Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 19

“Vyuma Vyosena Navikayoya Kweshokwo Mwakaheta Uze Kalwiji”

“Vyuma Vyosena Navikayoya Kweshokwo Mwakaheta Uze Kalwiji”

EZEKELE 47:9

CHISHINA: Omu chakumwenesa chakalwiji uze afumine kutembele chateselemo kunyima, nomu chili nakutesamo makumbi nakulutwe

1, 2. Kweseka nachisoneka chaEzekele 47:1-12, vyuma muka amwene Ezekele, kaha alinangwileko ika? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

EZEKELE amwene chuma chikwavo chakulipwila muchakumwenesa chatembele. Amwene mwana kalwiji uze afuminyine kuchihela chajila. Achishinganyekenu Ezekele ali nakukavangiza muze munayi uze mwana kalwiji. (Tangenu Ezekele 47:1-12.) Ou kalwiji afuminyine kumukwilichi wachihela chajila, kaha omu ahetele kutembele kwakamwihi nachikolo chakumututuko aputukile kutohwelako. Uze kangelo apwile nakutwaminyina Ezekele, atwalilileho lika kupima tunda yize vatambukilenga. Kangelo alwezele Ezekele azauke uze kalwiji nakuya hasali, ou kapolofweto amwene ngwenyi meya apwile nakuvulilako washiwashi. Nakushimbula chiku, aze meya avulile chikuma ngocho kahashile kuzaukako kuvanga kaha nge mwahala.

2 Ezekele amwene uze kalwiji nawili haKalungalwiji waKufwa nakutomesa meya amukalungalwiji kana, kaha kwosena kuze ahetele uze kalwiji vyuma vyosena vyayoyele, nakulingisa mukalwiji kana mupwenga vaishi vavavulu chikuma. Kaha nawa amwene kuchikulo chauze kalwiji kunasoko mitondo yamiyachi yakulisezaseza. Kakweji hikakweji, eyi mitondo yeminenga mihako yamwaza, kaha nawa yasokele mafwo aze okilenga vatu. Vyuma kanevi atela vyevwishile Ezekele kuwaha chikuma nakumulingisa apwenga nalutalililo. Uno echi chakumwenesa kana chalumbunwine vyuma muka kuli Ezekele navakwavo vafunge? Kaha chalumbununa yika kuli yetu makumbi ano?

Uno Kalwiji Uze Amwene Ezekele muChakumwenesa Alumbunwine Ika Kuli Vafunge?

3. Mwomwo ika vaYuleya vakushikulu vashinganyekele ngwavo uze kalwiji amwene Ezekele muchakumwenesa kapwile kalwiji yiveneko?

3 VaYuleya vakushikulu kavafwelelele ngwavo uze kalwiji amwene Ezekele muchakumwenesa apwile kalwiji yiveneko. Ou mujimbu wamuMbimbiliya pamo wavanukishile upolofweto ukwavo uze vasonekele kafwe myaka yakuhambakana makulukaji avali kunyima kuli kapolofweto Yowele. (Tangenu Yowele 3:18.) Omu vaYuleya vaze vapwile muufunge vatangile awa mazu vasonekele kuli Yowele, kavashinganyekele ngwavo kujipili jivene jajinene “nakukasotoka vinyo viyema,” chipwe kushinganyeka ngwavo kujipili jajindende “nakukahita mavele[ko].” Kaha nawa kavashinganyekele ngwavo tuselwoke navakahita “muzuvo yaYehova[ko].” Chochimwe navaYuleya vaze vapwile muufunge atela kavashinganyekele ngwavo, kalwiji avalwezele kapolofweto Ezekele uze amwene muchakumwenesa kana apwile kalwiji yiveneko. * Jino mujimbu muka apwile nakuvalweza Yehova? Visoneka vyatukafwa twivwishise ulumbunwiso wachakumwenesa kana. Natushimutwila havyuma vitatu muli echi chakumwenesa vize navitukolezeza.

4. (a) Kalwiji uze amwene Ezekele muchakumwenesa, alingishile vaYuleya vafwelele vyuma muka vyamwaza vyakufuma kuli Yehova? (b) Uno Mbimbiliya hakuzachisa “kalwiji” ‘nameya’ chatufwelelesa ngachilihi ngwetu mwakakisula vatu jenyi kulutwe? (Talenu lipwata lyakwamba ngwavo “Vyuma Vyamwaza Vize Mwakatulingila Yehova.”)

