Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHILONGESA 03

Uno Wafwelela Vyuma Yahanjika Mbimbiliya Tahi?

Uno Wafwelela Vyuma Yahanjika Mbimbiliya Tahi?

MuMbimbiliya mwatwama jishiko jajivulu, namazu aze eji kukafwanga chikuma vatu. Pamo weji kusakanga kutachikiza vyuma yanangula, oloze pamo weji kukakasananga. Kutala chinahase kupwa chakutamo kufwelela jishiko, namazu amumukanda wakushikulu tahi? Kutala unahase kufwelela ngwove Mbimbiliya nayikukafwa ulivwise kuwaha kuyoya oholyapwa nakulutwe tahi? Vatu vavavulu mukiko vafwelela. Nayove unahase kufwelela vyuma kana.

1. Uno mijimbu yamuMbimbiliya yapwa yamuchano tahi?

Mbimbiliya yamba ngwayo, yatwama ‘namazu akwoloka amuchano.’ (Muka-kwambulula 12:10) Vyuma vasonekamo vyasolokele chikupu, kaha vatu vasonekamo nawa kuvapwile. (Tanga Luka 1:3; 3:1, 2.) Vaka-kulinangula vyakushikulu navaka-kuvumbwojola vamba ngwavo jitando, navatu, navihela, navyuma vyasolokelenga vize vasoneka muMbimbiliya, vyapwa vyamuchano.

2. Mwomwo ika natwambila ngwetu Mbimbiliya kayasekako?

MuMbimbiliya mwatwama vyuma vize kavatachikijile vatu halwola vayisonekeleko. Chakutalilaho, yahanjika vyuma vize vanangula vaka-sayasi. Vyuma vyavivulu yahanjika Mbimbiliya kavavitavilile kuvatu vavavulu halwola kanako. Oloze vyuma vawana vaka-sayasi makumbi ano, vyalifwana navyuma yahanjika Mbimbiliya. Shikaho Mbimbiliya ‘yatamo kuyifwelela oholyapwa nahaya myaka yosena.’Samu 111:8.

3. Mwomwo ika twatela kufwelela vyuma yatushika Mbimbiliya?

MuMbimbiliya mwatwama upolofweto a uze wahanjika ‘havyuma vize kanda visoloke.’ (Isaya 46:10) Yahanjikilile chimweza vyuma navikasoloka kulutwe navyuma vili nakusoloka makumbi ano mukaye. Muchilongesa chino, natushimutwila vyuma vimwe vize yapolofwetele Mbimbiliya. Kutesamo chaupolofweto kana nachikwivwisa kuwaha.

LINANGULE VYAKUJIMINYINA

Tushimutwile omwo vyuma vawana vaka-sayasi vyalifwana navyuma yahanjika Mbimbiliya, nakushimutwila nawa vyuma vimwe vize yapolofwetele Mbimbiliya.

4. Vyuma vawana vaka-sayasi vyalifwana navyuma yahanjika Mbimbiliya

Kushikulu vatu vashinganyekelenga ngwavo ano mavu atwama hachuma chimwe. Talenu VINDIYO.

Ivwa vyuma vasonekele mumukanda waYopa kafwe myaka 3,500 kunyima. Tangenu Yopa 26:7, nakushimutwila hachihula chino:

  • Mwomwo ika mazu akwamba ngwavo “mavu anazezalala halengelenge” apwila akukomwesa?

Munahichi myaka 200 kufuma haze vatu vatachikijile kanawa omwo eji kulitungululanga meya. Oloze ivwa vyuma yahanjikile Mbimbiliya hachihande kana kafwe myaka 3,500 kunyima. Tangenu Yopa 36:27, 28, nakushimutwila havihula vino:

  • Mwomwo ika jila yayashi vanalumbunwinamo omwo eji kulitungululanga meya yinakwivwisa kuwaha?

  • Uno visoneka unatange vinakulingisa ufwelele vyuma yahanjika Mbimbiliya tahi?

