kuvihela vimwe, fulumende yinahase kukanyisa milimo yimwe yavaka-kwitava.

3. Vyuma muka natushimutwila muchihande chino?

3 Yesu atuhana lushimbi lwakuya nakukafwa ‘vatu vakumafuchi osena vapwenga tumbaji.’ (Mateu 28:19) Jino tunahase kukafwa ngachilihi vatu vaze kavapwa vaka-kwitava vazange Kalunga nakupwa tumbaji? Twatela kutachikiza ngwetu vatu veji kwakulanga kumujimbu tweji kuvambulilanga mujijila jakulisezaseza kweseka nachihela vakolela. Chakutalilaho, vatu vakulifuchi lyaEurope vanahase kwakulako mujila yeka, kaha vatu vakumafuchi ahalitungu lyaAsia nawa vanahase kwakulako mujila yeka. Mwomwo ika? Mwomwo vatu vavavulu mulifuchi lyaEurope vatwamako nachinyingi havyuma vimwe yanangula Mbimbiliya, kaha nawa vatachikiza ngwavo Kalunga ikiye atengele vyuma vyosena. Oloze vatu vavavulu vakuAsia kavatachikiza vyuma yanangula Mbimbiliyako, ngocho kavafwelela muli Tengiko. Muchihande chino natushimutwila omu tuhase kwambulila vatu vosena natuwananga muwande, chamokomoko nakulifuchi vafuma.

FWILENU KWAMBULILA VATU VOSENA

4. Mwomwo ika twatela kwambulila vatu vosena?

4 Kanda Kutala Kumesoko. Mwaka himwaka vatu vaze kavapwa vaka-kwitavako vanakulinangulanga muchano nakupwa Vinjiho jaYehova. Vamwe vapwilenga navilinga vyamwaza, kaha vevwilenga kupihya hakumona vilinga vyavipi vyamukwitava chamakuli. Veka kavapwilenga navilinga vyamwazako, ngocho vatelele kwalumunako vilinga vyavo. Twafwelela ngwetu Yehova mwatukafwa tuwane vatu “[va]michima yamwaza yakusaka kuyoya chahaya myaka yosena.”—Vili. 13:48; Chimo. 1, 2:3, 4.

Tunahase kwambulila vatu vaze kavafwelela vyuma yahanjika Mbimbiliyako (Talenu palangalafu 5-6) *

5. Vyuma muka vyeji kulingisanga vatu vetavile mujimbu tweji kuvambulilanga?

5 Pwenunga vaLikoji Kaha Nawa vaKuzangama. Kakavulu vatu veji kwitavilanga mujimbu tweji kuvambulilanga mwomwo yajila tweji kuhanjikilangamo keshi mwomwo yavyuma tweji kuhanjikangako. Veji kwivwanga kuwaha kachi nge natuvasolwela likoji, nakuhanjika mukuzangama nakusolola ngwetu twavazakama. Katwashinjila vatu vetavile vyuma tweji kuvambulilangako. Oloze twafwila kutachikiza vyuma veji kushinganyekanga kupandama kukwitava. Chakutalilaho, vatu vamwe kavasaka kuhanjika vihande vyakutalisa kukwitava namutu uze kavatachikizako. Veka ngwavo, chapwa chakuhenga kuhulisa mutu akulweze vyuma ashinganyeka hali Kalunga. Kaha veka veji kwivwanga sonyi kuvamona vali nakutanga Mbimbiliya, chikumanyi naVinjiho jaYehova. Chamokomoko najila navakwilamo vatu, twatela kuvevwishisa kanawa.—Chimo. 2, 2:24, kwinyikila chamwishi.

