Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 14

Yehova Ahakako “Ndando Yakusokola Vavavulu”

Yehova Ahakako “Ndando Yakusokola Vavavulu”

1, 2. Mbimbiliya yalumbununa ngachilihi ukalu vali nakumona vatu, kaha chuma muka chinahase kuvafumisa muukalu kana?

 “VYUMA vyakutenga vyosena vili nakulikemenena hamwe mikemo nakwivwila hamwe kukola.” (Wavaka-Loma 8:22) Kaposetolo Paulu ahanjikile mazu aze alumbununa ukalu tweji kumonanga etu vatu. Kweseka navishinganyeka vyayetu vatu, tunahase kumona ngwetu kakweshi jila yakukumishilamo kuyanda, nashili, nakufwako. Oloze Yehova atwama nangolo chikuma kuhambakana etu. (Kulava 23:19) Kalunga wachiyulo alongesa jila yakutusokwelamo. Jila kana yikiko ndando yakusokola.

2 Ndando yakusokola hiwana waunene chikuma uze Yehova ahana vatu. Wana kana watusokola kushili nakukufwa. (Wavaka-Efwesu 1:7) Hawana kana hakiko hazama lutalililo lwetu lwakuyoya haya myaka mwilu chipwe mupalachise hano hamavu. (Luka 23:43; Yowano 3:16; WaPetulu 1, 1:4) Uno ndando yakusokola yapwa chuma muka? Uno yeji kutunangulanga ika hachiyulo chaYehova chize chapwa chakulipwila?

Vyuma Vyalingishile Kusakiwe Ndando Yakusokola

3. (a) Mwomwo ika ndando yakusokola yasakiwilile? (b) Mwomwo ika Kalunga kechelelele vana vaAlama vayoye haya myakako?

3 Ndando yakusokola yasakiwile mwomwo yashili yaAlama. Hakuwana nge Alama alikangile kuli Kalunga, ngocho atambwishile vana venyi shili yize yaneha misongo, nakulishona, nakukola nakufwa. (Kuputuka 2:17; Wavaka-Loma 8:20) Kalunga katelelele kuliula vyuma vize vyasolokeleko. Nge echelelele vana vaAlama vayoye haya myaka kachi ahumbwile lushimbi luze ahakako ivene lwakwamba ngwavo: “Fweto yashili kufwa.” (Wavaka-Loma 6:23) Kaha nawa nge Yehova ahumbwile jishimbi jenyi jachiyulo chakwoloka, kachi mwilu nahamavu kahatwama kuundako, mwomwo kachi vatu navangelo kavononoka jishimbi jenyiko.

4, 5. (a) Uno Satana avangijikilile Kalunga vihande muka, kaha mwomwo ika Yehova amwene kupwa chakutamo kukumisa vihande kana? (b) Uno vyuma muka vize Satana avangijikilile vangamba jaYehova vakushishika?

4 Ngana muze twamonanga muKapetulu 12, kulikanga chamuEtene chakatwile vihande vyavinene chikuma. Satana ahanjikile vyuma vyavipi halijina lyaKalunga lize lyapwa lyamwaza. Ngocho avangijikilile Yehova ngwenyi apwa wamakuli, kaha nawa ngwenyi muka-kuyula wamukalu muchima uze kasaka vatu navangelo vapwenga vakulihehwako. (Kuputuka 3:1-5) Hakuwana nge Satana asakile kuhonesa Kalunga kutesamo vyuma ajinyine kutalisa kukuzalisa ano mavu navatu vakwoloka, ngocho afwililile kusolola nge Kalunga katwama nangolo jakutesamo kujina chenyiko. (Kuputuka 1:28; Isaya 55:10, 11) Nge Yehova aliwile vihande kana, kachi vatu navangelo vechele kufwelela chiyulo chenyi.

5 Satana avangijikilile nawa vangamba jaYehova ngwenyi veji kumuzachilanga mwomwo yakusaka kunganyalilaho, kaha nawa ngwenyi kaveshi kuhasa kupwa vakushishika kuli Kalunga nge vanamono ukaluko. (Yopa 1:9-11) Evi vihande vyapwile vyavilemu chikuma kuhambakana ukalu uze veji kumonanga vatu. Ngocho Yehova amwene ngwenyi chapwile chakutamo kukumisa vihande vize akatwile Satana. Uno Kalunga mwakavikumisa ngachilihi nakuyovola nawa vatu?