4 Kalwiji uze mwakanganyalisa vatu. Kakavulu muMbimbiliya, tulwiji nameya vyemanyinako vyuma vyamwaza vize eji kutuhananga Yehova. Ezekele amwene kalwiji mwafuminyina kutembele, echi chakumwenesa chakafwile vatu jaKalunga vashinganyeke ngwavo Yehova mwavahana vyuma vyamwaza vyakushipilitu kachi nge navakundwiza kulemesa chamuchano. Vyuma muka vyamwaza? Navakaputuka cheka kuvanangula vyuma vyakushipilitu kuli vapilishitu. Hakuwana nge mawana akulumba navakawahananga hatembele, ngocho vafwelelele ngwavo jishili javo navakavakonekelangajo. (Ezeke. 44:15, 23; 45:17) Ngocho navakatoma cheka, kwijiva nge vanavasanyisa nameya atoma aze afuminyinenga kutembele.

5. Uze kalwiji akafwile ngachilihi vatu vafwelele ngwavo Yehova mwakakisula vatu vosena?

5 Uno vatu vosena navakanganyala tahi? Echi chakumwenesa chakafwile vatu vosena vatachikize ngwavo navakanganyala mwomwo chasolwele omu meya aze apwile amandende avulile chikuma mujila yakukomwesa. (Ezeke. 47:3-5) Atela vaYuleya vavulile chikuma omu vakindulukile kulifuchi lyavo, kaha Yehova atwalilileho lika kuvakisula mangana vafukile. Shikaho uze kalwiji emanyinyineko vyuma vyavivulu mwakavalingila Yehova.

6. (a) Uno chize chakumwenesa chakalwiji chafwelelesele vatu vyuma muka? (b) Chakumwenesa kana chahuhumwine vatu vyuma muka? (Talenu kwinyikila chamwishi.)

6 Meya akuneha kuyoya. Uze kalwiji vamwenesele Ezekele awilile muKalungalwiji waKufwa, kaha alingishile vyuma vyavivulu viyoye. Aze meya alingishile vaishi vavavulu vayoye, vaishi kana vapwile mumiyachi yayivulu ngana mwavaishi vamuKalungalwiji Wamunene chipwe ngwetu Kalungalwiji waMendetelenya. Kaha kuchikulo chaKalungalwiji waKufwa kwapwilenga misumba yavaka-kuta vaishi yize yapwililile mukachi kajimbaka jivali. Uze kangelo ambile ngwenyi: “Vyuma vyosena navikayoya kweshokwo mwakaheta uze kalwiji.” Uno echi chalumbununa nge aze meya afumine kuzuvo yaYehova ahetele kwosena kuze ahetele Kalungalwiji waKufwa tahi? Nduma. Uze kangelo alumbunwine ngwenyi aze meya akuneha kuyoya kawahetele kuvihela vimwe vyaulovako. Vihela kana “navikapwanga vihela vyamungwa.” * (Ezeke. 47:8-11) Shikaho upolofweto kana walingishile vatu vapwenga nalutalililo ngwavo kulemesa chamuchano nachikayoyesa vatu kushipilitu nakuvalingisa vakafukile. Oloze vavahuhumwine ngwavo, Yehova keshi kukakisula vatu vosena chipwe kuvatomesako.

7. Mitondo yize yapwile kuchikulo chakalwiji yafwelelesele vaYuleya vapwile muufunge vyuma muka?

7 Mitondo yamihako yize nawa nayuka vatu. Uno yize mitondo yapwile kuchikulo chakalwiji yapwile yaka? Yalingishile uze kalwiji asoloke kanawa. Kaha nawa yapwile naulumbunwiso. Ezekele navakwavo vafunge vashinganyekelenga hamihako yamwaza yize nayikema kumitondo kana kakweji hikakweji. Kaha nawa chakumwenesa kana chavafwelelesele vyuma vyamwaza vyakushipilitu mwakavalingila Yehova. Vyuma vyeka muka vavafwelelesele? Vavafwelelesele ngwavo aze mafwo akumitondo kana “nawakapwanga akukisa vatu.” (Ezeke. 47:12) Yehova atachikijile ngwenyi vaze vatu navakafuma muufunge navakasakiwa kuvakafwa kushipilitu. Shikaho avafwelelesele kuvalingila vyuma kana. Jila avakafwilililemo vayishimutwilile muupolofweto weka uze wahanjika hakukindulwisa vatu jenyi mulifuchi lyavo ngana muze twalinangwile muKapetulu 9.

