Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 4

“Vatu Vakuzeneka Kulinangula Kaha Nawa hiVatu Vanganavene”

“Vatu Vakuzeneka Kulinangula Kaha Nawa hiVatu Vanganavene”

Vaposetolo navomika, kaha Yehova mwavakisula

Chishina chinazame hali Vilinga 3:1–5:11

1, 2. Chuma muka chakukomwesa alingile Petulu naYowano kwakamwihi nachikolo chatembele?

 VAYULEYA vakulihana natumbaji twaKulishitu vapwile nakwiza hachihela chatembele. Elu lwapwile lwola lwachingoloshi, kaha ‘ola yakulomba’ a yapandamine kwakamwihi. (Vili. 2:46; 3:1) Haze halizavu hapwile Petulu naYowano, ngocho vengilile mutembele kuzachisa chikolo vavulukilenga ngwavo Chikolo Chamwaza. Kaha kwapwile jishindo navyema vyavatu vaze vapwile nakushimutwila, oloze lunga umwe muka-kulombalomba uze apwile chitonji kufuma vene kukusemuka chenyi atambakanyine mangana vamukafweko.—Vili. 3:2; 4:22.

2 Kahomu Petulu naYowano vapandamine kwakamwihi, uze lunga muka-kulombalomba avalombele jimbongo. Ava vaposetolo vemanyine, kaha uze lunga afwelelele ngwenyi pamo navamuhana jimbongo. Oloze Petulu ambile ngwenyi: “Ami kangweshi napalata nauluko, oloze echi nguli nacho chikiko nangukuhana. Mulijina lyaYesu Kulishitu wakuNazaleta, tambuka!” Achishinganyekenu chishima vafwile vatu hakumona Petulu mwakwata kulivoko lyauze lunga wachitonji nakumukatula, kufumaho himwemana halwola lwatete mukuyoya chenyi! (Vili. 3:6, 7) Achishinganyekenu muli nakumona uze lunga ali nakutala kumahinji enyi aze vanoku nakumumona nawa ali nakutambuka halwola lwatete. Chikupu vene evwile kuwaha, echi chikiko chamulingishile aputuke kutumbwojoka nakwalisa Kalunga.

3. Wana muka wakulipwila lyatambwile lize liyongomena nauze lunga wachitonji?

3 Vatu vawahililile chikuma hakumona vyuma kanevi alingile Petulu naYowano, kaha valahililile kuSenge yaSolomone kuze vapwile. Hachihela kana hakiko anangwililenga Yesu. Petulu jino aputukile kulweza vatu chuma chalingishile numba chuma kanechi chakukomwesa chisoloke. (Yowa. 10:23) Ahanyine wana waulemu kuhambakana palata naulu kuvatu vaze vakungulukile kuhakilako vene nalunga uze apwile chitonji hakavanga. Wana kana kawalingishile vatu vapwenga vakulikangula kumujimba kahako, oloze wavakafwile vapihilile nakwalumuka, nakuvakonekela jishili javo nakupwa jino vaka-kukavangiza “Twamina Wamunene wakuyoya,” Yesu Kulishitu uze vatongola kuli Kalunga.—Vili. 3:15.

4. (a) Ukalu muka wepukile hanyima yakuka uze chitonji mujila yakukomwesa? (b) Vihula muka vivali natukumbulula?

4 Likumbi kana lyapwile lyakulipwila chikupu. Mutu uze apwile chitonji vamukile kaha aputukile jino kutambuka. Kaha vatu vavavulu vapwile nakutokwa chakuvoka kushipilitu mangana vatambuke muze mwatela kumeso aKalunga. (Kolo. 1:9, 10) Oloze vyuma vyasolokele halikumbi kana vyanehele ukalu hali vaka-kukavangizanga Kulishitu navatu vaze vapwile nangolo jakuyula, vaze vakanyishile vaka-Kulishitu kutesamo mulimo avahanyine Yesu wakwambulula mujimbu waWangana. (Vili. 1:8) Chuma muka natulinangula kuli Petulu naYowano, malunga “vakuzeneka kulinangula kaha nawa hivatu vanganavene” hakukekesa jijila vambulililemo vatu navilinga vasolwele? b (Vili. 4:13) Tunahase kulondezeza ngachilihi ava vaposetolo hamwe kaha natumbaji veka omu vavafumbukilile?

