Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 12

“Nangukavalingisa Kupwa Muyachi Umwe”

“Nangukavalingisa Kupwa Muyachi Umwe”

EZEKELE 37:22

CHISHINA: Upolofweto wavitondo vivali uze wahanjika omu Yehova mwakakungulula vatu jenyi hamwe

1, 2. (a) Mwomwo ika vafunge vevwililile woma? (b) Uno mwomwo ika valikomokelele? (c) Vihula muka natushimutwila?

YEHOVA ahwiminyinyine Ezekele alweze vafunge vapwile muMbavilone upolofweto wauvulu kuzachisa vinjikizo. Upolofweto watete, nou wamuchivali, nou wamuchitatu naweka uze wakavangijileho wahanjikile kaha hamujimbu wakusopesa. (Ezeke. 3:24-26; 4:1-7; 5:1; 12:3-6) Upolofweto wosena wapwile namujimbu uze wahanjikile vyakusopesa vaYuleya.

2 Achishinganyekenu jino woma vevwile vaze vafunge hakumona Ezekele mwemana kulutwe lwavo mangana alinge chinjikizo chikwavo chakusolola vyuma navikasoloka kuli vakiko. Pamo valihulishile ngwavo, ‘Mujimbu muka cheka wakwivwisa woma mwatulweza lelo?’ Oloze valikomokelele chikuma, mwomwo upolofweto apolofwetele wapwile wakulihandununa. Kahanjikile mujimbu wakusopesako oloze ahanjikile mujimbu wamwaza. (Ezeke. 37:23) Uno mujimbu muka avalwezele? Mujimbu kana walumbunwine yika? Kaha wakwata ngachilihi hali vangamba jaKalunga makumbi ano? Tushimutwilenu havihula kana.

“Navikapwa Chitondo Chimwe muLivoko Lyami”

3. (a) Chitondo “chaYuta” chemanyinyineko ika? (b) Mwomwo ika “chitondo chaEfwalime” chemanyinyineko wangana wamiyachi likumi?

3 Yehova alwezele Ezekele ambate vitondo vivali. Chimwe asonekeho ngwenyi “chaYuta,” kaha chamuchivali asonekeho ngwenyi “chaYosefwe, hichitondo chaEfwalime.” (Tangenu Ezekele 37:15, 16.) Uno evi vitondo vivali vyemanyinyineko yika? Chitondo chize chapwile “chaYuta” chemanyinyineko wangana wamiyachi yivali, muyachi waYuta nawaMbenjamine. Vamyangana vakuchisaka chaYuta vakiko vayulilenga eyi miyachi yivali, kaha vapilishitu vatwaminenga mungalila vayulilenga kuwangana kana, navakiko vazachililenga hatembele muYelusalema. (Miji. 2, 11:13, 14; 34:30) Shikaho muwangana waYuta mukiko mwapwilenga vamyangana vakutanga yaNdavichi navapilishitu vakutanga yaLevi. “Chitondo chaEfwalime” chemanyinyineko wangana wavaIsalele wamiyachi likumi. Mwomwo ika chitondo kana vachivulukilile ngwavo chitondo chaEfwalime? Mwomwo mwangana watete wakuwangana wamiyachi likumi apwile Yelovowame uze afumine kumuyachi waEfwalime. Mukuhita chalwola, Efwalime wapwile jino muyachi waunene muIsalele. (Lushi. 33:17; Vamya. 1, 11:26) Tachikizenu ngwenu, muwangana wamiyachi likumi kamwapwile vamyangana vakuchisaka chaNdavichi navapilishitu vakutanga yaLeviko.

4. Uno vyuma vize alingile Ezekele kutalisa kuvitondo vivali vyemanyinyineko yika? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

4 Yehova alwezele cheka Ezekele awanyise vize vitondo vivali hamwe mangana “vipwenga chitondo chimwe.” Vaze vafunge vapwile nakutala vyuma apwile nakulinga Ezekele vamuhulishile ngwavo: “Uno kaweshi kutulweza mwalumbunukila vyuma kaneviko tahi?” Avakumbulwile ngwenyi, vyuma kana vinakwimanyinako vyuma mwakalinga Yehova. Hali vize vitondo vivali, Yehova ahanjikile ngwenyi nangukaviwanyisa, kaha “navikapwa chitondo chimwe mulivoko lyami.”Ezeke. 37:17-19.