6. Kaposetolo Paulu ambulililenga ngachilihi vatu vakulisezaseza, kaha tunahase kumulondezeza ngachilihi?

6 Uno tunahase kwambulila ngachilihi vatu vaze kavasaka kushimutwila navo havyuma vyakufwana nge “Mbimbiliya,” “vyuma vyakutenga,” “Kalunga” chipwe “liuka lyakwitava”? Tunahase kulondezeza kaposetolo Paulu hakuzachisa jijila jakulisezaseza hakwambulila vatu. Hakwambulila vaYuleya, ashimutwililenga navo kuzachisa Visoneka. Oloze omu ashimutwilile navaHelase vaze valinangula mangana autu hapili yaAlese, kavulukile vyaMbimbiliyako. (Vili. 17:2, 3, 22-31) Tunahase kulondezeza ngachilihi Paulu? Kachi nge munaliwane namutu uze kafwelela muMbimbiliyako, kaha nachipwa chamwaza kuhanjika nenyi chakuzeneka kuvuluka Mbimbiliya. Nge munamono ngwenu mutu munakushimutwila nenyi keshi nakusaka vatu vamumone ali nakutanga Mbimbiliyako, kaha munahase kutanga chisoneka kuzachisa vyuma vyakufwana nge shinga.

7. Kweseka namazu ahali Wavaka-Kolinde 1, 9:20-23, vyuma muka twatela kulinga mangana tulondezeze Paulu?

7 Vevwililenu Kanawa naKwivwishisa Vishinganyeka Vyavo. Twatela kutachikiza vishinganyeka vyavatu tweji kwambulilanga. (Vishi. 20:5) Tutalenu cheka havyuma alingile Paulu. Akolelele mungalila yavaYuleya. Oloze alumwineko jila yakwambulwilamo mangana ambulile Vatu vakumafuchi eka vaze kavatachikijile Yehova naVisonekako. Twatela kuhehwojola chipwe kuhulisa vandumbwetu vakuhya kushipilitu muchikungulwilo mangana vatulweze omu tunahase kwambulila vatu mungalila yetu.—Tangenu Wavaka-Kolinde 1, 9:20-23.

8. Jila muka tunahase kuzachisa hakuputuka kushimutwila navatu vyuma yahanjika Mbimbiliya?

8 Twafwila kutondatonda vaze ‘vatela.’ (Mateu 10:11) Hakusaka tuhete vatu kumichima, twatela kuvahulisa vahanjike vyuma vafwelela nakuvevwilila kanawa omu vanakuhanjika. Ndumbwetu wamulifuchi lyaEngland eji kuputukanga kushimutwila navatu hakuvahulisa ngwenyi: “Vyuma muka vinahase kukafwa vaze vali muulo vapwenga vakuwahilila? Vyuma muka vinahase kukafwa visemi hakulela vana, chipwe omu vanahase kulipika naluyanjisa?” Hanyima yakuvevwilila, eji kuhanjikanga ngwenyi, “Ivwenu vyuma vahanjikile mumazu aze vasonekele lyehi kafwe myaka 2,000 kunyima.” Kaha eji kuvatangilanga chisoneka hashinga yenyi chakuzeneka kuvuluka “Mbimbiliya.”

