Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Ovyo Vaka-Kulishitu vaMuchano Vazenekela Kuzachisa Kulusu muKwitava

Ovyo Vaka-Kulishitu vaMuchano Vazenekela Kuzachisa Kulusu muKwitava

Ovyo Vaka-Kulishitu vaMuchano Vazenekela Kuzachisa Kulusu muKwitava

VATU vavavulu vazanga kulusu nakuyilemesa chikuma. Mukanda waThe Encyclopædia Britannica wavuluka kulusu ngwawo “hichifwanyisa chachilemu mukwitava chavaka-Kulishitu.” Oloze vaka-Kulishitu vamuchano kaveshi kuzachisa kulusu mukwitava chavoko. Mwomwo ika?

Mwomwo Yesu Kulishitu kafwililile hakulusuko. Lizu lyachiHelase valumuna ngwavo “kulusu” lyapwa stau·rosʹ. Lizu kaneli lyalumbununa “chitondo chakwimika.” The Companion Bible yamba ngwayo: “Lizu [Stau·rosʹ] kalyalumbununa mitondo yivali yakulindakanako . . . Kakwatwama mujimbu umwe vasoneka muchiHelase chamu[Tesetamende Yayihya] uze watalisa kumitondo yivaliko.”

Muvisoneka vyavivulu, vaka-kusoneka Mbimbiliya vazachisa lizu lyeka hakulumbununa oho vajihililile Yesu. Vazachisa lizu lyachiHelase vavuluka ngwavo xyʹlon. (Vilinga 5:30; 10:39; 13:29; Wavaka-Ngalesha 3:13; WaPetulu 1, 2:24) Lizu kaneli lyalumbununa “chitondo,chipwe “mukombo, chipwe mutondo.”

Mukanda waDas Kreuz und die Kreuzigung (Kulusu naKujiha Vatu) uze vasonekele kuli Hermann Fulda, walumbununa ovyo vazachishililenga chikuma chitondo hakujiha vatu, ngwawo: “Kuchihela kuze vasakwile kwakujihila vatu kakwapwile chikuma mitondoko. Ngocho vajikilenga kaha chitondo chimwe mumavu. Hachitondo kana hakiko vapapalililenga mavoko avatu kaha kakavulu vavapapalililenga nakumahinji avo nawa.”

Chuma chikwavo chalingisa vaka-Kulishitu vamuchano kuhona kulemesa kulusu shina Mazu aKalunga. Kaposetolo Paulu ambile ngwenyi: “Kulishitu atusokwele kukwangula kana chakuJishimbi, hakumulingisa kupwa wakwangula hali etu, mwomwo vasoneka ngwavo, Wose vanasukika kuchitondo vanamwangula.” (Wavaka-Ngalesha 3:13) Paulu anungulwile mazu atwama hali Lushimbi lwamuchivali 21:22, 23, haze havuluka chitondo, keshi nge kulusuko. Hakuwana nge kusukika mutu chalingishilenga mutu kana kupwa ‘wakwangula,’ ngocho kacheshi chakutamo kuli vaka-Kulishitu kuhakanga mujizuvo javo vifwanyisa vyaKulishitu vanasukikako.

Kakweshi unjiho wasolola nge hamyaka 300 kufuma hakufwa chaKulishitu, vaze valivulukilenga kupwa vaka-Kulishitu vazachishilenga kulusu hakulemesa Kalungako. Oloze mulikulukaji lyamyaka lyamuchiwana, Mwangana Constantine uze kapwile muka-kwitavako, alumukile nakwingila mulizavu lyavaka-Kulishitu vakusosoloka kulufwelelo, kaha aputukile kuzachisa kulusu kupwa chinjikizo chakwitava kana. Katwejiva vishinganyeka apwile navyo Constantineko, olozenyi kulusu kayapandama kuli Yesu Kulishituko. Kulusu yafuma kuli vatu vakuzeneka kwitava. Mukanda waNew Catholic Encyclopedia wamba ngwawo: “Kulusu yapwile muchisemwa chavatu vaze vapwileko shimbu kanda kupwenga vaka-Kulishitu kaha nawa yapwile yamuchisemwa chavaze kavapwilenga vaka-Kulishituko.” Vaka-kuyula veka vapandamisa kulusu kukulemesa chachisemwa chavaze vazeneka kwitava.

Uno mwomwo ika vaputukilile kuzachisa echi chifwanyisa chavatu vakuzeneka kwitava? Vasakile mangana vakoke vaze vakuzeneka kwitava vapwenga “vaka-Kulishitu.” Oloze Mbimbiliya yakanyisa kulemesa kala vifwanyisa vyavaze vazeneka kwitava. (Wavaka-Kolinde 2, 6:14-18) Visoneka vyakanyisa nawa kulemesa makombelo. (Kulovoka 20:4, 5; Wavaka-Kolinde 1, 10:14) Evi vikiko kumana vyalingisa vaka-Kulishitu vamuchano kuhona kuzachisa kulusu mukulemesa chavo Kalunga. *

[Kwinyikila chamwishi]

^ par. 8 Nge musaka kwijiva vihande vyavivulu kutalisa kukulusu, kaha tala mukanda waUkupelulula Ukufuma Mu Malembo hamafwo 408-412, vasoneka kuli Vinjiho jaYehova.