Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 17

“Nangukufumbukila Ove Ngonge”

“Nangukufumbukila Ove Ngonge”

EZEKELE 38:3

CHISHINA: Kulumbununa “Ngonge” ‘nalifuchi’ lize mwakalukuka

1, 2. Jita muka yayinene yinakwiza kulutwe, kaha vihula muka twatela kulihulisa? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

HAMYAKA yayivulu, vatu vavavulu muno mukaye vanafunga kujijita, chikumanyi kujijita jivali jakaye jize japwileko mulikulukaji lyamyaka lyakusokesa 20. Oloze kuli nakwiza jita yayinene yize kanda yisolokengaho lyehi mukuyoya chavatu. Eyi jita kayeshi kukapwa jita yakuzunga chamafuchi mwomwo yakusaka kulinganyalisa vavaneneko. Oloze nayikapwa “jita yahalikumbi lyalinene lyaKalunga Wangolo Josena.” (Kuso. 16:14) Muka-kole ikiye mwakalingisa eyi jita yikapweko mwomwo mwakalukuka lifuchi lyamwaza lyaKalunga. Echi nachikalingisa Mwata Wakulitulaho Yehova akasolole ngolo jenyi hakunongesa vaka-kole jenyi vosena hamavu.

2 Tunahase kulihulisa ngwetu: Uno ou muka-kole ikiye iya? Lifuchi muka mwakalukuka? Lwola muka mwakalukuka eli lifuchi, kaha mwomwo ika, kaha nawa mujila muka? Twatela kutachikiza muvakumbulwila vihula kana mwomwo vyuma kanevi navikasoloka kuli vangamba jaKalunga vosena vahamavu. Kukumbulula kana natuchiwana muupolofweto vasoneka mumukanda waEzekele kapetulu 38 na 39.

Ou Muka-Kole Ikiye Ngonge WakuMangonge

3. Lumbununenu vishina vyatwama muupolofweto waEzekele wakuvuluka Ngonge wakuMangonge.

 3 Tangenu Ezekele 38:1, 2, 8, 18; 39:4, 11. Tutalenu havishina vyavinene vyamuupolofweto kana. Vishina kana ngwavyo: “Hamyaka yakukuminyina,” muka-kole uze vavuluka ngwavo ‘Ngonge wakuMangonge,’ mwakalukuka “lifuchi” likwechi vatu jaKalunga. Echi nachikalingisa Yehova ‘akevwe matoto chikuma,’ ngocho mwakalwa nou Ngonge nakumufungulula. * Kufumaho, Yehova mwakahana ou muka-kole navaze navakamukundwiza ‘kutujila vaze veji kulyanga nyama vosena nakuli visuma vamuchipapa vakavalye.’ Yehova mwakahana jino ou Ngonge ‘chihela chize navakamufunjila.’ Hakusaka tutachikize omu upolofweto kana naukatesamo kulutwe, twatela chatete kutachikiza ou Ngonge.

4. Kweseka napalangalafu, uno Ngonge wakuMangonge apwa iya?

4 Uno Ngonge wakuMangonge ikiye iya? Kweseka nomu vamulumbununa kuli Ezekele, tunahase kukukulula ngwetu Ngonge apwa muka-kole wavaka-kulemesa Kalunga vamuchano. Uno Ngonge lyapwa lijina likwavo lyaSatana tahi? Hamyaka yayivulu, mikanda yetu yinahanjikanga ngwayo Ngonge lyapwa lijina likwavo lyaSatana. Oloze omu tunakekesa kanawa upolofweto waEzekele chinatulingisa twalumuneko ulumbunwiso kana. Kaposhi Kakutalila umwe alumbunwine ngwenyi, vulukiso yakwamba ngwavo Ngonge wakuMangonge kayatalisa kumutu wakushipilituko, oloze yatalisa kuli vaka-mafuchi vaze navakalifutula nakufumbukila kulemesa chamuchano. * Oloze shimbu kanda tuhanjike ovyo vyatulingisa tukukulule ngocho, tuvangilenu kuhunanana haunjiho uvali watwama muupolofweto waEzekele uze wasolola nge Ngonge kapwa mutu wakushipilituko.

