Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 48

Fwelelenu Ngwenu Yehova Mwamikafwa muLwola lwaUkalu

Fwelelenu Ngwenu Yehova Mwamikafwa muLwola lwaUkalu

“‘Likolezezenu . . . mwomwo ami nguli nayenu.’ Omu mukiko mwanambe Yehova wamayongomena.”—HANGAI 2:4.

MWASO 118 “Tukafwe Tupwenga naLufwelelo Lwalunene”

VYUMA NATUSHIMUTWILA a

1-2. (a) Uno lwola tuli nakuyoyelamo lunalifwane ngachilihi nalwola lwavaIsalele vaze vakindulukile kuYelusalema? (b) Hanjikenu mukavatu ukalu vamwene vaYuleya. (Talenu lipwata lyakwamba ngwavo “ Mumakumbi aHangai naZekaliya naEzela.”)

 UNO lwola lumwe mweji kulizakaminanga hachiyoyelo chenu chakulutwe tahi? Pamo vanamifumisa hamilimo, kaha munalizakamina mwakuwanyina vaka-tanga yenu vyakulikafwa navyo. Munahase nawa kulizakamina hakukingiwa chatanga yenu kachi nge mulifuchi muli vikokojola, chipwe luyanjisa chipwe kutufumbukila. Uno muli nakuhita mumaukalu akufwana ngana tahi? Nge mukiko, kaha namunganyala hakukekesa omwo Yehova akafwile vaIsalele vakushikulu omu vapwile nakumona ukalu wakufwana ngana.

2 Chasakiwile kupwa nalufwelelo numba vaYuleya vaze vakolelele muMbavilone vaseze chiyoyelo chamwaza, nakuya kulifuchi lyakwakusuku lize kavatachikijile kanawako. Nakushimbula chiku kufuma haze vahetele vaputukile kumona ukalu wakuhona kuwana vyakulikafwa navyo. MuWangana waPeleja nawa mwapwile vikokojola, kaha nawa vavafumbukililenga kuli vatu vamujinganda javajingilikile. Echi chalingishile vamwe vahone kushishika hamulimo wakutungulula tembele yaYehova. Ngocho kuheta kafwe mu 520 B.C.E., Yehova atumine vapolofweto vavali, Hangai naZekaliya vakafwe vatu vapwenga cheka natwima yakuzachila Yehova. (Hangai 1:1; Zeka. 1:1) Ngana muze natumona, ava vapolofweto vavali vakolezezele chikuma vatu. Oloze omu mwahichile myaka kafwe 50 vaYuleya vaze vakindulukile kuYelusalema vazeyele cheka. Halwola kana Ezela uze apwile muka-kunungulula mazu wakwipangweji afumine kuMbavilone nakuya kuYelusalema, mangana akakolezeze vatu jaKalunga vamone kulemesa Yehova kupwa chachilemu.—Ezela 7:​1, 6.

3. Vihula muka natushimutwila? (Vishimo 22:19)

3 Ngana muze upolofweto waHangai naZekaliya wakafwile vatu jaKalunga kushikulu vatwaleho kufwelela Yehova mulwola vavafumbukilile, nayetu unahase kutukafwa tutwaleho kufwelela Yehova chamokomoko naukalu natumona. (Tangenu Vishimo 22:19.) Omu natushimutwila hamazu ahanjikile Kalunga kuhichila muli Hangai naZekaliya nakutala nawa hachakutalilaho chaEzela, natukumbulula vihula vino vitatu: Uno chiyoyelo chavaYuleya chapwile ngachilihi omu vapwile nakumona ukalu? Mwomwo ika twatela kushishika chikuma hakulinga mwaya muchima waKalunga nge tuli mulwola lwaukalu? Kaha vyuma muka navitukafwa tufwelele chikuma Yehova nge tuli nakumona ukalu?

UKALU WALINGISHILE TWIMA YAVAYULEYA YIHOLE

4-5. Vyuma muka vize vyalingishile twima yavaYuleya yakutungulula tembele yihole?

4 Omu vaYuleya vahetele muYelusalema, vapwile namilimo yayivulu yakuzata. Hahaze vene vatungile lijiko lyakulumbila nakwala chihela chatembele. (Ezela 3:​1-3, 10) Oloze twima yavo yaholele washi. Mwomwo ika? Kavapwile namulimo wakutunga tembele kahako, oloze vatelelele kutunga nawa jizuvo javo nakulima mande nakutondela jitanga javo vyakulya. (Ezela 2:​68, 70) Kaha nawa, vavafumbukilililenga kuli vaka-kole vaze vajinyine kuhonesa mulimo wakutungulula tembele.—Ezela 4:​1-5.

