Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 28

‘KuVihela Vyakwakusuku vyaHamavu’

‘KuVihela Vyakwakusuku vyaHamavu’

Vinjiho jaYehova vali nakutwalaho lika kuzata mulimo uze vaputukile vaka-kukavangiza Yesu Kulishitu kafwe myaka 2,000 kunyima

1. Vyuma muka valingile vaka-Kulishitu vakulivanga vize vanakulinga naVinjiho jaYehova makumbi ano?

 VAKA-KULISHITU vakulivanga vambulwilenga mujimbu wamwaza natwima. Vetavilile nawa shipilitu yajila yivatwaminyine nakuvakafwa. Kaha nawa kavechelelele luyanjisa luvahonese kwambululako, ngocho Kalunga avakiswile chikuma. Omu mukiko chili nakuli Vinjiho jaYehova makumbi ano.

2, 3. Uno vyuma muka vyalingisa mukanda waVilinga upwenga wakulipwila?

2 Tunafwelela ngwetu mijimbu yamwaza yamumukanda waVilinga yinamijikijisa nakuzamisa lufwelelo lwenu. Mukanda waVilinga wapwa wakulipwila, mwomwo ukiko kaha mukanda vahwima uze wahanjika havyuma valingile vaka-Kulishitu vakulivanga.

3 Mukanda waVilinga wavuluka majina avatu vakuheta ku 95 vakufuma kumafuchi 32, najinganda 54 namatungu 9. Wahanjika hamijimbu yavatu vakufwana nge yetu, navatu vakulikanga vaze vazanyinenga mukulemesa tulunga vamakuli, navamyangana vakulivwimba navatu vaulyanyi. Oloze chachinenenyi, wahanjika hali vandumbwetu vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga vaze vambulwile mujimbu wamwaza natwima chamokomoko naukalu.

4. Mwomwo ika twazangila chikuma kaposetolo Paulu, naTavita navinjiho veka vakushishika vakushikulu?

4 Munahichi jino myaka 2,000 kufuma halwola luze kwapwile kaposetolo Petulu naPaulu vaze vapwile natwima, naLuka chimbuke uze vazanga, naMbalanape uze apwile namuchima wakuhana, naSetefwano uze apwile wakumika, naTavita uze apwile namuchima wamwaza, naLuchiya uze apwilenga wazumbu, navinjiho veka vavavulu vakushishika. Numba tuhu vayoyelelele kushikulu oloze twavazanga chikuma. Mwomwo ika? Mwomwo nayetu vatuhana mulimo wakunangula vatu vapwenga tumbaji. (Mateu 28:19, 20) Twatokwa chikuma kwazana mumulimo kanou.

. . . kuvihela vyakwakusuku vyahamavu.”—Vili. 1:8

5. Uno vaka-kukavangiza Yesu vakulivanga vaputukilile kulihi mulimo wavo wakwambulula?

5 Achishinganyekenu hamulimo uze Yesu ahanyine vaka-kumukavangiza. Avalwezele ngwenyi: “Namukatambula ngolo omu shipilitu yajila nayikeza hali enu, kaha namukapwanga muvinjiho jami muYelusalema, namuYuleya mwosena, namuSamaliya, nakuvihela vyakwakusuku vyahamavu.” (Vili. 1:8) Chatete, shipilitu yajila yakafwile tumbaji vapwenga vinjiho “muYelusalema.” (Vili. 1:1–8:3) Kufumaho, yavatwaminyinyine vahane unjiho “muYuleya mwosena, namuSamaliya.” (Vili. 8:4–13:3) Kutwala muze, vaputukile kutwala mujimbu wamwaza “kuvihela vyakwakusuku vyahamavu.”Vili. 13:4–28:31.

6, 7. Uno kutokwa muka tuli nacho makumbi ano kutalisa kumulimo wakwambulula, chize vahonene kupwa nacho vaka-Kulishitu vakulivanga?