5, 6. Unjiho muka wamuupolofweto waEzekele uze wasolola nge Ngonge wakuMangonge kapwa mutu wakushipilituko?

5 “Nangukamihana kutujila vaze veji kulyanga nyama vosena.” (Ezeke. 39:4) Kakavulu Visoneka vyazachisa tujila vaze veji kulyanga nyama, hakulumbununa mujimbu wakuhuhumuna vatu vyakusopesa chaKalunga. Kalunga ahuhumwinenga vaIsalele navaze kavapwile vaIsaleleko vatachikize vyakusopesa chenyi. (Lushi. 28:26; Yele. 7:33; Ezeke. 29:3, 5) Tachikizenu ngwenu eyi mijimbu yakuhuhumuna kavayilwezelenga vatu vakushipilituko, oloze kuvatu vanyama namanyinga. Kaha nawa tujila natunyama veji kulyanga nyama, keshi shipilituko. Shikaho ou mujimbu wakuhuhumuna vatu vyakusopesa chaKalunga vasoneka muupolofweto waEzekele, wasolola nge Ngonge kapwa mutu wakushipilituko.

6 “Nangukahana Ngonge chihela chakumufunda muIsalele.” (Ezeke. 39:11) Visoneka kavyahanjika vyakufunda vatu vakushipilituko. Oloze vyahanjika ngwavyo Satana navandemone jenyi navakavakasa nakuvambila muwina wakuzeneka kukuma hamyaka 1,000, kufumaho navakavambila muchijiva chakakahya chachifwanyisa chize chemanyinako kuvanongesa chahaya myaka yosena. (Luka 8:31; Kuso. 20:1-3, 10) Hakuwana nge Ngonge vamuvuluka ngwavo navakamuhana chihela chakumufunda hamavu, ngocho tunahase kukukulula ngwetu Ngonge kapwa mutu wakushipilituko.

7, 8. Lwola muka “mwangana wakunote” navakamukumisa, kaha kukuma chenyi nachikalifwana ngachilihi navyuma navikasoloka kuli Ngonge wakuMangonge?

7 Nge kapwa mutu wakushipilituko, kaha ou Ngonge mwakafumbukila kamakumishilo vaka-kulemesa Kalunga vamuchano apwa iya? Tushimutwilenu haupolofweto uvali wamuMbimbiliya uze nautukafwa tutachikize kanawa ou Ngonge wakuMangonge.

8 “Mwangana wakunote.” (Tangenu Ndanyele 11:40-45.) Ndanyele apolofwetele vyakupwako chaviyulo vyangolo vyakaye kufuma mumakumbi enyi nakuheta kulelo. Upolofweto waNdanyele wavulukile nawa viyulo vivali vyamapolitiki vize vyalizungishilenga. Viyulo kana vyapwile “Mwangana wakusulo” ‘namwangana wakunote.’ Ava vamyangana vanalyalumunanga mweka hamyaka yayivulu omu vanazungunga vaka-mafuchi amavulu hakusaka kufwila ulemu. Ndanyele ahanjikile hali mwangana wakunote ngwenyi: “Hamakumbi akukuminyina . . . mwakakwata utenu, mwakaya nakunongesa nakulalisa vavavulu.” Ou mwangana wakunote mwakafumbukila chikumanyi vangamba jaYehova. * Oloze ngana mwaNgonge wakuMangonge, nayou mwangana wakunote ‘navakamukumisa’ omu mwakahona kufungulula vatu jaKalunga.