5 VaYuleya vaze vakindulukile vamwene nawa ukalu wakuhona jimbongo kaha nawa muWangana waPeleja mwapwile nawa vikokojola. Halwola kana lifuchi lyavo lyapwile jino muchiyulo chaWangana waPeleja. Omu afwile Shilase Mwangana waPeleja mu 530 B.C.E., Kambise uze amushishile asakile kulukuka lifuchi lyaEjipitu. Hakuya kuEjipitu, chasoloka nge maswalale jenyi valombelenga vaIsalele vavahane vyakulya nameya nahakutwama, kahechi chalingishile ukalu utohweleko. Kaha kumaputukilo achiyulo chaNdaliu I uze ashishile Kambise, vatu valikangilenga kaha nawa kwapwile vikokojola chikuma. Echi chalingishile vaYuleya vavavulu vaze vafumine muufunge, valizakamine chikuma hajila navawanyinamo jitanga javo vyakulikafwa navyo. Ngocho vaIsalele vamwe vashinganyekele ngwavo kalwapwile lwola lwakutamo kutungulula tembeleko.—Hangai 1:2.

6. Kweseka naZekaliya 4:​6, 7, ukalu weka muka uze vamwene vaYuleya, kaha Zekaliya avafwelelesele chuma muka?

6 Tangenu Zekaliya 4:​6, 7. VaYuleya nawa vamwene ukalu wakuvayanjisa. Kuheta mu 522 B.C.E., vaka-kole javo vafukililile hakusowangiza fulumende yavaPeleja mangana yivakanyise mulimo wakutungulula tembele yaYehova. Oloze Zekaliya afwelelesele vaYuleya ngwenyi Yehova mwazachisa shipilitu yenyi yangolo mangana yivakafwe vatwaleho lika kuzata chamokomoko naukalu. Mu 520 B.C.E., Mwangana Ndaliu avetavishile vaputuke cheka kutungulula tembele nakuvahana vyakuzachisa nakulweza vilolo vamuwangana wenyi vavakafwe.—Ezela 6:​1, 6-10.

7. Uno Kalunga akiswile ngachilihi vaYuleya omu vashishikile hakulinga mwaya muchima wenyi?

 7 Yehova afwelelesele vatu jenyi kuhichila muli Hangai naZekaliya ngwenyi mwakavakafwa nge navahaka kulutwe mulimo wakutungulula tembele. (Hangai 1:​8, 13, 14; Zeka. 1:​3, 16) Omu vavakolezezele kuli ava vapolofweto, vaYuleya vaputukile cheka kutungulula tembele mu 520 B.C.E. kaha vayikumishile kafwe mumyaka yitanu. Hakuwana nge vaYuleya vahakile kulutwe kulinga mwaya muchima waKalunga chamokomoko naukalu, ngocho Yehova avahanyine vyuma vyakulikafwa navyo nakuvakisula kushipilitu nawa. Shikaho, valemeselenga Yehova nakuwahilila.—Ezela 6:​14-16, 22.

HAKENU MANGANA KUKULINGA MWAYA MUCHIMA WAKALUNGA

8. Uno mazu ahali Hangai 2:4 nawatukafwa ngachilihi tuhake muchima kukulinga mwaya muchima waKalunga? (Talenu nawa kwinyikila chamwishi.)

8 Hakuwana nge luyando lwalunene luli hakamwihi, ngocho twatela kwanukanga ngwetu chapwa chachilemu kwononoka lushimbi lwakutulweza tuzate mulimo wakwambulula. (Mako 13:10) Chinahase kutukaluhwila kuhaka muchima kumulimo wakwambulula nge tuli nakumona ukalu wakuhona jimbongo chipwe nge vali nakutufumbukila. Chuma muka nachitukafwa tuhake kulutwe mulimo waWangana? Chuma kana shina, kufwelela ngwetu “Yehova wamayongomena” b ali kusali yetu. Mwatukafwa nge natuhaka mulimo waWangana kulutwe kuhambakana vyuma twafwila etu vavene. Shikaho, katwatela kwivwa womako.—Tangenu Hangai 2:4.

9-10. Uno Oleg napuwenyi vamwene ngachilihi kutesamo chamazu ahali Mateu 6:33?

