Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

‘Lizangenunga Mwenumwenu’

‘Lizangenunga Mwenumwenu’

Lizangenunga Mwenumwenu’

“Nguli nakumihana lushimbi lwaluhya ngwami mulizangenga navakwenu. Kaha nganomu ngunamizangenga enu, nayenu nawa lizangenunga navakwenu. Vatu vosena navakatachikiza ngwavo enu mwapwa mutumbaji twami kachi nge namulizanganga mwenumwenu.”—YOWANO 13:34, 35.

Omwo Chalumbunukila: Kulishitu alwezele vaka-kumukavangiza valizangenga mwavomwavo ngana omu avazangile vakiko. Vyuma muka alingile Yesu vize vyasolola nge azangile tumbaji twenyi? Yesu azangile vatu vosena numba tuhu vatu mumakumbi enyi valimwenenga ulumbi. (Yowano 4:7-10) Yesu alisuwile kuzachisa lwola lwenyi nangolo jenyi hakusaka kukafwa vatu mwomwo yakuvazanga. (Mako 6:30-34) Yesu asolwele zangi yenyi mujila yikwavo yakulipwila. Ambile ngwenyi: “Ami yami kafunga wamwenemwene. Kafunga wamwenemwene eji kwechanga mwono wenyi hali mikoko jenyi.”—Yowano 10:11.

Omwo Vaka-Kulishitu Vakulivanga Valizangilenga Navakwavo: Vaka-Kulishitu vakulivanga vamwenenga vakwavo vaka-Kulishitu kupwa hivandumbwavo. (WaFwilemone 1, 2) Vaka-mafuchi osena vejilenga muchikungulwilo chavaka-Kulishitu mwomwo vatachikijile ngwavo “hali kaYuleya nahali kaHelase kaheshi chihandwako. Vosena Mwata wavo youmwe kaha.” (Wavaka-Loma 10:11, 12) Hanyima yaPendekoseta mu 33 C.E.,tumbaji vaze vapwile muYelusalema ‘valanjishile luheto lwavo navikumba vyavo, ngocho jimbongo vawanyine vajipangilile vatu vosena kweseka nakukalikiza chamutu himutu.’ Mwomwo ika valingilile ngocho? Valingile ngocho mangana vaze vapwile vavahya mumuchano vatwaleho lika kutwama muYelusalema ‘nakukakachila lika kukunangula chavaposetolo.’ (Vilinga 2:41-45) Chuma muka chalingishile vaposetolo valinge chuma kana? Omu mwahichile myaka kafwe 200 kufuma hakufwa chavaposetolo, Tertullian ahanjikile vyuma vahanjikile vakwavo kutalisa kuli vaka-Kulishitu ngwenyi: “Vaka-Kulishitu valizangilenga navakwavo, . . . kaha valisuwile kufwila vakwavo.”

Veya Valizanga Navakwavo Makumbi Ano? Mukanda waThe History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) wahanjikile ngwawo, vatu vaze valivulukilenga kupwa vaka-Kulishitu “vayanjishilenga chikuma vakwavo kuhambakana nomu chapwile shimbu kanda vaputuke kulivuluka ngwavo vaka-Kulishitu.” Kuhehwojola chimwe chakalinwaha chapwangako mu U.S. vawananga nge vatu vaze valivuluka kupwa vaka-kwitava, vavavulu vapwa vaka-Kulishitu. Chipwe ngocho, vatu kana veji kulitalanga havikova. Vatu vamuChachi yamungalila yimwe kavakafwa vakwavo muveji kuyilanga muchachi yoyimwe yamungalila yekako.

Omu peho yanyamanganda yize yejile mapapa kawana mutukweji vavali yenyekele nganda yaFlorida mu 2004, cheyamani uze apwile mukomiti yamuFlorida yatala hakukafwa vatu vali muukalu wakulijila, akekesele amone numba nge vatu vapwile nakuzachisa kanawa vyuma vize vavahanyine vyakulikafwa navyo. Ou cheyamani ambile ngwenyi kakwapwile vatu vaze vapwile vakulinunga ngana mwaVinjiho jaYehovako. Ngocho alisuwile kuvahana kala vyuma vize vasakiwilenga. Kaha mu 1997 lizavu lyavaka-kukafwa vaze vali muukalu wakulijila lyaVinjiho jaYehova lyambachile vitumbo, navyakulya navyakuvwala nakutwalila vandumbwavo navatu veka vamulifuchi lyaDemocratic Republic of Congo vaze vapwile muukalu. Vinjiho jaYehova vamuEurope vakundwijile jimbongo jakuheta kujindola ja(U.S.) miliyoni yimwe mangana vakafwe vandumbwavo.