KUHETA VATU KUMICHIMA

9. Tunahase kwambulila ngachilihi vatu vaze kavasaka kuhanjika vyaKalungako?

9 Tunahase kwambulila vatu vaze kavasaka kuhanjika vyaKalunga nakuvaheta kumichima hakushimutwila navo vyuma vize vatachikiza kanawa. Chakutalilaho, vatu veji kulikomokelanga hakumona vyuma vyakutenga. Tunahase kuputuka kushimutwila navo hakuhanjika ngwetu: “Vyuma vyavivulu vize veji kutunganga vaka-sayasi veji kulondezezanga vyuma vyakutenga. Vatu vaze veji kutunganga jimayikolofwoni veji kulinangulanga omu azata matwitwi atututu, kaha vaka-kutunga jikamela veji kulinangulanga omu azata meso atututu. Jino vyuma muka mweji kushinganyekanga hakutala vyuma vyakutenga? Uno mwashinganyeka ngwenu vyalijililile vivene tahi, nyi vavitengele kumutu tahi, nyi kuliko vyuma vyeka?” Hanyima yakuvevwilila kanawa, tunahase kuhanjika cheka ngwetu: “Vamanjimela veji kulinganga vyuma vimwe hakutala omu azata matwitwi nameso atututu, pamo tunahase kulihulisa ngwetu, uno iya veji kulondezezanga? Ngwevwile kuwaha hakutanga mazu amwe asonekele mutu umwe kunyima. Asonekele ngwenyi: ‘Ou atengele litwitwi, kutala keshi kuhasa kwivwako numba? Ou atengele liso, kutala keshi kuhasa kumonako numba? . . . Ikiye muka-kuhana vatu chinyingi.’ Vaka-sayasi vamwe vetavila mazu kana, ngocho vafwelela muvyuma vyakutenga.” (Samu 94:9, 10) Kufumaho tunahase kuvatalisa vindiyo hakeyala yetu ya jw.org® haze vanavuluka ngwavo “Interviews and Experiences,” havihande vyakwamba ngwavo, “Viewpoints on the Origin of Life.” (Talenu havanavuluka ngwavo PUBLICATIONS > VIDEOS.) Chipwe tunahase kuvahana mbuloshuwa yakwamba ngwavo, Was Life Created? chipwe yakwamba ngwavo, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Tunahase kuputuka ngachilihi kushimutwila namutu uze kasaka kuhanjika vyaKalungako?

10 Vatu vavavulu vasaka kukayoya kanawa kulutwe. Chipwe ngocho, veji kulizakaminanga ngwavo mavu navakawanongesa, chipwe ngwavo hano hamavu kaheshi kukatwama vatuko. Kalama wakutambwojoka mulifuchi lyaNorway ambile ngwenyi, vatu vaze kavasaka kuhanjika vyaKalungako, vasaka kuhanjika havyuma vili nakusoloka mukaye. Ngocho nge nameneka lyehi vatu, eji kuvahulisanga ngwenyi: “Vyuma muka navitukafwa mangana tukatwame kanawa kulutwe? Uno twatela kufwelela vaka-mapolitiki tahi, nyi vaka-sayasi nyi kuliko vatu veka?” Hanyima yakuvevwilila kanawa, eji kutanganga chipwe kuvuluka mazu amuchisoneka chize chahanjika havyuma vyamwaza natukalivwisa kuwaha kulutwe. Vatu vamwe veji kwivwanga kuwaha kutachikiza ngwavo Mbimbiliya yashika ngwayo mavu nawapwangako haya myaka yosena, kaha nawa vatu vavilinga vyamwaza navakatwamangaho myaka yosena.—Samu 37:29; Kwambu. 1:4.

11. Mwomwo ika twatela kuzachisa jijila jakulisezaseza hakushimutwila navatu, kaha tunahase kulondezeza ngachilihi Paulu kweseka namazu ahali Wavaka-Loma 1:14-16?

11 Twatela kuzachisanga jijila jakulisezaseza hakushimutwila navatu. Mwomwo ika? Mwomwo vatu valihandununa. Vyuma vize navivwisa mutu umwe kuwaha, kavyeshi kwivwisa mukwavo kuwahako. Vamwe vanahase kwitavila kushimutwila navo hali Kalunga chipwe haMbimbiliya, oloze veka vasaka chatete kwivwilila kuvihande vyeka. Chuma twafwila shina kwambulila vatu vosena. (Tangenu Wavaka-Loma 1:14-16.) Twatela nawa kutachikiza ngwetu Yehova ikiye eji kukolesanga muchano mumichima yavatu vaze vasaka vyuma vyakwoloka.—Koli. 1, 3:6, 7.

