Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 9

“Nangukamilingisa Mukalinunge Hamwe”

“Nangukamilingisa Mukalinunge Hamwe”

EZEKELE 11:19

CHISHINA: Chihande chakukindulwisa kulemesa chamuchano nomu vachilumbununa muupolofweto waEzekele

1-3. Uno vaMbavilone vahendelenga ngachilihi vaYuleya vaze valemeselenga Yehova, kaha mwomwo ika?

ACHISHINGANYEKENU nge enu yenu vaYuleya vakushishika, kaha muli nakutwama munganda yaMbavilone. Munatwame jino myaka yayivulu muufunge muMbavilone navakwenu vaYuleya. Kahomu namuheta halikumbi lyaSambata, namuya muliwane navakwenu vaYuleya vakushishika mangana mulemese Yehova. Jino omu namuhita mujila, namuwana jitembele jaulangaji, navihela vyavivulu vyakulemesela tulunga vamakuli. Namumona vatu vavavulu vanakungulukila havihela kana, vali nakuhana wana nakwimba myaso yakwalisa tulunga twavo vakufwana nge Malanduki.

2 Omu namuseza vatu kana, namuwana jino kalizavu kakandende kavakwenu vaka-kulemesa Kalunga vamuchano. * Kaha namutwama kuchihela chakuhona vyema chakufwana nge kukalwiji mangana mulombe, nakwimba myaso nakushinganyeka haMazu aKalunga. Halwola muli nakulomba, namwivwa vyema vyamato ali nakuhita mukalwiji. Kahomu nawahita namwivwa kumuchima hwo, kaha namushinganyeka ngwenu kanda nakwiza vatu nakumitangula ngana muze vanalinginga hamakumbi amavulu kunyimako. Mwomwo ika vavatangwilililenga?

3 Hamyaka yayivulu, vaMbavilone vanafungululanga vaka-kole javo kujita, kaha nawa vanasangejekanga tulunga twavo vamakuli ngwavo vakiko vanavahanenga ngolo jakufungulula vaka-kole javo. Jino omu vananongesa Yelusalema, vaMbavilone vali nakulitukwojola ngwavo kalunga kavo Malanduki ali nangolo chikuma kuhambakana Yehova. Ngocho vali nakutoleka Kalunga kenu navatu jenyi. Shimbu jimwe veji kumisekelekanga hakumilweza ngwavo: “Twimbilenuko mwaso umwe wakuZeyone.” (Samu 137:3) Myaso yayivulu yaZeyone chipwe ngwetu yamuYelusalema yapwile nakwalisa Yehova hakufungulula vaka-kole jenyi. Pamo vaka-Mbavilone vasakile kusekeleka vaYuleya mwomwo yakwimba myaso kana. Myaso yimwe yahanjikilenga hali vaMbavilone. Chakutalilaho, mwaso umwe wamba ngwavo: “Vanalingisa Yelusalema kupwa malala. . . . Vali nakututoleka nakutuhenda kuli vaze vatujingilika.”—Samu 79:1, 3, 4.

4, 5. Upolofweto waEzekele wahanyine vaYuleya lutalililo muka, kaha vyuma muka natushimutwila mukapetulu uno? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

4 Munganda muli nawa vaYuleya vamwe vakulikanga vaze vali nakumitoleka mwomwo yakufwelela muli Yehova, navapolofweto jenyi. Numba tuhu vali nakumitoleka, oloze kulemesa Kalunga wamuchano chili nakumivendejeka hamwe kaha natanga yenu. Mweji kwivwanga kuwaha kulomba nakwimbila hamwe myaso yakwalisa Yehova. Kaha nawa kutanga Mazu aKalunga chili nakumivendejeka. (Samu 94:19; Loma 15:4) Achishinganyekenu munalikungulula navakwenu, kaha ndumbwenu umwe neza namukanda wakuvunga uze vasoneka upolofweto waEzekele. Namuwahilila hakwivwa lushiko lwaYehova lwakukindulwisa vatu jenyi kwimbo lyavo. Namuwahilila chikuma omu navatangila helu mazu aupolofweto, kaha namuputuka kushinganyeka ngwenu likumbi limwe namukakinduluka kwimbo lyenu hamwe kaha natanga yenu nakukazana mumulimo wakukindulwisa kulemesa chamuchano.

5 Upolofweto waEzekele wahanjika chikuma hajishiko jakukindulwisa kulemesa chamuchano. Tukekesenu jino haupolofweto kana. Uno upolofweto kana wateselemo ngachilihi kuli vaYuleya vapwile muufunge? Kaha uli nakutesamo ngachilihi makumbi ano? Natushimutwila nawa omu upolofweto ukwavo naukatesamo kulutwe.

