Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Nge mwanenu mwapwa navilinga vyamwaza kaha nachimukafwa asakule kanawa jila atela kuya, ngana muze likina lyakapasi lyeji kutwaminyinanga mutu mujila yakwoloka

VISEMI

7: Vilinga Vyamwaza

7: Vilinga Vyamwaza

OMWO CHALUMBUNUKILA

Vilinga vyamwaza vyapwa twamiso yize mutu nahase kusakula mukuyoya chenyi. Chakutalilaho, uno mweji kufwilanga kupwa vakushishika muvyuma vyosena tahi? Nge mukiko, kaha mweji kufwilanga kunangula vana venu navakiko vapwenga navilinga vyamwaza.

Muvilinga vyamwaza mwaliweza nawa kupwa natwamiso yamwaza. Chakutalilaho, mutu uze akwechi chiyoyelo chamwaza apwa nyamalikita chipwe samalikita, wamuchima wamwaza kaha eji kushinganyekelangako vakwavo. Evi vilinga kana vyasakiwa kupwa navyo shimbu kanda mutu akole.

LUSHIMBI LWAMUMBIMBILIYA: “Longesa kanyike mwaya jila yize atela kuya, mangana numba nge nakolo akazeneke kufumamo.”—Vishimo 22:6, kwinyikila chamwishi.

OVYO CHAPWILA CHACHILEMU

Kupwa navilinga vyamwaza, chapwa chachilemu mukaye kano kanazovoloka namakina. Chisemi umwe wapwevo walijina lyaKaryn ambile ngwenyi: “Jishinga Jinahase kuhungumwisa vatu mwomwo vanahase kuwanaho vyuma vyavipi kala lwola. Shimbu jimwe vana vanahase kutwama hakamwihi nayetu oloze vali nakutala mivwimbimbi yayipi hamakina chipwe hajishinga javo.”

LUSHIMBI LWAMUMBIMBILIYA: ‘Vatu vanakolo lyehi, vakwechi uhashi wakukekesa vyuma uze valongesa lyehi mangana vahandunune kwoloka nakuhenga.’—WavaHepeleu 5:14.

Kukavangiza jindongi jamwakuyoyela nachikiko chapwa chachilemu. Kukavangiza jindongi Jamwakuyoyela mwaliweza nawa kuzachisa mazu alikoji (akufwana nge “mwane” chipwe “ngunasakwililako”) nakuzakama vakwetu. Vatu vavavulu mukaye kavazakama vakwavoko, vanazange chikuma makina kuhambakana vakwavo vatu.

LUSHIMBI LWAMUMBIMBILIYA: “Mweshomwo namusaka ngwenu vatu valinge kuli enu, nayenu nawa lingenu mwomumwe kuli vakiko.”—Luka 6:31.

VYUMA MWATELA KULINGA

Valwezenu vilinga vyenu vyamwaza. Mijimbu vanahehwojola kalinwaha yili nakusolola nge vakweze vavavulu veji kulihendanga kukulisavala chavatu vachili kanda valimbate, nge vanavanangula hatoma ponde yatwama hakulinga ngocho.

CHUMA NACHIMIKAFWA: Zachisenu mijimbu chipwe vyuma vinasoloka kalinwaha mangana mushimutwile havilinga vyamwaza. Chakutalilaho, kachi nge munevu mijimbu yauhwanga, munahase kwamba ngwenu: “Chaluvinda vatu vamwe veji kupihililanga chikuma nakujiha vakwavo. Uno unashinganyeka ngwove chuma muka cheji kulingisanga vatu vapwenga navilinga vyaulyanyi?”

“Vanyike veji kuchiwananga kupwa chachikalu kuhandununa vyuma vyamwaza nevi vyavipi nge kavavanangwile vatachikize chihandwa chatwamahoko.”—Brandon.

Nangulenunga vana venu jindongi jamwakuyoyela. Munahase kunangula vana venu vahanjikenga mazu akalemesa akufwana nge “mwane” chipwe “ngunasakwililako” nakupwa namuchima wakuzakama vakwavo. Mukanda umwe waParenting Without Borders wamba ngwavo: “Nge vanyike vanavanangula vilinga vyamwaza vatela kusolola mutanga, nakushikola namungalila yavo, kaha nachivakafwa vapwenga navilinga vize navinganyalisa vatu vosena hamwe navakiko.”

CHUMA NACHIMIKAFWA: Hanenunga vana venu milimo vatela kuzata hembo mangana vamone omu chalema kuzachila vakwavo.

“Nge vana vetu navalinangula kuzata milimo yakuzuvo shimbu vachili vanyike, kaha nachikavakafwa kulutwe omu navakapwa najizuvo javo. Mwomwo vanalinangula kuzata milimo mukuyoya chavo chosena.”—Tara.