Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 10

“Mazu aYehova Ayilenga Lika Nakukula”

“Mazu aYehova Ayilenga Lika Nakukula”

Petulu vamulwilile, kaha luyanjisa kalwahonesele mujimbu wamwaza kutandakanako

Chishina chinazame hali Vilinga 12:1-25

1-4. Ukalu muka waunene amwene Petulu, kaha nge yenu mwapwile nakumona ukalu kana kachi mwevwile ngachilihi?

 PETULU vamuhakile mukamenga nakupata kuvikolo, kaha vaka-kulama kamenga vavali vamutwalile mukapete kenyi oku vanamukase malenge. Kufumaho, aputukile jino kuvandamina hamakumbi amavulu numba atachikize vyuma navimusolokela. Vyuma apwile nakumona halwola kana shina, jimbango jakamenga, namalenge vamukashile navaka-kulama kamenga.

2 Kutwala muze, Petulu atambwile mujimbu waupi ngwavo Mwangana Helote Angalipa I ali nakusaka kumujiha. a Ou mwangana afwililile kulovola Petulu kulizavu lyavatu halikumbi lyaPaseka, nakumujiha mangana asuulwise vatu. Echi kachapwile kumwivwisa woma kahako, mwomwo hahichile kaha makumbi amandende kufuma haze ajihile kaposetolo Yakova.

3 Likumbi lyakujiha Petulu lyahetele. Uno Petulu apwile nakushinganyeka ika omu apwile mukamenga kamilima shimbu kanda lwola lwakumujiha luhete? Pamo anukile mazu ahanjikile Yesu kunyima. Yesu ambile ngwenyi, likumbi limwe Petulu navakamukasa nakumutwala kuze kasakileko mangana vamujihe. (Yowa. 21:18, 19) Petulu atela apwile nakushinganyeka numba nge lwola kana lwahetele nyi chiku.

4 Uno nge yenu mwapwile Petulu kachi mwevwile ngachilihi? Vavavulu kachi vahombele nakushinganyeka ngwavo kunahu kwavo ngu. Uno evi vikiko vishinganyeka vatela kupwa navyo vaka-kukavangiza Yesu Kulishitu nge vali nakuhita muukalu waunene tahi? Vyuma muka natulinangula kuli Petulu navakwavo vaka-Kulishitu kutalisa kuvyuma valingilenga halwola vapwile nakuvayanjisa? Natushimutwila vyuma kana mukapetulu uno.

“Chikungulwilo Chapwile Lika Nakumulombelako” (Vili. 12:1-5)

5, 6. (a) Mwomwo ika Mwangana Helote Angalipa I ayanjishilile chikungulwilo chavaka-Kulishitu, kaha mujila muka? (b) Mwomwo ika kufwa chaYakova chapwililile cheseko chachinene muchikungulwilo kana?

5 Nganomu twalinangulanga mukapetulu nafumuho mumukanda uno, chikungulwilo chavaka-Kulishitu chawahililile chikuma omu Kolonelyu mutu wakulifuchi lyeka natanga yenyi valumukile nakupwa vaka-Kulishitu. Oloze vaYuleya vaze kavapwile vaka-kwitavako valikomokelele chikuma hakumona vaYuleya navalemesela hamwe Kalunga navatu vaze kavapwile vaYuleyako.

6 Helote apwile muka-mapolitiki wakuvanguluka. Ashinganyekele ngwenyi eyi hijila yimwe yamwaza yakukunywilamo vaYuleya mangana vamuzange, ngocho aputukile kuyanjisa vaka-Kulishitu. Atachikijile chikupu ngwenyi kaposetolo Yakova alikachilenga chikuma naYesu Kulishitu. Ngocho Helote “ajihile Yakova ndumbwaYowano napoko yamukwale.” (Vili. 12:2) Echi chapwile hicheseko chachinene muchikungulwilo chavaka-Kulishitu. Yakova apwile umwe hali vaze vaposetolo vatatu vamwene omu Yesu alyalumwine mweka nomu alingile vyakukomwesa vyeka vize kavamwene vaposetolo vakwavoko. (Mateu 17:1, 2; Mako 5:37-42) Yesu avulukilenga Yakova nandumbwenyi Yowano ngwenyi “Vana vaMikalateta” mwomwo vapwile natwima chikuma. (Mako 3:17) Ngocho chikungulwilo chajimbalishile kaposetolo watwima kaha nawa chinjiho wakushishika uze vazangile chikuma.

