Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

 MIJIMBU YETU YAYILEMU YAKUNYIMA

Muchano Nauheta muLifuchi lyaJapan

Muchano Nauheta muLifuchi lyaJapan

Mapapilo akulanya vatu kuchihande chalikungumbuwa vawapangilile munganda yaTokyo namunganda yaOsaka kuzachisa jindeke

HASEPTEMBER 6, 1926, kalama wakutambwojoka uze ahanjikilenga lilimi lyaJapan wamulifuchi lyaUnited States akindulukile kulifuchi lyaJapan nakuzata mulimo waumishonali. Vamutambwile kuli mutu wakuwahilila uze alanjilenga mikanda kuliuka lyetu, uze aputukile kulinangula Mbimbiliya mwalizavu munganda yaKobe. Ava vaka-kulinangula vayile kukukunguluka chachinene chatete ha 2 January, 1927 munganda kana. Kwapwile vatu vakuheta ku 36, kaha kukukunguluka kana vambapachishile vatu 8. Numba tuhu kwapwile vatu 36, oloze lizavu kaneli lyalindende lyambulwile ngachilihi mujimbu vatu jimiliyoni 60 vaze vasakile kulinangula muchano wamuMbimbiliya?

Mukakweji waMay 1927, vaka-kulinangula Mbimbiliya vaputukile mulimo wakwambulula chahasanga nakulanya vatu vayenga nakwivwilila kuchihande chaMbimbiliya. Chihande chatete chize chapwile munganda yaOsaka, vandumbwetu vajikile vinjikizo mumikwakwa yamunganda yosena nakulanya vatu vavalemu vakuheta ku 3,000. Vahanyine mapapilo akulanyinaho vatu akuheta ku 150,000 nakulanya vatu kuzachisa mapapilo amijimbu, namapapilo akumasuwa akuheta ku 400,000 mangana vakeze nakwivwilila kuchihande chize chapwile munganda yaOsaka. Halikumbi lyachihande, jindeke jivali jejile munganda nakupangila vatu mapapilo akulanya akuheta ku 100,000. Vatu vakuheta ku 2,300 vapwile muzuvo yayinene yamuOsaka Asahi nakwivwilila kuchihande chize chapwile namutwe wakwamba ngwavo, “Wangana waKalunga Uli Hakamwihi.” Oloze vatu veka vakindulukile mwomwo yakukeha chazuvo kana. Omu chakumine chihande, vatu vakuhambakana 600 vasalile mangana vahulise vihula. Tukweji vakavangijileho, vandumbwetu vahanjikilenga vihande vyaMbimbiliya munganda yaKyoto najinganda jikwavo jakumulauko walifuchi lyaJapan.

Kuheta mukakweji waOctober 1927, vaka-kulinangula Mbimbiliya vahanyine cheka vatu mapapilo akuvalanya vakeze nakwivwilila kuvihande munganda yaTokyo. Valanyine nangambela, chilolo wakuzuvo yajishimbi, navatwamina vamukwitava natupitau twamaswalale. Vazachishile Vinjikizo, mapapilo amijimbu, namapapilo akulanya vatu akuheta ku 710,000, kaha vatu vakuheta ku 4,800 vejile nakwivwilila kuvihande vitatu vize vahanjikile munganda yaJapan.

VAPAYINIYA VATWIMA

Katsuo naHagino Miura

Vapayiniya vapwile nakutwaminyina mulimo wakwambulula mujimbu waWangana kumembo avatu. Matsue Ishii ikiye apwile Payiniya watete kwambululwila mulifuchi lyaJapan nalunga lyenyi Jizo. Vambulwile kujingalila jiwana kunote yaSendai, Tokyo, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kyoto, Okayama nakuTokushima. Kaha nawa ndumbwetu umwe wapwevo Ishii nandumbwetu wapwevo wamukulwane Sakiko Tanaka, vavwalile uvwalo wakulipwila wamuchiJapaneese nakuya nakutambukila vilolo vafulemende. Chilolo umwe alombele mikanda vavuluka ngwavo, The Harp of God naDeliverance yakuheta ku 300 mangana akayihake muchisete chamikanda mukamenga mwakulamina vafunge.

 Katsuo naHagino Miura atambwile mikanda kufuma kuli ndumbwetu wapwevo Ishii, kaha hahaze vene etavilile muchano. Ava valunga napwevo vavambapachishile mu 1931 nakuputuka kuzata upayiniya. Haruichi napuwenyi Tane Yamada navausoko wavo vavavulu valinangwile muchano shimbu kanda mwaka wa 1930. Ava valunga napwevo vapatukile upayiniya namwanavo wapwevo Yukiko uze ayile nakuzachila haMbetele yamuTokyo.

“YEHU,” MATEMBA AMANENE NAWA AMANDENDE

Litemba lyalinene lyambachilenga vapayiniya 6

Kushimbu yakunyima jiminyau japwile jajikalu kujilanda kaha nawa mikwakwa yapwile yayipi. Ngachize, Kazumi Minoura navakwavo vapayiniya vazachishilenga matemba. Awa matemba vawalukile ngwavo Yehu kweseka namuka-kutambukisa litemba uze apwile mwangana wavaIsalele. (Vamya. 2, 10:15, 16) Matemba amanene atatu, limwe lyapwile najimita 2.2 muusuku, kaha 1.9 muwihi kaha 1.9 mukujindama, kaha lyambachilenga vapayiniya 6. Matemba amandende 11 aze vatambukishilenga kuvatu vavali vawatungile hamutango mulifuchi lyaJapan. Kiichi Iwasaki uze azanyine mukutunga matemba kana, ambile ngwenyi, “Litemba hilitemba lyapwile nambalaka nalikina lyakuneha kakahya kakezi.” Vapayiniya vatandakanyishile mujimbu wamwaza mulifuchi lyaJapan kuzachisa awa matemba. Vatambukilenga mujipili namuvinema kufuma kuSulo yaHokkaido nakunoete yaKyushu.

Litemba lyalindende lyambachilenga vapayiniya vavali

Payiniya walijina lyaIkumatsu Ota ambile ngwenyi: “Omu twahetele mumbaka, twakunjikile matemba etu kuchikulo chakalwiji chipwe kutunda. Twavangilile kuya kuli vatu vavalemu vamumbaka kana vakufwana nge mukulwane wambaka kaha kufumaho twayile kujizuvo nakupangila mikanda yetu. Omu twakumishile kwambulila ngalila yosena, twayile kumbaka yikwavo.”

Lyapwile “hilikumbi lyamaputukilo” omu Vaka-Kulinangula Mbimbiliya 36 vamunganda yaKobe vapwile nakukunguluka chatete chachihanda. (Zeka. 4:10) Kuheta mumwaka wa 1932, vapayiniya vakuheta ku 103 navaka-kwambulula muJapan vahanyine vatu mikanda yakuhambakana ha 14,000. Makumbi ano, vandumbwetu vali nakwambulwila muVihela Vyasanga vyaVatu Vavavulu muJapan, kaha vaka-kwambulula kafwe 220,000 vali nakutandakanyisa mujimbu wamwaza “muLifuchi lyaJapan.”—Mijimbu yetu yayilemu yakunyima.

Mivwimbimbi yamatemba aYehu aze Kiichi Iwasaki, atungile haMbetele mulifuchi lyaJapan