Ndando Yakusokola Yakulitombola

6. Mazu muka amwe vazachisa muMbimbiliya aze alumbununa jila azachisa Kalunga yakuyowelamo vatu?

6 Jila ahakako Yehova yakukakumishilamo ukalu uze weza kuvatu yasolola keke yayinene nachiyulo chakwoloka, jila yize vatu kaveshi kuhasa kuhakako. Chipwe ngocho, jila kana yapwile yayashi kuli Yehova. Eyi jila kakavulu vayivuluka ngwavo, kulanda, nakuwanyisa, nakulinga chakufwika hashili nawana wakufwika hashili. (Ndanyele 9:24; Wavaka-Ngalesha 3:13; Wavaka-Kolose 1:20; WavaHepeleu 2:17) Oloze lizu lyakutamo lize linahase kulumbununa kanawa jila kana shina lize azachishile Yesu. Ambile ngwenyi: “Mwanamutu kejile mangana vamuzachilenga milimoko, oloze mangana azachile vatu milimo nakuhana mwono wenyi kupwa ndando yakusokola vavavulu [muchiHelase, lyʹtron].”—Mateu 20:28.

7, 8. (a) Kweseka naVisoneka, lizu “ndando yakusokola” lyalumbununa ika? (b) Chuma muka chasolola nge ndando yakusokola yalumbununa chuma chakulitombola nachuma chikwavo?

7 Uno ndando yakusokola yapwa chuma muka? Lizu lyachiHelase vazachisa hano lyafuma kulizu lyalumbununa “kukasununa, chipwe kwecha.” Eli lizu valizachishilenga hakulumbununa jimbongo vafwetelenga hakusokola vafunge vakwachilenga mujita. Ngocho, ndando yakusokola tunahase kuyilumbununa kupwa hindando yize navafweta mangana vakindulwise chuma. MuVisoneka VyachiHepeleu, lizu “ndando yakusokola” (koʹpher) lyafuma kulizu lyalumbununa ngwavo “kufwika.” Chakutalilaho, Kalunga alwezele Nowa ngwenyi atela “kusalimba” (muchiHepeleu, “kufwika”) wato nalingongwe. (Kuputuka 6:14) Echi cheji kutukafwanga tutachikize ngwetu ndando yakusokola yalumbununa nawa kufwika hashili.

8 Ngocho, mukanda waTheological Dictionary of the New Testament wavuluka ngwawo lizu ndando yakusokola (koʹpher) “lyeji kulumbununanga kulitombola.” Shikaho, hakusaka mutu vamusokole kushili, chipwe kufwika hashili, kwatela kupwa ndando yize navafweta yakulitombola chipwe yakufwika hachuma chize vanenyeka kushili. Lushimbi luze Kalunga ahanyine vaIsalele lwambile ngwalwo: “Mukalinga mwono namwono ndwa, liso naliso ndwa, livoko nalivoko ndwa, lihinji nalihinji ndwa.”—Lushimbi lwamuchivali 19:21.

9. Mwomwo ika malunga valufwelelo vahanyinenga mawana avimuna vakuvatula, kaha Yehova amwenenga ngachilihi mawana kana?

9 Putu vene kuli Avele, malunga valufwelelo vahanyinenga mawana avimuna vakuvatula kuli Kalunga. Ngocho, vasolwele nge vatachikijile ngwavo vapwa vaka-shili vaze vasakiwile kuvasokola, nakusolola nawa ngwavo vafwelela mulushiko lwaKalunga lwakuvasokola kuhichila muli “muka-tanga” yenyi. (Kuputuka 3:15; 4:1-4; VyavaLevi 17:11; WavaHepeleu 11:4) Yehova etavilile awa mawana nakwitavila vatu kana kupwa vaka-kumulemesa. Chipwe ngocho vimuna vakuvatula vapwilenga kaha nge hichinjikizo. Tunyama kaveshi kuhasa kufwika shili yamutuko, mwomwo vapwa vakukuminamo hakuvesekesa kuvatu. (Samu 8:4-8) Shikaho, Mbimbiliya yamba ngwayo: “Manyinga avangombe vavakuji nawawa avapembe kaweshi kuhasa kufumisa jishiliko.” (WavaHepeleu 10:1-4) Mawana kana apwile muvwimbimbi chipwe chinjikizo chakwimanyinako ndando yakusokola yamwenemwene yize yapwile nakwiza kulutwe.