7, 8. Vyuma muka valingile vaka-Kulishitu omu Petulu vamukashile?

7 VaYuleya vawahililile chikuma omu Yakova vamujihile, kaha chuma kana chikiko asakile naAngalipa. Hakumona omu vaYuleya vawahililile, chalingishile Angalipa ayenga nakukwata naPetulu. Ngocho akashile Petulu ngana muze twavulukanga hakavanga. Angalipa atachikijile ngwenyi, kunyima omu vahakilenga vaposetolo mukamenga vavasokwelenga mujila yakukomwesa ngana muze vanasolola muKapetulu 5 wamukanda uno. Ngocho Helote hakusaka ngwenyi Petulu ahone kuchina mukamenga, amukashilile mukachi kamaswalale vavali, kaha ahakileko nawa vaka-kumulama 16 vaze valishishilenga musana naufuku. Vaze vaka-kumulama vavalwezele ngwavo, kachi nge Petulu mwachina mukamenga, kaha navavalinga ngana muze vajinyine kulinga Petulu. Jino vyuma muka valingile vakwavo vaka-Kulishitu halwola kanelu?

8 Vatu muchikungulwilo vatachikijile chikupu vyakulinga. Hali Vilinga 12:5 vasoneka ngwavo: “Ngocho Petulu vamulaminyine muze mukamenga, oloze chikungulwilo chapwile lika nakumulombelako chikuma kuli Kalunga.” Vapwile nakumulombelako namichima yavo yosena. Kufwa chaYakova kachavalingishile valitwamine kulomba chipwe kumona kulomba kupwa chamokomokoko. Yehova amona kulomba kupwa chachilemu chikuma. Nge natumulomba kweseka namwaya muchima wenyi, kaha mwakumbulula kulomba chetu. (Hepe. 13:18, 19; Yako. 5:16) Shikaho vaka-Kulishitu makumbi ano vatela kushinganyeka hachishina kana.

9. Chuma muka natulinangula kuli vaka-Kulishitu vaze valombeleleko Petulu?

9 Uno mwatachikizako vaka-Kulishitu vamwe vaze vali nakumona ukalu waunene tahi? Pamo vali nakuvayanjisa, nakuvakanyisa kuzata mulimo wakwambulula kufulumende chipwe ukalu wakulijila. Nge mukiko, kaha valombelenungako. Pamo munahase kutachikizako nawa vamwe vaze vali nakumona ukalu wamutanga, nakuhomba, naukalu weka uze unahase kuvazeyesa kushipilitu. Shikaho nge namushinganyekelanga chimweza vyuma namuhanjika shimbu kanda mulombe, kaha nachimikafwa mwanukenga majina avatu vavavulu vaze munahase kuvuluka omu namulomba kuli Yehova uze apwa “muka-kwivwilila kukulomba.” (Samu 65:2) Anukenu ngwenu, nayenu mwasakiwa vandumbwenu vamilombelengako kachi nge muli nakuhita muukalu.

Tweji kulombelangako vandumbwetu vaze vanakase mutumenga mwomwo yalufwelelo lwavo

‘Ngukavangize Lika’ (Vili. 12:6-11)

10, 11. Lumbununenu jila kangelo kaYehova ayowelelemo Petulu mukamenga.

10 Uno Petulu alizakaminyine haukalu apwile nakuhitamo tahi? Kala mweshomwo chapwile, etu twatachikiza kaha ngwetu haufuku wamakumishilo uze apwile mukamenga asavalile tulo mukachi kamaswalale vavali. Ou lunga wakushishika atachikijile ngwenyi kala mweshomwo navipwa vyuma, Yehova mwamukafwa. (Loma 14:7, 8) Chipwe ngocho, Petulu katachikijile ngwenyi nakusoloka vyuma vyakukomwesako. Kutwala muze, akasumukile mukapete kamukamenga munamunyika zwalala. Kuli ikiye kwemanyine kangelo uze kavamwene kuli vaze vaka-kulamako, kaha anyikishile Petulu nakumuhindula. Ngocho aze malenge akukola chikuma vamukashile aholokele.