KWAMBULILA VATU VAKULITUNGU LYAASIA

Vaka-kwambulula vavavulu vasaka kulwezako vatu vaze vafuma kumafuchi kuze kavafwelela mukwitavako mangana amuMbimbiliya (Talenu palangalafu 12-13)

12. Tunahase kwambulila ngachilihi vatu vafuma kumafuchi ahalitungu lyaAsia vaze kavatachikiza Tengiko?

12 Mukaye kosena vaka-kwambulula vavavulu veji kuliwananga navatu vakufuma kumafuchi ahalitungu lyaAsia, kuhakilako vene navatu vaze vafuma kuvihela kuze fulumende yakanyisa mulimo wetu. Vatu vavavulu vaze vafuma kumafuchi ahalitungu lyaAsia kavashinganyeka ngwavo Tengi kwatwamako. Shikaho vamwe vanahase kwitavila kulinangula Mbimbiliya oloze veka cheji kuvakaluhwilanga kulinga ngocho. Vyuma muka navitukafwa mangana twambulile vatu vosena nakuvaheta kumichima? Vaka-kwambulula vamwe vanambulilanga vatu hakuputuka kushimutwila navo hakala chihande, nakuvasolwela chisambo, nge chinahase kaha veji kuvalwezanga omu kukavangiza jindongi jamuMbimbiliya chinavakafwe mukuyoya chavo.

13. Vyuma muka navikafwa vatu vafwile kulinangula Mbimbiliya? (Talenu muvwimbimbi wahalipapilo lyahelu.)

13 Vatu vavavulu veji kwivwanga kuwaha kutachikiza jindongi jamwenemwene jatwama muMbimbiliya. (Kwambu. 7:12) Ndumbwetu umwe munganda yaNew York, uze eji kwambulilanga vatu vaze vahanjika lilimi lyaMandarin ambile ngwenyi: “Ngweji kufwila kusolwela vatu likoji nakuvevwilila nge vanakuhanjika. Kachi nge ngunatachikiza ngwami vatu kana vanafumu kulifuchi lyeka, kaha ngweji kuvahulisanga ngwami: ‘Chiyoyelo chili ngachilihi kuno? Uno munawane milimo yakuzata tahi? Munakutwama ngachilihi navatu?’” Kuzachisa jijila kana cheji kumukafwanga aputuke kushimutwila navatu haMbimbiliya. Nge chinahase eji kuhulisanga nawa ngwenyi: “Vyuma muka vinahase kukafwa mutu atwame mukuunda navakwavo? Ivwenu omu Mbimbiliya yahanjika hachihande kana, yamba ngwayo: ‘Kuputuka chandombo chinapu nge kusokolola vikolo vyameya. Shimbu kanda vikokojola vyepuke, katuka uyenga.’ Uno mwashinganyeka ngwenu mazu kana anahase kutukafwa tutwame mukuunda navakwetu tahi?” (Vishi. 17:14) Kushimutwila mujila kaneyi nachitukafwa tutachikize vatu vaze navafwila kulinangula vyavivulu.

14. Uno ndumbwetu wamuTaiwan eji kwambulilanga ngachilihi vatu vaze kavafwelela muli Kalungako?

14 Tunahase kwambulila ngachilihi vatu vaze veji kuhanjikanga ngwavo kavafwelela muli Kalungako? Ndumbwetu walunga uze eji kwambulilanga vatu vamulifuchi lyaTaiwan vaze kavafwelela muli Kalungako ambile ngwenyi: “Vatu vamulifuchi kana nge navahanjika ngwavo kavafwelela muli Kalungako, kaha vali nakulumbununa ngwavo kaveshi kulemesa tulunga vamakuliko. Ngocho ngweji kwitavilanga ngwami mukiko vene, mwomwo tulunga vavavulu vapwa vakutenga kuvatu, kaha vapwa vamakuli. Ngwasaka kutanga chisoneka chaYelemiya 16:20 chize chamba ngwacho: ‘Uno mutu nahase kutenga tulunga, okunyi tulunga kana kavapwa vamwenemweneko nyi?’ Kaha ngweji kuvahulisanga ngwami: ‘Tunahase kutachikiza ngachilihi kalunga wamuchano natulunga vamakuli?’ Ngweji kwivwililanga omu navakumbulula, kufumaho ngweji kutanganga mukanda waIsaya 41:23, haze hatwama mazu akwamba ngwawo: ‘Tulwezenu vyuma navikasoloka kulutwe, mangana tutachikize ngwetu munapu mutulunga.’ Kufumaho ngweji kuvalwezanga vyuma vimwe vize Yehova ahanjikilile chimweza.”