“Ndando Yakulitombola Yakusokola”

10. (a) Uno muka-kusokola atelelele kulitombola neya, kaha mwomwo ika? (b) Mwomwo ika kwasakiwile kaha wana wamutu umwe?

10 Kaposetolo Paulu ahanjikile ngwenyi, vatu “vali nakufwa vosena muli Alama.” (Wavaka-Kolinde 1, 15:22) Shikaho ndando yakusokola yasakiwile kufwa chamutu wakukupuka wakulitombola naAlama. (Wavaka-Loma 5:14) Kakwapwile chuma cheka chakutenga chahashile kulita namwaya chiyulo kanechi chaKalungako. Kwasakiwile mutu wakukupuka, keshi wakutambula kushili yaAlamako, oloze uze mwahana “ndando yakulitombola [naAlama] yakusokola vatu vosena.” (WaChimoteu 1, 2:6) Kachasakiwile kuhana vatu vavavulu kupwa wana numba vatengamo kusokola mutu himutu wakusemuka kuli Alamako. Kaposetolo Paulu alumbunwine ngwenyi: “Shili yengilile mukaye kuhichila muli mutu umwe [Alama, kaha] nakufwa nawa kuhichila mushili.” (Wavaka-Loma 5:12) “Hakuwana nge kufwa chejile kuhichila muli mutu umwe,” ngocho Kalunga awahishile jila yakusokola vatu kuhichila “muli mutu umwe.” (Wavaka-Kolinde 1, 15:21) Mujila muka?

“Ndando yakulitombola yakusokola vatu vosena”

11. (a) Uno muka-kusokola atelelele ngachilihi “kufwila vatu vosena”? (b) Mwomwo ika Alama naEve navakahonena kunganyala kundando yakusokola? (Tala kwinyikila chamwishi.)

11 Yehova alongesele vyuma mangana mutu wakukupuka alisuule nakuhana mwono wenyi. Mukanda Wavaka-Loma 6:23 wamba ngwawo, “fweto yashili kufwa.” Shikaho mutu uze alisuwile kupwa muka-kusokola nakuhana kuyoya chenyi, atelelele “kufwila vatu vosena.” Echi chili nakulumbununa nge atelelele kufweta shili yaAlama. (WavaHepeleu 2:9; Wavaka-Kolinde 2, 5:21; WaPetulu 1, 2:24) Jila kana yanehele nganyo yayinene chikuma. Hakuwana nge eyi ndando yakusokola nayikafumisako kufwa chize vanamononga vana vaAlama vakwononoka, ngocho shili nakufwa kavyeshi kukapwa cheka nangoloko. aWavaka-Loma 5:16.

12. Lumbununa omwo kufweta mukuli umwe chinahase kunganyalisa vatu vavavulu.

12 Chakutalilaho, achishinganyeke watwama munganda muze vatu vavavulu vazata hakapani yayinene. Ove navakwenu mumwazachila hakapani kana veji kumihananga jimbongo jajivulu, kaha muli nakuyoya kanawa. Oloze kutwala muze eyi kapani hinavayisoka. Mwomwo ika vanayisokela? Mwomwo mukulwane wakapani nevi jimbongo josena nakuseza kapani mumukuli. Chaluvinda muvosena kamweshi jino nakuzatako, kaha kamweshi najimbongo jakuzachisako. Jitanga navaze venya-mikuli vosena navamona ukalu mwomwo yamutu umwe kaha uze nevi jimbongo. Kutala kuliko jila yimwe yakumikafwilamo tahi? Eyo. Nakwiza mutu uze apita chikuma nakumikafwa. Mutu kana amona kapani kana kupwa yayilemu. Kaha nawa mwevwila keke vatu vaze vazachilaho najitanga javo. Ngocho himwafweta mukuli wayize kapani nakuyisokolola cheka. Echi nachilingisa vaze vaka-kuzata vavavulu najitanga javo, navaze vaka-mikuli vavasokole kuukalu vapwanga nawo. Chochimwe nawa, kufweta mukuli waAlama chaneha nganyo kuvatu vavavulu.

