Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 9

“Kulishitu Ikiye Ngolo jaKalunga”

“Kulishitu Ikiye Ngolo jaKalunga”

1-3. (a) Chuma muka chakwivwisa woma vamwene tumbaji haKalungalwiji waNgalileya, kaha Yesu alingile ika? (b) Mwomwo ika chapwililile chakutamo kaposetolo Paulu kuhanjika ngwenyi, “Kulishitu ikiye ngolo jaKalunga”?

 TUMBAJI vevwile woma chikuma omu vapwile nakuzauka Kalungalwiji waNgalileya, mwomwo kwejile peho yanyamanganda. Tumbaji vamwe vapwilenga vaka-kuta ishi, shikaho kunganjanga chakalungalwiji kana kachapwile chaungeji kuli vakikoko. a (Mateu 4:18, 19) Oloze peho yapwileko halikumbi lize, yapwile “nyamanganda wamunene chikuma,” kaha yakatwile makimba amanene. Vakwenu malunga vafulyangilile vapingulule wato, oloze kavahashileko mwomwo peho yatohwele chikuma. Makimba “apwile nakwingila muwato,” ngocho wato waputukile kuzala nameya. Numba tuhu kwapwile kupindasana, oloze Yesu asavalile tulo kutongo yakunyima, mwomwo azeyele chikuma nakunangula vatu likumbi lyamuundu. Tumbaji hakwivwa woma wakufwa, vamuhindwile nakumulembelela ngwavo: “Ove Mwata, tulwile, natunonga!”—Mako 4:35-38; Mateu 8:23-25.

2 Yesu kevwile womako. Chakuhona kukakasana, ahanjikile kupeho nakukalungalwiji ngwenyi: “Unda! Hola kulu!” Hahaze vene, peho nakalungalwiji vyatulile, kaha “kwaunjile.” Tumbaji vevwile woma chikuma. Valihulishile ngwavo: “Iya venyou?” Chikupu vene, mutu mukaze mwahasa kuhanjikila peho nakalungalwiji, kwijiva nge ali nakuhanjikila mwana wakuhona kwivwa?—Mako 4:39-41; Mateu 8:26, 27.

3 Yesu kapwile mutu wanganaveneko. Yehova amuhanyine ngolo mangana ajisolole mujila yakukomwesa kuhichila muli ikiye. Shikaho chapwililile chakutamo kaposetolo Paulu kuhanjika ngwenyi: “Kulishitu ikiye ngolo jaKalunga.” (Wavaka-Kolinde 1, 1:24) Jino ngolo jaKalunga vajisolola ngachilihi muli Yesu? Kaha jila yize Yesu eji kuzachishilangamo ngolo kana yinahase kutukafwa ngachilihi?

Ngolo jaMwanaKalunga Umwe Kaha Wakulipwila

4, 5. (a) Uno Yehova ahanyine Mwanenyi umwe kaha wakulipwila ngolo nawata muka? (b) Uno ou Mwana ahashile ngachilihi kutesamo mulimo wakutenga vyuma ajinyine Ise?

4 Achishinganyeke hangolo apwile najo Yesu shimbu kanda achize hano hamavu. Yehova azachishile “ngolo jenyi jahaya myaka yosena,” hakutenga Mwanenyi umwe kaha wakulipwila, uze ejile nakupwa jino Yesu Kulishitu. (Wavaka-Loma 1:20; Wavaka-Kolose 1:15) Kufumaho, Yehova ahanyine Mwanenyi ngolo jajinene nawata, nakumuzachisa hakutenga vyuma ajinyine. Ngocho, Mbimbiliya yahanjika hali ou MwanaKalunga ngwayo: “Vyuma vyosena vyapwileko kuhichila muli ikiye, kaha kakweshi chuma nachimwe chapwileko chakuzeneka ikiyeko.”—Yowano 1:3.