Keshi ‘muNgolo Jetuko’ (Vili. 3:11-26)

5. Vyuma muka natulinangula kuli Petulu hajila ahanjikilililemo kuliyongomena lyavatu?

5 Omu Petulu naYowano vemanyine kumeso aliyongomena, vatachikijile ngwavo kunyima vatu vamwe haze haliyongomena valombele ngwavo Yesu vamusukike hachitondo. (Mako 15:8-15; Vili. 3:13-15) Achishinganyekenu omwo Petulu omikile hakuhanjika ngwenyi uze lunga wachitonji vamukile mulijina lyaYesu. Petulu ahanjikile muchano chakuzeneka kuhita mutenga. Ahanjikile hatoma ngwenyi lize liyongomena lyazanyine mukujiha Kulishitu. Chipwe ngocho, Petulu kavalaminyinyine kokoko mwomwo ‘vachilingile hakuhona kutachikiza.’ (Vili. 3:17) Avalembelelele hakupwa vandumbwenyi nakushishika havyuma vyamwaza navifuma mumulimo wakwambulula Wangana. Kachi nge vapihililile nakwalumuka nakufwelela Kulishitu, kaha “lwola lwakuhizumuna” nalwiza hali vakiko kufuma kuli Yehova. (Vili. 3:19) Nayetu nawa omu natuvilikanga kusopesa chaKalunga, twatela kupwa vakumika nakuhanjika chakuzeneka kuhita mutenga. Chipwe ngocho, katwatela kuhanjika nautenu chipwe kuvahana milongako, oloze twatela kuvamona kupwa hivatu vaze vanahase kwalumuka nakupwa vandumbwetu. Kaha ngana muze alingile Petulu, nayetu twatela kutala havyuma vyamwaza naviza mwomwo yamulimo wakwambulula mujimbu waWangana.

6. Uno Petulu naYowano vasolwele ngachilihi muchima wakulikehesa?

6 Vaposetolo vapwile malunga vakulikehesa. Kavalivwimbile hakulinga vyuma vyakukomwesako, mwomwo vatachikijile ngwavo kavavilingile mungolo javoko. Petulu ahanjikile kuli lize liyongomena ngwenyi: “Muli nakutushishikila ika kwijiva nge etu yetu tunamutambukisa mungolo jetu chipwe mwomwo yamuchima wetu wakuzachila Kalunga?” (Vili. 3:12) Petulu navakwavo vaposetolo vatachikijile ngwavo, kala chuma vateselemo mumulimo wavo wakwambulula kavachilingile mungolo javoko, oloze mungolo jaKalunga. Ngocho valikehesele nakwalisa Yehova naYesu havyuma vyamwaza vize vateselemo.

7, 8. (a) Wana muka tunahase kuhana vatu? (b) Uno lushiko “lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena” luli nakutesamo ngachilihi?

7 Nayetu nawa twatela kupwa namuchima wakulikehesa omu natuzatanga mulimo wakwambulula Wangana. Makumbi ano shipilitu yajila yaKalunga kayeshi nakukafwa vaka-Kulishitu vokenga vatu mujila yakukomwesako. Chipwe ngocho, tunahase kukafwa vatu vafwelele Kalunga naKulishitu mangana vatambule wana ngana uze Petulu ahanyine lize liyongomena. Wana kana shina kuvakonekela jishili javo nakuvahizumuna kuli Yehova. Mwaka himwaka, makombakaji avatu veji kwitavilanga wana kana, nakupwa jino tumbaji twaKulishitu vakumbapachisa.