5. Mbimbiliya yahanjikilile chimweza vyuma shimbu kanda visoloke

Tangenu Isaya 44:27–45:2, nakushimutwila hachihula chino:

  • Vyuma muka yahanjikilile chimweza Mbimbiliya myaka 200 shimbu kanda Mbavilone vayinongese?

Mijimbu yakushikulu yasolola ngwayo, Kuluse Mwangana waPeleja namaswalale jenyi vafungulwile nganda yaMbavilone mu 539 B.C.E. b Vakondolwele meya amukalwiji uze akingile nganda. Vawanyine kuvikolo kwahululu, ngocho vengilile munganda nakuyifungulula chakuzeneka kuvazungisa. Munahichi jino myaka yakuzomboka 2,500 kufuma haze vanongesele Mbavilone, kaha noholyapwa yapwa ngundu. Tutale vyuma yahanjikilile chimweza Mbimbiliya hachihande kana.

Tangenu Isaya 13:19, 20, nakushimutwila hachihula chino:

  • Uno vyuma vyasolokele kunganda yaMbavilone, vyatesamo ngachilihi upolofweto kana?

Ngundu yaMbavilone mulifuchi lyaIraq

6. Mbimbiliya yahanjikilile chimweza vyuma tuli nakumona makumbi ano

Mbimbiliya yatulweza ngwayo tuli nakuyoyela ‘mumakumbi akukuminyina.’ (WaChimoteu 2, 3:1) Tutale vyuma yahanjikilile chimweza ngwayo navikasoloka mumakumbi akukuminyina.

Tangenu Mateu 24:6, 7, nakushimutwila hachihula chino:

  • Vyuma muka yahanjikile Mbimbiliya ngwayo navikasoloka mumakumbi akukuminyina?

Tangenu WaChimoteu 2, 3:1-5, nakushimutwila havihula vino:

  • Vilinga muka vali navyo vatu mumakumbi akukuminyina vize yahanjikilile chimweza Mbimbiliya?

  • Kaha vilinga muka uli nakumonako havilinga kana?

VATU VAMWE NGWAVO: “Mbimbiliya yapwa kaha himukanda wakushikulu uze watwama namijimbu yakutaka.”

  • Chuma muka chakulingisa ufwelele ngwove Mbimbiliya yapwa yamuchano?

CHISHINA UNALINANGULA

Mijimbu yakushikulu, navyuma vanawanenga vaka-sayasi, naupolofweto uze unatesangamo, vinahase kukulingisa ufwelele Mbimbiliya.

Kuhituluka

  • Uno mijimbu yamuMbimbiliya yapwa yamuchano tahi?

  • Vyuma muka vimwe vawana vaka-sayasi vize vyalifwana navyuma yahanjika Mbimbiliya?

  • Kutala washinganyeka ngwove vyuma yatushika Mbimbiliya navikatesamo tahi? Mwomwo ika?

Chuma watela kulinga

WANA VYAVIVULU

Kutala muMbimbiliya mwatwama vyuma vimwe vyalimbalaka nasayasi tahi?

“Uno Sayasi Yahanjika Mwakwoloka Havyuma Yahanjika Mbimbiliya Tahi?” (Chihande chili ha jw.org/lue)

Vyuma muka vili nakusoloka ‘mumakumbi akukuminyina’?

“Upolofweto 6 WamuMbimbiliya Unakutesamo Oholyapwa” (Kaposhi Kakutalila, July 1, 2011)

Linangule omwo wateselemo upolofweto wamuMbimbiliya uze wahanjikile haWangana WavaHelase.

“Mazu Aupolofweto” Eji Kutukolezezanga (5:22)

Wana omwo upolofweto wamuMbimbiliya wakafwile mutu umwe aputuke kufwelela Mbimbiliya.

“Ngwashinganyekele Ngwami Kakwatwama Kalungako” (Kaposhi Kakutalila Na. 5 2017)

a Upolofweto wapwa mazu akufuma kuli Kalunga akuvuluka vyuma navikasoloka kulutwe.

b B.C.E. yemanyinako “Before the Common Era,” kulumbununa shimbu kanda chisemunwino chino, kaha C.E. yemanyinako “Common Era” kulumbununa muchisemunwino chino.