5 Tunamono chikupu kutohwa chamulimo kana. Achishinganyeke hangolo japwile nakusakiwa hakutenga mayongomena avangelo vangolo, navyuma vyosena vyamumelu najimbiliyoni jamilalaji jatwamamo, namavu ano namiyachi yayivulu yavyuma vyakuyoya vyatwamaho. Chikupu vene, MwanaKalunga umwe kaha wakulipwila ahashile kuzata mulimo kanou, mwomwo apwile nashipilitu yajila yaKalunga yize yapwa ngolo jajinene. Shikaho ou Mwana evwile kuwaha chikuma hakupwa Kuluwa Muka-Kuzata, uze vazachishile kuli Yehova hakutenga vyuma vyosena.—Vishimo 8:22-31.

6. Yesu vamuhanyine ngolo nawata muka hanyima yakufwa nakusanguka chenyi?

6 Kutala ou Mwana umwe kaha wakulipwila navakamuhakilako ngolo nawata ukwavo tahi? Omu alingile Yesu nafu lyehi nakusanguka, ambile ngwenyi: “Wata wosena wamwilu nahamavu vananguhanewo lyehi.” (Mateu 28:18) Yesu vamuhana uhashi nalisesa lyakuzachisa ngolo jenyi mwilu nahamavu. Ikiye hakupwa “Mwangana wavamyangana, Mwata wavamyata,” vamuhana ngolo jakunongesa “jifulumende josena, namawata osena, nangolo jeka josena,” vize twamona navize katwamonako, vize vyalikanga kuli Ise. (Kusoloka 19:16; Wavaka-Kolinde 1, 15:24-26) Kalunga amuhana vyuma vyosena, kaha “kaseleho chuma numba chimwe chize azenekele kuluula kuli” Yesuko, kuvanga ivene Yehova kaha.—WavaHepeleu 2:8; Wavaka-Kolinde 1, 15:27.

7. Mwomwo ika tunafwelela ngwetu Yesu keshi kukazachisa ngolo jize vamuhana kuli Yehova, mujila yakuhengako?

7 Uno twatela kulizakamina ngwetu pamo Yesu nahase kuzachisa ngolo kana mujila yakuhenga tahi? Kwakusukusuku! Yesu azanga chikuma Ise, kaha keshi kukalinga chuma chakumwivwisa kupihyako. (Yowano 8:29; 14:31) Yesu ejiva kanawa ngwenyi Yehova kazachisa ngolo jenyi jakulitulaho mujila yakuhengako. Yesu alimwena nameso enyi kapu omu Yehova eji kutondatondanga jijila “[jakusolwelamo] ngolo jenyi jakukafwa vaze veji kumuzachilanga namuchima wavo wosena.” (Mijimbu 2, 16:9) Eyo, Yesu naikiye azanga vatu ngana muze avazanga Ise, ngocho twafwelela ngwetu mwazachisanga ngolo jenyi mujila yamwaza. (Yowano 13:1) Yesu nazachisanga lika ngolo jenyi mujila kaneyi. Tuchitale jino hangolo apwile najo omu apwile hano hamavu nomwo ajizachishilenga.

‘Wangolo muVyuma Vize Ahanjikilenga’

8. Yesu vamuhanyine ngolo jakulinga vyuma muka hanyima yakumuwavisa, kaha ngolo kana ajizachishile ngachilihi?

8 Omu Yesu apwile nakukolela muNazaleta, kalingile vyuma vyakukomwesa kuunyike wenyiko. Oloze alingilenga vyuma vyakukomwesa hanyima yakumumbapachisa mu 29 C.E., omu apwile namyaka yakusemuka 30. (Luka 3:21-23) Mbimbiliya yatulweza ngwayo: “Kalunga amuwavishile nashipilitu yajila nangolo, kaha [ahichilenga] mungalila yosena nakulinga vyuma vyamwaza nakuhindula vosena vaze vashinyinyikile kuli Liyavolo.” (Vilinga 10:38) Mazu akwamba ngwavo “kulinga vyuma vyamwaza,” atukafwa tutachikize ngwetu Yesu azachishilenga ngolo jenyi hakukafwa vakwavo. Hanyima yakumuwavisa, apwile jino “kapolofweto wangolo . . . muvyuma vize alingilenga navize ahanjikilenga.”—Luka 24:19.