8 Chikupu vene tuli nakuyoyela ‘mulwola lwakukindulwisa cheka vyuma vyosena’ luze ahanjikile Petulu. “Kalunga [ateselemo mazu] ahanjikile kuhichila mutunwa twavapolofweto jenyi vajila vakushikulu,” omu Wangana waputukile kuyula mwilu mu 1914. (Vili. 3:21; Samu 110:1-3; Ndanye. 4:16, 17) Kufuma vene haze, Kulishitu aputukile kutwaminyina mulimo wakukindulwisa vyuma vyosena vyakushipilitu hano hamavu. Echi chinakafwe vatu vavavulu vezenga mupalachise yakushipilitu nakupwa jino vatu vayula kuWangana waKalunga. Vatu kana vanazulu mutu wamwaka, kulumbununa vilinga vyavipi, “[nakuvwala] mutu wamuhya uze vatengele kweseka nomu mwaya muchima waKalunga.” (Efwe. 4:22-24) Ngana muze chapwile kuli uze chitonji vokile, nou mulimo wakukafwa vatu vezenga mupalachise yakushipilitu uli nakuzachiwa mwomwo yashipilitu yaKalunga keshi mungolo javatuko. Shikaho ngana muze alingile Petulu, nayetu twatela kumika nakuzachisa Mazu aKalunga hakunangula vatu. Nge tunakafwe mutu nakupwa kambaji kaKulishitu, kaha twatela kutachikiza ngwetu ngolo jaKalunga jikiko jinamukafwe keshi jetuko.

“Katweshi Kuhasa Kulitwamina Kuhanjika[ko]” (Vili. 4:1-22)

9-11. (a) Vyuma muka valingile vatwamina vavaYuleya omu vevwile vyuma vanangwile vaPetulu naYowano? (b) Chuma muka vafwililile kulinga vaposetolo?

9 Chihande ahanjikile Petulu, nakuwaha evwile uze lunga vokile nomu apwile nakutambakana vyanehele liuya. Kaha echi chalingishile kapitau katembele uze vatongwele akinge tembele, navapilishitu vavakulwane valahileko mangana vawane vyuma vyapwile nakusoloka. Pamo ava malunga vapwile vaSatuse, vaze vapwile vaka-luheto vaze nawa vazanyinenga chikuma mumapolitiki mangana vafwile kuneha kuunda navaLoma, oloze vakanyinenga jishimbi jahakanwa jize vazangile vaFwaliseu, kaha nawa vakanyinenga kufwelela mukusanguka chavafu. c Ava vatu vapihililile chikuma omu vawanyine Petulu naYowano vali nakunangula vyakusanguka chaYesu mutembele.

10 Ava vaka-kole vatwalile Petulu naYowano mukamenga, kaha lichako vavatwalile kuzango yayinene yavaYuleya. Ava vaka kuyula vakulivwimba vamwenenga Petulu naYowano kupwa “vatu vakuzeneka kulinangula kaha nawa hivatu vanganavene” vaze kavapwile nalisesa lyakunangula vatu mutembele, hakuwana nge kavalinangwile kumashikola amukwitavako. Chipwe ngocho kuhanjika chavo chakukunyula nakumika, chalingishile zango yilikomokele. Chuma muka chakafwile Petulu naYowano vanangule kanawa? Mwomwo “vapwilenga hamwe naYesu.” (Vili. 4:13) Mwata wavo anangwile nge mutu ukwechi ngolo keshi ngana mwavaka-kusonekako.—Mateu 7:28, 29.