Iya Ahanyine Eyi Ndando Yakusokola?

13, 14. (a) Yehova ahanyine ngachilihi ndando yakusokola kuvatu? (b) Uno eyi ndando vayifwetele iya, kaha echi chasolola chuma muka hali Yehova?

13 Yehova ikiye kaha nahase kuhana “Mwanamukoko . . . ou mwafumisa shili yakaye.” (Yowano 1:29) Kalunga katumine kala kangelo mangana ayovole vatuko. Oloze atumine Uze mwahasa kukumisa kanawa makuli aSatana aze avangijikilile vangamba jaYehova. Chikupu vene, Yehova alisuwile mwamunene hakutuma Mwanenyi umwe kaha wakulipwila, uze “evwililenga kuwaha chikuma.” (Vishimo 8:30) MwanaKalunga uze apwile nakuyoyela mwilu “alilingishile kupwa wamokomoko” nakwiza hano hamavu. (Wavaka-Fwilipi 2:7) Yehova anungulwile kuyoya chaMwanenyi wamwilu watwatwa nakuchihaka mujimo lyaMaliya, mwanapwevo wakaYuleya uze apwile kanda achilisavaleho lyehi nalunga. (Luka 1:27, 35) Omu asemukile ou mwana, vamulukile ngwavo Yesu. Oloze Mbimbiliya yamuvuluka nawa ngwayo Alama wakukuminyina, mwomwo apwile wakukupuka ngana mwaAlama. (Wavaka-Kolinde 1, 15:45, 47) Ngocho Yesu alisuwile kupwa chimuna wakuvatula mangana apwenga ndando yakusokola vaka-shili.

14 Uno iya vatelelele kufweta yize ndando yakusokola? Mukanda waSamu 49:7 wavuluka hatoma ngwawo ndando yakusokola vayifwetele “Kalunga.” Uno keshi Yehova ikiye alongesele ndando kaneyi yakusokolako tahi? Ikiye vene, oloze echi kachatela kusolola ndando yakusokola kupwa yamokomoko, ngana muze mutu mwambata jimbongo musweko yimwe nakujihaka musweko yikwavoko. Twatela kutachikiza ngwetu, ndando yakusokola kayapwa nge kulitambasana vyumako, oloze yapwa ndando yize navahana kweseka najishimbi. Yehova hakuhana ndando yakusokola asolwele nge avumbika chiyulo chenyi chakwoloka, numba tuhu kuhana ndando kana chamwivwishile kukola kumuchima.—Kuputuka 22:7, 8, 11-13; WavaHepeleu 11:17; WaYakova 1:17.

15. Mwomwo ika chapwilile chakutamo Yesu kuhita muluyando nakufwa?

15 Kuchivatuko chavula mumwaka wa 33 C.E., Yesu Kulishitu etavilile kuhita muluyando luze lwasakiwile hakufweta ndando yakusokola. Alisuwile vamukase hamilonga yakumuvangijikila, nakumuwanyina mulonga uze kavulumwineko, nakumupapalila hachitondo chakuyanjishila. Uno chapwile chakutamo Yesu kuhita muluyando kana tahi? Eyo, mangana chihande chakuvuluka kulonga chavangamba jaKalunga vachivatule. Echi chikiko chalingishile Kalunga ahone kwitavisa Yesu vamujihe haukemba kuli Helote. (Mateu 2:13-18) Omu alingile Yesu nakolo lyehi, ahashile kufungulula tufuta twaSatana mwomwo atachikijile kanawa vihande vize Satana akatwile. b Chamokomoko navyeseko ahichilemo Yesu, apwile lika “wakushishika, wakuzeneka kutachikiza upi, wakuzeneka majilo, wakuhandunuka kuli vaka-shili.” Ngocho asolwele hatoma ngwenyi Yehova atwama navangamba jenyi vaze vanahase kutwalaho lika kupwa vakushishika numba tuhu vali nakumona vyeseko. (WavaHepeleu 7:26) Echi chikiko chalingishile Yesu atambakane shimbu kanda afwenga ngwenyi: “Vyuma vyosena vinatesamo jino.”—Yowano 19:30.

