Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Kulyonga Nachikeza Kakuma Tahi?

Kulyonga Nachikeza Kakuma Tahi?

PWEVO umwe akolelele halitungu lyaMendetelenya. Ou pwevo lijina lyenyi ikiye Panayiota. Omu apwile mwanapwevo, azanyinenga chikuma mumapolitiki. Kutwala muze, vamutongwele kupwa muka-kusoneka muliuka limwe lyamapolitiki mungalila atwaminenga. Kaha ayilenga kuzuvo hizuvo nakutambula jimbongo jakukundwiza liuka kana. Oloze kutwala muze, Panayiota evwile kupihya hakumona vyuma vyasolokelenga mumauka amapolitiki. Numba tuhu vatu mumauka kana vavulukilenga vakwavo ngwavo masepa javo, oloze valikokojweselenga, nakufwila ulemu, nakulivwila lwiso, nakuhakanga kaha vausoko wavo havihela vyavinene.

Daniel nawa vamulelele mutanga yavaka-kwitava muIreland. Oloze chaluvinda, tupilishitu vamuchachi yenyi vanwinenga chikuma wala, nakuhema njuka, nakwiva wana wamuchachi okunyi vanangwilenga ngwavo vatu navakawema muhelo nge navalinga shili.

Jeffery azata mulimo wakukulisa vyuma kujimbopolo muUnited Kingdom namuUnited States. Ambile ngwenyi vaka-kulanda vyuma vavavulu vaze vejilenga kujimbopolo vahanyinenga maswekeza vaka-fulumende mangana vavakafwe. Vatu kana valyongelenga vyuma vyavivulu mangana vavalingile vyuma vasakilenga.

Vyuma tunavuluka vili nakulingiwa kuvihela vyavivulu. Makumbi ano, vatu vavavulu mumauka amapolitiki, namumauka akwitava namukusekasana vali nakulyonga chikuma. Lizu valumuna ngwavo “muka-kulyonga” lyafuma kulizu lyachiHelase lize lyalumbununa muka-kuhanjika chipwe muka-kuhema hautenda uze nalifwiki chuma chimwe kumeso kuchina navamutachikiza. Kutwala muze, eli lizu valizachishilenga hakulumbununa kala mutu uze mwonga vakwavo mangana awanyineho nganyo.

Vatu veji kwivwanga kupihya, namatoto nakupwa nakoko nge vanavongo. Kaha veji kwivwanga chipekete nakulihulisa ngwavo: “Uno kulyonga nachikeza kakuma tahi?” Mazu aKalunga atulweza vyuma vize vyatela kutulingisa tufwelele ngwetu kulyonga nachikakuma.

OMWO KALUNGA NAMWANENYI VAMONA KULYONGA

Kweseka naMbimbiliya, mutu umwe wakushipilitu uze katwamona namesoko ikiye aputukile kwonga, keshi vatuko. Halwola vatengele valunga napwevo vakulivanga, Satana Liyavolo aliswekele hakuzachisa linoka mangana ahungumwise pwevo wakulivanga Eve. (Kuputuka 3:1-5) Kufuma vene haze, vatu vavavulu vanalondezezanga Satana nakulisolola nge vatwama navilinga vyamwaza kumana chiku. Kaha vanalinginga ngocho mangana vongenga vakwavo nakuwanyinaho nganyo.

Omu vaIsalele vandupukilile mukulemesa chamakuli nakupwa jino vaka-kulyonga, Kalunga avahuhumwine mapapa kakavulu ngwenyi navamona lupi. Yehova Kalunga ahanjikile kuhichila muli kapolofweto Isaya ngwenyi: “Vatu kana ava veji kupandamanga kuli ami namazu amutunwa twavo, veji kunguvumbikanga kaha namivumbo yavo, oloze michima yavo yili kwakusuku nayami.” (Isaya 29:13) Omu vatu kana vahonene kupihilila nakwalumuka, Kalunga etavishile mafuchi angolo anongese Yelusalema natembele yize vamulemeselelenga. Hakavanga vayinongesele kuli vaka-Mbavilone mu 607 B.C.E., kufumaho hinavayinongesa nawa kuli maswalale javaLoma mu 70 C.E. Echi chasolola hatoma nge Kalunga keshi kwechelela vaka-kulyonga vatwaleho lika kulyongako.

