“Kanda namulizakamina vyalikumbi lyahameneko, mwomwo likumbi lyahamene nalikapwa navyalyo vyakulizakamina.”—MATEU 6:34.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Kakwatwama mutu ahona kulizakaminako, oloze mutu katela kulizakamina havyuma vize nashinganyeka ngwenyi navikasoloka hameneko. Mwatela kaha kushinganyeka haukalu uze unasoloka lyehi.

• Kulizakamina cheji kuhombesanga mutu. Shikaho mwatela kulinga vyuma vino: Chatete, mwatela kutachikiza ngwenu kamweshi kuhasa kukumisa ukalu naumilingisa mulizakamineko. Kulizakamina havyuma vize kamweshi kuhasa kuhonesako chinahase kumihombesa chikuma. Chamuchivali, tachikizenu ngwenu shimbu jimwe vatu vanahase kulizakamina havyuma vize kavyeshi kukasolokako.

“Mangana akufuma mwilu . . . apwa . . . akwashiwisa muchima.”—WAYAKOVA 3:17.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Kanda kushinganyeka ngwenu munahase kulinga vyuma mujila yakukupukako. Kanda kulitomena vyuma vize kamweshi kuhasako.

• Pwenunga vakulinyisa, litomenenunga vyakulinga, kaha nawa tachikizenu vyuma munahase kutesamo navize vanahase kutesamo vakwenu. Kachi nge namulinga ngocho, kaha namukehesako kulizakamina. Pwenunga vakuunda nakuwahilila. Nge vyuma vimwe vinalimbenje, kaha sehenu kuchina namupihilila chikuma.

“Mutu wakunangakana eji kuholanga kulu.”—VISHIMO 17:27.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Vishinganyeka vyakuhenga vyeji kwenyekanga vishinganyeka vyamwaza, shikaho undenunga.

• Ijivenu vyuma vyeji kumilingisanga mulizakamine, nakutachikiza omu mweji kwivwanga. Nge munalizakamina, kaha tachikizenu kanawa vyuma muli nakushinganyeka, nomwo muli nakwivwa, navyuma namulinga, nge chinahase kaha visonekenu. Kutachikiza vyuma vyeji kumilingisanga mulizakamine nachimikafwa mumike. Kaha nawa shinganyekenu ovyo mwatela kulinga mangana mukeheseko kulizakamina. Munahase kulinga ngocho hakufwila kutesamo milimo yenu nakuyizata mulwola lwakutamo.

• Esekenu kwalumunako jila mweji kumwenangamo vyuma. Vyuma vyeji kumilingisanga mulizakamine keshi vikiko vinahase kulingisa vakwenu valizakamineko. Talenu vyakutalilaho vino vitatu:

  1. Kanda kulusukanga nakumona vyuma mujila yayipiko. Chakutalilaho, mutu nahase kumizombokela mumukana, nge namushinganyeka ngwenu atwama namuchima waupi, kaha munahase kwivwa kupihya. Oloze esekenu kumona kuwaha chavyuma nalingila ngocho, echi nachimikafwa muhone kupihilila.

  2. Numba tuhu vyuma kavyeshi kanawako, oloze esekenu kumona kuwaha chinahase kufumamo. Nge muli nakuvandamina ndotolo chipwe ndeke kuchivaza, kaha nachipwa chamwaza kutangako vyuma vimwe chipwe kulinga vyuma vize navimilingisa muhone kumona ngwenu munashimbula chikuma.

  3. Shinganyekenu omu vyuma kana vinahase kukapwa kulutwe. Lihulisenu ngwenu, ‘Uno vyuma kana navikangunehela ukalu kulutwe tahi?’ Kekesenu mumone vyuma vize vinahase kuneha ukalu waunene chipwe waundende.

“Vyuma vyosena vilingenunga mwamwenemwene kaha nawa mukulonga.”—WAVAKA-KOLINDE 1, 14:40.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Esekenu kunonekanga kanawa vyuma namufwilanga kulinga.

• Twasaka kulinga vyuma mukulonga. Nge natulangisa kuzata mulimo, kaha chinahase kutulingisa tuhone kulinga vyuma mukulonga chipwe tulizakamine. Munahase kukavangiza jijila jino jivali nge muli nakusaka kuhonesa ukalu kana.

  1. Nonekenu kanawa vyuma muli nakusaka kutesamo, nakuzata kweseka navyuma munanoneka.

  2. Honesenu tato yakulangisanga vyuma

“Kunokako chindende chinawahe kuhambakana kukilikita chikuma nakuhangasana peho.”—MUKA-KWAMBULULA 4:6.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Vatu vaze vasaka kuzata chikuma kaveshi kuhasa kumona kulema ‘chakukilikita’ chavoko. Kavawana lwola lwakulivwisa kuwaha vyuma vanakilikitako.

• Monenunga milimo najimbongo mujila yakwoloka. Kupwa najimbongo jajivulu kacheshi kulingisa mutu apwenga wakuwahilila chipwe ahone kulizakaminako. Mukanda waMuka-kwambulula 5:12 wamba ngwawo: “Muka-luheto keshi kuya mutuloko mwomwo yakuvula chavyuma aheta.” Shikaho suulukenu navyuma muli navyo.