6 Vandumbwetu vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga kavapwilenga naMbimbiliya yamuundu yakuzachisa hakwambululako. Kakwapwile mukanda waMateu halwola kanako palanga namumwaka wa 41 C.E. Mikanda yimwe asonekele Paulu vayisonekele shimbu kanda mukanda waVilinga vaukumise kuusoneka kafwe mu 61 C.E. Vaka-Kulishitu vakulivanga kavapwile naVisoneka Vyajila chipwe mikanda yakulisezaseza yakuhana vatu vakuwahililako. Shimbu kanda vaka-Kulishitu vavaYuleya vapwenga tumbaji twaYesu, valaminyinyinenga Visoneka VyachiHepeleu mumitwe vize vavatangilililenga musunangonga. (Koli. 2, 3:14-16) Ava vaka-Kulishitu vatelelele kuhakako chikuma mangana hakuwana nge valwezelengako vakwavo vyuma vevwilenga.

7 Makumbi ano, etu vavavulu tuli naMbimbiliya namikanda yayivulu yahanjika haMbimbiliya. Tuli nakunangula vatu vapwenga tumbaji hakwambulula mujimbu mumafuchi 240, mumalimi amavulu.

Vanakutukafwa naShipilitu Yajila

8, 9. (a) Shipilitu yajila yakafwile tumbaji twaYesu valinge vyuma muka? (b) Vyuma muka ali nakulovola ndungo wakushishika hakumukafwa kushipilitu yaKalunga?

8 Omu Yesu ahanyine mulimo tumbaji twenyi wakupwa vinjiho, avalwezele ngwenyi: “Namukatambula ngolo omu shipilitu yajila nayikeza hali enu.” Shipilitu yaKalunga chipwe ngwetu ngolo jenyi jalingishile vaka-kukavangiza Yesu vapwenga vinjiho hamavu hosena. Shipilitu yajila yakafwile Petulu naPaulu vokenga vaka-kuviza, nakufumisa vandemone, nakusangula vafu. Kaha nawa, yahanyine ngolo ava vaka-Kulishitu mangana vazate mulimo waulemu chikuma. Yakafwile vaposetolo natumbaji vanangule chinyingi chakwoloka chize cheji kunehanga kuyoya chahaya myaka yosena.—Yowa. 17:3.

9 HaPendekoseta 33 C.E., tumbaji twaYesu vahanjikile “mumalimi akulisezaseza, nge muze shipilitu yavakafwilenga kuhanjika.” Ngocho vambulwile unjiho wavyuma “vyaukelenga waKalunga.” (Vili. 2:1-4, 11) Makumbi ano, katwahanjika mumalimi akulisezaseza mujila yakukomwesako. Chipwe ngocho, ndungo wakushishika vali nakumukafwa kushipilitu yaKalunga mangana alovole mikanda yahanjika haMbimbiliya mumalimi amavulu. Chakutalilaho, kakweji hikakweji vali nakupulita Kaposhi Kakutalila naTonenu! vyavivulu chikuma, kaha nawa hakeyala yetu ya jw.org hatwama mikanda yahanjika haMbimbiliya najivindiyo mumalimi akuzomboka 1,000. Vyuma vyosenevi, vyeji kutukafwanga tuhase kwambulula “vyuma vyaukelenga waKalunga” kuvatu vakumafuchi osena, nakumiyachi yosena nakumalimi osena.—Kuso. 7:9.

10. Vyuma muka vinasolokanga kutalisa kukwalumuna Mbimbiliya kufuma vene mu 1989?

10 Kufuma vene mu 1989, ndungo wakushishika nafwilanga chikuma kulovola Mbimbiliya yaVisoneka vyaKaye Kakahya mumalimi amavulu. Eyi Mbimbiliya vanayalumuna lyehi mumalimi akuzomboka 200, kaha vanapulita lyehi jikope jajivulu chikuma, ngocho navatwalaho lika kupulita jikwavo mumalimi amavulu. Vyuma kana vinatesangamo mwomwo yashipilitu yaKalunga.

11. Uno mulimo wakwalumuna mikanda yetu vali nakuuzata ngachilihi?

11 Mulimo wakwalumuna vali nakuuzata kuli vandumbwetu vavavulu hawana wakanyombo mumafuchi akuzomboka 150. Katweshi nakulikomokela hachuma kanako, mwomwo kakweshi liuka lyeka hano hamavuko lize vali nakutwaminyina nashipilitu yajila mangana lyambulule “kanawa unjiho” mukaye kosena, wakuvuluka Yehova Kalunga, naWangana wauMeshiya uze uli nakuyula mwiluko.—Vili. 28:23.