9-11. (a) Kuvihela muka kuze Yesu anangwililenga chikuma vatu, kaha ukalu muka kachi amwene? (b) Mwomwo ika mayongomena alikomokelele hakunangula chaYesu?

9 Yesu apwilenga ngachilihi wangolo muvyuma ahanjikilenga? Kakavulu anangwililenga vatu kuvihela vyasanga vyakufwana nge kungenge yavijiva, nakujipili, namujijila nahavilanjilo. (Mako 6:53-56; Luka 5:1-3; 13:26) Nge vyuma ahanjikilenga kavyakwachilenga kumichima yavaka-kumwivwililako, kachi vamusezelenga. Halwola kana kwapwile ukalu wakuhona mikanda, ngocho vaze vazangile vyuma anangwilenga valaminyinenga mazu enyi mumichima yavo. Shikaho Yesu atelelele kunangula mujila yakwivwisa kuwaha, kaha nawa yayashi kwivwishisa nakwanuka. Oloze ukalu kana kawamulingishile ahone kunangula mujila kanako. Chakutalilaho, achitale Chihande ChahaPili chize ahanjikile.

10 Likumbi limwe nachimene kukuputuka chamwaka wa 31 C.E., vatu vavavulu valikungulwilile kupili yapwile kwakamwihi naKalungalwiji waNgalileya. Vamwe vafumine kuYuleya nakuYelusalema, kafwe tunda yajikilomita 100 chipwe 110. Vakwavo vafumine kumafuchi aTule naShitone aze atwama kunote yakalungalwiji. Vaka-kuviza vavavulu vapandamine kuli Yesu nakumukwata, kaha avokile vosena. Omu akumishile kuka vaka-kuviza vosena, aputukile jino kuvanangula. (Luka 6:17-19) Omu akumishile kuhanjika, vatu valikomokelele havyuma vevwile. Mwomwo ika?

11 Omu mwahichile myaka yayivulu, mutu umwe uze evwililile kukunangula kanechi asonekele ngwenyi: “Mayongomena alikomokelele chikuma mujila anangwililengamo, mwomwo apwile nakuvanangula nge mutu ukwechi ngolo.” (Mateu 7:28, 29) Chikupu vene, navatu vamwene ngwavo Yesu apwilenga nangolo muvyuma ahanjikilenga. Ahanjikililengako Kalunga, kaha vyuma anangwilenga nawa vyazaminenga haMazu aKalunga. (Yowano 7:16) Yesu ahanjikilenga mujila yayashi, nakulembelela vatu mujila yakuvaheta kumichima, nakuhanjika vishina vyakukunyula. Akafwilenga vatu vatachikize vyuma vyavanehelelenga ukalu, nakulikekesa vavene. Avanangwile mwakupwila vakuwahilila, namwakulombela, namwakutondela Wangana waKalunga, navyuma vatelelele kulinga mangana vakapwe nakuyoya chamwaza kulutwe. (Mateu 5:3–7:27) Vyuma ahanjikilenga vyakunywile vaze vatondelenga muchano nachiyulo chakwoloka. Vatu kana valisuwile ‘kulikana’ vavene nakuseza vyuma vyosena mangana vamukavangize ikiye. (Mateu 16:24; Luka 5:10, 11) Tunamono jino ngwetu Yesu apwile nangolo muvyuma ahanjikilenga.

‘Wangolo muVyuma Alingilenga’

12, 13. Uno Yesu apwile ngachilihi ‘wangolo muvyuma alingilenga,’ kaha okilenga ngachilihi vatu mujijila jakulisezaseza?

12 Yesu apwile nawa ‘wangolo muvyuma alingilenga.’ (Luka 24:19) Mikanda yaMujimbu Wamwaza yavuluka vyuma vyakukomwesa alingile vyakuzomboka 30 “[mu]ngolo jaYehova.” b (Luka 5:17) Vyuma vyakukomwesa alingile Yesu vyakafwile makombakaji avatu mukuyoya chavo. Achishinganyeke havyuma vivali kaha vyakukomwesa alingile. Halwola lumwe alishile malunga 5,000, kaha halwola lukwavo alishile malunga 4,000. Hakuwana nge kwapwile namapwevo navanyike, ngocho vatu alishile vapwile vavavulu chikuma.—Mateu 14:13-21; 15:32-38.