11 Vaka-zango vakanyishile vaposetolo kwambulula. Halwola kana, jishimbi jize zango yakashilenga japwile jajilemu chikuma. Omu mwahichile kaha vyalumingo vyavindende kufuma haze Yesu asolokele kuzango kana, vaka-zango vahanyine lushimbi ngwavo Yesu “atela kufwa.” (Mateu 26:59-66) Chipwe ngocho, Petulu naYowano kavevwile womako. Omu vemanyine kumeso avava malunga valuheto, vakutanga chikuma kaha nawa vaze vamwenenga kupwa vavalemu, vahanjikile chakuzeneka woma kaha nawa mukalemesa ngwavo: “Yulenu enu vavene, numba nge chakwoloka kumeso aKalunga kumivwilila enu kuhambakana kwivwilila Kalunga. Oloze etunyi katweshi kuhasa kulitwamina kuhanjika vyuma tunamono nakwivwako.”—Vili. 4:19, 20.

12. Vyuma muka navitukafwa tupwenga vakumika nakukunyuka havyuma twafwelela?

12 Kutala munahase kupwa vakumika ngana mwavaposetolo tahi? Uno mweji kwivwanga ngachilihi kwambulila muka-luheto, chipwe uze atanga chikuma chipwe uze vamona kupwa wamulemu mungalila yenu? Uno mweji kwivwanga ngachilihi nge vausoko wenu, navakwenu vaka-shikola chipwe vakwenu vaka-milimo navamitoleka mwomwo yavyuma mwafwelela? Kutala mweji kwivwanga woma tahi? Nge mukiko, kaha ijivenu ngwenu munahase kuuhonesa. Omu Yesu apwile hano hamavu, anangwile vaposetolo vyuma vatela kulinga mangana vahakwile vyuma vafwelela chakuhona woma kaha nawa mujila yakalemesa. (Mateu 10:11-18) Omu Yesu asangukile, ashikile tumbaji twenyi ngwenyi mwapwanga lika navakiko “makumbi osena palanga nakuchikukulwishi chakatwamino kamyaka yino.” (Mateu 28:20) “Ndungo wakushishika wakuzangama” uze vali nakutwaminyina kuli Yesu, eji kutunangulanga vyuma twatela kulinga mangana tuhakwile vyuma twafwelela. (Mateu 24:45-47; Petu. 1, 3:15) Eji kutunangulanga mwakulingila ngocho kukukunguluka chachikungulwilo, kuhichila muChiyoyelo naMulimo waVaka-Kulishitu namuvihande vyakufwana nge “Kukumbulula Vihula Vyakupandama kuMbimbiliya” vyaha jw.org. Uno mweji kupwanga kukukunguluka nakutanganga nawa mikanda yetu tahi? Kachi nge namulinganga ngocho, kaha namupwa vakumika chikuma nakukunyuka havyuma mwafwelela. Kaha ngana mwavaposetolo, nayenu kamweshi kwechelela kala chuma chimihonese kwambulula muchano wavyuma munalimwena nameso enu nakwivwako.

Kanda kwechelela kala chuma chimihonese kwambulula muchano uze munalinangulako

“Valinungile Hamwe naKulomba Kuli Kalunga” (Vili. 4:23-31)

13, 14. Vyuma muka twatela kulinga nge vanatufumbukila, kaha mwomwo ika?

13 Omu Petulu naYowano vavafumishile mukamenga, hahaze vene vayile nakuliwana navandumbwavo. Kaha vosena “valinungile hamwe nakulomba kuli Kalunga” mangana vatwaleho lika kwambulula nakumika. (Vili. 4:24) Petulu atachikijile kanawa ukalu weji kwizanga nge mutu mwalifwelela ivene hakuzata milimo yaKalunga. Vyalumingo vyavindende kunyima, Petulu alifwelelele ivene hakulweza Yesu ngwenyi: “Numba nge vakwetu vosena navahukana mwomwo yayove, oloze ami kangweshi kuhukanako.” Oloze ngana muze amulwezele Yesu, Petulu evwile vatu woma ngocho akanyine sepa lyenyi kaha nawa mulongeshi wenyi. Chipwe ngocho, Petulu alinangwile kuchuma alimbenjele.—Mateu 26:33, 34, 69-75.