12. Uno Paulu navakwavo vaka-Kulishitu vazachile ngachilihi mulimo wakuhana unjiho?

12 Omu Paulu ambulilile unjiho vaYuleya navatu vakumafuchi eka kuAndeyoka muPishicha, “vaze vapwile namichima yamwaza yakusaka kuyoya chahaya myaka yosena valumukile nakupwa vaka-kwitava.” (Vili. 13:48) Kumakumishilo amukanda waVilinga, Luka asonekele ngwenyi, Paulu apwile nakwambulula “Wangana waKalunga, . . . hakuhanjika nakukasunuka chikuma, chakuzeneka vyuma vimwe vyakumuhonesa.” (Vili. 28:31) Uno apwile nakwambulwila kulihi? Apwile muLoma, nganda yize yapwile chiyulo changolo chakaye. Numba nge vaka-kukavangiza Yesu vambulwilenga mujimbu hakuhanjika vihande chipwe kuzachisa jijila jeka, oloze vateselemo mulimo kana hakuvakafwa nakuvatwaminyina nashipilitu yajila.

Kukakachila Chamokomoko naKutuyanjisa

13. Mwomwo ika twatela kulomba kachi nge vali nakutuyanjisa?

13 Omu tumbaji twaYesu vakulivanga vavayanjishilenga, valembelelele Yehova avakafwe vomike. Vyuma muka vyafuminemo? Vazalile nashipilitu yajila, kaha yavakafwile vahanjike mazu aKalunga nakumika. (Vili. 4:18-31) Nayetu nawa tweji kulombanga Yehova atuhane mangana, nangolo jakutwalaho kwambulula chamokomoko naluyanjisa. (Yako. 1:2-8) Tweji kutwalangaho lika kwambulula mujimbu wamwaza mwomwo yakutukisula kuli Kalunga nakutukafwa kushipilitu yenyi. Kakweshi chuma chinahase kuhonesa mulimo wakwambulula unjiho, numba navatufumbukila chipwe kutuyanjisa mujila yayipiko. Kachi nge vali nakutuyanjisa, twatela kulomba shipilitu yajila, namangana, nakumika hakwambulula mujimbu wamwaza.—Luka 11:13.

14, 15. (a) Vyuma muka vyasolokele mwomwo “yaluyando luze lwepukile hali Setefwano”? (b) Uno vatu vamuSiberia valinangwile ngachilihi muchano?

14 Setefwano ambulwile mujimbu natwima shimbu kanda vamujihe kuli vaka-kole jenyi. (Vili. 6:5; 7:54-60) Jino halwola luze ‘vaputukile kuvayanjisa chikuma’ vosena valimwangilile kujingalila jaYuleya naSamaliya, kufumisako kaha vaposetolo. Oloze chuma kana kachahonesele mulimo wakwambululako. Fwilipu ayile kunganda yaSamaliya nakuputuka “kwambulila vatu vyaKulishitu,” kaha atungile natumbaji vavahya. (Vili. 8:1-8, 14, 15, 25) Vatulweza nawa ngwavo: “Vaze valimwangile mwomwo yaluyando luze lwepukile hali Setefwano, vayile mbwe nakuFwenyisha nakuKupulusu nakuAndeyoka, oloze vahanjikilenga mazu kuli vaYuleya kaha. Oloze malunga vamwe hali vakiko vaze vafumine kuKupulusu nakuKulene, vaze vejile kuAndeyoka, vaputukile kuhanjika kuvatu vaze vahanjikilenga chiHelase, nakuvambulila mujimbu wamwaza waMwata Yesu.” (Vili. 11:19, 20) Halwola kana, luyanjisa lwatandakanyishile mujimbu waWangana.