“Vahetele kuchikolo chafwelu chize chakulovokela munganda, kaha chize chikolo chalisokolokelele chivene.”—Vili. 12:10

11 Kangelo ambile kuli Petulu ngwenyi: “Katuka washi! . . . Vwala uvwalo namendelo ove. . . . Vwala uvwalo wove wahelu.” Petulu alingile vyuma vamulwezele. Kufumaho, uze kangelo ambile ngwenyi: ‘Ngukavangize lika,’ kahomu mukiko alingile. Ngocho vafumine mukamenga nakupulasana mukachi kavaze vaka-kulama, kaha vahetele kuchikolo chafwelu chize chapwile chachinene chikuma. Jino vahashile ngachilihi kulovoka? Kachi nge Petulu alizakaminyine hachuma kana, kaha chapwile chakashimbu kakandende kaha mwomwo omu vahetele kuze kuchikolo “chalisokolokelele chivene.” Nakushimbula chiku, valovokele nakuya mujila, kaha uze kangelo amusezele. Omu Petulu asalile ukawenyi atachikijile jino ngwenyi, kapwile nakulotako, oloze vyuma kana vyasolokele chikupu.—Vili. 12:7-11.

12. Uno kushinganyeka omwo Yehova akafwilililemo Petulu chinahase kutuvendejeka ngachilihi?

12 Kushinganyeka omu Yehova eji kuzachisanga ngolo jenyi hakukafwa vangamba jenyi cheji kutuvendejekanga chikupu. Petulu vamukashile kuli mwangana uze apwile nakutwaminyina fulumende yangolo chikuma yamukaye halwola kana. Chipwe ngocho, alovokele mukamenga. Oloze twatela kutachikiza ngwetu, Yehova kakinga vangamba jenyi vosena mujila yakukomwesako. Kakingile Yakova chipwe Petulu mukuhita chamakumbi, omu mazu aze Yesu alwezele Petulu ateselemoko. Shikaho, vaka-Kulishitu makumbi ano, kavatela kushinganyeka ngwavo Yehova mwavakinga mujila yakukomwesako. Oloze twatela kwanuka ngwetu Yehova kalumukileko. (Mala. 3:6) Numba tuhu kufwa tunahase kuchifwanyisa kukamenga muze tunahase kushinganyeka ngwetu katweshi kuhasa kulovokamoko, oloze kalinwomu Yehova azachise Mwanenyi mangana asangule vafu. (Yowa. 5:28, 29) Jishiko kana jatela kutukafwa tumike nge tuli nakuhita muukalu.

“Vamumwene, Kaha Valikomokelele” (Vili. 12:12-17)

13-15. (a) Vyuma muka valingile vaka-Kulishitu vaze valikungulwilile kuzuvo yaMaliya omu vamwene Petulu? (b) Mukanda waVilinga waputukile kuhanjika havyuma muka, kaha vyuma muka Petulu alingililenga vandumbwenyi kwosena kuze ayilenga?

13 Omu Petulu asalile ukawenyi emanyine mujila oku kuli milima, kaha kejivile nokwo mwayako. Kutwala muze, ejivile jino kwakuya. Ayile kuzuvo yandumbwenyi wapwevo Maliya uze atwaminenga kwakamwihi najila yize emanyine. Ou pwevo apwile tuliwe waluheto, ngocho apwile nazuvo yayinene yakuta vandumbwenyi vosena muchikungulwilo. Apwile naye yaYowano uze nawa vavulukilenga ngwavo Mako. Elu lukiko lwola lwatete vavuluka Yowano mumukanda waVilinga, kaha apwile kwijiva nge himwana Petulu. (Petu. 1, 5:13) Haufuku kanou, vaka-Kulishitu vavavulu valikungulwilile kuzuvo yaMaliya nakulomba numba tuhu kwatokele. Ava vaka-Kulishitu vapwile nakulombelako Petulu mangana vamufumise mukamenga, oloze kavejivile jila mwavakumbulwilamo Yehovako.