9. Chuma muka nachikasoloka kuli Ngonge wakuMangonge nakuli “vamyangana vahamavu hosena”?

9 “Vamyangana vahamavu hosena.” (Tangenu Kusoloka 16:14, 16; 17:14; 19:19, 20.) Mukanda waKusoloka wahanjikile chimweza omu “vamyangana vahamavu hosena” navakalwa jita naYesu uze apwa “Mwangana wavamyangana.” Oloze hakuwana nge Yesu atwama mwilu, ava vaka-kole navakalukuka vatu jaKalunga vahano hamavu vaze veji kukundwizanga Wangana waKalunga. Vamyangana vahamavu vosena navakavanongesa hajita yaAlamangetone. Nyingililenu ngwenu navakavanongesa hanyima yakufumbukila vatu jaYehova. Omu mukiko nachikapwa nakuli Ngonge wakuMangonge. *

10. Natukukulula ngwetu Ngonge wakuMangonge apwa iya?

10 Kweseka navyuma tunashimutwila, natukukulula ngwetu Ngonge apwa iya? Chakavanga, Ngonge kapwa mutu wakushipilituko. Chamuchivali, Ngonge emanyinako mafuchi ahamavu aze nawakafumbukila vatu jaKalunga kulutwe. Mafuchi kana nawakalifutula nakulinunga hamwe mangana akafumbukile vatu jaKalunga. Mwomwo ika? Hakuwana nge vatu jaKalunga vatwama mukaye kosena, shikaho awa mafuchi atela kukalinunga hamwe mangana vakalukuke vatu jaKalunga. (Mateu 24:9) Tachikizenu ngwenu Satana ikiye mwakatwaminyina awa mafuchi akalinge ngocho. Mwomwo hamyaka yayivulu, nalingisanga vaka-mafuchi vafumbukile kwitava chamuchano. (Yowa. 1, 5:19; Kuso. 12:17) Oloze upolofweto waEzekele uze wavuluka Ngonge wakuMangonge washindakanya kaha hamafuchi ahamavu aze nawakafumbukila vatu jaYehova. *

“Lifuchi” Kana Lyapwa Lika?

11. Uno upolofweto waEzekele walumbununa ngachilihi “lifuchi” lize mwakalukuka Ngonge?

11 Nganomu tunashimutwila  mupalangalafu 3, Yehova mwakevwa chikuma matoto omu Ngonge wakuMangonge mwakalukuka lifuchi lyenyi lyamwaza. Lifuchi muka vene eli? Tushimutwilenu cheka haupolofweto waEzekele. (Tangenu Ezekele 38:8-12.) Upolofweto kana wavuluka ngwawo, Ngonge ‘mwakalukuka lifuchi likwechi vatu vaze vanapululula’ “vaze vanakungulula cheka kufuma kumafuchi eka.” Upolofweto kana wahanjika cheka ngwawo, vatu jaKalunga vaze vatwama mulifuchi kana vapwa “vakukingiwa,” oloze vatwama “mumembo akuzeneka jikembwe, natupachiso navikolo.” Kaha nawa ‘valikungulwila luheto navikumba.’ Mulifuchi kana mukiko mwatwama vaka-kulemesa Yehova vamuchano vamukaye kosena. Natulitachikiza ngachilihi eli lifuchi?

12. Vyuma muka vize vakindulwishile kushikulu mulifuchi lyaIsalele?

12 Tuvangilenu kushimutwila hamujimbu wahanjika vyakusokola vaIsalele muufunge nakuvakindulwisa mulifuchi lyavo muze vatwaminenga, nakuzata milimo yavo nakulemesa Kalunga hamyaka yayivulu. Omu vaIsalele vahonene kupwa vakushishika, Yehova avalwezele kuhichila muli Ezekele ngwenyi lifuchi lyavo navakalinongesa nakupwa ngundu. (Ezeke. 33:27-29) Amulwezele apolofwete cheka ngwenyi, vaIsalele vaze navakapihilila nakwalumuka navakafuma muufunge muMbavilone nakuya kulifuchi lyavo mangana vakakindulwise kulemesa chamuchano. Yehova mwakakisula lifuchi lyavaIsalele, kaha nalikapwa nge “milemba yaEtene.” (Ezeke. 36:34-36) Kukindulwisa vatu kana chapwileko mu 537 B.C.E., omu vaYuleya vakindulukile kuYelusalema nakukindulwisa kulemesa chamuchano mulifuchi lyavo.