“Navakaya muUndungo, Navakavatwala muUfunge”

6. Kalunga ahuhumwinenga ngachilihi kuswakumwe vatu jenyi vakulikanga?

6 Yehova ahanjikile kuhichila muli Ezekele hakulweza vatu jenyi jila mwakavazangamishilamo mwomwo yakulikanga kuli ikiye. Ambile ngwenyi: “Navakaya muundungo, navakavatwala muufunge.” (Ezeke. 12:11) Ngana muze twalinangulanga muKapetulu 6, Ezekele alingile vyuma vimwe vize vyasolwele omu Kalunga mwakazangamishilamo vatu jenyi. Oloze shimbu kanda Ezekele, kwapwile nawa vatu veka vaze vahuhumwinenga vaIsalele. Kufuma vene mumakumbi aMose, Yehova ahuhumwinenga vatu jenyi ngwenyi nge navalikanga lika kuli ikiye kaha mwavatwala muufunge. (Lushi. 28:36, 37) Vapolofweto vakufwana nge Isaya naYelemiya navakiko vahuhumwinenga vaIsalele.—Isa. 39:5-7; Yele. 20:3-6.

7. Yehova azangamishile ngachilihi vatu jenyi?

7 Chaluvinda vaIsalele kavevwilililenga vyuma vize avahuhumwinenga Kalungako. Kaha mukuhita chalwola, Yehova evwile kupihya chikuma omu vatu jenyi valikangile, nakulemesa makombelo, nakuhona kushishika nakukavangiza vyuma vyavipi valingilenga tufunga twavo vakuhuka. Ngocho avechele vafwenga zala, nakuyanda okunyi lifuchi lyavo lyapwile “lyakumbwambumuka mavele nauchi.” (Ezeke. 20:6, 7) Ngana muze ahanjikilile chimweza, Yehova echelelele vatu jenyi vakulikanga vavatwale muufunge. Mu 607 B.C.E., mwangana waMbavilone Nevukataneza ejile nakunongesa Yelusalema natembele yayo. Kaha vaYuleya vavavulu vaze vayovokele vavatwalile muundungo muMbavilone. Omu vahetele kuze, vavahendelenga nakuvayanjisa ngana muze vanalumbununa kumaputukilo auno kapetulu.

8, 9. Uno Kalunga ahuhumwinenga ngachilihi vaka-Kulishitu valihende kuli vaka-kulikanga vapwile muchikungulwilo?

8 Uno vyuma vyasolokele kuli vaYuleya vaze vayile muufunge muMbavilone vyasolokele nakuchikungulwilo chavaka-Kulishitu tahi? Eyo. Ngana muze chapwile kuli vaYuleya, navaka-kukavangiza Kulishitu vapwilenga nakuvahuhumuna. Kumaputukilo amulimo wenyi hano hamavu, Yesu ambile ngwenyi: “Zangamenunga navapolofweto vamakuli vaze veji kwizanga kuli enu oku vanalifwiki malambu amikoko, oloze mukachi vapwa tungunge vazala.” (Mateu 7:15) Omu mwahichile myaka, kaposetolo Paulu naikiye vamuhwiminyinyine asoneke mazu akuhuhumuna akwamba ngwavo: “Ami ngunatachikiza ngwami omu nangulinga hingunayi lyehi, tungunge vaulyanyi navakengila muli enu, kaha kaveshi kukatetela utangako. Muli enu nawa namukakatuka malunga vamwe navakahanjika vyuma vyakuhingama mangana vakakoke tumbaji vakavakavangizenga vakiko.”—Vili. 20:29, 30.

9 Vaka-Kulishitu vavanangwile mwakutachikijila ava vapolofweto vamakuli, nomu vanahase kulihenda kuvatu kana. Tulama vavalwezelenga vafumise vaka-Kulishitu vakulikanga muchikungulwilo. (Chimo. 1, 1:19; Chimo. 2, 2:16-19; Petu. 2, 2:1-3; Yowa. 2, 10) Oloze ngana muze chapwile kuli vaIsalele navaYuta, vaka-Kulishitu vavavulu kavevwilililenga vyuma vavahuhumwinengako. Kaha kuheta kusongo yalikulukaji lyamyaka lyakulivanga, vaka-Kulishitu vakulikanga vahungumwishilenga vakwavo muvikungulwilo. Yowano uze apwile kaposetolo wamakumishilo, uze achipwile lika nakuyoya kusongo yalikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E., amwene omu vaka-Kulishitu vakulikanga vapwile nakwenyeka chikungulwilo. Ikiye kaha apwilenga nakukinga chikungulwilo kuchina namupwa vaka-kunangula vamakuli. (Teso. 2, 2:6-8; Yowa. 1, 2:18) Jino vyuma muka vyasolokele omu Yowano afwile?

10, 11. Uno chifwanyisa chatiliku namwila ahanjikile Yesu chateselemo ngachilihi mulikulukaji lyamyaka lyamuchivali C.E. nakuya kulutwe?