15. Vyuma muka natulinangula kuli ndumbwetu wamuKorea?

15 Ndumbwetu walunga mulifuchi lyaKorea eji kuzachisanga jila yeka nawa mangana akindulukile kuvatu. Ambile ngwenyi: “Ngweji kuvalwezanga jindongi jamuMbimbiliya, naupolofweto uze unatesamo, navyuma vyakutenga vyakufwana nge mavu nautangatanga. Kaha ngweji kuvalwezanga ngwami vyuma kana vyasolola nge kwatwama Tengi wamangana. Kachi nge mutu mwetavila ngwenyi chikupu vene Kalunga kwatwama, kaha ngweji kumulwezanga vyuma yahanjika Mbimbiliya hali Yehova.”

16. Kweseka namazu ahali WavaHepeleu 11:6, mwomwo ika mutu anakulinangula atela kufwelela Kalunga navyuma yahanjika Mbimbiliya, kaha tunahase kumukafwa ngachilihi?

16 Kachi nge vatu vaze tuli nakunangula Mbimbiliya kavapwile vaka-kwitavako, kaha twatela kutwalaho lika kuvakafwa vazamise lufwelelo lwavo. (Tangenu WavaHepeleu 11:6.) Kaha nawa twatela kuvakafwa vafwelele vyuma yahanjika Mbimbiliya. Echi chasakiwa kuhilukila vishina vimwe vyavilemu mapapa kakavulu. Nge tuli nakulinangula, twatela kushimutwila vyuma vize vyasolola nge Mbimbiliya yapwa Mazu aKalunga. Tunahase kulinga ngocho hakushimutwila haupolofweto uze unatesamo, nomu Mbimbiliya yoloka havyuma vyasayasi namijimbu yakushikulu nomu yinakutukafwa mukuyoya chetu.

17. Vyuma muka vanahase kulinga vatu kachi nge natuvazanga?

17 Tweji kukafwanga vatu vapwenga tumbaji twaKulishitu hakuvazanga, numba vapwa vaka-kwitava chipwe chiku. (Koli. 1, 13:1) Omu natuvanangula, twatela kuvalweza ngwetu Kalunga atuzanga chikuma, kaha asaka nayetu tumuzange. Mwaka himwaka vatu vavavulu vaze kavafwelelele mukwitavako vali nakuvambapachisanga mwomwo yakuzanga Kalunga. Shikaho kanda kutala vatu kumesoko, zangenunga vatu vosena. Vevwililenunga nge vanakuhanjika. Esekenu kwivwishisa vishinganyeka vyavo. Vakafwenu vapwenga tumbaji twaKulishitu hakuvasolwela chakutalilaho chamwaza.

MWASO 76 Mweji Kwivwanga Ngachilihi?

^ par. 5 Makumbi ano, kuli vatu vavavulu chikuma vaze kavapwa vaka-kwitavako. Muchihande chino natushimutwila omu tuhase kwambulila vatu kana mangana vetavile vyuma yahanjika Mbimbiliya nakufwelela Yehova Kalunga.

^ par. 1 Kweseka nakuhehwojola chimwe, vawana ngwavo mafuchi kana shina Albania, naAustralia, naAustria, naAzerbaijan, naCanada, naChina, naCzech Republic, naDenmark, naFrance, naGermany, naHong Kong, naIreland, naIsrael, naJapan, naNetherlands, naNorway, naSouth Korea, naSpain, naSweden, naSwitzerland, naUnited Kingdom naVietnam.

^ par. 2 MAZU VANALUMBUNUNA: Muchihande chino, mazu tunazachisa akwamba ngwavo, kavapwa vaka-kwitavako atalisa kuvatu vaze kavapandama kukala liuka lyakwitava chipwe vaze kavafwelela muli Kalungako.

^ par. 54 MAZU AKULUMBUNUNA MUVWIMBIMBI: Ndumbwetu walunga anakwambulila mukwavo muvazachila kuchipatela, kufumaho ou lunga himwaya hakeyala yetu ya jw.org.