Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

MUJIMBU WAKUYOYA CHAVATU

Yehova Nanguvendejekanga Muukalu Wami Wosena

Yehova Nanguvendejekanga Muukalu Wami Wosena

Ngwasemukile haNovember 9, 1929, munganda yaSukkur musali yaKalwiji Indus, mulifuchi lize vali nakuvuluka makumbi ano ngwavo Pakistan. Halwola kana visemi jami vatambwile mikanda kuli kamishonali umwe wakulifuchi lyaEngland. Mikanda kana yangukafwile mangana ngupwenga nguChinjiho chaYehova.

YIZE mikanda vayivulukilenga ngwavo rainbow set. Omu ngwakekeselenga mumikanda kana, ngwawanyinengamo mivwimbimbi yamwaza chikuma. Echi changulingishile ngufwile kulinangula Mbimbiliya omu ngwapwile vene ngukanyike.

Omu Jita yaKaye yamuchivali yahetele muIndia, chiyoyelo chami chaputukile kukaluhwa. Visemi jami valihandunwine, kaha kutwala muze valilukulwile. Kangwatachikijile ovyo vyavalingishile valilukululeko. Chuma kana changwivwishile kupihya chikuma kumuchima. Hakuwana nge ngwasemukile ukawami, ngocho ngwalivwile ngwami kangweshi namutu wakunguvendejekako.

Halwola kana, ami namama twapwilenga nakutwama munganda yaKarachi. Likumbi limwe, Fred Hardaker uze apwile ndotolo ejile kuzuvo yetu. Fred naikiye apwile Chinjiho chaYehova ngana mwauze kamishonali atuhanyine mikanda. Alwezele mama ngwenyi mangana valinangulenga Mbimbiliya, oloze mama akanyine nakumulweza ngwenyi ami yami ngwazangile kulinangula. Ngocho chalumingo chakavangijileho, ngwaputukile kulinangula naNdumbu Hardaker.

Omu mwahichile vyalumingo vyavindende, ngwaputukile kuya kukukunguluka chaVinjiho jaYehova chize chapwilililenga hachipatela chandumbu Hardaker. Ngwakungulukilenga naVinjiho 12 vatushinakaji, vaze vanguvendejekelenga nakunguzakama kwijiva nge ngumwanavo. Hakutachikiza ukalu ngwapwile nakuhitamo, vanguzakaminenga nakunguhanjikisa mujila yayivwovu kwijiva nge himasepa jami. Omu mukiko ngwasakilenga.

Nakushimbula chiku, ndumbu Hardaker angulwezele nguzate nenyi muwande. Angunangwile mwakuzachishila chisaji chafwonongalafu mangana vatu natwambulila vevwilile kuvihande vyaMbimbiliya. Vihande vimwe vyasopolwelenga kwitava chamakuli, ngocho vatu vamwe kavyavasuulwishilengako. Chipwe ngocho, ngwevwile kuwaha kwambulila vatu mujimbu wamwaza. Ngwafwililile kulinangula muchano wamuMbimbiliya nakusaka kunangulako vakwetu nawa.

Omu maswalale vakuJapan vengilile muIndia, fulumende yaBritain yaputukile kuyanjisa Vinjiho jaYehova. Kuheta muJuly 1943, nayami vaputukile kunguyanjisa. Mukulwane washikola uze apwile nawa mukulwane muchachi yaAnglican anguhangile hashikola mwomwo ngwenyi ngwapwile ‘ngumuka-kulikanga.’ Ou mukulwane alwezele mama ngwenyi ngwapwile nakuhana vakwetu vaka-shikola chakutalilaho chachipi mwomwo yakulikata naVinjiho jaYehova. Omu mama evwile mujimbu kana, apihililile nakungulweza ngwechenga kulikata naVinjiho. Kutwala muze, angulwezele nguyenga nakutwama natata kuPeshawar kunote yalifuchi. Ngalila kana yapwile kwakusuku kafwe jikilomita 1,370. Hakuwana nge kangwapwile nakulya, kulya chakushipilitu, kaha nawa kangwapwile hakamwihi navandumbwamiko, ngocho changulingishile nguzeye kushipilitu.

