Yako kaha kuvihande

Uno Yesu Apwa Kalunga Tahi?

Uno Yesu Apwa Kalunga Tahi?

VATU vavavulu vamona kunangula chaTulunga Vatatu kupwa “hikunangula chachilemu mukwitava chavaka-Kulishitu.” Mukunangula kanechi vamba ngwavo, Tata, naMwana, nashipilitu yajila vapwa Kalunga umwe. Cardinal John O’Connor ahanjikile haKunangula chaTulunga Vatatu ngwenyi: “Tunatachikiza ngwetu kunangula kana chapwa chamakuli, kaha chapwa chachikalu kuchivwishisa.” Mwomwo ika chapwila chachikalu kwivwishisa kunangula chaTulunga Vatatu?

Mukanda umwe (The Illustrated Bible Dictionary) wahanjika kutalisa kukunangula kana ngwawo: “Kunangula kana kachafuma muMbimbiliyako, mwomwo kakwatwama visoneka vyakundwiza kunangula kanako.” Hakuwana nge kunangula chaTulunga Vatatu “kachafuma muMbimbiliyako,” ngocho vatu vafwelela mukunangula kana, vali nakufwila kutondatonda visoneka chipwe vene kuvilumbununa mujila yakuhenga mangana vikundwize kunangula chavo.

HaVesi Haze Hafuma Kunangula chaTulunga Vatatu

Vesi yimwe yamuMbimbiliya yize veji kulumbununanga mujila yakuhenga shina Yowano 1:1. MuMbimbiliya yaKing James Version vesi kana yamba ngwayo: “Hakuputuka Lizu kulyapwile, kaha eli Lizu lyapwilenga naKalunga [muchiHelase, ton the·onʹ] hamwe, kaha eli Lizu lyapwile kalunga [theosʹ].” Muvesi kana mwatwama mazu avali amuchiHelase aze emanyinako kalunga (theosʹ). Lizu limwe lyamuchiHelase shina ton lize lyenyikilako chuma chimwe, kaha muchisoneka chochimwe lizu the·onʹ lyatalisa kuli Kalunga waNgolo Josena. Lizu lyamuchivali theosʹ (kalunga), kalyatwama namazu akulilumbununako. Uno mazu akutela kulumbununa theosʹ vavulyamine kaha kuwahakako tahi?

Mwomwo ika chapwila chachikalu kwivwishisa kunangula chaTulunga Vatatu?

Mujimbu Wamwaza waYowano vausonekele mulilimi lyaKoine (chiHelase), lize lyatwama najindongi jamwakuzachishila mazu akulumbununa vyuma. Muka-kulinangula Mbimbiliya A. T. Robertson ambile ngwenyi, nge chuma vali nakuhanjikaho, nachuma chakulumbununa chuma vali nakuhanjikaho “vyosena vili namazu akuvilumbununa akulifwana, kaha mazu kana vanahase kuwazachisa kuvyuma vyosenevi vivali.” Robertson ahanyine chakutalilaho chahali Mateu 13:38 haze vahanjika ngwavo: “Wande [muchiHelase, ho a·grosʹ] ukiko kaye [muchiHelase, ho koʹsmos].” Mujila vanazachishilamo eli lizu [ho] kwosena kuvali linatukafwe tutachikize ngwetu kaye nakakiko kanahase kulumbununa wande.

Nyi ngachilihi nge chuma vali nakuhanjikaho chili namazu akuchilumbununa, oloze chuma chakulumbununa chuma vali nakuhanjikaho kacheshi namazu kanako nganomu chapwa hali Yowano 1:1? Mutu alinangula chikuma James Allen Hewett ahanjikile kutalisa kuvesi kana ngwenyi: “Jila vasonekelamo vesi kana yasolola nge chuma vali nakuhanjikaho nachuma chakulumbununa chuma vali nakuhanjikaho kavyapwa vyovimweko.”