14 Omu Petulu ahetele angongomwezele kuchikolo chakuwingililo wachipango chazuvo. Kaha Londa ngamba wapwevo, kulumbununa “lutemo” muchiHelase ejile kuchikolo. Omu evwile lizu lyaPetulu alikomokelele chikuma. Muchishishisa chakumusokolwela chikolo, ikiye amusezele nakulahila mukachi mangana akalweze vosena vapwile muzuvo ngwenyi Petulu neza. Vatu vapwile mukachi vashinganyekele ngwavo nazaluka, oloze ikiye atwalilileho kuvalweza ngwenyi vyuma apwile nakuvalweza vyapwile vyamuchano. Kutwala muze, vamwe vaputukile kushinganyeka ngwavo pamo amwene kangelo kaPetulu. (Vili. 12:12-15) Petulu atwalilileho lika kungongomweza, ngocho vayile nakusokolola kuchikolo.

15 Jino hakuheta kuchikolo, “vamumwene kaha valikomokelele.” (Vili. 12:16) Petulu avaholesele mangana avalweze munona munona vyuma vyasolokele nakuvalweza nawa ngwenyi, vyuma kana vavilweze Yakova navandumbwenyi vakwavo, kaha kufumaho ayile kuchihela cheka kuchina maswalale jaHelote navamuwana. Petulu ayile nakuzachila Yehova kuchihela cheka chakukingiwa. Petulu vamuvuluka cheka mukapetulu 15 wamumukanda waVilinga omu ahanjikile hachihande chakujihana, kaha kufuma vene haze kavamuvuluka chekako. Kufumaho mukanda waVilinga waputukile kuhanjika jino hamulimo namaungeji atambukilenga kaposetolo Paulu. Chipwe ngocho, twafwelela ngwetu Petulu ajikijishilenga lufwelelo lwavandumbwenyi kala kwosena kuze ayilenga. Omu afumine kuzuvo yaMaliya, asezele vaze vandumbwenyi vanawahilila chikuma.

16. Mwomwo ika twatela kufwelela ngwetu kulutwe natukalivwisa kuwaha vyuma mwakatulingila Yehova?

16 Shimbu jimwe Yehova eji kukafwanga vangamba jenyi mujila yize kavashinganyekeleko, kaha echi cheji kuvalingisanga vawahilile chikuma. Kahomu mukiko vevwile vaka-Kulishitu halwola luze Petulu vamuyowele mujila yakukomwesa. Nayetu makumbi ano tunahase kwivwa mwomumwe kachi nge Yehova natukisula. (Vishi. 10:22) Kulutwe, natukamona omwo Yehova mwakatesamo jishiko jenyi josena mukaye kosena. Vyuma vyamwaza mwakatulingila navikapwa vyakulipwila chikuma. Shikaho kachi nge natutwalaho lika kupwa vakushishika, kaha natukamona vyuma vyamwaza kulutwe vize navikatwivwisa kuwaha chikuma.

“Kangelo kaYehova Amuvetele” (Vili. 12:18-25)

17, 18. Vyuma muka vyalingishile vatu vaputuke kulenya Helote?

17 Helote alikomokelele hajila Petulu alovokelelemo mukamenga, oloze chuma kana chamwivwishile kupihya. Jino aputukile kutonda chikuma Petulu nakwihwojola maswalale vaze valamine Petulu mukamenga, kufumaho ‘vavatwalile nakuvazangamisa’ pamo vene kuvajiha. (Vili. 12:19) Helote kapwile namuchima wakutetela nakekeko. Uno lunga kanou wamupi muchima vamuzangamishile tahi?

18 Chasoloka nge Angalipa evwile sonyi hakuhona kujiha Petulu, oloze nakushimbula chiku kwapwile vyuma vyeka vize vyamulingishile aputuke cheka kulivwimba. Likumbi limwe lyachilika, vaka-kole jenyi vejile kuli ikiye mangana vashimutwile nenyi vyakutwama mukuunda. Kaha chasolokele hatoma nge Helote afwililile kuhanjika kumeso avatu vavavulu vaze vakungulukile. Luka ambile ngwenyi, “Helote avwalile uvwalo wenyi wawangana.” Kaha Josephus kaYuleya uze alinangula vyakushikulu asonekele ngwenyi, uvwalo waHelote wapwile wapalata, kahomu musana wamunyikile hauvwalo wenyi avyakumine nakusoloka nge apwile naupahu. Ou mwangana wakulivwimba ahanjikile kumeso avatu. Ngocho vaze vatu vaputukile kumulenya nakutambakana ngwavo: “Olyo hilizu lyakalunga, kalyeshi lyamutuko!”—Vili. 12:20-22.