13 Yesu alingilenga vyuma vyakukomwesa vyakulisezaseza. Apwile nangolo hali vandemone, ngocho chapwile chachashi kuvalovola. (Luka 9:37-43) Apwile nawa nangolo havyuma atenga Kalunga, chakutalilaho, alumwine meya kupwa vinyo. (Yowano 2:1-11) Achishinganyeke omwo tumbaji valikomokelele hakumumona “ali nakutambuka hakalungalwiji.” (Yowano 6:18, 19) Ahashile kuka kala misongo nautonji. (Mako 3:1-5; Yowano 4:46-54) Okilenga vatu mujijila jakulisezaseza. Lwola lumwe okilenga vaka-kuviza vaze vapwile kwakusuku naikiye, oloze veka avokilenga hakuvakwata. (Mateu 8:2, 3, 5-13) Vamwe avokilenga hahaze vene, oloze veka avokilenga chikoki chikoki.—Mako 8:22-25; Luka 8:43, 44.

“Vamwene Yesu ali nakutambuka hakalungalwiji”

14. Uno Yesu asolwele ngachilihi ngwenyi atwama nangolo jakusangula vafu?

14 Chuma chakulipwila chikuma shina Yesu apwilenga nangolo jakusangula vafu. MuMbimbiliya mwatwama mijimbu yitatu yavatu vaze asangwile Yesu. Asangwile kanyike wapwevo wamyaka 12, namwanatuliwe umwe kaha lyamunwe, namutu uze vazangile chikuma kuli vandumbwenyi vamapwevo. (Luka 7:11-15; 8:49-56; Yowano 11:38-44) Kakwapwile chuma chachikalu kuli ikiyeko. Asangwile kanyike wapwevo wamyaka 12 omu hahichile kapyapya kakandende kufuma halwola afwile. Asangwile mwanatuliwe uze vambachilile hamusela, halikumbi vene lize afwile. Kaha asangwile nawa Lazalu kufuma muchimbumbe okunyi hanahichi lyehi makumbi awana kufuma hakufwa chenyi.

Kuzachisa Ngolo Mujila Yamwaza, Yakunangakana, Yakutetela

15, 16. Unjiho muka wasolola nge Yesu kazachishilenga ngolo jenyi mangana alinganyaliseko?

15 Nge ngolo apwile najo Yesu vajihanyine kuli muka-kuyula wakuhona kukupuka, kachi ajizachishile mujila yakuhenga. Oloze Yesu apwile wakukupuka. (WaPetulu 1, 2:22) Kasakile kupwa namuchima wakufwila kulinganyalisa ivene, chipwe wakufwila chihela, chipwe walizangamina, uze weji kulingisanga vatu vazachise ngolo javo mujila yize nayinehela vakwavo ukaluko.

16 Yesu kazachishilenga ngolo jenyi mangana alinganyalise iveneko. Omu evwile zala, akanyine kwalumuna malolwa kupwa mbolo mangana alyenga. (Mateu 4:1-4) Vyuma vyavindende apwilenga navyo vyasolola hatoma nge kazachishilenga ngolo jenyi mangana apichilehoko. (Mateu 8:20) Kuli nawa unjiho ukwavo wasolola nge kalingilenga vyuma vyakukomwesa mangana awanyineho nganyoko. Alisuwilenga hakulinga vyuma vyakukomwesa. Chakutalilaho, omu okilenga vaka-kuviza, ngolo jamufuminenga. Ejivilenga ngwenyi ngolo jinamufumu, chipwe vene nge noku mutu umwe kaha. (Mako 5:25-34) Oloze etavishilenga vatu vavavulu vamukwate, kaha vosena vahindukilenga. (Luka 6:19) Chikupu vene apwile namuchima wakulisuula.