14 Hakusaka mutesemo mulimo mwatwama nawo hakupwa chinjiho chaKulishitu, kamwatela kukumina kaha hakupwa namuchima wakufwila kuzata mulimo kanako. Nge vaka-kole navamishinyinyika mukane vyuma mwafwelela chipwe kumikanyisa kwambulula mujimbu wamwaza, kaha mwatela kulondezeza Petulu naYowano. Lombenu Yehova amihane ngolo, nakulweza vandumbwenu vamikafwe. Lwezenu vakulwane navandumbwenu vakuhya kushipilitu ukalu muli nakumona. Kaha kulomba chavandumbwenu nachimikafwa mukwate ngolo.—Efwe. 6:18; Yako. 5:16.

15. Mwomwo ika vaze valitwaminyinyine kwambulula halwola lumwe kavatela kuhombako?

15 Kachi nge lwola lumwe mwalitwaminyinyine kwambulula mwomwo yawoma, kaha kanda kuhombako. Tachikizenu ngwenu, vaposetolo vosena valitwaminyinyine kwambulula halwola lwalundende omu Yesu afwile, oloze kutwala muze vaputukile cheka kwambulula. (Mateu 26:56; 28:10, 16-20) Muchishishisa chakuhomba mwomwo yavyuma mwalimbenjele kunyima, mwatela kulinangula kuvyuma mwalimbenjele mangana mukolezeze vakwenu.

16, 17. Vyuma muka natulinangula kuli vaka-kukavangiza Kulishitu vamuYelusalema kutalisa kuvyuma valombele?

16 Vyuma muka twatela kulomba nge vaze vali nangolo jakuyula vanatufumbukila? Anukenu ngwenu tumbaji kavalombele vavakinge kuvyesekoko, mwomwo vanukile mazu aYesu akwamba ngwenyi: “Kachi nge vananguyanjisa ami, kaha navakamiyanjisa nayenu nawa.” (Yowa. 15:20) Shikaho tumbaji valombele Yehova ngwavo “nyingilila” omu vali nakutwivwisa woma kuli vaka-kole jetu. (Vili. 4:29) Tumbaji vatachikijile ngwavo luyanjisa luze vapwile nakumona lwapwile nakutesamo upolofweto. Ngana muze Yesu avanangwile valombenga, ava tumbaji vatachikijile ngwavo, mwaya muchima waKalunga ‘namulingiwa hamavu’ chamokomoko navyuma navahanjika vaka-kuyula.—Mateu 6:9, 10.

17 Tumbaji valombele Yehova mangana valinge mwaya muchima wenyi. Valombele ngwavo: “Kafwa vandungo jove vahanjikenga lika mazu ove nakumika.” Uno Yehova avakumbulwile ngachilihi? Mbimbiliya ngwayo, “muchihela muze valikungulwilile mwalinyikile, kaha vosena vazalile nashipilitu yajila, kaha vapwile nakuhanjika mazu aKalunga nakumika.” (Vili. 4:29-31) Kakweshi chuma numba chimwe chinahase kuhonesa Kalunga kutesamo vyuma ajinako. (Isa. 55:11) Shikaho, numba ukalu utohwa ngachilihi, numba vaka-kole vapwa ngachilihi nangolo, nge natulomba Yehova kaha mwatuhana ngolo jakutukafwa tutwaleho kuhanjika mazu enyi nakumika.