• Wanenungako lwola lwakulihizumuna. Munahase kukehesako kulizakamina kachi nge namulinga vyuma vize vyeji kumivwisanga kuwaha. Oloze tachikizenu ngwenu, kulihizumuna chakufwana nge kutala TV kacheshi kumikafwa mukehese kulizakaminako.

• Kuzachisa kanawa makina. Kanda kutanga chikuma mijimbu hamakina chipwe kutalatala vyuma vyeka haInternet. Nge chinahase, kaha kanda kutanganga mijimbu yakupandama kumilimo mwazata halwola muli nakuhwimako.

“Kulilongesa kumujimba cheji kunganyalisanga.”—WACHIMOTEU 1, 4:8.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Kulinyukanyuka mujimba cheji kukafwanga mutu apwenga wakulikangula.

• Lingenunga vyuma vize navimilingisa mupwenga vakulikangula. Kulinyuka mujimba chinahase kumilingisa muwahilile nakukehesako kulizakamina. Mwatela kulyanga kulya chize nachitunga mujimba, kaha kanda kutwamanga nazalako. Savalenunga lwola lwakutamo.

• Kanda kunwa makanya chipwe wala hakufwila kukehesa kulizakaminako, mwomwo vyuma kana vinahase kuminehela ukalu wakufwana nge kuviza nauhutu.

• Nge kulizakamina chinasweze chikuma, kaha mwatela kuya kuli ndotolo. Kuya kuli ndotolo amikafwe kacheshi kulumbununa nge munasaukako.

‘Kekesenu mumone vyuma vyavilemu.’—WAVAKA-FWILIPI 1:10.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Kekesenu kanawa vyuma muli nakusaka kutesamo.

• Sonekenu vyuma vyavilemu vize munakufwila kutesamo. Echi nachimikafwa muhake chikuma mangana kuvyuma vyavilemu chikuma vize mulinakufwila kulinga, kulinga ngocho nachimikafwa mumone vyuma vize munahase kulinga lwola lweka, navize munahase kuhana kuli vakwenu, chipwe kulitwamina kuvilinga.

• Sonekenu omu namuzachishila lwola lwenu muchalumingo chosena. Kaha wanenu jijila jeka jakuzachishilamo kanawa lwola lwenu. Kuzata mujila kaneyi nachimilingisa mukeheseko kulizakamina.

• Nonekenungako lwola lwakunoka. Kunokako chindende nachimikafwa mukeheseko kulizakamina.

“Kulizakamina chamutu nachilemuwisa muchima wenyi, oloze mazu amwaza nawahizumuna muchima wenyi.”—VISHIMO 12:25.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Kachi nge vakwenu navamitetela nakumihanjikisa mujila yalikoji kaha chinahase kuunjisa muchima wenu.

• Lwezenuko mutu uze munamono ngwenu mwevwishisa kanawa vyuma muli nakushinganyeka. Mukwenu nahase kumikafwa mumone vyuma mujila yeka chipwe vene kumilwezako jila yakuvizachilamo. Echi nachimikafwa muhone kulizakamina.

• Lwezenuko vakwenu vamikafweko. Munahase kuhanako milimo yimwe vakwenu chipwe kuyizachila hamwe.

• Kachi nge mutu mweji kuzatanga nenyi eji kumilingisa mulizakamine, kaha wanenuko jijila jakukumishilamo ukalu kana. Chakutalilaho, munahase kumulweza mukuzangama omu eji kumivwisanga kupihya. (Vishimo 17:27) Oloze nge munahono kulinga ngocho, kaha kamwatela kupwanga nenyi hamwe lwola lwalusukuko.

“Vawahilila vaze vejiva ngwavo vasaka vyuma vyakushipilitu.”—MATEU 5:3.

Mwalumbunukila Mazu Kana: Etu vatu katwasakiwa kaha vyakulya, navyakuvwala nazuvoko, oloze navyuma vyakushipilitu nawa. Hakusaka tupwenga vakuwahilila, twatela kuhaka mangana kuvyuma vyakushipilitu.

• Kulomba nachimikafwa chikuma. Shikaho Kalunga ahanjikila ngwenyi: “Mbilenu kulizakamina chenu chosena hali ikiye, mwomwo amizakama.” (Petulu 1, 5:7) Kulomba nakushinganyeka havyuma vize navimitunga nachimilingisa mupwenga nakuunda chamwenemwene.—Wavaka-Fwilipi 4:6, 7.

• Tangenunga vyuma vize navimipandamisa kuli Yehova. Jindongi tunashimutwila mumangazini yino jinafumu muMbimbiliya, vajisoneka mangana jitukafwe kushipilitu. Kaha nawa jeji kutuhananga “mangana amwenemwene nauhashi wakushinganyeka.” (Vishimo 3:21) Shikaho litomenenu kutanganga Mbimbiliya. Munahase kuputuka namukanda waVishimo.