5. Vyuma vize alingile Ezekele vyalumbunwine ika? (Talenu lipwata lwakwamba ngwavo “Kuwanyisa Hamwe Vitondo Vivali.”)

5 Kufumaho Yehova alumbunwine mwalumbunukila vize vitondo vivali vawanyishile hamwe. (Tangenu Ezekele 37:21, 22.) Vafunge vakuwangana waYuta wamiyachi yivali navafunge vakuwangana wavaIsalele wamiyachi likumi (Efwalime) navakavaneha mulifuchi lyaIsalele muze jino navakapwa “muyachi umwe.”—Yele. 30:1-3; 31:2-9; 33:7.

6. Upolofweto muka uvali wakulipwila watwama mumukanda waEzekele kapetulu 37?

6 Mumukanda waEzekele kapetulu 37 mwatwama upolofweto uvali wakulipwila uze wahanjika hakukindulwisa kulemesa chamuchano. Vesi 1-14, yasolola nge Yehova eji kusokolanga vatu jenyi muufunge. Kaha vesi 15-28, yasolola nge Yehova eji kulingisanga vatu jenyi valinunge hamwe. Mujimbu watwama muupolofweto kanou uvali wasolola nge Yehova nahase kusokola vatu jenyi muufunge nakuvanunga hamwe.

Uno Yehova ‘Akungulwile’ Ngachilihi Vatu Jenyi “Hamwe”?

7. Uno mazu atwama hamukanda waMijimbu 1, 9:2, 3 asolola ngachilihi nge “kuli Kalunga vyuma vyosena vyapwa vyavyashi”?

7 Kweseka navishinganyeka vyavatu, chapwile chachikalu kuli vaYuleya omu vapwile muufunge kufwelela ngwavo navakakinduluka cheka kulifuchi lyavo nakulinunga hamwe. * Oloze “kuli Kalunga vyuma vyosena vyapwa vyavyashi.” (Mateu 19:26) Yehova ateselemo upolofweto wenyi. Mumwaka wa 537 B.C.E., vafunge vaze vapwile muMbavilone vavasokwele, kaha vatu vamuwangana wamiyachi yivali navaze vamuwangana wamiyachi likumi vakindulukile kuYelusalema nakuputuka kukindulwisa kulemesa chamuchano. Mbimbiliya yamba ngwayo: “Vatu vamwe vakumuyachi waYuta, namuyachi waMbenjamine, namuyachi waEfwalime, namuyachi waManase . . . vayile nakutwama muYelusalema.” (Miji. 1, 9:2, 3; Ezela 6:17) Chikupu vene, ngana muze Yehova ahanjikile chimweza, vatu vakuwangana wavaIsalele wamiyachi likumi vavanungile hamwe navaze vakuwangana waYuta wamiyachi yivali.

8. (a) Isaya apolofwetele ika? (b) Vishina muka vivali vyatwama hamukanda waEzekele kapetulu 37:21?

8 Kafwe myaka 200 kunyima, kapolofweto Isaya apolofwetele vyuma navikasoloka kuli vaIsalele navaYuta omu navakafuma muufunge. Ahanjikile ngwenyi, Yehova mwakakungulula “vaIsalele vaze valimwangile” ‘navaYuta vaze valimwangilile kumavu kwosena’ kuhakilako navaze valimwangilile “muAsulya.” (Isa. 11:12, 13, 16) Chikupu vene, ngana muze ahanjikilile chimweza, Yehova ambachile “vaIsalele kufuma kumafuchi” kuze vayile. (Ezeke. 37:21) Achitalenu havishina vino vivali. Chatete, Yehova kavulukile vaze vafunge ngwenyi “vaYuta” chipwe ‘vaEfwalimeko’ oloze ngwenyi “vaIsalele,” kulumbununa lizavu limwe. Kaha chamuchivali, Yehova kahanjikile ngwenyi navakafuma kulifuchi lyaMbaviloneko, oloze ngwenyi kumafuchi amavulu chipwe ngwetu “kumavu kwosena.”

9. Yehova akafwile ngachilihi vafunge vaze vakindulukile mangana valinunge hamwe?

9 Yehova akafwile ngachilihi vafunge valinunge hamwe omu vakindulukile muIsalele? Avahanyine tufunga vakuhya kushipilitu vakufwana nge Zeluvavele, naKapilishitu Wakulitulaho Yoshuwa, naEzela naNehemiya. Yehova atongwele nawa kapolofweto Hangai, naZekaliya naMalaki. Malunga vosena ava valufwelelo vazachile nangolo hakukolezeza vatu vakavangizenga jindongi jaYehova. (Nehe. 8:2, 3) Kaha nawa Yehova akingilenga muyachi wavaIsalele hakuhonesa vaka-kole vaze vafwililile kuvafumbukila.—Ese. 9:24, 25; Zeka. 4:6.