9 Tutalenu chakutalilaho chaOleg napuwenyi Irina, c vaze vapwa vapayiniya. Omu vayile nakukafwa chikungulwilo chamungalila yeka, vavafumishile hamilimo mwomwo mulifuchi lyavo mwapwile ukalu wakuhona jimbongo. Numba tuhu kavawanyine milimo yakulumbunukako hamwaka wamuundu, oloze vamwene omwo Yehova avakafwilenga, kaha lwola lumwe vavakafwilenga kuli vandumbwavo. Chuma muka chavakafwile vomike muukalu kana? Oleg, uze ahombele hakavanga, ambile ngwenyi, “Kwazana chikuma mulimo wakwambulula chatukafwile tuhake muchima kuchuma chize chapwa chachilemu chikuma mukuyoya.” Nahalwola vatondelenga milimo, vatwalileho lika kwambulula.

10 Likumbi limwe omu vafumine muwande, vavalwezele ngwavo sepa lyavo umwe atambukile tunda yajikilomita 160 nakuvanehela jingonga jivali javyakulikafwa navyo. Oleg ambile ngwenyi: “Halikumbi kana twamwene cheka omwo atuzakama Yehova nachikungulwilo nawa. Tunakunyuka ngwetu Yehova keshi kuvulyama vangamba jenyiko, numba vapwa muukalu wakufwana ngachilihi.”—Mateu 6:33.

11. Chuma muka tunahase kutalilila nge natuhaka kulutwe kulinga mwaya muchima waKalunga?

11 Yehova asaka tuhake muchima kumulimo wakunangula vatu vapwenga tumbaji mwomwo hakiko hapendamina kuyovoka chavo. Ngana muze tunamono  mupalangalafu 7, Hangai alwezele vatu jaYehova vaputuke cheka kuzata mulimo wavo wajila uze vaputukile kuzata hakavanga hachihela chatembele. Yehova avafwelelesele ngwenyi nge navalinga ngocho kaha ‘mwavakisulanga.’ (Hangai 2:​18, 19) Nayetu twatela kufwelela ngwetu Yehova mwatukisula nge natukilikita tuhake kulutwe mulimo atuhana.

VYUMA NAVITUKAFWA TUFWELELE CHIKUMA YEHOVA

12. Mwomwo ika Ezela navatu apwile navo vasakiwilile chikuma kupwa nalufwelelo?

12 Mu 468 B.C.E., Ezela atambukile nalizavu lyamuchivali lyavaYuleya kufuma kuMbavilone nakuya kuYelusalema. Hakusaka vatambuke ungeji kana, Ezela navatu apwile nakuya navo, vasakiwile kupwa nalufwelelo lwakukola. Vatambukile mujijila japonde, oku vanambate ulu wauvulu napalata yayivulu yize vakungulwile vatu mangana vakayizachise kumulimo wakutunga tembele. Shikaho chapwile chachashi kuvalukuka kuli vihwanga. (Ezela 7:​12-16; 8:31) Kaha nawa, omu vahetele vamwene jino ngwavo naYelusalema vene kayapwile yakukingiwako. Munganda mwapwile vatu vavandende kaha nawa jikembwe navikolo vyasakiwile kuviwahisa. Vyuma muka natulinangula kuli Ezela kutalisa kukufwelela chikuma Yehova?

13. Vyuma muka vyakafwile Ezela afwelele chikuma Yehova? (Talenu nawa kwinyikila chamwishi.)

13 Ezela amwene omwo Yehova akafwile vatu jenyi mulwola lwaukalu. Myaka yayivulu kunyima, mu 484 B.C.E., chasoloka nge Ezela apwile nakutwama muMbavilone omu Mwangana Ahaswelu ahanyine lushimbi lwakunongesa vaYuleya vosena muWangana waPeleja mwosena. (Ese. 3:​7, 13-15) Kuyoya chaEzela chapwile muponde. Hakwivwa chuma kanechi chakwivwisa woma, vaYuleya “mujingalila josena” valijilikile kulya, nakulila jimbimbi, oku vali nakulomba Yehova avakafwe. (Ese. 4:3) Achishinganyekenu omwo Ezela navakwavo vaYuleya vevwile omu vazangamishile vaze vasakile kujiha vaYuleya. (Ese. 9:​1, 2) Vyuma ahichilemo Ezela vyamulingishile alizange haukalu wapwile nakwiza kulutwe, kaha nawa vyamukafwile afwelele chikuma ngwenyi Yehova atwama nangolo jakukinga vatu jenyi. d