Kukumisa Mulimo Wenyi Wakusokola Vatu

16, 17. (a) Yesu atwalilileho ngachilihi kuzata mulimo wenyi wakusokola vatu? (b) Mwomwo ika chapwililile chachilemu Yesu kusoloka “kumeso aKalunga hali etu”?

16 Yesu apwile lika nakuzata mulimo wenyi wakusokola vatu. Yehova asangwile Yesu omu mwahichile makumbi atatu kufuma haze afwile. (Vilinga 3:15; 10:40) Yehova hakulinga chuma kana, chapwile hijila yimwe yakufwetelamo Mwanenyi, nakumuhana lwola lwakukumishilamo kuzata mulimo wenyi wakusokola vatu hakupwa hiKapilishitu Wakulitulaho waKalunga. (Wavaka-Loma 1:4; Wavaka-Kolinde 1, 15:3-8) Kaposetolo Paulu alumbunwine ngwenyi: “Omu ejile Kulishitu kupwa kapilishitu wakulitulaho . . . , engilile muze muchihela, keshi namanyinga avapembe nawawa avana vavangombeko, oloze namanyinga enyi ivene kamwe kaha kunahu nakutuyovola haya myaka yosena. Mwomwo Kulishitu kengilile muchihela chajila chakutunga namavoko chize chapwa chifwanyisa chavyuma viveneko, oloze engilile mwilu muvene, mangana asoloke kumeso aKalunga hali etu.”—WavaHepeleu 9:11, 12, 24.

17 Kulishitu kambachile manyinga enyi avene nakuya nawo mwiluko. (Wavaka-Kolinde 1, 15:50) Oloze ambachile chuma chize chemanyinyineko manyinga kana, kulumbununa kulema chawana wakuyoya chenyi chakukupuka chize ahanyine. Kahomu apwile kumeso aKalunga, ahetesele kulema chawana wakuyoya chenyi chakukupuka kupwa ndando yakusokola vaka-shili. Uno Yehova etavilile wana kana tahi? Eyo, kaha chuma kana chasolokele haPendekoseta 33 C.E., omu shipilitu yajila vayihingunwinyine hali tumbaji 120 muYelusalema. (Vilinga 2:1-4) Chuma kana chalingishile vatu vawahilile. Chipwe ngocho, echi chapwile kaha maputukilo avyuma vyamwaza vize vangamba jaKalunga navakalivwisa kuwaha chikuma kuhichila mundando yakusokola.

Nganyo yaNdando Yakusokola

18, 19. (a) Mazavu muka avali avatu aze ali nakunganyala kumulimo wakuwanyisa vatu kuhichila mumanyinga aKulishitu? (b) Uno vatu “[vamu]liyongomena lyalinene” vali nakunganyala ngachilihi kundando yakusokola oholyapwa, kaha kulutwe nayikavanganyalisa ngachilihi?

18 Mumukanda uze Paulu asonekelele vaka-Kolose, alumbunwine ngwenyi, Kalunga evwile kuwaha kuwanyisa vatu vosena naikiye, mangana vapwenga cheka nausepa wamwaza naikiye kuhichila mundando yakusokola yaKulishitu. Paulu alumbunwine nawa ngwenyi, mulimo wakuwanyisa naukapwa wakukungulula mazavu avatu avali. Mazavu kana shina, “vyuma vyamwilu” “[na]vyuma vyahamavu.” (Wavaka-Kolose 1:19, 20; Wavaka-Efwesu 1:10) Lizavu lyatete lyapwa lyavaka-Kulishitu vakuheta ku 144,000 vaze vatwama nalutalililo lwakukazata mwavapilishitu mwilu, nakupwa vamyangana vaze navakayulanga mavu hamwe naKulishitu Yesu. (Kusoloka 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Kaha vatu vakwononoka navakanganyala kundando yakusokola hamyaka 1,000 kuhichila muli va 144,000.—Wavaka-Kolinde 1, 15:24-26; Kusoloka 20:6; 21:3, 4.

