Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Uno Mwatachikiza Tahi?

Uno Mwatachikiza Tahi?

Uno twetavila chikupu ngwetu kushikulu vatu vamwe vakuvilenga mwila mumande avakwavo tahi?

Ou mukanda waDigest vasonekele mu 1468 kuli Mwangana Justinian, watwama najishimbi jajivulu jize jasolola omu vasopelenga vihande kushikulu

HALI Mateu 13:24-26, Yesu ambile ngwenyi: “Wangana wamelu unafwane nge mutu uze akuvile mbuto jamwenemwene muwande wenyi. Shimbu vapwile vatu mutulo, muka-kole wenyi ejile nakukuva mwila mutiliku, kaha himwaya. Omu jasokele mbuto nakulovola mitwe, namwila nawa wasolokele.” Vaka-kusoneka vamwe vanahuhwasananga numba nge echi chifwanyisa chapwa chamuchano. Chipwe ngocho, mikanda yakushikulu yavaLoma yasolola nge echi chifwanyisa chapwa chamuchano.

Mukanda umwe wahanjika haMbimbiliya wamba ngwawo: “Kukuva mwila muwande wambala mwomwo yakusaka kulinga sambajinga . . . wapwile mulonga waunene kweseka najishimbi javaLoma. Elu lushimbi valuhakileko mwomwo vatu vapwilenga natato yakukuvanga mwila mumande avakwavo.” Mutu uze alinangula vyajishimbi, Alastair Kerr ambile ngwenyi, mu 533 C.E., Mwangana wavaLoma Justinian asonekele mukanda wakwamba ngwavo Digest, mukanda uze wapwile najishimbi javaLoma mukavatu najishimbi jize vasonekele vachambamilonga vaze vatachikijile kanawa jishimbi (mumyaka kafwe 100-250 C.E.) Kweseka nou mukanda (Digest, 9.2.27.14), chambamilonga umwe Ulpian enyikilileko chihande chimwe chize asopele chilolo wamuLoma Celsus, wamulikulukaji lyamyaka lyamuchivali. Mwila vaukivilenga muwande wamutu weka kaha chalingishilenga jimbuto jilyenyeke. Mukanda waDigest wapwile najishimbi jize jakafwile mwenya-wande chipwe njimi mangana uze muka-kole amushishishilemo kweseka najimbuto jenyi jize jalyenyekele.

Echi kukuva mwila muwande wamutu weka chasolokelenga kushikulu muWangana wavaLoma. Echi chasolola nge vyuma ahanjikile Yesu kutalisa kuchifwanisa kana vyapwile vyamuchano.

Uno lisesa muka vaLoma vahanyine vaka-kuyula vavaYuleya mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga?

HALWOLA kana, Yuleya vayiyulilenga kuli nguvulu wavaLoma uze apwile namaswalale vavavulu. Ou nguvulu afwililile kutambwila vaLoma mitelo nakuneha kuunda. VaLoma vafwililile kufumisako milimo yize yalimbalakile najishimbi javo nakusopesa mutu uze mwaneha vikokojola. Chipwe ngocho, vaLoma vafwililile kukavangiza jishimbi jamungalila yavo jize vahakilengako kuli vaka-kuyula.

Vanakusopa chihande muzango yaSunendeline yavaYuleya

Sunendeline yikiko yapwile zango yayinene yakusopela vihande vyavaYuleya. Yatungilenga nawa jishimbi vatelelele kukavangiza vaYuleya. MuYuleya mwapwilenga nawa jizango jandende jakusopela. Yasopelenga milonga yavikokojola neyi yauhwanwga chakuzeneka kuyitwala kuli vaka-kuyula vavaLoma. Numba tuhu vapwilenga nakusopa milonga kaneyi, oloze kavavahanyine lisesa lyakujiha vihwangako. Vavene vaLoma kaha vakiko vapwile nalisesa lyakujiha vihwanga. Chakutalilaho, omu vaka-Sunendeline vawanyinyine Setefwano mulonga, valwezele vatu vamwase malolwa afwenga.—Vili. 6:8-15; 7:54-60.

Sunendeline yavaYuleya yapwile jino nalisesa lyakujiha vihwanga. Chipwe ngocho, muka-kulinangula umwe asonekele ngwenyi, “vaka-kuyula vavaLoma vapwile nalisesa lyakulisakwila vavene vyakulinga chikumanyi omu vasopeselenga vatu vaze vanehelenga vikokojola vyajishimbi.” Chakutalilaho chimwe shina kapitau kamaswalale, Claudius Lysias, uze akashile kaposetolo Paulu mukamenga uze apwile kaLoma.—Vili. 23:26-30.