Hewett alumbunwine chishina kana hakuzachisa chisoneka chaWaYowano 1, 1:5 chize chamba ngwacho: “Kalunga ikiye musana.” MuchiHelase “Kalunga” ikiye ho the·osʹ, kaha lizu kana lyatwama namazu akulilumbununa. Oloze “musana” ukiko phos, kaha kawatwama namazu akuulumbununako. Hewett akukulwile ngwenyi: “Mutu nahase kuhanjika hali Kalunga ngwenyi apwa musana, oloze keshi kuhasa kwamba ngwenyi musana wapwa Kalungako.” Vyakutalilaho vikwavo vyatwama hachisoneka chaYowano 4:24 haze vamba ngwavo: “Kalunga apwa Shipilitu,” nachaWaYowano 1, 4:16 haze vamba ngwavo: “Kalunga ikiye zangi.” Hajivesi josena jivali chuma vali nakuhanjikaho chili namazu akuchilumbununa, oloze vyuma vyakulumbununa chuma vali nakuhanjikaho “Shipilitu” ‘nazangi’ kavyeshi namazu akuwalumbununako. Shikaho chuma vali nakuhanjikaho nachuma chakulumbununa chuma vali nakuhanjikaho kavyeshi vyovimweko. Chakutalilaho, jivesi kana kajeshi kuhasa kulumbununa ngwavo “Shipilitu apwa Kalunga” chipwe “zangi ikiye Kalunga[ko].”

Uno “Lizu” Apwa Iya?

Vatu valinangula chikuma lilimi lyachiHelase navaka-kwalumuna Mbimbiliya vetavila ngwavo, mazu ahali Yowano 1:1 kawahanjika ngwavo, “Lizu” apwa Kalungako, oloze mutu uze atwama navilinga atwama navyo Kalunga. Muka-kwalumuna Mbimbiliya William Barclay ambile ngwenyi: “Hakuwana nge kaposetolo Yowano kahakile lizu lyakulumbununa chuma chimwe kulizu theos ko, ngocho lizu theos lyapwa kaha ulumbunwiso. Yowano kapwile nakuhanjika ngwenyi Yesu apwa Kalungako.” Mutu alinangula chikuma Jason David BeDuhn naikiye ambile ngwenyi: “MuchiHelase, kachi nge kaveshi kuhaka lizu lyakulumbununa chuma chimwe kulizu theos mumukuku nganomu chapwa hali Yowano 1:1c ko, kaha vatu vanahase kumona ngwavo muli nakulumbununa ‘kalunga.’ Hakuwana nge kutheos kakwatwama lizu lyakulumbununa chuma chimweko, ngocho lyalihandununa nalizu ho theos, nganomu ‘kalunga’ alihandununa ‘naKalunga’ muLuvale.” BeDuhn atwalilileho lika ngwenyi: “hali Yowano 1:1, Lizu kapwa Kalungako, oloze apwa kalunga chipwe mutu wakushipilitu uze alifwana naKalunga.” Mutu alinangula chikuma Joseph Henry Thayer uze alumwine Mbimbiliya yaAmerican Standard Version ahanjikile hamazu wowamwe ngwenyi: “Logos [chipwe, Lizu] apwile kalunga keshi Kalunga waNgolo Josenako.”

Yesu asolwele hatoma chihandwa chatwama hali ikiye naIse

Uno etu vatu katweshi kuhasa kutachikiza Kalunga wamuchanoko tahi? Omu keshi mukiko ahanjikile Yesuko. Omu Yesu apwile nakulomba kuli Ise asolwele hatoma chihandwa chatwama hali ikiye naIse omu ambile ngwenyi: “Echi chikiko kuyoya chahaya myaka yosena, kukutachikiza ove Kalunga umwe kaha wamuchano, nayou nawa watumine, Yesu Kulishitu.” (Yowano 17:3) Kachi nge natufwelela muli Yesu nakwivwishisa kanawa vyuma yanangula Mbimbiliya, kaha natumuvumbikanga hakumumona kupwa MwanaKalunga. Kaha nawa natulemesanga kaha Yehova uze apwa “Kalunga umwe kaha wamuchano.”