15 Vyuma vyakufwana ngana vyasolokele namuchiyulo chaSoviet Union. Muji 1950, Vinjiho jaYehova vavavulu vavatwalile muufunge kuSiberia. Hakuwana nge vavatwalile kuvihela vyavivulu, ngocho mujimbu wamwaza watwalileho lika kutandakana muvihela kana. Hakuwana nge tunda yakuya kuSiberia yapwile yajikilomita 10,000 kachi chapwile chachikalu ava Vinjiho vavavulu kuwana jimbongo jakukwelesa nakuya kulifuchi kana nakwambulula mujimbu wamwazako. Oloze fulumende yavatumine kulifuchi kana. Ndumbwetu umwe ambile ngwenyi, “fulumende yalingishile jino vatu vamichima yamwaza muSiberia valinangule muchano.”

Yehova Natukisula Mwamunene

16, 17. Mukanda waVilinga wasolola ngachilihi nge Yehova akiswile mulimo wakwambulula unjiho?

16 Chakuzeneka kukakasana, Yehova akiswile vaka-Kulishitu vakulivanga. Paulu navakwavo vatumbile nakutukumwina, “oloze Kalunga ikiye akoleselenga.” (Koli. 1, 3:5, 6) Mukanda waVilinga wasolola hatoma nge vatu vavavulu chikuma vaputukile kuzachila Yehova, mwomwo akiswile mulimo wakwambulula. Chakutalilaho, “mazu aKalunga ayilenga lika nakutanda, kaha tumbaji muYelusalema vapwilenga lika nakuvulilako chikuma.” (Vili. 6:7) Omu ava vaka-Kulishitu vatwalilileho lika kwambulula, “chikungulwilo chengilile mulwola lwakuunda muYuleya mwosena, namuNgalileya, namuSamaliya, kaha chazaminenga lika. Kahomu chapwilenga nakumwivwa Yehova woma nakutwama mwaya kuvendejeka chashipilitu yajila, chayilenga lika nakutohwa.”—Vili. 9:31.

17 MuAndeyoka yakuSulya, vaYuleya navaHelase valinangwile muchano kuli vaka-kwambulula vaze vapwilenga vakumika. Mbimbiliya yahanjika ngwayo, “kaha nawa, livoko lyaYehova lyapwilenga navo hamwe, ngocho vatu vavavulu vapwile jino vaka-kwitava, kaha valumukilile kuli Mwata.” (Vili. 11:21) Mukanda waVilinga wahanjika cheka hakuzovoloka chapwile muze munganda ngwawo: “Mazu aYehova ayilenga lika nakukula nakutanda.” (Vili. 12:24) Kaha nawa omu Paulu navakwavo vambulilile kanawa unjiho muli vatu vakumafuchi eka “mazu aYehova ayilenga lika nakukula nakuzama nangolo.”—Vili. 19:20.

18, 19. (a) Tunatachikiza ngachilihi ngwetu “livoko lyaYehova” lili nayetu? (b) Hanenu chakutalilaho chakusolola nge Yehova eji kuzakamanga vatu jenyi.

18 Chakuzeneka kukakasana “livoko lyaYehova” lili nayetu makumbi ano. Echi chikiko chili nakulingisa vatu vavavulu vapwenga vaka-kwitava nakusolola kulihana chavo kuli Kalunga kuhichila mulumbapachiso. Kaha nawa tuli nakumika muluyanjisa, nakutufumbukila chikuma lwola lumwe, nakufukila mumulimo wakwambulula mwomwo yakutukafwa nakutukisula kuli Kalunga, ngana muze alingile kuli Paulu nakuli vakwavo vaka-Kulishitu vakulivanga. (Vili. 14:19-21) Yehova Kalunga mwatwalangaho lika kutukafwa. Kaha nawa “mavoko enyi ahaya myaka yosena” nawatukafwanga muvyeseko vyetu vyosena. (Lushi. 33:27) Twatela nawa kutachikiza ngwetu Yehova keshi kukaseza vatu jenyiko mwomwo yalijina lyenyi lyalinene.—Samwe. 1, 12:22; Samu 94:14.