13, 14. (a) Uno lifuchi lyakushipilitu lyapwa lika? (b) Mwomwo ika Yehova amwena lifuchi kana kupwa lyamwaza?

13 Namakumbi ano, vangamba jaKalunga vamuchano navakiko vavasokola muufunge wakushipilitu. Ngana muze twalinangulanga muKapetulu 9, mumwaka wa 1919, vatu jaKalunga vavasokwele muufunge muMbavilone Yayinene muze vatwamine myaka yayivulu. Mumwaka kana, Yehova asokwele vatu jenyi nakuvatwala mulifuchi lyakushipilitu. Lifuchi kana lyapwa palachise yakushipilitu lize lyapwa lyakukingiwa, lize lyazala namilimo yamwaza yakushipilitu, muze tweji kulemeselanga Kalunga wamuchano. Twapwa vakukingiwa, nakutwama mukuunda mulifuchi kana. (Vishi. 1:33) Tweji kutambulanga kulya chakushipilitu chachivulu, kaha nawa tweji kulivwisanga kuwaha kuzata milimo yayivulu yize yakundwiza Wangana waKalunga. Chikupu vene mazu ahali Vishimo anakutesamo, akwamba ngwawo: “Kukisula chaYehova chikiko cheji kuhetesanga mutu luheto, kaha keshi kuhakilako luyandoko.” (Vishi. 10:22) Chamokomoko nakulifuchi twatwama, tuvosena twatwama mulifuchi kaneli lyapalachise yakushipilitu, chikalu kaha nge tuli nakukundwiza kulemesa chamuchano muhanjikiso namuvilinga vyetu.

14 Yehova amona lifuchi kaneli lyakushipilitu kupwa lyamwaza chikuma. Mwomwo ika? Amona vatu vaze vatwama mulifuchi kana kupwa “vyuma vyandando yayinene vyavaka-mafuchi osena” mwomwo avaneha mukulemesa chamuchano. (Hangai 2:7; Yowa. 6:44) Vatu kana veji kukilikitanga mangana vavwale mutu wamuhya nakupwa navilinga ngana vize atwama navyo Kalunga. (Efwe. 4:23, 24; 5:1, 2) Hakupwa vaka-kulemesa Kalunga wamuchano, veji kulisuulanga kuzata natwima milimo yaYehova mangana vamutohwese nakusolola ngwavo vamuzanga. (Loma 12:1, 2; Yowa. 1, 5:3) Twafwelela ngwetu Yehova eji kwivwanga kuwaha hakumona vangamba jenyi vanakuzata nangolo mangana vawahise lifuchi lyavo lyakushipilitu. Anukenu ngwenu, nge namuhaka kulemesa chamuchano kulutwe mukuyoya chenu, kaha namuwahisa palachise yakushipilitu nakwivwisa Yehova kuwaha kumuchima.—Vishi. 27:11.

Chamokomoko nakulifuchi twatwama, tuvosena twatwama mulifuchi kaneli lyapalachise yakushipilitu, chikalu kaha nge tuli nakukundwiza kulemesa chamuchano (Talenu palangalafu 13 na 14)

Lwola Muka Mwakalukuka Eli Lifuchi, Kaha Mwomwo Ika, Kaha Nawa Mujila Muka?

15, 16. Lwola muka Ngonge wakuMangonge mwakalukuka lifuchi lyetu lyakushipilitu?

