Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Vihula Vyakufuma Kuli Vaka-Kutanga

Vihula Vyakufuma Kuli Vaka-Kutanga

Uno vaIsalele mupambo valilenga navyakulya vyeka tahi, nyi mana kaha navangwali?

VaIsalele kakavulu valilenga mana omu vapwilenga mupambo hamyaka 40. (Kulo. 16:35) Yehova nawa avahanyine vangwali mapapa kavali. (Kulo. 16:​12, 13; Kula. 11:31) Chipwe ngocho, vaIsalele valilenga nawa kulya cheka.

Chakutalilaho, Yehova shimbu jimwe atwalilenga vatu jenyi “kuchihela chakunokela” chize chapwile nameya vanwinenga navyakulya valilenga. (Kula. 10:33) Chihela chimwe avatwalile shina kuElime, “kuze kwapwile tuselwoke vameya 12 namikoma 70.” Mikoma kana pamo yalifwana nayize yili hamuvwimbimbi uli halifwo 31. (Kulo. 15:27) Mukanda wakwamba ngwavo Plants of the Bible wahanjika ngwawo, mutondo kana watwama kuvihela vyavivulu vyakulisezaseza, kaha wapwa kulya chavatu vaze vatwama mulikundu. Kaha nawa veji kufumisangako maji nakuutungisa jizuvo.

VaIsalele pamo vemanyinenga nawa muchinema chachinene vavuluka makumbi ano ngwavo Feiran, chize chatwama kuMwanakalwiji Feiran. Mukanda waDiscovering the World of the Bible wamba ngwawo, mwanakalwiji kana “asuhwa jikilomita 130. Apwa wamusuku chikuma, kaha nawa wamwaza chikuma, aya fuma kuhambakana vana vatulwiji veka vamuShinai.” Ou mukanda wahanjikile nawa ngwawo, “nge mutu mwatambuka tunda yajikilomita 45 kufuminyina kukalungalwiji kuze awilila ou mwanakalwiji, kaha mwaheta kuChinema chaFeiran. Echi chinema chakunama jimita 610, kaha chasuhwa tunda yakuheta kujikilomita 4.8. Kuchinema kana kwavula chikuma mikoma yamwaza, kaha echi chikiko chalingisa chinema kana vachifwanyise kumilemba yaEtene. Hamyaka yayivulu, vatu vanezanga nakutunga oku kuchihela mwomwo yamitondo kana.”

Mitondo yize yatwama muchinema chaFeiran

Omu vaIsalele vafumine muEjipitu, vambachile muunga, najindeho jakuchikila mbolo, kaha pamo vambachile namanona eka namaji. Chipwe ngocho, vyuma kana kavyashimbwileko. Vambachile nawa “vimuna vavavulu chikuma, mikoko navangombe.” (Kulo. 12:​34-39) Vimuna vavavulu pamo vafwile mwomwo yakupihya chavyuma mupambo. Pamo vimuna vamwe vapwilenga ifwo yavaIsalele. Kaha tunyama veka pamo vavahanyinenga kupwa wana wakulumba, nakutulunga vamakuli. a (Vili. 7:​39-43) Chipwe ngocho, vaIsalele vatwalileho kulama tunyama vamwe. Twatachikiza chuma kana mumazu aYehova aze alwezele vatu jenyi omu valikangile ngwenyi: “Vana venu navakapwanga tufunga muno mupambo hamyaka 40.” (Kula. 14:33) Shikaho chasoloka nge vakamwinenga mavele kuvimuna javo nakulyako nyama, numba tuhu vyuma kana vyapwilenga vyavindende hakuvilya kuvatu kafwe jimiliyoni jitatu hamyaka 40. b

Uno vimuna vawanyinenga kulihi vyakulya nameya? c Kunyima kwanokelenga chikuma jivula, ngocho mupambo mwasokelenga mwila wauvulu chikuma. Mukanda waInsight on the Scriptures, Volume 1, wamba ngwawo, myaka 3,500 kunyima, “kuvihela kuze vapwilenga vaIsalele kwapwilenga meya amavulu chikuma kuhambakana omu chili makumbi ano. Twatachikiza ngocho mwomwo kuli vinema vyakukunama vyavivulu vize vyapwile tulwiji halwola kana.” Chipwe ngocho, mupambo mwapwilenga mwahwilichi, kaha nawa mwevwishilenga woma. (Lushi. 8:​14-16) Nge Yehova kavahanyine meya mujila yakukomwesako, kachi vaIsalele navimuna javo vafwile.—Kulo. 15:​22-25; 17:​1-6; Kula. 20:​2, 11.

Mose alwezele vaIsalele ngwenyi Yehova avalishile mana “mangana [vatachikize ngwavo] mutu keshi kuyoyela hambolo kahako, oloze nahamazu akufuma mukanwa kaYehova osena.”—Lushi. 8:3.

a Mbimbiliya yavuluka mapapa kavali kaze vaIsalele vahanyine Yehova vimuna vakuvatula mupambo. Lwola lwatete lwapwile omu vahakileko mulimo waupilishitu, kaha lwola lwamuchivali lwapwile haPaseka. Vyuma vyosenevi vyasolokele mumwaka wa 1512 B.C.E., mwaka wamuchivali kufuma haze vaIsalele vafumine muEjipitu.—Levi 8:14–9:24; Kula. 9:​1-5.

b Kukukuma chamyaka 40 mupambo, omu vaIsalele vayile kujita, vapupile vimuna vavavulu chikuma. (Kula. 31:​32-34) Chipwe ngocho, vatwalileho lika kulya mana palanga nomu vahetele muLifuchi lyaLushiko.—Yoshu. 5:​10-12.

c Kakweshi unjiho wasolola nge vimuna valilenga manako, mwomwo Yehova alwezele vatu vambate mana yakuheta haseteko yize vanahase kulya. Mulushimbi kana kavulukilemo vimunako.—Kulo. 16:​15, 16.