Yehova atongwele tufunga vakuhya kushipilitu mangana vakafwe vatu jenyi vapwenga vakulinunga (Talenu palangalafu 9)

10. Chuma muka alingilenga Satana kuvatu jaKalunga?

10 Numba tuhu Yehova awahishilile vatu jenyi vyuma kanevi, oloze vaIsalele vavavulu kavakundwijilenga kulemesa chamuchanoko. Vilinga vyavo vavisoneka muMbimbiliya hamikanda yize yahanjika hali vafunge vaze vakindulukile kulifuchi lyavo. (Ezela 9:1-3; Nehe. 13:1, 2, 15) Omu mwahichile kaha likulukaji lyamyaka kufuma haze vakindulukile, vaIsalele vasezele kulemesa chamuchano, kaha Yehova avalwezele ngwenyi: “Kindulukenu kuli ami.” (Mala. 3:7) Omu Yesu ejile hano hamavu, awanyine liuka lyavaYuleya linalihandununa mumazavu amavulu aze vatwaminyinyinenga kuli tufunga vakuhona lufwelelo. (Mateu 16:6; Mako 7:5-8) Satana ahoneselenga vatu jaKalunga kupwa vakulinunga. Chipwe ngocho, upolofweto waYehova wakukafwa vatu valinunge naukatesamo. Uno naukatesamo ngachilihi?

“Ngamba Yami Ndavichi Mwakapwa Mwangana Wavo”

11. (a) Upolofweto muka uze ahanjikile Yehova? (b) Vyuma muka alingile Satana omu vamuhangile mwilu?

11 Tangenu Ezekele 37:24. Yehova ahanjikile ngwenyi upolofweto wenyi naukatesamo omu ‘ngamba yenyi Ndavichi’ chipwe ngwetu Yesu mwakaputuka kuyula mwaMwangana. Aputukile kuyula mu 1914. * (Samwe. 2, 7:16; Luka 1:32) Halwola kana vaIsalele vakuchisemwa vavashishile kuli vaIsalele vakushipilitu, chipwe ngwetu vawavisa. (Yele. 31:33; Ngale. 3:29) Omu Satana vamuhangile mwilu, aputukile cheka kuhungumwisa vatu jaKalunga mangana vahone kulinunga. (Kuso. 12:7-10) Chakutalilaho, omu Ndumbu Russell afwile mu 1916, Satana azachishile vaka-kulikanga kuli Kalunga vanehe vihandwa hali vaka-Kulishitu vawavisa. Nakushimbula chiku, vaze vaka-kulikanga kuli Kalunga vafumine muliuka. Kaha nawa Satana alingishile vandumbwetu vaze vapwile nakutwaminyina halwola kana vavahake mukamenga, oloze numba alingile vyuma kanevi, vatu jaYehova vatwalilileho lika kupwako. Vandumbwetu vamalunga vakuwavisa vaze vatwalileho lika kupwa vakushishika kuli Yehova vapwile lika vakulinunga.

12. Mwomwo ika Satana nahonena kuhungumwisa vaIsalele vakushipilitu?

12 Satana kahashile kuhungumwisa vaIsalele vakushipilitu ngana muze ahungumwishile vaIsalele vachisemwako. Mwomwo ika Satana nahonena kutesamo vyuma afwila? Nahono mwomwo vawavisa vali nakukavangiza jindongi jaYehova. Ngocho vali nakuvakinga kuli Mwangana wavo Yesu Kulishitu uze ali nakufungulula lika Satana.—Kuso. 6:2.

Yehova Mwakalingisa Vaka-Kumulemesa Vakapwe “Chitondo Chimwe”

13. Uno upolofweto wakuwanyisa hamwe vitondo vivali watunangula vyuma muka?

13 Uno uze upolofweto wavitondo vivali uli nakutesamo ngachilihi makumbi ano? Anukenu ngwenu ou upolofweto walumbunwine omu mazavu avali nawakalinunga hamwe. Kaha nawa wahanjika nge Yehova ikiye mwakalingisa awa mazavu avali akalinunge. Jino upolofweto kanou wakununga hamwe vitondo vivali walumbununa yika kutalisa kukulemesa chamuchano? Wavuluka nge Yehova mwakalingisa vaka-kumulemesa vakapwe “chitondo chimwe.”—Ezeke. 37:19.