KUZAMA CHEKA KUSHIPILITU

Kuheta mu 1947 ngwakindulukile cheka kuKarachi nakutonda milimo. Omu ngwapwile kuze, ngwayile kuchipatela chaNdotolo Hardaker. Omu angumwene angutambwokesele nachisambo.

Ashinganyekele ngwenyi pamo ngwapwile nakuviza, ngocho anguhulishile ngwenyi: “Unakuviza haka?”

Ngwamukumbulwile ngwami: “Emwata kangweshi nakuviza kumujimbako, oloze nguli nakuviza kushipilitu. Ngunakutonda kulinangula Mbimbiliya.”

Anguhulishile ngwenyi: “Likumbi muka uli nakusaka kuputuka kulinangula?”

Ngwambile ngwami, “Oholyapwa vene, nge chinahase.”

Kuheta nachingoloshi twaputukile kulinangula Mbimbiliya. Ngwevwile kuwaha chikuma hakulikata cheka naVinjiho jaYehova. Mama asakile kungukanyisa kulikata naVinjiho, oloze ngwatwalilileho lika kulinangula muchano nakufwila kuzachila Yehova. Kuheta haAugust 31, 1947, vangumbapachishile, kahomu ngwapwile namyaka yakusemuka 17, ngwaputukile kuzata upayiniya washimbu yosena.

KULIVWISA KUWAHA MULIMO WAUPAYINIYA

Vangutumine kuya nakuzata upayiniya munglila yaQuetta, muze mwapwile chilombo chamaswalale javaka-Britain. Kuheta mu 1947, lifuchi lyaIndia valipangunwine havali, lifuchi limwe lyapwile India, kaha likwavo lyapwile Pakistan. * Echi chalingishile vatu vaputuke kulijiha mwomwo yakulitala hakwitava nakuvalingisa jino vaputuke kututuka chikuma. Mulifuchi kana mwapwile matunduke vakuheta kujimiliyoni 14. VaMuzilemu vaze vapwile muIndia vayile kuPakistan, kaha vaHindu navaSikh vaze vapwile muPakistan vayile kuIndia. Numba tuhu kwapwile vikokojola kana, oloze ngwahashile kusukama kumasuhwa omu ngwapwile muKarachi nakuya kuQuetta.

I attended a circuit assembly in India in 1948

Omu ngwapwile muQuetta, ngwaliwanyine naGeorge Singh uze apwile payiniya wakulipwila wamyaka yakusemuka yamuji 20. George anguhanyine kinga mangana nguzachisenga hakuzata upayiniya mungalila yajipili. Kakavulu ngwambulwilenga ukawami. Omu mwahichile tukweji 6, ngwapwile jino navilongesa vyaMbimbiliya 17, kaha vamwe vetavilile muchano nakupwa Vinjiho. Hali vaze vatu ngwalinangwilenga navo umwe apwile liswalale uze atukafwilenga kwalumuna mikanda mulilimi lyaUrdu lize vahanjikilenga muPakistan. Kutwala muze, Sadiq apwile jino muka-kwambulula wakwipangweji.

Tuli nakuya kushikola yaNgileyate kuzachisa mbopolo yaQueen Elizabeth

Mukuhita chalwola, ngwakindulukile cheka kuKarachi, kaha ngwazachilenga hamwe naHenry Finch naHarry Forrest vaze vafumine kushikola yaNgileyate. Ngwalinangwile vyuma vyavivulu kuli ava vandumbwami! Lwola lumwe ngwayile naNdumbu Finch nakwambulwila kunote yalifuchi lyaPakistan. Twawanyine vatu vakuwahilila chikuma kujingalila jajipili vaze vapwile natwima yakufwila kulinangula muchano wamuMbimbiliya. Vatu kana vahanjikilenga lilimi lyaUrdu. Omu mwahichile myaka yivali vangusanyikile kushikola yaNgileyate, kahomu ngwakindulukile kuPakistan, shimbu jimwe ngwazachilenga mwakalama wakujinguluka. Ngwatwaminenga navakwetu vamishonali vatatu muzuvo yavamishonali yamuLahore.

