Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

“Kuvungulula” Mukanda waKuvunga waKushikulu

“Kuvungulula” Mukanda waKuvunga waKushikulu

Ou mukanda kavahashile kuutangako putu vene mumwaka wa 1970 vauwanyine. Oloze likina lya 3-D scanner lyasolola nge ou mukanda watwama namazu amwe akumaputukilo amukanda waVyavaLevi haze hatwama nalijina lyaKalunga.

MUMWAKA wa 1970 vaka-kuvumbwojola vawanyine mukanda wakuvunga uze walyenyekele chikuma mulifuchi lyaIsalele mungalila yaEin Gedi kwakamwihi naKalungalwiji waKufwa. Ou mukanda vauwanyine halwola vapwile nakufula hachihela haze hapwile sunangonga yize yawemene omu vanongesele ngalila yaEin Gedi mulikulukaji lyamyaka lyakusokesa 6 C.E. Mukanda kana vahonene kuuvungulula nakuutanga mwomwo walikwachile chikuma. Kaha mukuhita chalwola vahashile kutanga mukanda kana kuzachisa likina vavuluka ngwavo 3-D scanner najipolongalamu jeka jahajikopyuta.

Uno vyuma muka vawanyine hakuzachisa eli likina? Vawanyine nge mukanda kana wahanjika haMbimbiliya. Hamukanda kana vawanyineho jivesi jimwe jakumaputukilo amukanda waVyavaLevi. Hajivesi kana hatwama lijina lyaKalunga lize vasoneka muchiHepeleu kuzachisa vasona vaTetalangalamatoni. Chasoloka nge ou mukanda waVisoneka vyachiHepeleu vausonekele kafwe mu 50 C.E. nakuheta mu 400 C.E, ngocho washimbula chikuma kuhambakana mikanda yakuvunga vavuluka ngwavo Dead Sea Scrolls, chipwe jimanyusikilipiti jaQumran. Lunga umwe walijina lyaGil Zohar asonekele mulipapilo lyamijimbu lyaThe Jerusalem Post ngwenyi: “Shimbu kanda vawane ou mukanda wakuvunga, mwahichile myaka 1,000 kufuma haze vawanyine jimanyusikilipiti jaMbimbiliya jakushikulu jize vavuluka ngwavo Dead Sea Scrolls, nakuheta haze vawanyine jimanyusikilipiti vavuluka ngwavo Aleppo Codex.” Vaka-kuhehwojola vanawane nge mazu atwama omu muMukanda waKuvunga waKushikulu alifwana namazu atwama mumukanda waMasoretic uze vanalame kanawa hamyaka 100, kaha nawa vaka-kunungulula mikanda kavahakililileko mazu akuhengako.