15 Kalinwomu mafuchi alifutule mangana alukuke eli lifuchi lyetu lyamwaza lyakushipilitu. Hakuwana nge awa mafuchi nawakafumbukila chikumanyi etu vangamba jaYehova vamuchano, shikaho twatela kutachikiza omu nachikapwa. Tushimutwilenu havihula vino vitatu.

16 Lwola muka Ngonge wakuMangonge mwakalukuka eli lifuchi lyetu lyakushipilitu? Upolofweto wakumbulula ngwawo: “Hamyaka yakukuminyina naukalukuka lifuchi.” (Ezeke. 38:8) Echi chasolola nge chuma kana nachikasoloka omu tunakupandama kukukuma chakano kaye. Anukenu ngwenu luyando lwalunene nalukaputuka omu navakanongesa Mbavilone Yayinene yize yapwa kwitava chamakuli chamukaye kosena. Hanyima yakunongesa mauka akwitava chamakuli kaha nawa shimbu kanda Alamangetone, Ngonge mwakalukuka vaka-kulemesa Kalunga vamuchano.

17, 18. Vyuma muka mwakalinga Yehova haluyando lwalunene?

17 Mwomwo ika Ngonge wakuMangonge mwakalukukila eli lifuchi lyetu lyakushipilitu? Upolofweto waEzekele watulweza vishina vivali. Chatete, Yehova ikiye mwakalingisa Ngonge akalukuke lifuchi lyetu. Chamuchivali, Ngonge mwakajina vyuma vyavipi.

18 Yehova ikiye mwakalingisa Ngonge akalukuke lifuchi lyetu. (Tangenu Ezekele 38:4, 16.) Yehova alwezele Ngonge ngwenyi: ‘Nanguhaka malovo mujimbangi jove,’ kaha “nangukakulingisa ukalukuke lifuchi lyami.” Uno mazu kana asolola nge Yehova ikiye mwakasowangiza vaka-mafuchi vakafumbukile vatu jenyi tahi? Nduma. Yehova keshi kuneha vyuma vyavipi hali vatu jenyiko. (Yopa 34:12) Oloze Yehova atachikiza ngwenyi vaka-kole jenyi navakahunga vangamba jenyi vamuchano, kaha navakafwila kuvanongesa. (Yowa. 1, 3:13) Ngocho Yehova mwakalingisa Ngonge akalukuke vatu jenyi kweseka nakujina chenyi halwola atongola kwijiva nge namuhake malovo mujimbangi nakumukoka. Omu namukahita lwola kufuma haze navakanongesa Mbavilone Yayinene, Yehova nahase kukazondola vaka-mafuchi mangana vakalinge vyuma vanajinyi mumichima yavo. Kufumaho mwakavazondola vakafumbukile vatu jenyi, nakulingisa akanehe jino jita yaAlamangetone yize nayikapwa yayinene mukaye kosena. Kaha mwakayovola vatu jenyi, nakutohwesa wata wenyi nakujilika lijina lyenyi lyajila.—Ezeke. 38:23.

Vaka-mafuchi navakafwila kukatuhonesa kulemesa Yehova, mwomwo vahunga kulemesa chamuchano navaze veji kuchikundwizanga

19. Mwomwo ika Ngonge mwakafwila kutuhonesa kulemesa Yehova?

19 Ngonge mwakajina vyuma vyavipi. Vaka-mafuchi ‘navakajina vyuma vyavipi.’ Navakafwila kusolola kulundundu yavo hali vaka-kulemesa Yehova vaze navakasoloka nge vakuhona kukingiwa kwijiva nge “vali nakutwama mumembo akuzeneka jikembwe, natupachiso navikolo.” Navakafwila nawa “kupupa nakupukula vyuma vyavivulu,” kuli vaze “vali nakulikungulwila luheto.” (Ezeke. 38:10-12) “Luheto” muka? Vatu jaYehova vatwama naluheto lwaluvulu lwakushipilitu. Luheto luze twamona kupwa lwalulemu chikuma shina kulemesa Yehova kaha. Shikaho ava vaka-mafuchi navakafwila kukatuhonesa kulemesa Yehova.