8. Chuma muka chasolola nge chakumwenesa vamwenesele Ezekele nachikatesamo chikuma?

8 Ngana muze twashimutwilile muKapetulu 9, vafunge vaze vakindulukile kulifuchi lyavo, valivwishile kuwaha vyuma vyavindende kaha havyuma vize vahanjikile muupolofweto. Vatu vavene vakiko valilingishile numba vahone kulivwisa kuwaha vyuma vyavivulu vahanjikile muupolofweto kana. Yehova kavakiswileko mwomwo valingilenga vyuma vyavipi, nakulikanga kuli ikiye nakusuvilila kulemesa chamuchano. VaYuleya vakushishika vevwilenga kupihya kumuchima hakumona vyuma vyavipi valingilenga vakwavo. Chipwe ngocho, vangamba jaYehova vakushishika vatachikijile ngwavo jishiko jaYehova jeji kutesangamo. (Tangenu Yoshuwa 23:14.) Lwola lumwe chakumwenesa chaEzekele nachikatesamo chikuma. Lwola muka nachikatesamo?

Omu Kalwiji Kana Anakutohwelako Makumbi Ano

9. Uno chakumwenesa chatembele vamwenesele Ezekele chateselemo chikuma lwola muka?

9 Ngana muze twashimutwilile muKapetulu 14, chakumwenesa chatembele vamwenesele Ezekele chinakutesamo chikuma ‘mumakumbi ano akukuminyina,’ omu kulemesa chamuchano chinatande mukaye. (Isa. 2:2) Mujila muka chakumwenesa kanechi chinakutesamo makumbi ano?

10, 11. (a) Vyuma muka vyamwaza tuli nakutambula makumbi ano? (b) Uno vyuma vyakushipilitu vinavulilako ngachilihi mumakumbi ano akukuminyina?

10 Kalwiji uze mwakanganyalisa vatu. Uno meya aze afuminyinyine kuzuvo yaYehova eji kutwanukisanga vyuma muka vyamwaza ali nakutulingila Yehova makumbi ano? Eji kutwanukisanga vyuma vyamwaza vyakushipilitu anakutulingila vize tuli nakulivwisa kuwaha makumbi ano. Chuma chachilemu chikuma atulingila shina hakutuhana ndando yakusokola yaKulishitu, yize yatulingisa vatukonekele jishili jetu. Kaha nawa muchano wamuMazu aKalunga naukiko vaufwanyisa kumeya akuhana kuyoya. (Efwe. 5:25-27) Uno vyuma kanevi vyamwaza vinavulu ngachilihi mumakumbi ano?

11 Mu 1919 kwapwile kaha vangamba jaYehova vavandende, vevwilenga kuwaha havyakulya vyakushipilitu vavahanyinenga. Mumyaka yakavangijileho vatu jaKalunga vavulilileko lika. Makumbi ano vatu jaKalunga vanavulu kuhambakana 8 miliyoni. Kutala tunahase kwamba ngwetu meya amuchano anakuvulilako tahi? Eyo. Makumbi ano tuli nakutambula kulya chakushipilitu chachivulu. Mumyaka 100 yinahichimo, vatu jaKalunga vanatambulanga jiMbimbiliya, namikanda, najimangazini, najimbuloshuwa najitalakiti jajivulu chikuma. Ngana mwauze kalwiji vamwenesele Ezekele, makumbi ano vyakulya vyakushipilitu vinakuvulilako mukaye kosena mangana vikafwe vatu vaze vali nakufwila kutachikiza Kalunga. Liuka lyaYehova linapulitanga mikanda yahanjika haMbimbiliya hamyaka yayivulu. Makumbi ano mikanda yetu, yili jino nahakeyala ya jw.org, mumalimi akuhambakana 900. Uno echi kulya chakushipilitu chinakukafwa ngachilihi vatu vamichima yamwaza?