10 Omu Yowano afwile, chifwanyisa ahanjikile Yesu chatiliku namwila chaputukile kutesamo. (Tangenu Mateu 13:24-30.) Ngana muze Yesu ahanjikilile chimweza, Satana akuvile “mwila” muchikungulwilo chipwe ngwetu vaka-Kulishitu vamakuli, kaha vilinga vyavipi vyaputukile kuvula muchikungulwilo. Chikupu vene Yehova evwile kupihya chikuma hakumona chikungulwilo atungile Mwanenyi vanachipihisa hakulemeselamo makombelo, navilika vyamakumbi akunoka valingilenga vatu vakuzeneka kwitava, nakunangula chamakuli chize chafumine kuvatu valinangula mangana autu nakukwitava chamakuli. Jino Yehova alingile ngachilihi? Avechele vayenga muufunge ngana muze alingile kuli vaIsalele vakulikanga. Kufuma vene mulikulukaji lyamyaka lyamuchivali nakuya kulutwe, chapwile chachikalu kutachikiza vaka-Kulishitu vaze vafwanyine nge tiliku mwomwo vaka-Kulishitu vamakuli vavulile chikuma. Halwola kana chikungulwilo chavaka-Kulishitu vamuchano chengilile muufunge muMbavilone yayinene, yize yapwa kwitava chamakuli chamukaye kosena, kaha vaka-Kulishitu vamakuli vakundwijilenga chikuma chize kwitava chamakuli. Omu vaka-Kulishitu vamakuli vavulilileko lika, hakiko jino kwitava chaKulishitendomu chaputukile.

11 Hamyaka yosena yize kwitava chaKulishitendomu chinahungumwisanga vatu, kwapwile nawa vaka-Kulishitu vamuchano chipwe ngwetu “tiliku” ngana muze ahanjikile Yesu muchifwanyisa chenyi. Ngana muze vaYuleya vanukilenga Kalunga omu vayile muufunge nganomu valumbununa hali Ezekele 6:9, navaka-Kulishitu vamuchano vanukilenga Kalunga. Vaka-Kulishitu vamwe vakanyinenga kunangula chamakuli chamukwitava chaKulishitendomu. Oloze vatu vavahendelenga nakuvayanjisa. Kutala Yehova asakile vatu jenyi vatwaleho lika kuvahungumwisa kukwitava chamakuli tahi? Nduma. Oloze ngana muze chapwile kuli vaIsalele, Yehova azangamishile vatu jenyi mujila yakutamo. (Yele. 46:28) Chipwe ngocho, Yehova akafwile vatu jenyi vapwenga nalutalililo. Tushimutwilenu jino hali vaYuleya vaze vapwile muufunge muMbavilone tumone omu Yehova avakafwile vatachikize ngwavo mwakavasokola muufunge.

Hamyaka yayivulu vaka-Kulishitu vamuchano vanavayanjisanga kuli vatu vamuMbavilone Yayinene (Talenu palangalafu 10 na 11)

“Matoto Ami Nawakakuma”

12, 13. Mwomwo ika matoto aYehova aze akwachililile vatu jenyi vaze atwalile muufunge hamakumbi aEzekele akumine mukuhita chalwola?

12 Yehova azangamishile vatu jenyi ngana muze ahanjikile, oloze afwelelesele vatu jenyi nawa ngwenyi matoto enyi nawakakuma. Achishinganyekenu hamazu ahanjikile Yehova akwamba ngwenyi: “Matoto ami nawakakuma, utenu wami naukatula, kaha nangukasuuluka. Ngocho omu nangukakumisa kuvasolwela utenu wami, navakatachikiza ngwavo ami Yehova yami ngunahanjika, mwomwo ngwasaka vatu valihane kuli ami namichima yavo yosena.” (Ezeke. 5:13) Mwomwo ika matoto aYehova akumine mukuhita chalwola?

13 Hali vaze vatwalile muufunge hapwile navaYuleya vakushishika. Kaha nawa Kalunga ahanjikilile chimweza kuhichila muli Ezekele ngwenyi, vatu jenyi vamwe navakapihilila nakwalumuka halwola navakapwa muufunge. Vatu kana navakashinganyeka havilinga vyavo vyavipi, nakulembelela Yehova avakonekele jishili javo. (Ezeke. 6:8-10; 12:16) Chakutalilaho, Ndanyele, namasepa jenyi vatatu naEzekele vapwile halizavu lyavaYuleya vakushishika. Ndanyele atwamine myaka yayivulu, kaha amwene omu vaYuleya vavatwalile muufunge nomu vavasokwele. Mumukanda waNdanyele kapetulu 9, vasonekamo mazu aze alombele Ndanyele akulembelela Yehova amukonekele shili jenyi najize javakwavo vaIsalele. Mazu ahanjikile mukulomba chenyi asolola omu vevwile vaYuleya vavavulu vapwile muufunge vaze vasakile Yehova avakonekele jishili javo nakuvakisula. Chikupu vene jishiko vasoneka mumukanda waEzekele jakusokola vaYuleya nakukindulwisa kulemesa chamuchano javendejekele vaYuleya vakushishika.

14. Mwomwo ika Yehova asokwelelele vatu jenyi nakuvakindulwisa kulifuchi lyavo?

14 Kwapwile nawa chuma chachilemu chalingishile Yehova asokole vatu jenyi muufunge. Yehova avasokwele mwomwo asakile vaka-mafuchi vamone lijina lyenyi kupwa lyajila halwola kana. (Ezeke. 36:22) Vaka-Mbavilone vatachikijile jino ngwavo tulunga twavo vakuhuka vakufwana nge Malanduki kaveshi nangolo kuhambakana Mwata Wakulitulaho Yehovako. Tushimutwilenu hajishiko jitanu jize Yehova alwezele Ezekele mangana alweze vakwavo vafunge. Chatete, tushimutwilenu halushiko hilushiko nakumona omu lwakolezezele vaYuleya vakushishika, kufumaho natumona omu jishiko kana jinatesamo makumbi ano.