Ngonge mwakajina “vyuma vyavipi” hakufwila kunongesa kulemesa chamuchano (Talenu palangalafu 19)

20. Uno Ngonge mwakalukuka ngachilihi lifuchi lyakushipilitu?

20 Uno Ngonge mwakalukuka ngachilihi eli lifuchi lyakushipilitu chipwe ngwetu palachise yakushipilitu? Vaka-mafuchi navakafwila kukakaluhwisa chiyoyelo chetu nakutuhonesa kulemesa Kalunga. Pamo vanahase kukatuhonesa kutambula kulya chakushipilitu, nakutukanyisa kulikungulwila hamwe, nakuneha liwayanga mangana tukahone kulinunga nakukatuhonesa nawa kwambulula mujimbu waWangana. Evi vyuma navakatukanyisa kulinga vikiko vyatwama mupalachise yakushipilitu. Shikaho Satana mwakazondola vaka-mafuchi vakanongese vangamba jaKalunga vamuchano nakufumisako kulemesa chamuchano hamavu hosena.

21. Mwomwo ika twatela kusakwilila Yehova hakutulwezela chimweza vyuma navikasoloka kulutwe?

21 Ngonge wakuMangonge mwakafumbukila vaka-kulemesa Kalunga vamuchano vosena vaze vatwama mufulichi lyakushipilitu avahana Kalunga. Hakuwana nge Yehova atuzanga, shikaho natulweze vyuma vize navikasoloka kulutwe. Shikaho omu tuli nakuvandamina luyando lwalunene, tufwilenu kukundwiza kulemesa chamuchano nakuchimona kupwa chachilemu chikuma mukuyoya chetu. Nge natulinga ngocho, kaha natutwalaho kuwahisa lifuchi lyetu lyakushipilitu lize vatuhana. Kaha nawa natukamona nameso etu kapu omu Yehova mwakakinga vangamba jenyi haAlamangetone nakujilika lijina lyenyi. Chihande chinakavangizaho nachikalumbununa kanawa omu Yehova mwakalinga vyuma kana.

^ par. 3 Mukapetulu mwakavangizaho, natukashimutwila omwo Yehova mwakakwachila matoto Ngonge wakuMangonge nalwola mwakamunongesa, nomwo navakanganyala vaka-kulemesa Kalunga vamuchano havyuma kana.

^ par. 4 Talenu “Vihula Vyakufuma Kuli Vaka-Kutanga” muKaposhi Kakutalila kaMay 15, 2015, mafwo 29-30.

^ par. 8 Mukanda waNdanyele 11:45 wasolola nge mwangana wakunote mwakafumbukila vatu jaKalunga, mwomwo wahanjika ngwawo ou mwangana mwakajika “jimbalaka jawangana wenyi hakachi, oku kalungalwiji wamunene, [Mendetelenya] oku pili yajila yaLifuchi Lyamwaza [muze mwapwilenga tembele yaKalunga, yize vazachishilenga vatu jaKalunga hakumulemesa].”

^ par. 9 Mbimbiliya yahanjika nawa ngwayo, vatu jaKalunga navakavafumbukila kuli “kaAsulya” uze mwakafwila kuvanongesa vosena. (Mika 5:5) Mbimbiliya yavuluka ngwayo vangamba jaKalunga navakavafumbukila kuli Ngonge wakuMangonge, nakuli mwangana wakunote, nakuli vamyangana vahamavu hosena nakuli kaAsulya. Echi kufumbukila chosena chiwana chapwa chochimwe numba tuhu vachivuluka majina akulisezaseza.

^ par. 10 Nge muli nakusaka kutachikiza omwo valumbununa “Ngonge naMangonge” vavuluka hali Kusoloka 20:7-9, kaha talenu Kapetulu 22 wamumukanda uno.