12. (a) Muchano wamuMbimbiliya unakafwe ngachilihi vatu? (b) Uno echi chakumwenesa chatuhuhumuna ika? (Talenu nawa kwinyikila chamwishi.)

12 Meya akuneha kuyoya. Ezekele vamulwezele ngwavo: “Vyuma vyosena navikayoya kweshokwo mwakaheta uze kalwiji.” Achishinganyekenu omu muchano wamuMbimbiliya unatande kuvatu vaze vaneza mupalachise yakushipilitu. Muchano wamuMbimbiliya unakafwe vatu vavavulu nakuvalingisa vafwelele muli Yehova. Chipwe ngocho, muze muchakumwenesa mwapwile mazu akuhuhumuna ngwawo, keshi nge vatu vosena navaketavila muchanoko. Ngana mwajisanga navihela vyaulova vize vyapwile muKalungalwiji waKufwa vasolwele muchakumwenesa chaEzekele, namakumbi ano kuli vatu vamwe vaze kaveshi nakwitavila muchanoko. * Oloze etu katwatela kupwa ngochoko.—Tangenu Lushimbi lwamuchivali 10:16-18.

13. Vyuma muka natulinangula kuli yize mitondo yapwile muchakumwenesa?

13 Mitondo yamihako yize nawa nayuka vatu. Vyuma muka natulinangula kumitondo yize yapwile kuchikulo chakalwiji? Tachikizenu ngwenu yize mitondo yeminenga mihako yamwaza kakweji hikakweji, kaha mafwo awo okilenga vatu. (Ezeke. 47:12) Echi chatwanukisa nge tweji kuzachilanga Kalunga uze eji kutulisanga nakutuka kushipilitu. Makumbi ano vatu mukaye vanakuviza nakufwa zala yakushipilitu. Oloze achishinganyekenu havyakulya vyakushipilitu ali nakutuhingunwina Yehova. Kutala mweji kwivwanga ngachilihi nge munakumisa kutanga chihande chamujimangazini jetu? Uno mweji kwivwanga ngachilihi nge munevwilila kuvihande vyosena vyahakukunguluka chachihanda chipwe changalila, chipwe kukumisa kutala vindiyo yosena yamuundu chipwe kutala jivindiyo jabroadcasting? Chikupu vene mweji kuwahililanga hakulya kanechi chakushipilitu. Echi chasolola hatoma nge katwafwa zala yakushipilituko. (Isa. 65:13, 14) Kutala muchano wamuMbimbiliya unatukafwe mukuyoya chetu nakutulingisa twivwise Yehova kuwaha tahi? Mazu akuhuhumuna atwama muMazu aKalunga eji kutukafwanga tulihende kuvilinga vyavipi vyakufwana nge ujila, lushiushiu nakuhona lufwelelo. Yehova nawa alongesa jila yize nayikafwa vaka-Kulishitu vaze vanalingi shili yayinene mangana vahone kuzeya kushipilitu. (Tangenu WaYakova 5:14.) Chikupu vene twapwa vakukisula ngana muze yasolola mitondo yapwile muchakumwenesa vamwenesele Ezekele.

14, 15. (a) Chuma muka natulinangula kuvihela vyaulova vize vamwenesele Ezekele muchakumwenesa? (b) Uno chakumwenesa chakalwiji uze vamwenesele Ezekele chinakutunganyalisa ngachilihi makumbi ano?

14 Tunahase nawa kulinangula chishina chachilemu kuvihela vize vyapwile naulova. Twatela kutachikiza ngwetu nge natuhumbula vyuma vyakushipilitu ali nakutulingila Yehova ngana muze veji kulinganga vatu vavavulu muno mukaye, kaha tunahase kumona ukalu waunene. (Mateu 13:15) Oloze twatokwa chikuma hakunganyala kukulya chakushipilitu. Kachi nge natufwilanga kulinangula muchano wamuMazu aKalunga, nakwambulilako vakwetu vyuma tunalinangula, nakwitavila jindongi jamuMbimbiliya namazu akutukafwa akufuma kuvakulwane vaze vananangula kuli ndungo wakushishika, kaha nachisolola nge tuli nakunganyala kuchakumwenesa chakalwiji vamwenesele Ezekele uze anehele kuyoya nakuka vyuma vyakuyoya kala kwosena kuze ahetele.

