Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Uno Mwatachikiza Tahi?

Uno Mwatachikiza Tahi?

Mitelo muka vahanyinenga vatu mumakumbi aYesu?

HAMYAKA yayivulu, vaIsalele vahanyinenga jimbongo mangana vakundwize kulemesa chamuchano. Oloze kuheta mumakumbi aYesu vaYuleya vahanyinenga mitelo yayivulu chikuma, echi chakaluhwishile chiyoyelo chavo.

Hakusaka kukundwiza milimo hachihela chaKalunga, vaYuleya vakukola vosena vahanyinenga chimbwa chashekele (jindalakima jivali). Mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga, jimbongo kana vajizachishilenga kumilimo yahatembele yize vatungile kuli Helote. VaYuleya vamwe vahulishile Petulu numba nge Yesu ahanyinenga mitelo nyi chiku, kaha Yesu ambile ngwenyi kachapwile chakuhenga kulinga ngochoko. Ngocho, alwezele Petulu ambate lumbongo lwachichele ahane mutelo.—Mateu 17:24-27.

Vatu jaKalunga vahanyinenga nawa vyakusokesa mulikumi. Echi chalumbununa nge vahanyinenga chimbwa chimwe chakusokesa muvimbwa 10 kufuma kuvimbuto vyavo chipwe kuluheto lwavo. (Levi 27:30-32; Kula. 18:26-28) Vatwamina vamukwitava valwezele vatu ngwavo, vatela kuhana vyakusokesa mulikumi hakala visakwola navaha, kuhakilako vene ‘nachalwenyi, namuseki, nakumine.’ Yesu kambile ngwenyi chapwile chakuhenga kuhana miteloko, oloze apopolwele vaka-kusoneka navaFwaliseu mwomwo vamwene lushimbi lwakutalisa kukuhana vyakusokesa mulikumi kupwa lwalulemu kuhambakana jishimbi jikwavo.—Mateu 23:23.

Halwola kana vaYuleya vahanyinenga mitelo yayivulu kuli vaLoma vaze vavayulilenga. Chakutalilaho, vaze vapwilenga namisuka yamavu vahanyinenga jimbongo, chipwe kala vyuma vapwilenga navyo kupwa mutelo. Kachi nge mutu nalimi wande wenyi, kaha munalovoka jinjeke jiwana, ambachilengaho njeke yimwe nakuyihana kuli vaLoma kupwa mutelo. Kaha kaYuleya hikaYuleya ahanyinenga mutelo. Ou mutelo kana ukiko uze vaYuleya vahulishile Yesu numba nge chapwile chakutamo kuuhana. Kaha Yesu ahanjikile omwo tunahase kumona kuhana mitelo ngwenyi: “Hanenunga vyuma vyaKesale kuli Kesale, oloze vyuma vyaKalunga kuli Kalunga.”—Mateu 22:15-22.

Vahanyinenga nawa mitelo kachi nge navambata vyuma nakuya nakulanjisa kungalila yeka chipwe nge navalanda vyuma kungalila yeka nakuvineha mungalila yavo. Vahanyinenga mitelo kana omu vahetelenga muvyau, nahavyalo, nahaze haliwanyina jijila, chipwe omu vengililenga mujimbaka namuvisakano.

Chiyulo chavaLoma chashinyinyikilenga chikuma vatu vahane mitelo. KaLoma uze alinangula vyakushikulu Tacitus, uze apwileko halwola luze mwangana Tiberius apwile nakuyula omu Yesu apwile hano hamavu, ambile ngwenyi: “VaSulya navaYuta valombele fulumende yavaLoma mangana yivetavise vafwetenga mitelo yayindende mwomwo chavakaluhwililenga kuyifweta.”

Vaze vatuminenga kuya nakutambula mitelo navakiko vakaluhwishilenga chiyoyelo chavatu mwomwo vahakililengako ndando. Mutu uze ateleselenga mitelo afwetelenga jimbongo jajivulu numba vamuhane mulimo kana. Mutu kana naikiye engishilengako vatu veka vaze vamukafwilenga kutambula mitelo. Ngocho vosena vahakililengako ndando mangana vanganyalileho. Chasoloka nge Zakeu apwile navatu vaze vamukafwilengako kutambula mitelo. (Luka 19:1, 2) Echi chikiko chalingishile vatu vahunge vatu vaze vatambwilenga mitelo.