17. Yesu asolwelenga ngachilihi ngwenyi azachishilenga ngolo jenyi mujila yamwaza?

17 Yesu azachishilenga ngolo jenyi mujila yamwaza. Kalingilenga vyuma vyakukomwesa mangana vamwalise kuvatuko. (Mateu 4:5-7) Akanyine kulinga vinjikizo mangana asuulwise Helote uze afwililile kumona vinjikizo kana. (Luka 23:8, 9) Yesu kasakilenga kuya puho hangolo jenyiko. Echi chikiko chamulingishilenga akanyise vaze okilenga vahone kulwezako vatu veka. (Mako 5:43; 7:36) Kasakilenga vatu vamutachikize mwomwo yakwivwa kaha vyuma vyakukomwesa alingilengako.—Mateu 12:15-19.

18-20. (a) Mwomwo ika Yesu azachishilenga ngolo jenyi mujila yamwaza? (b) Uli nakwivwa ngachilihi hajila Yesu okilililemo uze lunga wakaveveve?

18 Numba tuhu Yesu apwile lunga wangolo, oloze kapwile ngana mwavaka-kuyula vavatu vaze veji kuzachisanga ngolo javo chakuzeneka kuzakama vakwavoko. Yesu azakaminenga vatu. Omu amwenenga vaka-kuyanda, avevwililenga keke nakuvakafwa. (Mateu 14:14) Avazakaminenga, kaha muchima kanou ukiko wamukafwile azachise kanawa ngolo jenyi. Chakutalilaho chimwe chamwaza chatwama hali Mako 7:31-37.

19 Halwola kana, liyongomena lyavatu lyejile kuli Yesu nakumunehela vaka-kuviza vavavulu, kaha vosena avokile. (Mateu 15:29, 30) Kwapwile lunga umwe uze Yesu amwene ngwenyi asakiwile kumuka mujila yakulipwila. Ou lunga apwile kaveveve. Pamo Yesu amwene ngwenyi uze lunga apwile nakwivwa woma chipwe sonyi. Jino Yesu halikoji lyenyi, amumbachile nakumufumisa haliyongomena lyavatu nakuya kwauka wavo. Kuze jino kukiko Yesu alingilile vinjikizo vyakumulweza vyuma asakile kumulingila. “Engishile minwe mumatwitwi enyi, afwijile maleji, amukwachile halilimi.” c (Mako 7:33) Kufumaho, Yesu andwile meso nakutala mwilu, kaha alishishimwine. Evi vyuma alingile Yesu, vyapwile kwijiva nge ali nakulweza uze lunga ngwenyi, ‘Vyuma nangukulingila nanguvilinga mungolo jaKalunga.’ Kumakumishilo Yesu ambile ngwenyi: “Jikuka.” (Mako 7:34) Uze lunga aputukile jino kwivwa nakuhanjika kanawa.

20 Tweji kwivwanga kuwaha chikuma hakushinganyeka omwo Yesu azakaminenga vatu vaze okilenga kuzachisa ngolo jize amuhanyine Kalunga. Shikaho twakunyuka hakutachikiza ngwetu Yehova nahane Wangana wauMeshiya kuli Muka-kuyula uze azakama vatu nakuvatetela.

Vyuma Alingile Yesu Vyapwile Muvwimbimbi waVyuma vyaKulutwe

21, 22. (a) Uno vyuma vyakukomwesa alingile Yesu vyasolola ika? (b) Hakuwana nge Yesu atwama nangolo havyuma vyakutenga, vyuma muka tunahase kutalilila?

21 Vyuma vyakukomwesa alingile Yesu vyasolola vyuma vyavivulu vize mwakalinga muchiyulo chenyi. Yesu mwakalinga cheka vyuma vyakukomwesa mukaye kakahya, oloze halwola kana mwakavilinga mukaye kosena. Achitale havyuma vyamwaza navikalingiwa kulutwe.

22 Yesu mwakawahisa cheka vyuma vyosena vize vanenyeka hano hamavu. Anuka ngwove Yesu apwile nangolo havyuma vyakutenga, ngocho ahashile kuunjisa peho yanyamanganda. Echi chasolola nge muchiyulo chenyi, vatu kaveshi kukevwa woma wakufwa kupeho yanyamanganda, nakumindenda, nakukupulika chajipili jakakahya, chipwe kukala ukalu wakulijilako. Hakuwana nge Yesu apwa Kuluwa Muka-Kuzata, uze Yehova azachishile hakutenga ano mavu navyuma vyakuyoya vyosena vyatwamaho, atachikiza kanawa omwo apwa ano mavu. Atachikiza omwo tunahase kutwamaho chakuzeneka kuwenyeka. Muchiyulo chenyi, mavu osena nawakapwa jino Palachise.—Luka 23:43.