Tuyokutuyoku nawa, Kalunga naMwanenyi Yesu vamona vatu vakashishi kupwa vavalemu chikuma. Chakutalilaho, kumaputukilo amulimo waYesu hano hamavu, lunga umwe ejile kuli ikiye. Ou Lunga lijina lyenyi ikiye Natanyele. Omu Yesu amumwene ahanjikile kutalisa kuli ikiye ngwenyi: “Talenu, muli ou kaIsalele chikupu vene kamweshi makuliko.” (Yowano 1:47) Natanyele uze vavulukilenga nawa ngwavo MbalaTolomeu apwile hali vaposetolo jaYesu 12.—Luka 6:13-16.

Yesu ashimutwililenga chikuma natumbaji twenyi nakuvanangula mwaya vishinganyeka vyaKalunga. Kasakile tumbaji twenyi vapwenga vaka-kulyongako. Kaha asopolwelenga makuli avatwamina vamukwitava vamumakumbi aze. Achitalenu havyuma vimwe valingilenga.

Valingililenga vyuma “vyakwoloka” kumeso avatu mangana vavamone. Yesu alwezele vatu ngwenyi: “Lilamenunga kuchina vilinga vyenu vyakwoloka namuvilingilanga kumeso avatu mangana ngwenu vamimonenga . . . nganomu veji kulinganga vaka-kulyonga.” Avalwezele nawa vahanenga mawana akutetela “mukusweka,” nakulombela nawa kupenge kuchina kuvamona kuvatu. Nge navalinga ngocho, kaha kulemesa chavo nachipwa chamwenemwene nakuchitavila kuli Ise.—Mateu 6:1-6.

Vatokomenyenenga hatutenga twavakwavo. Yesu ambile ngwenyi: “Ove muka-kulyonga! Vangila kulifumisa lisoko lili muliso lyove, numbanyi umone kanawa mwakufumishila chiswaswa chili muliso lyandumbwove.” (Mateu 7:5) Mutu uze azanga kutokomenya hatutenga twavakwavo okunyi naikiye ali natutenga twatunene, eji kulisololanga kaha hatoma nge apwa muka-kulyonga. Mwomwo vatu “vosena vanalingi shili, kaha vanahono kuheta haseteko yaupahu waKalunga.”—Wavaka-Loma 3:23.

Vaka-Kulishitu vamuchano vatwama “nazangi yakufuma kumuchima utoma, nakuchivezu chamwaza, nakulufwelelo lwakuzeneka kulyonga.”—WACHIMOTEU 1, 1:5

Vashinganyekelelenga vakwavo vyuma vyavipi. Likumbi limwe, tumbaji twavaFwaliseu navaka-lizavu lyaHelote vejile kuli Yesu nakumwihula chihula hamitelo. Vahanjikile kuli Yesu nachilembekeshi ngwavo: “Ove Muka-kunangula, tunatachikiza ngwetu ove umuka-kuhanjika muchano, weji kunangulanga jila yaKalunga mwamuchano.” Kufumaho vamuhulishile chihula mangana vamuwanyine katenga ngwavo: “Uno vachitavisa kuhana Kesale mitelo tahi, nyi chiku?” Yesu avakumbulwile ngwenyi: “Enu vaka-kulyonga, muli nakungwesekela ika?” Yesu avavulukile ngwenyi vaka-kulyonga mwomwo kavejile nakumuhulisa mangana vatachikize muchanoko, oloze vasakile “mangana vamuwanyine katenga hamazu enyi.”—Mateu 22:15-22.

Halwola vatungile chikungulwilo chavaka-Kulishitu haPendekoseta 33 C.E., vatu vavanangwilenga vahanjike muchano nakupwa vakashishi. Ngocho vaka-Kulishitu vamuchano vazachile nangolo mangana valitwamine kwonga. Chakutalilaho, Petulu uze apwile hali vaposetolo jaYesu 12 akolezezele vakwavo vaka-Kulishitu ‘vononoke kumuchano, nakupwa jino nazangi yakuzanga vandumbwavo yakuzeneka kulyonga.’ (WaPetulu 1, 1:22) Kaposetolo Paulu naikiye akafwile vakwavo muvazachililenga vapwenga “nazangi yakufuma kumuchima utoma, nakuchivezu chamwaza, nakulufwelelo lwakuzeneka kulyonga.”—WaChimoteu 1, 1:5.