15. Chuma muka valingile vaYuleya vaze vafumine muufunge kupandama kukulemesa chamuchano?

15 LUSHIKO 1. Kamweshi kukapwa cheka makombelo chipwe vyuma vyaunyengwe vyakupandama kukwitava chamakuliko. (Tangenu Ezekele 11:18; 12:24.) Nganomu twashimutwilanga muKapetulu 5, vatu jaKalunga vapihishilenga nganda yaYelusalema hamwe kaha natembele hakulemeselamo makombelo navyuma vyeka vyaunyengwe. Vatu vapwile navilinga vyavipi, ngocho vajimbalishile usoko wavo naYehova. Yehova ahanjikile kuhichila muli Ezekele ngwenyi, vaYuleya vaze vayile muufunge navakakinduluka kulifuchi lyavo nakuputuka cheka kulemesa Kalunga mujila yitoma. Yehova mwakakisula vatu jenyi mujijila jakulisezaseza omu mwakakindulwisa kulemesa chamuchano.

16. Vyuma muka vize Yehova ashikile vatu jenyi vaze vapwile muufunge?

16 LUSHIKO 2. Kukinduluka kulifuchi lyavo. Yehova alwezele vaYuleya vaze vapwile muufunge ngwenyi: ‘Nangukamihana lifuchi lyaIsalele.’ (Ezeke. 11:17) Lushiko kana lwapwile lwakukomwesa chikuma, mwomwo vaMbavilone vaze vahakile vatu jaKalunga muufunge kavasolwele nge navakavecha vakakinduluke kulifuchi lyavoko. (Isa. 14:4, 17) Kalunga avashikile nawa ngwenyi, nge navakapwa lika vakushishika omu navakakinduluka, kaha mulifuchi lyavo namukapwa wilo, nakulovola jimbuto jakulisala, nakupwa nakulya chachivulu chize nachikavahana ngolo jakuzata milimo. Mulifuchi kamweshi kukapwa cheka zalako.—Tangenu Ezekele 36:30.

17. Vyuma muka vyasolokele kumawana vahanyinenga Yehova?

17 LUSHIKO 3. Kuputuka cheka kuhana wana halijiko lyaYehova lyakulumbila. Ngana muze twashimutwilile muKapetulu 2, Jishimbi jize vahanyine Mose jahanjikile hatoma nge mukulemesa chamuchano mwaliweza nakuhana mawana. Yehova mwaketavila mawana navakahananga vaYuleya vaze navakakinduluka, kachi nge navakononokanga nakumulemesa ikiye kaha. Echi nachikavakafwa vakavakonekele jishili javo nakupandama lika kuli Kalunga kavo. Yehova avashikile nawa ngwenyi: “Enu vakuzuvo yaIsalele muvosena, nangukamivwila uselewa, kaha nangukatambula mawana enu najimbuto jenu jakulivanga kufuma kuvyuma vyenu vyajila vyosena.” (Ezeke. 20:40) Chikupu vene Yehova akindulwishile kulemesa chamuchano, nakukisula vatu jenyi.

18. Yehova afungilenga ngachilihi vatu jenyi?

18 LUSHIKO 4. Kufumisa tufunga vakuhuka. Malunga vaze vapwile nakutwaminyina vakiko vazondwelenga vatu jaKalunga valinge vyuma vyavipi. Shikaho Yehova ashikile ngwenyi mwavafumisa havihela vyavo. Ngocho ashikile ngwenyi: “Kangweshi kuvetavisa valise cheka mikoko jamiko . . . Nangupululula mikoko jami kutunwa twavo.” Kaha Yehova afwelelesele vatu jenyi vakushishika ngwenyi: “Nanguzakama mikoko jami.” (Ezeke. 34:10, 12) Uno alingile ngachilihi ngocho? Atongwele malunga vakushishika kupwa tufunga.

19. Yehova ashikile vaYuleya chuma muka?

19 LUSHIKO 5. Vaka-kulemesa Yehova navalinunga hamwe. Achishinganyekenu omu vangamba jaYehova vakushishika vevwile shimbu kanda vayenga muufunge hakumona vatu jaYehova kaveshi nakutwama hamwe mukuundako. Hakuwana nge vatu vavahungumwishilenga kuli tufunga vakuhuka navapolofweto vamakuli, ngocho valikangile kuli vapolofweto vakushishika vaze vemanyinyineko Yehova, kaha mukachi kavo nawa mwapwilenga vihandwa. Vatu vevwile kuwaha omu Yehova avashikile kuhichila muli Ezekele ngwenyi: “Nangukamilingisa mukalinunge hamwe, kaha nangukahaka nawa shipilitu yayihya muli enu.” (Ezeke. 11:19) Kachi nge vaYuleya navakatwamanga mukuunda naYehova navakwavo vatu, kaha kaveshi kukavafungulula kuli vaka-kole javoko. Echi nachikalingisa muyachi wosena ukatohwese Yehova nakuhona kusaula lijina lyenyi.