15 Uno chakumwenesa kanechi nachikatesamo ngachilihi kulutwe? Nganomu natushimutwila, ou kalwiji mwakatohwa chikuma muPalachise.

Omu Chakumwenesa Kana Nachikatesamo muPalachise

16, 17. (a) Uno aze meya akuyoya nawakavulilako ngachilihi muPalachise? (b) Uno kalwiji kana mwakatunganyalisa ngachilihi muPalachise?

16 Kutala mweji kushinganyekanga muli muPalachise, munatwame hamwe navausoko namasepa jenu nakulivwisa kuwaha kuyoya tahi? Kachi nge namulinangula chakumwenesa chakalwiji vamwenesele Ezekele, kaha nachimikafwa mushinganyeke chikuma havyuma kanevi vyamwaza. Mujila muka? Tushimutwilenu havyuma vitatu vavuluka muchakumwenesa kana.

17 Kalwiji uze mwakanganyalisa vatu. Kalwiji kanou wachifwanyisa mwakatohwelako muPalachise mwomwo mwakatunganyalisa kumujimba nakushipilitu. Muchiyulo chaYesu chaMyaka 1,000, Wangana waKalunga naukakafwa vatu vakushishika vakanganyale chikuma kundando yakusokoka. Mukuhita chalwola vatu navakapwa vakukupuka. Kamweshi kukapwa misongo, navandotolo, navanase navipatelako. “Liyongomena lyalinene” lize nalikafuma “muluyando lwalunene” nakuyovoka jita yaAlamangetone likiko nalikanganyala kumeya akuyoya amukalwiji kana. (Kuso. 7:9, 14) Chipwe ngocho, kalwiji kana mwakaneha vyuma vyeka vyamwaza muchiyulo chaYesu. Ngana muze chakumwenesa chaEzekele chasolola, uze kalwiji mwakatohwa chikuma mangana akanganyalise vatu vosena.

Uze kalwiji mwakakafwa vatu vosena muPalachise vakapwe cheka vakweze nakupwa namijimba yakulikangula (Talenu palangalafu 17)

18. Uno aze meya ‘amukalwiji wameya akuyoya’ nawakavula ngachilihi muchiyulo chaYesu chaMyaka 1,000?

18 Meya akuneha kuyoya. Muchiyulo chaYesu chaMyaka 1,000, meya ‘amukalwiji wameya akuyoya’ nawakavula chikuma. (Kuso. 22:1) Vatu vavavulu vaze vafwa navakasanguka mangana vakayoye haya myaka yosena muPalachise. Vyuma vikwavo mwakalinga Yehova muWangana wenyi shina kusangula vatu vaze vafwile lyehi. (Isa. 26:19) Kutala vosena vaze navakasanguka navakayoya haya myaka yosena tahi?

19. (a) Chuma muka chasolola nge muPalachise natukalinangula muchano wauhya? (b) Mwomwo ika vatu vamwe navakapwa nge “vihela vyamungwa” kulutwe?

19 Echi nachikapendamina hali mutu ivene kusakula kuyoya haya myaka yosena chipwe chiku. Mwomwo halwola kana nakukapwa mikanda yayihya yize navakavungulula. Shikaho havyuma vyamwaza vize mwakatulingila Yehova vimwe navikapwa muchano wauhya uze navakatunangula, najindongi jajihya jize navakatuhana. Tuvosena tuli nakutalilila vyuma kanevi vyamwaza. Chipwe ngocho, vatu vamwe navakakana kukavangiza jindongi jajihya nakulikanga kuli Yehova. Vatu vamwe vanahase kukalikanga muchiyulo chaYesu chaMyaka 1,000, oloze kaveshi kukavetavila vakatwame muPalachise mangana vakayipihiseko. (Isa. 65:20) Chuma kana chinahase kutwanukisa vihela vyaulova amwene Ezekele muchakumwenesa vize vyapwile ‘namungwa.’ Nachikapwa hiuleya kuli vaze navakakana kunwa meya akuyoya. Omu nayikakuma Myaka 1,000, vatu vakulikanga navakakundwiza Satana. Shikaho vosena vaze navakalikanga kuchiyulo chaYehova chakwoloka navakiko navakavanongesa haya myaka yosena.—Kuso. 20:7-12.