14. Chishina muka alinangwile ndumbwetu umwe wapwevo omu vamuzakamine kuli Yehova mulwola lwaukalu?

14 Hakumona omwo Yehova eji kutuzakamanga mulwola lwaukalu, nachitukafwa tumufwelele chikuma. Tutalenu chakutalilaho chaAnastasia wakumututuko waEurope. Echele milimo azachilenga mangana alihende kukwazana muvihande vyalifuchi nachiyulo. Ambile ngwenyi: “Elu lukiko lwola lwatete ngwatwamine chakuzeneka kupwa najimbongo.” Ambile nawa ngwenyi: “Ngwasezele ukalu wosena mumavoko aYehova, kaha ngwamwene omu anguzakamine. Numba nge nangukahona kupwa cheka hamilimo, kangweshi kukalizaminako. Nge Tata wamwilu nanguzakama likumbi lyalelo, kaha mwakanguzakama nahamene nawa.”

15. Chuma muka chakafwile Ezela atwaleho kufwelela Yehova? (Ezela 7:​27, 28)

15 Ezela amwene livoko lyaYehova mukuyoya chenyi. Chuma chakafwile Ezela atwaleho kufwelela Yehova shina kushinganyeka halwola amukafwilenga. Ezela ahanjikile ngwenyi, “livoko lyaYehova Kalunga kami lyapwile hali ami.” (Tangenu Ezela 7:​27, 28.) Ezela azachishile nawa hanjikiso yakulifwanako, mapapa 6.—Ezela 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31.

Muvyuma muka tunahase kumona kanawa livoko lyaYehova mukuyoya chetu? (Talenu palangalafu 16) e

16. Muvyuma muka tunahase kumona livoko lyaKalunga mukuyoya chetu? (Talenu nawa muvwimbimbi.)

16 Yehova mwatukafwa nge tuli nakuhita muukalu. Chakutalilaho, nge natulomba mukulwane wamilimo atuhane makumbi akuya kukukunguluka changalila, chipwe kutwitavisa tukotokenga washi nakuya kukukunguluka chachikungulwilo, kaha tuli nakusaka kumona livoko lyaYehova mukuyoya chetu. Nahase kutukafwa mujila yize katwashinganyekangako. Kahechi nachitukafwa tumufwelele chikuma.

Ezela ali nakulila nakulomba oku ali natembele, nahombo mwomwo yajishili javatu. Lizavu lyosena nawa lili nakulila. Kaha Shekanyiya ali nakuvendejeka Ezela nakumufwelelesa ngwenyi: “Kalunga mwakavalakana vaIsalele. . . . Kahetu tuli nayove hamwe.”​—Ezela 10:​2, 4 (Talenu palangalafu 17)

17. Uno Ezela asolwele ngachilihi muchima wakulinyisa omu apwile muukalu? (Talenu muvwimbimbi wahalipapilo lyahelu.)

17 Ezela alinyishile nakupendamina hali Yehova amukafwe. Omu Ezela alizakaminyinenga hamilimo atelelele kuzata, alinyishilenga nakulomba kuli Yehova. (Ezela 8:​21-23; 9:​3-5) Muchima asolwele Ezela walingishile vatu apwilenga navo vamukafwe nakulondezeza lufwelelo lwenyi. (Ezela 10:​1-4) Nge tunalizakamina mwakuwanyina vyuma vyakulikafwa navyo chipwe hakukingiwa chatanga yetu, kaha twatela kufwelela Yehova nakumulomba.

18. Chuma muka nachitukafwa tutwaleho kufwelela chikuma Yehova?

18 Nge natulinyisanga nakulomba Yehova atukafwe nakwitavila kutukafwa kuli vandumbwetu, kaha natufwelela chikuma Kalunga. Erika, atwalileho kufwelela ngwenyi Yehova mwamuzakama chamokomoko nakufwisa. Lijimo lyapihile, kaha nawa afwishile lunga lyenyi mukulikavasana. Ambile ngwenyi: “Kaweshi kuhasa kutachikijila chimweza jila mwakukafwilamo Yehovako. Nahase kukukafwa mujijila jakukomwesa. Ngunamono ngwami kulomba chachivulu ngunalombonga nachikumbululanga kuhichila mumazu akukokweza avandumbwetu navyuma vanangulingilanga. Nge nangukasunuka nakulweza vandumbwami ukalu nguli nawo, kaha nachivashiwila kungukafwa.”