14. Upolofweto wakuwanyisa hamwe vitondo vivali unatesamo ngachilihi chikuma kufuma mu 1919?

14 Kufuma mu 1919, omu valingile vatu jaKalunga hivanavatomesa lyehi nakuputuka jino kwingila mupalachise yakushipilitu, hakiko upolofweto wakuwanyisa vitondo vivali waputukile kutesamo chikuma. Halwola kana, vatu vavavulu vaze vanungile hamwe vapwile nalutalililo lwakukapwa vamyangana navapilishitu mwilu. (Kuso. 20:6) Ava vawavisa vapwile nge chitondo “chaYuta,” muyachi uze wapwile navatu vakuchisaka chawangana waNdavichi navapilishitu vakutanga yavaLevi. Oloze mukuhita chalwola vatu vaze vatwama nalutalililo lwakuyoyela hamavu valinungile navaYuleya vakushipilitu kulumbununa vaka-Kulishitu vawavisa nakuzachila hamwe. Ngocho ava vaka-Kulishitu vatwama nalutalililo lwakukayoyela hamavu vafwana nge “chitondo chaEfwalime,” muyachi uze kawapwile navamyangana vakuchisaka chaNdavichi navapilishitu wakumuyachi waLeviko. Awa mazavu avali eji kuzachilanga Yehova hamwe mukulinunga, hakuwatwaminyina kuli Mwangana wavo umwe, Yesu Kulishitu.—Ezeke. 37:24.

“Namukapwa muVatu Jami”

15. Uno upolofweto watwama hali Ezekele 37:26, 27 uli nakutesamo ngachilihi makumbi ano?

15 Upolofweto waEzekele wavuluka ngwavo vatu vavavulu navakalinunga hamwe navawavisa mukulemesa chamuchano. Yehova ahanjikile hali vatu jenyi ngwenyi: ‘Nangukavavulisa,’ kaha “mbalaka yami nayikapwa hali vakiko.” (Ezeke. 37:26, 27; kwinyikila chamwishi) Ou mujimbu weji kutwanukisanga mazu vapolofwetele kuli kaposetolo Yowano omu mwahichile myaka 700 kufuma mulwola lwaEzekele. Upolofweto kana wahanjikile ngwawo: “Uze atwama halitanda mwakatanduwila mbalaka yenyi” hali lize “liyongomena lyalinene.” (Kuso. 7:9, 15) Makumbi ano vawavisa naliyongomena lyalinene vatwama kwijiva nge muyachi umwe mumbalaka yaKalunga yakukingiwa.

16. Upolofweto muka ahanjikile Zekaliya kutalisa kukulinunga chavaIsalele vakushipilitu navatu vaze vatwama nalutalililo lwakuyoyela hano hamavu?

16 Zekaliya uze apwile hali vaze vafumine muufunge nayikiye apolofwetele ngwenyi, vaka-Kulishitu vawavisa navakazachila hamwe navaze vakwechi lutalililo lwakukayoyela hano hamavu. Ambile ngwenyi: “Malunga likumi . . . [vakumafuchi] navakakwata kuchikuto chakaYuleya nakwamba ngwavo: ‘Natuya nayove mwomwo tunevu ngwavo Kalunga ali nayove.’” (Zeka. 8:23) Lizu “kaYuleya” lyemanyinako lizavu lyavatu. Makumbi ano vaka-Kulishitu vawavisa chipwe ngwetu vaYuleya vakushipilitu vakiko vemanyinako lizavu kana. (Loma 2:28, 29) Kaha “malunga likumi” vemanyinako vatu vaze vatwama nalutalililo lwakukayoyela hano hamavu. Vatu kana veji ‘kukwatanga’ kuchikuto chavaka-Kulishitu vawavisa ‘nakuya navo’ hamwe. (Isa. 2:2, 3; Mateu 25:40) Lizu lyakwamba ngwavo ‘kukwata’ namazu akwamba ngwavo “natuya nayove” asolola nge awa mazavu avali apwa akulinunga.

17. Mazu muka ahanjikile Yesu aze asolola kulinunga tuli nakulivwisa kuwaha makumbi ano?

17 Yesu hakulivuluka ngwenyi ikiye kafunga uze mwakatwaminyina mikoko jenyi (vawavisa) “namikoko veka” (vaze vatwama nalutalililo lwakukayoyela hamavu) kupwa “utanga umwe,” pamo apwile nakushinganyeka haupolofweto wakuwanyisa uze ahanjikile Ezekele. (Yowa. 10:16; Ezeke. 34:23; 37:24, 25) Mazu aze ahanjikile Yesu navapolofweto vakunyima alumbununa kulinunga chakushipilitu chize tuli nakulivwisa kuwaha makumbi ano chamokomoko nalutalililo twatwama nalwo. Mukwitava chamakuli munafumunga mauka amavulu chikuma, aze eji kunangulanga vyuma vyakulisezaseza vyamakuli. Oloze yetu twalinunga hamwe navandumbwetu vosena.