KUKUMISA VIKOKOJOLA

Chaluvinda, kuheta mu 1954 vamishonali vaze ngwapwile nakutwama navo valikokojwesele, ngocho echi chalingishile ofesi yamutango yituhandunune nakututuma kuvihela vyeka. Hakuwana nge ngwazanyine muvikokojola vyavo, shikaho vakulwane vakuofesi yamutango vangutenukilile chikuma. Ngwevwile kukola chikuma kumuchima nakulimona nge kangwapwile wakuhya kushipilituko. Ngocho ngwakindulukile kuKarachi kufumaho ngwayile kuLondon, muEngland, kaha ngwafwililile kukilikita nangolo mangana nguzame cheka kushipilitu.

Halwola ngwapwile muLondon, muchikungulwilo chetu mwapwile vaka-Mbetele vavavulu. Pryce Hughes uze apwile muka-kutwaminyina mutango apwile namuchima wamwaza, kaha angukafwilenga chikuma. Likumbi limwe, angulweze mujimbu wenyi omu vamutenukilile kuli ndumbu Joseph F. Rutherford uze apwile nakutwaminyina mulimo wakwambulula mukaye kosena. Ndumbu Hughes ambile ngwenyi omu asakile kulihakwila, Ndumbu Rutherford aputukile kutenuka chikuma. Oloze ngwalikomokelele chikuma hakumona Ndumbu Hughes anakungulweza mujimbu kana oku ali nakumwesa kukanwa. Ambile ngwenyi hakavanga apihililile oloze omu mwahichile lwola, hakiko amwene jino ngwenyi chapwile chakutamo kumuhanjikila, kaha nawa chasolwele nge Yehova amuzanga. (Hepe. 12:6) Vyuma angulwezele vyangukwachile kumuchima, vyangukafwile nawa nguzame cheka kushipilitu.

Halwola kana, mama ayile kuLondon kuze aketavilile kulinangula Mbimbiliya nandumbu John E. Barr. Mukuhita chalwola ndumbu Barr vamutongwele kupwa muLizavu Lyakutwaminyina. Mama azovolokele washi kushipilitu, kaha kuheta mu 1957, vamumbapachishile. Vangulwezele nawa ngwavo tata etavilile kulinangula Mbimbiliya naVinjiho jaYehova shimbu kanda afwenga.

Kuheta mu 1958, ngwambachile puwami Lene wakuDenmark uze ejile nakutwama muLondon. Mwaka wakavangijileho, twasemene mwanetu watwatwa, Jane. Kaha nawa Yehova anguzachishilenga mumilimo yayivulu muchikungulwilo chamuFulham. Kutwala muze puwami aputukile kuviza misongo, ngocho asakiwile kutwama kuvihela kuze kwapwile kuzuma. Kuheta mu 1967 twanungulukilile kuAdelaide, Australia.

KULIPIKA NAUKALU UZE WATUHOMBESELE

Muchikungulwilo chetu chaAdelaide mwapwile vandumbwetu vakuwavisa 12. Ava vandumbwetu vatuhanyinenga chakutalilaho chamwaza hakuzata mulimo wakwambulula. Echi chatukafwile tutwaleho kuzata chikuma milimo yakushipilitu chamokomoko nakupwa tuvangeji.