20, 21. Jishiko jaYehova jateselemo ngachilihi kuli vaYuleya vaze vakindulukile kwimbo lyavo?

20 Uno jize jishiko josena jitanu jateselemo kuli vaYuleya vaze vakindulukile kulifuchi lyavo tahi? Kushinganyeka hamazu ahanjikile Yoshuwa ngamba yaYehova wakushishika wakushikulu nachitukafwa kukumbulula chihula kana. Yoshuwa ambile ngwenyi: “Mazu osena aze ashikile Yehova Kalunga kenu, kahalihonene lizu numba limweko. Mazu osena anatesamo. Kakwalihonene lizu numba limweko.” (Yoshu. 23:14) Hakuwana nge Yehova ateselemo jishiko jenyi mumakumbi aYoshuwa, shikaho twafwelela ngwetu ateselemo nawa jishiko jenyi ashikile vaYuleya vaze vakindulukile kulifuchi lyavo.

21 VaYuleya vasezele makombelo navyuma vyeka vyaunyengwe vyakupandama kukulemesa chamakuli vize vyavalingishile vajimbalise usoko wavo naYehova. Numba tuhu hakavanga chasolokele nge chapwile chachikalu, oloze vaputukile cheka kutwama kanawa mulifuchi lyavo, nakuputuka kulima nakulivwisa kuwaha kuyoya. Omu vahetele vavangililile kutunga lijiko lyaYehova lyakulumbila muYelusalema nakulumbilaho mawana amwenemwene aze mwetavila Yehova. (Ezela 3:2-6) Yehova avakiswile hakuvahana tufunga vamwenemwene vaze vapwile vakuhya kushipilitu vakufwana nge, Ezela uze apwile kapilishitu wakushishika kaha nawa muka-kusoneka, nanguvulu Nehemiya naZeluvavele, naKapilishitu Wakulitulaho Yoshuwa, nakapolofweto wakuhamuka Hangai, naZekaliya naMalaki. Omu vatu vevwilililenga kuli Yehova nakukavangiza jindongi jenyi, vatwaminenga kanawa mukuunda kuhambakana namuze vatwaminenga hakavanga.—Isa. 61:1-4; tangenu Yelemiya 3:15.

22. Tunatachikiza ngachilihi ngwetu kutesamo chaupolofweto wakukindulwisa vaYuleya kulifuchi lyavo chenyikilile kuvyuma navikasoloka kulutwe?

22 Twafwelela chikupu ngwetu kutesamo chajishiko jaKalunga halwola kana chakolezezele vaYuleya. Oloze kutesamo chajishiko kana chenyikilile kuvyuma vyavilemu vize navikatesamo kulutwe. Uno twatachikiza ngachilihi ngocho? Yehova ateselengamo jishiko jenyi omu vaYuleya vamwononokelenga ikiye. Mukuhita chalwola, vaYuleya valikangile cheka kuli Yehova. Oloze ngana muze ahanjikile Yoshuwa, mazu aYehova eji kutesangamo shimbu yosena. Shikaho jishiko kana najikatesamo kulutwe. Tutalenu omu jishiko kana japutukile kutesamo.

“Nangukamivwila Uselewa”

23, 24. Uno “lwola lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena” lwaputukile mwaka uka, kaha chapwile ngachilihi ngocho?

23 Hakuwana nge tuvaka-kulinangula Mbimbiliya, twatachikiza ngwetu makumbi akukuminyina akano kaye kakuhuka aputukile mu 1914. Vatu jaYehova kavahomba hakwijiva chuma kanako. Mbimbiliya yasolola ngwayo “lwola lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena” lwaputukile mu 1914. (Vili. 3:21) Twatachikiza ngachilihi ngocho? Chuma muka chasolokele mwilu mu 1914? Mumwaka kana Yesu Kulishitu vamuswanyishile kupwa Mwangana wauMeshiya. Mwomwo ika chuma kana chapwilile lwola lwakukindulwisa cheka vyuma? Anukenu ngwenu Yehova ashikile Mwangana Ndavichi ngwenyi, wangana wamutanga yenyi naukapwangako haya myaka yosena. (Miji. 1, 17:11-14) Wangana kana vauluwanganyishile mu 607 B.C.E., omu vaMbavilone vanongesele Yelusalema nakufumisako vamyangana vakutanga yaNdavichi.

24 Hakuwana nge Yesu apwile “Mwanamutu,” uze afumine kutanga yaNdavichi, ngocho ikiye aswanyine hawangana waNdavichi. (Mateu 1:1; 16:13-16; Luka 1:32, 33) Shikaho “lwola lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena” lwaputukile mu 1914, omu Yehova aswanyishile Yesu halitanda mwilu. Kufuma vene mumwaka kana, Yehova aputukile kuzachisa ou Mwangana wakukupuka mangana atwaleho lika kuzata mulimo wakukindulwisa vyuma vyosena.