Makumbi ano vawavisa namikoko veka vali nakuzachila hamwe Yehova kupwa “utanga umwe” (Talenu palangalafu 17)

“Chihela Chami Chajila Nachikapwa Muli [Vakiko] Haya Myaka Yosena”

18. Kweseka namazu ahali Ezekele 37:28, mwomwo ika chapwila chachilemu vatu jaKalunga kuhona kupwa muli “vakukaye”?

18 Mazu amakumishilo ahanjikile Ezekele asolola nge kulinunga chetu nachitwalililangaho lika. (Tangenu Ezekele 37:28.) Vatu jaKalunga vapwa vakulinunga mwomwo chihela chenyi chajila chipwe ngwetu kulemesa chamuchano nachipwanga ‘muli vatu jenyi haya myaka yosena.’ Kaha nawa chihela chenyi chajila nachitwalaho lika kupwa muli vakiko kachi nge navatwalaho kulihandula kukaye kaSatana. (Koli. 1, 6:11; Kuso. 7:14) Yesu ahanjikile chishina chachilemu chize chatela kutulingisa tuhone kupwa vakukaye. Hakulombelako tumbaji twenyi, alombele ngwenyi: “Ove Tata Wajila, valame . . . mangana vapwenga umwe . . . Vakiko kaveshi vakukayeko . . . Vajilike namuchano.” (Yowa. 17:11, 16, 17) Nganomu munamono, Yesu azachishile lizu “umwe” namazu akwamba ngwenyi “kaveshi vakukayeko” kulumbununa nge mazu kana atambukila hamwe.

19. (a) Tweji kusololanga ngachilihi ngwetu tweji ‘kulondezezanga Kalunga’? (b) Chishina muka ahanjikile Yesu kutalisa kuvyuma navikafwa vatu jenyi vapwenga vakulinunga?

19 Aha hakiko kaha Yesu avulukile Ise ngwenyi “Ove Tata Wajila.” Chikupu vene Yehova apwa wajila kaha nawa wakwoloka. Yehova alwezele vaIsalele vakushikulu ngwenyi: “Pwenunga mwajila mwomwo ami ngwajila.” (Levi 11:45) Hakuwana nge tweji ‘kulondezezanga Kalunga,’ ngocho twatela kukavangizanga lushimbi kana muvilinga vyetu. (Efwe. 5:1; Petu. 1, 1:14, 15) Nge mutu navamuvuluka ngwavo apwa ‘wajila’ kulumbununa nge apwa ‘wakulihandula.’ Shikaho Yesu alwezele tumbaji twenyi haufuku wamakumishilo mukuyoya chenyi chahano hamavu ngwenyi navapwa vakulinunga kachi nge navalihandula kuli vatu vakukaye.

“Uvalame Mwomwo yaYauze Wakuhuka”

20, 21. (a) Chuma muka nachitukafwa tufwelele lika ngwetu Yehova mwatukafwanga? (b) Vyuma muka muli nakufwila kulinga?

20 Kulinunga vali nacho Vinjiho jaYehova mukaye kosena, chinasolola hatoma nge Yehova akumbulwile kulomba chaYesu chakwamba ngwenyi: “Uvalame mwomwo yayauze wakuhuka.” (Tangenu Yowano 17:14, 15.) Chikupu vene Satana nahono kuluwanganyisa kulinunga vali nacho vangamba jaKalunga, kahechi chili nakutukolezeza tufwelele chikuma Kalunga. Yehova ahanjikile ngwenyi vize vitondo vivali vipwenga chitondo chimwe mulivoko lyaEzekele. Shikaho Yehova nanungu vatu jenyi mujila yakukomwesa kuzachisa livoko lyenyi lyangolo, kaha Satana kahashile kuvafungululako.

21 Vyuma muka jino twatela kulinga? Twatela kutwalaho lika kuzata nangolo mangana tukundwize kulinunga chize tuli nacho. Uno tunahase kulinga ngachilihi ngocho? Tunahase kulinga ngocho hakukundwizanga kulemesa chamuchano shimbu yosena. Mutupetulu navakavangizaho natukashimutwila havyuma twatela kulinga hakumulemesa.

^ par. 7 Kafwe makulukaji avali kunyima shimbu kanda Ezekele vamulweze kuhanjika upolofweto kana, vatu vakuwangana wamiyachi likumi (“chitondo chaEfwalime”) vavatwalile muufunge kuli vaAsulya.—Vamya. 2, 17:23.

^ par. 11 Upolofweto kana vaulumbununa kanawa muKapetulu 8 mumukanda uno.