NGOLO JAMAZU AKALUNGA

Vyuma anangwilenga Yesu navaposetolo vize vasoneka muMbimbiliya vikwechi ngolo jakukafwa vatu namakumbi ano ngana muze chapwile mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga. Kaposetolo Paulu ahanjikile hachishina kana hakusoneka ngwenyi: “Mazu aKalunga apwa amatonyi, kaha atwama nangolo, avambuka kuhambakana poko yamukwale yauvela kuvali, kaha eji kutuvasananga nakuhandununa mwono nashipilitu, namanungililo nausongosongo, kaha anahase kumona omu vinayi vishinganyeka nakujina chamumuchima.” (WavaHepeleu 4:12) Eyo, kutachikiza vyuma yanangula Mbimbiliya nakufwila kuvizachisa chinakafwe vatu vavavulu valitwamine kulyonga nakupwa jino vakashishi. Tuchitalenu havyakutalilaho vyavatu vatatu twavulukanga kumaputukilo achihande chino.

Panayiota ambile ngwenyi, “Ngwamwene vatu vali nakusolola zangi yamwenemwene namuchima wakuzakama vakwavo.”

Panayiota alumwine kuyoya chenyi omu ayile nakukunguluka kuZuvo yaWangana yaVinjiho jaYehova. Kamwene vatu vali nakulyonga kusolola vilinga vyakwoloka mangana vakwavo vavamoneko. Ambile ngwenyi: “Ngwamwene vatu vali nakusolola zangi yamwenemwene namuchima wakuzakama vakwavo. Chuma kana kanda nguchimonengaho lyehi hamyaka yosena ngunazananga mumapolitiki.”

Panayiota aputukile kulinangula Mbimbiliya, kaha azovolokele nakumumbapachisa. Munahichi jino myaka 30 kufuma halwola kana. Ambile ngwenyi: “Ngunapu jino nguwakuwahilila mukuyoya chami mwomwo yakwambulula vyaWangana waKalunga kuhambakana muze ngwayilenga kuzuvo hizuvo nakutambula mawana akukundwiza liuka lyamapolitiki. Eyi yikiko kaha jila yakukafwilamo vatu mukaye vapwenga navilinga vyamwaza.”

Daniel ambile ngwenyi, “Kangwasakile kulyonga kuli vandumbwami nge ngumutu wamwazako.”

Daniel naikiye azovolokele muchikungulwilo chavaka-Kulishitu, kaha vamuhanyine milimo yimwe yakuzata muchikungulwilo. Omu mwahichile myaka yayindende, alimbenjele muvyuma vimwe, kaha chivezu chenyi chaputukile kumuyanjisa. Ambile ngwenyi: “Omu ngwanukile vilinga vyakulyonga vyapwilenga muchachi ngwapwile hakavanga, ngwalitwaminyine kuzata yize milimo vanguhanyine. Kangwasakile kulyonga kuli vandumbwami nge ngumutu wamwazako.”

Oloze omu Daniel alumwine vilinga vyenyi, amwene ngwenyi natemo cheka kuzata milimo muchikungulwilo, ngocho vamuhanyine cheka milimo yakuzata. Muchima kana ukiko vatwama nawo vaze veji kuzachilanga Kalunga chakuzeneka kulyonga. Vasaka kuvangila “kulifumisa lisoko” muliso lyavo shimbu kanda ‘vafumise chiswaswa’ chili muliso lyavandumbwavo.

Jeffery ambile ngwenyi, ‘Kangwasakile ngupwenga namuchima walizangaminako. Ngwanangwile chivezu chami.’

Jeffery nawa uze azachilenga milimo yakukulisa vyuma ambile ngwenyi: “Omu ngwatachikijile vyuma vyavivulu yanangula Mbimbiliya, kangwasakile ngupwenga namuchima walizangamina ngwapwile nawo kumilimo wakufwila kwonga vatuko. Mukanda waVishimo 11:1 wangukafwile ngunangule chivezu chami, mwomwo watulweza ngwawo ‘vipezaliso vyakutangisa vinapu vyaunyengwe kumeso aYehova.’” Eyo, muchishishisa chakulinga nge muze valingile vaze vejile nakuhulisa Yesu chihula kutalisa kukutela mitelo, Jeffery alinangwile nge katela kwonga vakwavo vaka-Kulishitu chipwe vatu vekako.

Vinjiho jaYehova mukaye kosena vafwila kukavangiza vyuma valinangula muMbimbiliya. Ngocho veji kuzatanga nangolo mangana ‘vavwale mutu wamuhya uze vatengele kweseka nomu mwaya muchima waKalunga namukwoloka chamuchano namukushishika.’ (Wavaka-Efwesu 4:24) Shikaho tuli nakumilomba mutondetonde Vinjiho jaYehova mangana muvatachikize omwo vapwa, navyuma vafwelela, najila vanahase kumikafwilamo mulinangule vyakaye kakahya atushika Kalunga muze kamweshi kukapwa vaka-kulyongako, oloze “namukapwanga kwoloka.”—WaPetulu 2, 3:13.