25, 26. (a) Uno mwaka uka vasokwele vatu jaKalunga muufunge wamuMbavilone Yayinene, kaha twatachikiza ngachilihi ngocho? (Talenu nawa lipwata lyakwamba ngwavo “Vyuma Muka Vyasolokele Mu 1919?”) (b) Vyuma muka vyaputukile kutesamo kufuma mumwaka wa 1919?

25 Chuma chakulivanga alingile Kulishitu omu vamuswanyishile haWangana shina kuzachila hamwe naIse mulimo wakukekesa kulemesa chamuchano hano hamavu. (Mala. 3:1-5) Ngana muze Yesu ahanjikile muchifwanyisa chenyi chatiliku namwila, chapwilenga chachikalu hamyaka yayivulu kutachikiza vaka-Kulishitu vawavisa vamuchano navaka-Kulishitu vamakuli. * Oloze omu lwahetele jino lwola lwakwaha, chapwile jino chachashi kutachikiza vaka-Kulishitu vamuchano nava vamakuli. Shimbu kanda 1914, Vaka-Kulinangula Mbimbiliya vakushishika vapwilenga nakusopolola kunangula chamakuli chamuKulishitendomu, ngocho vaputukile kufuma mukwitava kana. Kaha lwola lwakuvasokola kuli Yehova mukwitava chamakuli lwapandamine jino. Shikaho omu mwahichile myaka yayindende kufuma halwola yaputukile “ngonde yakwaha,” vatu jaKalunga vavasokwele muMbavilone Yayinene. Chuma kanechi chasolokele kumaputukilo amwaka wa 1919. (Mateu 13:30) Vatu jaKalunga vafumine jino muufunge.

26 Upolofweto waEzekele uze wahanjika vyakukindulwisa kulemesa chamuchano waputukile kutesamo chikuma kuhambakana namuze wateselemo kunyima. Tushimutwilenu omu jishiko jitanu tunalinangula jili nakutesamo.

27. Uno Kalunga atomesele ngachilihi vatu jenyi valihende kumakombelo?

27 LUSHIKO 1. Kulemesa makombelo navyuma vyeka vyaunyengwe vyakupandama kukwitava chamakuli nachikuma. Kusongo yalikulukaji lyamyaka lyakusokesa 19, nakumaputukilo alikulukaji lyamyaka lyakusokesa 20, vaka-Kulishitu vakushishika valikungulwilenga mumazavu, kaha vaputukile kulihenda kuvilinga vyamukwitava chamakuli. Valitwaminyine kufwelela mukunangula chatulunga vatatu, namumwono wakuzeneka kufwa, namukakahya kahelo mwomwo kunangula kana kachafuma muvisonekako, oloze chafuma mukwitava chamakuli. Vamwene nawa ngwavo kuzachisa makombelo hakulemesa Kalunga chapwile chakuhenga. Mukuhita chalwola, vatu jaKalunga vamwene nawa ngwavo kuzachisa kulusu hakulemesa Kalunga nachikiko chapwile kulemesa makombelo.—Ezeke. 14:6.

28. Mujila muka vatu jaYehova vakindulukile mulifuchi lyavo?

28 LUSHIKO 2. Kukindulwisa vatu jaKalunga mulifuchi lyavo lyakushipilitu. Omu vaka-Kulishitu vasezele kwitava chaMbavilone, vayile jino mulifuchi lyavo lyamwaza lyakushipilitu, muze kavafwile cheka zala yakushipilituko. (Tangenu Ezekele 34:13, 14.) Nganomu natukalinangula muKapetulu 19, Yehova nakisula eli lifuchi kana hakuhana vatu jenyi kulya chachivulu chakushipilitu.—Ezeke. 11:17.

29. Uno mulimo wakwambulula mujimbu wamwaza waputukile ngachilihi kuzovoloka mu 1919?

29 LUSHIKO 3. Kuputuka cheka kuhana wana halijiko lyaYehova lyakulumbila. Mulikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E., vaka-Kulishitu vavanangwilenga ngwavo kavatelelele kuhana wana wavimunako, oloze vatelelele kuhana wana wakulipwila wakuhanjika hakwalisa Yehova, nakwambulwila vakwavo vyaYehova. (Hepe. 13:15) Oloze hamyaka yosena yize vatwamine muundungo muMbavilone Yayinene, kakwapwile vatu vakuvatwaminyina mangana valise Yehova nakwambulula mujimbu wamwazako. Oloze vaputukile kwalisa Yehova mujila kaneyi omu vapwile kwakamwihi nakufuma muundungo. Vambulwilenga mujimbu natwima nakwalisa Kalunga omu valikungulwilenga. Kufuma vene mu 1919, “ndungo wakushishika wakuzangama” ahakile muchima kumulimo wakwambulula nakulongesa kanawa vyuma mangana mulimo kana utambuke mukulonga. (Mateu 24:45-47) Shikaho vatu vavavulu vaputukile jino kulemesa Yehova nakwambulila vatu vyuma ajina.