FWELELENUNGA LIKA YEHOVA SWI NAKUSONGO

19-20. Vyuma muka tunalinangula kuli vaYuleya vaze kavahashile kukinduluka kuYelusalemako?

19 Tunahase kulinangula chishina chachilemu kuli vaYuleya vaze kavahashile kukinduluka kuYelusalemako. Vamwe kavahashilenga kukundwiza chikuma mulimo waYehovako, pamo mwomwo yaushinakaji, chipwe kuviza misongo yakutekeleka, chipwe mwomwo yakuzakama tanga. Chipwe ngocho, vakundwijile vakwavo vaze vakindulukile hakuvahana vikumba vyakuzachisa. (Ezela 1:​5, 6) Chasoloka nge Vaze vasalile kuMbavilone vatwalileho lika kutuma mawana kulizavu lyatete lize lyakinduluka kuYelusalema, nomu hahichile kafwe myaka 19.—Zeka. 6:10.

20 Numba tuhu katweshi kuhasa kulinga vyuma vyavivulu mumulimo waKalungako, oloze twatela kufwelela ngwetu Yehova mwatusakwililanga hamuchima wetu wakufwila kumwivwisa kuwaha. Twatachikiza ngachilihi ngocho? Mumakumbi aZekaliya Yehova alwezele kapolofweto kenyi atunge muchama waulu napalata vize vatumine vaze vasalile muMbavilone. (Zeka. 6:11) Ou “muchama waupahu” wapwile “chuma chakwanukilaho” wana vahanyine namuchima wakulisuula. (Zeka. 6:​14, kwinyikila) Tunahase kukunyuka ngwetu Yehova keshi kukavulyama kukilikita chetu hakumuzachilako, chamokomoko nakumona ukalu.—Hepe. 6:10.

21. Vyuma muka navitukafwa tuhone kulizakamina haukalu naukasoloka kulutwe?

21 Kuhanjika muchano, natutwalaho kumona ukalu mumakumbi ano akukuminyina, kaha vyuma vinahase kukakaluhwilako kulutwe. (Chimo. 2, 3:​1, 13) Chipwe ngocho, katwatela kulizakaminako. Anukenu mazu ahanjikile Yehova kuli vatu jenyi vamumakumbi aHangai, ngwenyi: “Ami nguli nayenu. . . . Kanda namwivwa womako.” (Hangai 2:​4, 5) Nayetu tunahase kufwelela ngwetu Yehova mwatwalaho kupwa nayetu nge natuhaka kulutwe kulinga mwaya muchima wenyi. Nge natukavangiza vishina tunalinangula kuupolofweto waHangai naZekaliya nachakutalilaho chaEzela, kaha natutwalaho kufwelela Yehova chamokomoko nakala ukalu natukamona kulutwe.

MWASO 122 Zamenunga Mbe, Chakuzeneka Kusosoloka

a Chino chihande nachitukafwa tufwelele chikuma Yehova chamokomoko naukalu wakuhona jimbongo, chipwe nge mulifuchi lyetu muli vikokojola, chipwe nge vanatufumbukila.

b Hanjikiso yakwamba ngwavo “Yehova wamayongomena” yasoloka mapapa 14 mumukanda waHangai, kaha hanjikiso kana yanukishilenga vaYuleya ngwavo Yehova atwama nangolo chikuma, kaha eji kutumanga mayongomena avaka-kwasa jita vakushipilitu. Hanjikiso kana yeji kutwanukisanga nayetu nawa chishina kana.—Samu 103:​20, 21.

c Majina amwe vanawalumuna.

d Ezela hakupwa muka-kunungulula mazu wakwipangweji, afwelelele mumazu aYehova aupolofweto shimbu kanda ayenga kuYeluselema.—Miji. 2, 36:​22, 23; Ezela 7:​6, 9, 10; Yele. 29:14.

e MAZU AKULUMBUNUNA MUVWIMBIMBI: Ndumbwetu nalombo mukulwane wamilimo amuhaneko makumbi akuya kukukunguluka changalila, oloze kavamwitavishileko. Nalombo Yehova amukafwe nakumutwaminyina shimbu kanda ayenga nakuhanjika namukulwane wamilimo. Ali nakutalisa mukulwane wamilimo lipapilo lyakusanyika vatu kukukunguluka changalila, nakumulumbunwina kulema chakulinangula Mbimbiliya. Mukulwane wamilimo nawahilila kaha namwitavisa jino ayenga.