19, 20. (a) Mwomwo ika Yehova azangamishile Helote? (b) Uno mujimbu wakufwa chaHelote Angalipa watukolezeza ngachilihi?

19 Ulemu uze vahanyine Helote watelele kuya kuli Kalunga, ngocho Helote atelele kulihenda kuponde kana. Atelele kukanyisa lize liyongomena kumulemesa mujila kana. Oloze ikiye kavakanyishileko ngocho ejile nakupwa chakutalilaho chize vasoneka mumukanda waVishimo ngwavo: “Kulivwimba cheji kutwalanga kukulimbuka.” (Vishi. 16:18) “Hahaze vene kangelo kaYehova amuvetele,” nakulingisa ou lunga wakulivwimba afwenga mujila yayipi. Helote “vamulile kumavunu, ngocho afwile.” (Vili. 12:23) Josephus ambile ngwenyi Angalipa vamuvetele, nakwamba nawa ngwenyi ou mwangana atachikijile ngwenyi anakufwa mwomwo yakwitavila vatu vamulemese. Josephus asonekele ngwenyi, Angalipa atwamine kaha makumbi atanu kufuma haze vamuvetele, kaha afwile. b

20 Shimbu jimwe chinahase kusoloka nge vatu vakuhuka vanahase kutwalaho kulinga vyuma vyavipi chakuhona kuvazangamisa. Katwatela kulikomokela hachuma kanako, mwomwo “kaye kosena katwama mumavoko ayauze wakuhuka.” (Yowa. 1, 5:19) Shimbu jimwe vangamba jaKalunga veji kwivwanga kupihya kachi nge vatu vakuhuka kavavazangamishileko. Shikaho mijimbu yakufwana ngana yeji kutuvendejekanga. Ou mujimbu waHelote wasolola nge Yehova eji kuzangamisanga vaka-kuhuka, kahechi cheji kukafwanga vangamba jenyi vamone ngwavo Yehova azanga chiyulo. (Samu 33:5) Kalinwomu Yehova alinge mwachiyulo.

21. Uno chishina muka chachilemu chatwama hali Vilinga kapetulu 12, kaha cheji kutuvendejekanga ngachilihi makumbi ano?

21 Mujimbu wamumukanda waVilinga kapetulu 12 wakukulula namazu ano akukolezeza akwamba ngwavo: “Mazu aYehova ayilenga lika nakukula nakutanda.” (Vili. 12:24) Ou mujimbu wahanjika hakuzovoloka chamulimo wakwambulula, watukafwa tumone omwo Yehova ali nakukisula mulimo wetu wakwambulula makumbi ano. Mujimbu vasoneka hali Vilinga kapetulu 12 kavausonekelele kutulweza vyakufwa chakaposetolo Yakova nakuyovoka chaPetuluko, oloze chishina chachilemu vausonekelele shina kutulweza omwo Yehova ahonesele vishinganyeka vyaSatana vyakufwila kunongesa chikungulwilo chavaka-Kulishitu nakuhonesa mulimo wavo wakwambulula. Vyuma ajinyine Satana navize alingile kavyafukililileko, kaha namakumbi ano kavyeshi kufukilako. (Isa. 54:17) Vaze navapwanga kusali yaYehova naYesu Kulishitu navazatanga mulimo uze naufukilanga lika. Mazu kana akutukolezeza chikupu! Twatoka chikuma kuzata mulimo wakutandakanyisa “mazu aYehova” makumbi ano.

a Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “ Mwangana Helote Angalipa I.”

b Ndotolo umwe uze nawa apwa muka-kusoneka asonekele ngwenyi, musongo uze avulukile Josephus naLuka pamo wejile mwomwo yamisangunya vaze valingishile mijingwa mujimo yijike. Shimbu jimwe ava misangunya veji kuvasazanga, chipwe kulovoka mumujimba nge mutu nafu. Mukanda umwe wamba ngwawo: “Vyuma ahanjikile Luka uze apwile chimbuke wakwipangweji vyasolola nge [Helote] afwile mujila yayipi.”