Uli naMulonga ‘Kuli Kalunga Keshi Kuli Vatuko’ (Vili. 4:32–5:11)

18. Uno vatu vamuchikungulwilo chamuYelusalema valikafwile ngachilihi umwe namukwavo?

18 Nakushimbula chiku, chikungulwilo chamuYelusalema chazovolokele chikuma kaha chapwile navatu vakuhambakana 5,000. d Numba tuhu vosena vafumine kuvihela vyakulisezaseza, oloze vapwile “namuchima umwe namwono umwe.” Vosena valinungile hamwe hakupwa navishinganyeka vyovimwe nakujina chochimwe. (Vili. 4:32; Koli. 1, 1:10) Tumbaji valombelenga kuli Yehova mangana akisule kukilikita chavo nakulikafwa umwe namukwavo kushipilitu nakuvyuma vyasakiwilenga mukuyoya halwola chasakiwilenga kulinga ngocho. (Yowa. 1, 3:16-18) Chakutalilaho, kambaji Yosefwe uze valukile kuli vaposetolo ngwavo Mbalanape, alanjishile wande wenyi nakuhana jimbongo kupwa wana wakukafwa vatu vaze vafumine kumafuchi akulisezaseza akwakusuku, mangana vatwame muYelusalema makumbi amavulu nakutwalaho lika kuzamisa lufwelelo lwavo.

19. Mwomwo ika Yehova ajihililile Ananyiya napuwenyi Safwila?

19 Ananyiya napuwenyi Safwila navakiko valanjishile wande wavo nakuhana jimbongo kupwa wana. Valyongele ngwavo vahanyine jimbongo josena, oloze kumana vambachileho “jimbongo jimwe nakujisweka.” (Vili. 5:2) Yehova kavajihile mwomwo yakuhana jimbongo jajindendeko, oloze mwomwo yakuhanjika makuli. Ava valunga napwevo ‘kavongele vatuko, oloze vongele Kalunga.’ (Vili. 5:4) Ngana mwavaka-kulyonga vaze Yesu ahuhumwine, naAnanyiya naSafwila vafwililile kuvavumbika kuvatu kuhambakana kuvevwila uselewa kuli Kalunga.—Mateu 6:1-3.

20. Vishina muka tunalinangula kutalisa kukuhana Yehova mawana?

20 Ngana mwatumbaji vakushishika vamuYelusalema vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga vaze vapwile namuchima wakuhana, navangamba jaKalunga vavavulu makumbi ano mukaye kosena veji kukundwizanga mulimo wakwambulula hakuhana mawana akulisakila. Naumwe wauchi eji kuvashinjilanga vazachise lwola lwavo najimbongo javo hakukundwiza mulimo kanako. Chikupu vene, Yehova kasaka tumuzachile namuchima wakunyengetela chipwe nakulishinjilako. (Koli. 2, 9:7) Yehova katala hakuvula chajimbongo natuhanako, oloze eji kutalanga hamuchima wetu. (Mako 12:41-44) Omu natuzachilanga Yehova, katwatela kufwila kutuvumbikanga kuvatu ngana muze chapwile kuli Ananyiya napuwenyi Safwilako. Oloze twatela kumuzachila mwomwo yakumuzanga, nakuzanga vandumbwetu ngana mwa alingile Petulu naYowano naMbalanape.—Mateu 22:37-40.

a Vatu vayilenga hatembele chimene nachingoloshi nakulomba, nakuhana mawana avimuna vakuvatula. Wana wachimuna wakuvatula uze vahanyinenga nachingoloshi vauhanyinenga ‘haola yakusokesa 9’ chipwe 15:00.

b Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “ Petulu Uze Atelenga Vaishi Alumukile Nakupwa Kaposetolo Wakwipangweji”, nalipwata lyakwamba ngwavo, “ Yowano Kambaji Uze Vazangile Kuli Yesu.”

c Talenu lipwata lyakwamba ngwavo, “ Kapilishitu Wakulitulaho naVapilishitu Vavakulwane.”

d Chasoloka nge mu 33 C.E. muYelusalema mwapwile vaFwaliseu kafwe 6,000 navaSatuse vavandende kaha. Pamo echi hichuma chikwavo chalingishile awa mazavu avali evwenga woma hakunangula chaYesu.