30. Vyuma muka alingile Yesu mangana azakame kanawa mikoko jenyi?

30 LUSHIKO 4. Kufumisako tufunga vakuhuka. Kulishitu asokwele vatu jaKalunga kufuma kutufunga vakuhuka kaha nawa vamakuli vamukwitava chaKulishitendomu. Muchikungulwilo chaKulishitu, tufunga vaze vapwile navilinga ngana vyavaze tufunga vamakuli vavafumishilenga havihela vyavo. (Ezeke. 20:38) Yesu uze apwa Kafunga Wamwenemwene azakaminenga mikoko jenyi. Mu 1919 atongwele ndungo wakushishika wakuzangama. Eli lizavu lyalindende lyavaka-Kulishitu vawavisa lyahanyinenga kulya chakushipilitu kuvatu jaKalunga. Echi chalingishile vatu jaKalunga vamone ngwavo vavazakaminenga kanawa. Kaha mukuhita chalwola, tulama vavanangwilenga mangana vazakamenga “utanga waKalunga.” (Petu. 1, 5:1, 2) Mazu vasoneka hamukanda waEzekele 34:15, 16 vanawazachisanga hakwanukisa tulama muvikungulwilo vatachikize jishimbi jize ahakako Yehova Kalunga naYesu Kulishitu.

31. Uno Yehova ateselemo ngachilihi upolofweto watwama hamukanda waEzekele 11:19?

31 LUSHIKO 5. Vaka-kulemesa Yehova navalinunga hamwe. Hamyaka yayivulu, mukwitava chaKulishitendomu munafumunga mauka amavulu chikuma, aze eji kunangulanga vyuma vyakulisezaseza vyamakuli. Oloze Yehova nalingi chuma chakukomwesa kuvatu jenyi vaze asokwele, natwaleho lika kuvakafwa vapwenga vakulinunga. Lushiko lwenyi luze ashikile kuhichila muli Ezekele lwakwamba ngwenyi: “Nangukamilingisa mukalinunge hamwe,” lunatesamo chikupu. (Ezeke. 11:19) Mukaye kosena, Yesu ali navaka-kumukavangiza vavavulu vakufuma kuvisemwa, namauka akwitava akulisezaseza, nachiyoyelo chakulisezaseza. Oloze vosena vavanangula muchano woumwe nakuzata mulimo woumwe mukulinunga. Yesu alombele haufuku wamakumishilo akuyoya chenyi hano hamavu ngwenyi, vaka-kumukavangiza vapwenga vakulinunga. (Tangenu Yowano 17:11, 20-23.) Makumbi ano Yehova natesamo mazu aze alombele Yesu.

32. Uno muli nakwivwa ngachilihi hakutesamo chaupolofweto wakukindulwisa kulemesa chamuchano? (Talenu nawa lipwata lwakwamba ngwavo “Upolofweto waKutwala Vatu jaKalunga muUfunge naKuvakindulwisa.”)

32 Kutala kamweshi nakwivwa kuwaha hakumona omu upolofweto wakukindulwisa kulemesa chamuchano uli nakutesamoko tahi? Tuli nakumona omu upolofweto waEzekele wahanjika hakulemesa chamuchano uli nakutesamo makumbi ano. Twafwelela chikupu ngwetu Yehova ali nakwivwila kuwaha vatu jenyi ngana muze ahanjikilile chimweza muli Ezekele ngwenyi: “Nangukamivwila uselewa.” (Ezeke. 20:41) Kutala kamweshi vakutokwa kupwa halizavu lyavatu vaze valinunga hamwe, vaze vali nakulivwisa kuwaha kulya chakushipilitu nakwalisa Yehova mukaye kosena, vaze nawa vanasokoka muundungo wamukwitava chamakuliko tahi? Chipwe ngocho, upolofweto ukwavo waEzekele uze wahanjika vyakukindulwisa kulemesa chamuchano naukatesamo chikuma kulutwe.

“Linafwane Jino Nge Milemba yaEtene”

33-35. (a) Mazu aupolofweto vasoneka mumukanda waEzekele 36:35 alumbunwine yika kuli vaYuleya vaze vapwile muufunge? (b) Uno awa mazu aupolofweto alumbununa ika kuli vatu jaYehova makumbi ano? (Talenu nawa lipwa lyakwamba ngwavo “Lwola Lwakukindulwisa Cheka Vyuma Vyosena.”)

33 Nganomu tunalinangula, “lwola lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena” lwaputukile hakuswanyisa Yesu halitanda lyawangana waNdavichi mu 1914. (Ezeke. 37:24) Kufumaho, Yehova ahanyine ngolo Kulishitu mangana akindulwise kulemesa chamuchano chize chajimbalile hamyaka yayivulu. Uno mulimo waKulishitu wakuminyinyine vene haze tahi? Nduma. Mulimo wenyi nautwalililaho lika nakulutwe mujila yakukomwesa, kaha upolofweto waEzekele watulweza omu naukapwa mulimo kana.