19 Chakutalilaho, omu ndumbwetu Harald Abt atwalileho lika kwambulula mujimbu, vaka-Nazi vamutwalile kuchilombo chakulamina vafunge chaSachsenhausen halwola lwaJita yaKaye yamuchivali. Kuheta muMay 1942 tupokola vavuluka ngwavo Gestapo vayile kuzuvo yapwevo lyenyi Elsa nakumutambula mwana wamundende wapwevo, kaha ikiye vamukashile. Ou pwevo vamutwalilenga kuvilombo vyakulisezaseza. Ndumbu Elsa Abt ambile ngwenyi, “Ngunalinangula chishina chachilemu chikuma hamyaka eyi ngunatwame muvilombo vyakulamina vafunge muGerman. Chishina kana shina, shipilitu yaYehova yinahase kukujikijisa kachi nge uli muukalu wakulinga nahameso wi. Shimbu kanda vangukase, ngwatangile mukanda wafumine kuli ndumbwetu umwe wapwevo uze asonekele ngwenyi, kachi nge uli nakumona ukalu shipilitu yaYehova yeji kuunjisanga muchima. Ngwashinganyekele ngwami pamo apwile nakuhanjika kaha, oloze omu ngwapwile nakuhita muukalu wauvulu, ngwatachikijile jino ngwami vyuma apwile ahanjikile vyamuchano. Vyuma ahanjikile vyangusolokelele nayami. Chinahase kupwa chachikalu kwitavila kachi nge kanda chimisolokelengaho lyehi. Mukiko chapwile nakuli yami.”

Twalenuho Kwambulula Kanawa Unjiho

20. Vyuma muka alingile Paulu omu vamukashilile muzuvo, kaha echi chinahase kukolezeza ngachilihi vandumbwetu vamwe?

20 Mukanda waVilinga wakukulula hakusolola omu Paulu ‘ambulilile vatu vyaWangana waKalunga’ natwima. (Vili. 28:31) Hakuwana nge Paulu vamukashile muzuvo yenyi, ngocho kahashile kwambulwila kuzuvo hizuvo muLomako. Chipwe ngocho, atwalilileho kwambulila vosena vaze vamutambukililenga. Namakumbi ano, kuli vandumbwetu vamwe vaze vatwama muluuta, chipwe pamo vali nakuvalamina hamembo akulamina tushinakaji, mwomwo yamisongo chipwe utonji. Oloze zangi yavo yakuzanga Kalunga namuchima wavo wakufwila kwambulula unjiho vili nakuzaminako lika. Tweji kuvalombelangako kaha nawa tweji kulomba Setu wamwilu avakafwe vawane vatu vaze vafwila kulinangula hali ikiye navyuma ajina.

21. Mwomwo ika twatela kwambulula unjiho mukapachapacha?

21 Etu vavavulu tweji kwazananga mumulimo wakwambulwila kuzuvo hizuvo najijila jeka jakutungilamo tumbaji. Shikaho tuvosena tukilikitenu noho hakumina ngolo jetu, mangana tutesemo mulimo vatuhana wakuvilika Wangana “kuvihela vyakwakusuku vyahamavu.” Twatela kuzata mulimo kana mukapachapacha hakuwana nge “chinjikizo” chakupwako chaKulishitu chili nakusoloka hatoma. (Mateu 24:3-14) Katwatela kwenyeka lwolako. Oholyapwa tuli “navyuma vyavivulu vyakuzata mumulimo waMwata.”—Koli. 1, 15:58.

22. Vyuma muka twatela kufwila kulinga omu tuli nakuvandamina likumbi lyaYehova?

22 Omu tuli nakuvandamina “likumbi lyaYehova lyalinene, lyakwivwisa woma lizenga,” tuvosena tufwilenu kuhana unjiho hakutwalaho lika kumika nakupwa lika vakushishika. (Yowe. 2:31) Nayetu tunahase kuwana vatu vakufwana nge vaka-Mbeleya vaze vetavilile mazu “namuchima wakwanguhwa.” (Vili. 17:10, 11) Tutwalenuho lika kwambulula unjiho palanga nomu nachikapwa kwijiva nge vanatulweze ngwavo: “Wazachila, ove ndungo wamwaza wakushishika!” (Mateu 25:23) Kachi nge natukilikita tuzate mulimo wakunangula vatu vapwenga tumbaji oholyapwa, nakutwalaho lika kushishika kuli Yehova, kaha chikupu vene natukawahilila haya myaka hakutachikiza ngwetu, nayetu twazanyine mumulimo ‘wakwambulula kanawa unjiho’ waWangana waKalunga.