23. Vyuma muka vize Yesu mwakalingila vatu hakupwa Mwangana?

23 Kutala Yesu mwakatulingila vyuma twasakiwa mukuyoya tahi? Anuka ngwove Yesu alishile vatu makombakaji kuzachisa kaha vyakulya vyavindende. Echi chatela kutufwelelesa ngwetu muchiyulo chenyi kamweshi kukapwa zalako. Chikupu vene, nakukapwa kulya chachivulu chize navakapangilanga kanawa vatu, kaha zala kayeshi kukapwako chekako haya myaka. (Samu 72:16) Hakuwana nge atwama nangolo jakuka misongo, ngocho twatachikiza ngwetu kakweshi kukapwa vaveji, chipwe tupuputa, chipwe tuveveve, chipwe vitonjiko. Mwakalingisa vatu vosena vakapwe vakulikangula haya myaka. (Isaya 33:24; 35:5, 6) Ngolo apwile najo jakusangula vafu jatufwelelesa tumone ngwetu omu mwakapwa Mwangana mwilu, mwakapwa nangolo jajinene jakusangula vafu vavavulu chikuma vaze mwakanuka Ise.—Yowano 5:28, 29.

24. Omu natushinganyekanga hangolo atwama najo Yesu, twatela kwanuka vyuma muka, kaha mwomwo ika?

24 Omu natushinganyeka hangolo atwama najo Yesu, twatela kwanuka nawa ngwetu ou MwanaKalunga eji kulondezezanga Ise mujila yakukupuka. (Yowano 14:9) Jila Yesu azachishililemo ngolo jenyi, yatukafwa tutachikize kanawa omwo Yehova eji kuzachishilangamo ngolo jenyi. Chakutalilaho, achishinganyeke omwo Yesu okile muka-mbumba mujila yalikoji. Yesu hakumwivwila keke, amusalikile livoko lyenyi, amwambile ngwenyi: “Ngunasake vene.” (Mako 1:40-42) Mijimbu yakufwana ngana yasolola nge Yehova ali nakuhanjika ngwenyi, ‘Omu mukiko ngweji kuzachisanga ngolo jami.’ Chikupu vene, nayove naufwila kwalisa Kalunga ketu wangolo josena nakumusakwilila hakuzachisa ngolo jenyi mujila yazangi.

a HaKalungalwiji waNgalileya havula kupwa nyamanganda wakwiza mukukasumuna. Hakuwana nge ou kalungalwiji anekama chikuma (kafwe jimita 200), peho yatwamamo yapwa yizuma chikuma kuhambakana peho yamuvihela vyajingilikako. Kahechi chikiko cheji kukatulanga nyamanganda. Peho yangolo yeji kufumanga kuPili yaHelemone yize yatwama kunote, nakushikumuka muChinema chaYotau. Shikaho, shimbu jimwe kweji kuundanga, kaha shimbu jikwavo kweji kupwanga nyamanganda.

b Hamwe nahamwe, Mikanda yaMujimbu Wamwaza kayahanjika musongo himusongo okile Yesu mujila yakukomwesako. Chakutalilaho, Mbimbiliya ngwayo lwola lumwe vatu “vamunganda [yimwe] vosena” vayile nakumutala, kaha okile vaka-kuviza “vavavulu.”—Mako 1:32-34.

c Kufwiza maleji yapwilenga jila chipwe chinjikizo chakukilamo vatu, chize vazachishilenga vaYuleya naVaka-mafuchi eka, kaha kuka vatu namaleji nawa vachisoneka mumikanda yavalapi. Yesu hakufwiza maleji, asakile pamo kulingisa uze lunga amone ngwenyi kalinwaha vamuke. Kala mweshomwo chapwile, tachikiza ngwove Yesu kazachishile maleji kupwa vitumbo vyakukisako.