Kuheta mu 1979, ami napuwami Lene twakwachile mwana mukwavo wamuchitanu lijina lyenyi apwile ikiye Daniel. Daniel asemukile namusongo waDown syndrome * ngocho twejivile ngwetu keshi kuyoya myaka yayivuluko. Noholyapwa cheji kungukaluhwilanga kulumbununa kukola twevwilenga kumuchima. Numba tuhu twazachilenga nangolo mangana tumuzakame oloze katwasuvilililenga vayaya jenyiko. Shimbu jimwe mujimba wenyi welavilenga mwomwo muchima wenyi wapwile najipako jivali kahechi chamulingishilenga ahone kupwa napeho yaoxygen. Nge chuma kana chinasoloka, kaha twamutuchishilenga kuchipatela. Numba tuhu apwilenga muveji, oloze apwilenga wamangana wakeke, kaha nawa azangilenga vyuma vyakushipilitu. Chakutalilaho, omu twalombelenga halwola lwakulya, ikiye alingilenga kumutwe nengunengu nakwamba ngwenyi “Amene!” mumuchima wenyi numba jino aputuke kulya.

Omu Daniel apwile namyaka yakusemuka yiwana, avijile nawa musongo waacute leukemia. Echi chalingishile ami napuwami Lene tuhombe chikuma. Halwola kana omu twahombele kalama ketu wakujinguluka Neville Bromwich ejile nakutukolezeza. Hanyima yakutukolezeza atupakachile mukasamba, kaha tuvosena twaputukile kulila. Mazu akutukolezeza aze ahanjikile atukafwile chikuma, kaha kuheta naufuku nalwola lwa 01:00 akindulukile jino kwimbo lyenyi. Nakushimbula chiku, omu alingile nyimako Daniel afwile. Kufwa chamwanetu chatuhombesele chikuma. Chuma chatukafwile tumike shina kutachikiza ngwetu numba tuhu mwanetu afwile oloze Yehova mwakamusangula. (Loma 8:38, 39) Tuli nakutalilila kukamona cheka mwanetu mulifuchi lyalihya.—Yowa. 5:28, 29.

KUKAFWA VAKWETU CHEJI KUNEHANGA KUWAHILILA

Numba tuhu ngwaviza musongo wakalepa, oloze nguchili lika nakuzata mwakalama. Vyuma ngunahichimo vyeji kungulingisanga ngwivwile keke vakwetu vali muukalu nakufwila kuvakafwa. Kangwasaka kuvapopololako oloze ngweji kulihulisanga ngwami: ‘Uno vali nakumona ukalu mwomwo yavyuma vyavasolokelele kunyima tahi? Nangusolola ngachilihi ngwami ngwavazakama? Nanguvakolezeza ngachilihi mangana valinge mwaya muchima waYehova?’ Ngweji kulivwisanga kuwaha kutambukila vandumbwami nakuvakolezeza. Kuvendejeka vandumbwami nakuvakolezeza kushipilitu, cheji kungukolezeza nayami.

Ngweji kulivwisanga kuwaha kuya nakukolezeza vandumbwami

Echi cheji kungulingisanga ngwivwenga ngana muze ahanjikile muka-kwimba jisamu ngwenyi: “Omu ngwalizakaminyine chikuma, [Yehova anguvendejekele] nakunguunjisa muchima.” (Samu 94:19) Yehova nangukafwe muvyuma vyakufwana nge ukalu wamutanga, nakungufumbukila mwomwo yalufwelelo lwami, nakuhomba namuvyuma vyeka. Chikupu vene, Yehova nangukafwe chikuma mukuyoya chami.

^ par. 19 Hakavanga lifuchi lyaPakistan lyapwile muvihanda vivali, West Pakistan yize vali nakuvuluka jino ngwavo Pakistan, naEast Pakistan yize vali nakuvuluka jino ngwavo Bangladesh.

^ par. 29 Talenu chihande chamuTonenu! yaJune, 2011 yaChingeleshi chakwamba ngwavo Raising a Child With Down Syndrome—The Challenge and the Reward.”