20. Mitondo yize amwene Ezekele yeji kutwanukisanga vyuma muka vyamwaza natukalivwisa kuwaha muchiyulo chaYesu chaMyaka 1,000?

20 Mitondo yamihako yize nawa nayuka vatu. Yehova asaka tuvosena tukayoye haya myaka yosena. Hakusaka mangana tukanganyale kuvyuma kanevi vyamwaza, Yehova mwakahakako vyuma vimwe vize navikatukafwa ngana mwamitondo yize amwene Ezekele. MuPalachise natukanganyala kumujimba nakushipilitu. Yesu Kulishitu mwakayula hamwe navaze 144,000 hamyaka 1,000 mwilu. Hakuwana nge ava 144,000 navakapwa vapilishitu, ngocho navakakafwa vatu vakushishika vakakupuke mwosena kuhichila mundando yakusokola yaKulishitu. (Kuso. 20:6) Hakuwana nge natukayoya kanawa kumujimba nakushipilitu, ngocho cheji kutwanukisanga mitondo amwene Ezekele yize yasokele kuchikulo chakalwiji yize yeminenga mihako, kaha mafwo ayo okilenga vatu. Chakumwenesa chaEzekele chalifwana namujimbu weka waupolofweto vasonekele kuli kaposetolo Yowano. (Tangenu Kusoloka 22:1, 2.) Mafwo amitondo yize amwene Yowano “apwile akukisa vaka-mafuchi.” Vatu vakushishika vosena navakanganyala kumilimo navakazata vaze 144,000.

21. Uno kushinganyeka hakalwiji uze amwene Ezekele muchakumwenesa nachimikafwa ngachilihi, kaha vyuma muka natukashimutwila mutupetulu vanakavangizaho? (Talenu lipwata lwakwamba ngwavo “Meya Nawavula Chikuma”)

21 Omu muli nakushinganyeka hachakumwenesa chaEzekele, kutala kamweshi nakwivwa kuwaha chikuma nakutalilila vyuma kanako tahi? Chikupu vene tuli nakutalilila vyuma vyamwaza chikuma. Anukenu ngwenu Yehova ali nakutulumbunwina upolofweto wauvulu uze wahanjika omu nayikapwa Palachise, echi chasolola nge asaka vatu vosena vakapwemo nakumona omu najikatesamo jishiko jenyi. Kutala muli nakufwila kukapwamo tahi? Pamo munahase kuhuhwasana numba nge namukapwa nachihela chenu muPalachise mangana mukatwamengaho. Mutupetulu navakavangizaho natukashimutwila omu mijimbu yamakumishilo muupolofweto waEzekele nayitukafwa tuhone kulizakamina hachuma kana.

^ par. 3 Kaha nawa vaYuleya vaze vatachikijile ngwavo lifuchi lyavo lyapwile lyajipili navinema kavafwelelele ngwavo kunahase kupwa kalwiji nahase kufuma muYelusalema nakuheta kuKalungalwiji waKufwako.

^ par. 6 Vatu vamwe vamona hanjikiso kana kupwa yamwaza, mwomwo vatu vamungalila yakuKalungalwiji waKufwa vawanyinenga nganyo hakulanjisa mungwa. Oloze mwatela kwijiva ngwenu meya aulova vamwenesele Ezekele ‘kaweshi kukatomako.’ Kamweshi kukapwa vyuma vyakuyoyako, kaha nawa kaweshi kukatomako mwomwo meya akuyoya akufuma kuzuvo yaYehova kawahetelekoko. Shikaho mazu vazachisa muchakumwenesa kana akwamba ngwavo vihela vyaulova navikapwanga namungwe kawalumbununa vyuma vyamwazako.—Samu 107:33, 34; Yele. 17:6.

^ par. 12 Tushimutwilenu hachifwanyisa chalyoji lyachikokela ahanjikile Yesu. Mulyoji kana mweji kufwanga vaishi vavavulu oloze keshi nge vosena veji kupwanga ‘vamwenemweneko.’ Vaze vamokomoko veji kuvambilanga. Echi chasolola nge Yesu ahuhumwine ngwenyi vatu vavavulu veji kwizanga muliuka lyaYehova oloze mukuhita chalwola vamwe veji kuhonanga kupwa vakushishika.—Mateu 13:47-50; Chimo. 2, 2:20, 21.