19 “Vyuma vyahamavu” vyapwa vatu vaze navakalivwisa kuwaha kuyoya chakukupuka muPalachise hano hamavu. Mukanda waKusoloka 7:9-17 wavuluka vatu kana ngwawo, “liyongomena lyalinene,” vaze navakayovoka “luyando lwalunene.” Oloze noholyapwa vali nakunganyala kundando yakusokola. Vatu kana “vanakoso lyehi vikuto vyavo nakuvitomesa mumanyinga aMwanamukoko.” Hakuwana nge vafwelela mundando yakusokola, ngocho vali nakunganyala kushipilitu oholyapwa. Vavavuluka kupwa vakwoloka hakupwa masepa jaKalunga. (WaYakova 2:23) Vanahase jino kupandama “kulitanda lyaKalunga lyalikoji lyalinene nakuhanjikanga nakukasunuka,” mwomwo yandando yakusokola yaYesu. (WavaHepeleu 4:14-16) Nge vanalingi shili, veji kuvakonekelanga chikupu. (Wavaka-Efwesu 1:7) Numba tuhu kavapwa vakukupukako, oloze vatwama navivezu vitoma. (WavaHepeleu 9:9; 10:22; WaPetulu 1, 3:21) Ngocho vali nakulivwisa kuwaha usepa wakukola naKalunga noholyapwa, kaha omwo mukiko nachikapwa nakulutwe nawa. (Wavaka-Kolinde 2, 5:19, 20) Kaha muchiyulo chamyaka 1,000, navakavalingisa “kupwa [vakulihehwa] kuundungo wakuya nakupola,” kaha kutwala muze navakengila “mukulihehwa chaupahu chavana vaKalunga.”—Wavaka-Loma 8:21.

20. Uno kushinganyekanga handando yakusokola chinahase kukunganyalisa ngachilihi?

20 ‘Tuli nakumusakwilila Kalunga kuhichila muli Yesu Kulishitu’ hakutuhana ndando yakutusokola. (Wavaka-Loma 7:25) Tweji kuwahililanga mwomwo ndando kana yapwa yayashi, kaha nawa yasolola mangana aKalunga. (Wavaka-Loma 11:33) Nge natuyishinganyekanga, kaha nayitukwata kumichima nakutupandamisa chikuma kuli Kalunga wachiyulo. Shikaho, ngana muze chapwile kuli muka-kwimba jisamu, nayetu twatela kwalisa Yehova, Kalunga uze “azanga kwoloka nachiyulo.”—Samu 33:5.

a Alama naEve kaveshi kukanganyala kundando yakusokolako. MuJishimbi vahanyine Mose mwapwile lushimbi lwakutalisa kuli mutu uze mwajiha mukwavo chakuchisakula kumuchima. Lushimbi kana lwambile ngwalwo: “Kanda namukatambula ndando yakusokola mutu uze najihi mukwavo, uze natela kufwako.” (Kulava 35:31) Chikupu vene, chatelemo kuli Alama naEve kufwa mwomwo valisakwililile vavene kulikanga kuli Kalunga. Ngocho vajimbalishile kuyoya chavo chahaya myaka.

b Hakusaka Yesu ahane kuyoya chenyi kupwa ndando yakusokola yakulitombola nakuyoya chaAlama chakukupuka, chize ajimbalishile, atelelele kufwa mwamutu wakukola wakukupuka keshi mwakemba wakukupukako. Anuka ngwove shili alingile Alama yapwile yakulisakwila kumuchima, mwomwo atachikijile kupihya chosena naukalu naufumamo. Shikaho, hakusaka Yesu apwenga “Alama wakukuminyina” nakufwika hashili, atelelele kukola mangana atachikize kanawa vyuma apwile nakulinga mangana atwaleho lika kupwa wakushishika kuli Yehova. (Wavaka-Kolinde 1, 15:45, 47) Ngocho kuyoya chaYesu chosena chakushishika, kuhakilako nakufwa chenyi mwachimuna wakuvatula, vyapwile “mulimo wakwoloka wamutu umwe kaha.”—Wavaka-Loma 5:18, 19.