34 Chakutalilaho, achishinganyekenu hamazu awa: “Vatu navakamba ngwavo: ‘Lifuchi lize linapunga ngundu linafwane jino nge milemba yaEtene.’” (Ezeke. 36:35) Uno lushiko kana lwalumbunwine ika kuli Ezekele nakuli vakwavo vafunge? Kavashinganyekele ngwavo vyuma vyosena navikatesamo munona munona, kwijiva nge lifuchi lyavo navakakinduluka nalikalumuka kupwa milemba chipwe ngwetu Palachise yize Yehova atumbileko. (Kupu. 2:8) Oloze vafwelelele namichima yavo yosena ngwavo lifuchi mwakavahana Yehova nalikapwa lyamwaza kaha nawa lyawilo.

35 Uno elu lushiko lwahanjika hali eli lifuchi lwatukafwa ngachilihi yetu makumbi ano? Nayetu twafwelela ngwetu lushiko kana kalweshi kutesamo oholyapwa mukaye kano kakuhuka vali nakuyula kuli Satana Liyavoloko. Oloze tunatachikiza ngwetu luli nakutesamo kushipilitu makumbi ano. Etu vangamba jaYehova twatwama mulifuchi lyakushipilitu, muze tweji kuzachilanga Yehova nakusolola vilinga vyamwaza mukuyoya chetu. Eli lifuchi lyakushipilitu lili nakuwahilako lika. Vyuma muka navikasoloka kulifuchi kana kulutwe?

36, 37. Jishiko muka najikatesamo muPalachise?

36 Hanyima yajita yaAlamangetone, Yesu mwakazata lika mulimo wenyi wakukindulwisa vyuma. Muchiyulo chenyi chaMyaka 1,000, mwakakafwa vatu vakalingise hano hamavu kupwa milemba yaEtene, ngana muze asakile Yehova hakavanga. (Luka 23:43) Vatu vosena jino navakalinunga hamwe hamavu. Kakweshi kukapwa vyuma vimwe navikatunehela ponde chipwe kutuvwisa womako. Achishinganyekenu omu najikatesamo eji jishiko jakwamba ngwavo: “Nangulishika navo lushiko lwakuunda, nakufumisa visuma vosena mulifuchi mangana vatwamenga mupambo nakusavala muchipapa mukuunda.”—Ezeke. 34:25.

37 Achishinganyekenu hachuma kana, kamweshi kukevwa woma wakuya kukala lifuchi hano hamavuko. Kakweshi kukapwa kanyama mwakamilemekako. Kakweshi kukapwa ponde nayikasolokako namukatwamanga kaha mukuunda. Namukatambukanga mumusenge uka wenu, nakulivwisa kuwaha kutala vyuma atenga Kalunga. Munahase nawa kukasavala vene muze chakuzeneka kulizakamina ngwenu navamilemeka kutunyama.

Achishinganyekenu halwola luze ‘namukasavala muchipapa’ chakuzeneka kulizakamina (Talenu palangalafu 36 na 37)

38. Namukevwa ngachilihi omu nalukatesamo lushiko vasoneka hamukanda waEzekele 28:26?

38 Natukamona nawa omu nalukatesamo lushiko lwakwamba ngwavo: “Navakapwanga vakukingiwa mulifuchi kana, navakatunga jizuvo nakulima mande amivinyo. Navakapwa vakukingiwa omu nangukazangamisa vosena vaze vanavajingilika vaze vali nakuvasaula. Kaha navakatachikiza ngwavo ami yami Yehova Kalunga kavo.” (Ezeke. 28:26) Jino omu navakanongesa vaka-kole jaYehova vosena, natukatwama jino mukuunda nakupwa vakukingiwa mukaye kosena. Omu natukawahisanga mavu, natukalizakamanga nayetu vavene nakuzakama nawa vatu twazanga, nakutunga jizuvo jamwaza nakutwamangamo nakutumba mivinyo.

39. Mwomwo ika munafwelela ngwenu upolofweto waEzekele wakuvuluka Palachise naukatesamo?

39 Uno mweji kushinganyekanga ngwenu eji jishiko japwa kaha vilota tahi? Anukenu jishiko jinatesamo mulwola luno “lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena.” Chamokomoko nakutufumbukila kuli Satana, Yesu vamuhana ngolo jakukindulwisa kulemesa chamuchano mumakumbi ano amapi akukuminyina. Echi chatukafwa tufwelele ngwetu, jishiko josena jize Kalunga ahanjikile kuhichila muli Ezekele najikatesamo.

^ par. 2 VaYuleya vavavulu vaze vayile muufunge vatwaminenga kuvihela vyakwakusuku nanganda yaMbavilone. Chakutalilaho, Ezekele atwaminenga navakwavo vaYuleya kukalwiji Kevale. (Ezeke. 3:15) Oloze kwapwile vaYuleya vamwe vaze vapwile nakutwama munganda muvene. Vamwe vapwile “vakutanga yawangana, navatu vavalemu.”—Ndanye. 1:3, 6; Vamya. 2, 24:15.

^ par. 25 Chakutalilaho, katweshi naunjiho wakusolola nge mulikulukaji lyamyaka lyakusokesa 16, vatu vaze valikangile kujishimbi jaKatolika nakutunga jino mauka avo (vaka-Polotesitati) vapwile vaka-Kulishitu vawavisa nyi chiku.