Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 1

“Talenu! Ou Ikiye Kalunga Ketu”

“Talenu! Ou Ikiye Kalunga Ketu”

1, 2. (a) Vihula muka uli nakusaka kuhulisa Kalunga? (b) Chuma muka Mose ahulishile Kalunga?

 UNO unahase kwivwa ngachilihi nge uli nakushimutwila naKalunga? Tunafwelela pamo unahase kulikomokela chikuma hakutachikiza ngwove Mwata Wakulitulaho Mwilu naHamavu ali nakuhanjika nayove. Hakavanga, chinahase kukukaluhwila kuhanjika, oloze kutwala muze nauputuka jino kuhanjika. Kalunga eji kwivwililanga, nakukumbulula, nakukulingisa upwenga uwakukasunuka kuhulisa kala vihula unasake. Uno vihula muka naumuhulisa?

2 Kushikulu kwapwila lunga umwe uze ahanjikile naKalunga. Ou lunga ikiye Mose. Unahase kulikomokela hachihula chize Mose ahulishile Kalunga. Kahulishile vyakutalisa kuli ivene, chipwe hachiyoyelo chenyi chakulutwe, chipwe kuhulisa ovyo vatu veji kuyanjilangako. Oloze ahulishile vyalijina lyaKalunga. Unahase kulikomokela hachuma kana, mwomwo halwola kana Mose hanatachikiza lyehi lijina lyaKalunga. Ngocho, chihula chenyi chapwile naulumbunwiso wakujiminyina. Tachikiza ngwove, echi chapwile chihula chachilemu chize Mose ahulishile. Vyuma akumbulwile Kalunga vyapwa vyavilemu nakuli yetu. Vyuma kana vinahase kukukafwa uzate nangolo mangana upandame chikuma kuli Kalunga. Mujila muka? Tutale havyuma vashimutwilile.

3, 4. Vyuma muka vyasolokele shimbu kanda Mose ashimutwile naKalunga, kaha vyuma muka vashimutwilile?

3 Omu Mose apwile namyaka yakusemuka 40, achinyine muEjipitu muze mwapwile vausoko wenyi vaIsalele vaze vapwile vandungo. Kaha atwamine kuMichane palanga nomu ahetesele myaka yakusemuka 80. Likumbi limwe, omu apwile nakufunga utanga wamikoko jaisewenu, amwene chuma chakukomwesa chiyovo. Amwene chiputa chinakwate milangi, oloze kachapwile nakuwemako. Chatwalileho lika nakukwata milangi yize yapwile nakumunyika zwalala nge linongo lize lili hapili. Mose apandamineko nakuchitala. Kaha alikomokelele hakwivwa lizu nalimuhanjikisa kufuma mumilangi yakakahya. Kalunga ashimutwilile naMose hatando yayisuku kuhichila muli kangelo. Ngana muze watachikiza, Kalunga alwezele Mose aseze lifuchi lize apwile nakutwama mukuunda, mangana ayenga kuEjipitu nakusokola vaIsalele muundungo.—Kulovoka 3:1-12.

4 Halwola kana Mose apwile nalisesa lyakuhulisa Kalunga kala vihula asakile. Jino achishinganyeke hachihula Mose ahulishile Kalunga. Amuhulishile ngwenyi: “Uno nge nanguya kuli vaIsalele nakuvalweza ngwami, ‘Kalunga kavakakuluka jenu nangutumu kuli enu,’ kaha vakiko hinavanguhulisa ngwavo, ‘Lijina lyenyi ikiye iya?’ Kaha ami nangukavakumbulula ngwami ngachilihi?”—Kulovoka 3:13.

5, 6. (a) Muchano muku waulemu natulinangula kuchihula chize Mose ahulishile Kalunga? (b) Chuma muka chakuhenga vanalingi vatu kulijina lyaKalunga? (c) Mwomwo ika Kalunga atulwezela lijina lyenyi?

5 Tachikiza ngwove, echi chihula chatunangula tumone ngwetu Kalunga akwechi lijina. Oloze vatu vavavulu vashinganyeka ngwavo kachapwa chachilemu kutachikiza lijina lyaKalungako. MujiMbimbiliya jajivulu, lijina lyaKalunga valifumisamo nakushishisamo jivulukiso jakwamba ngwavo “Mwata” chipwe “Kalunga.” Echi hichuma chaushona chikuma, kaha nawa chakuhenga chize mauka akwitava analingi. Achishinganyeke hachumechi: Uno chuma muka naulinga nge unaliwane namutu halwola lwatete? Kutala kaweshi kumuhulisa lijina lyenyiko tahi? Omu mukiko chapwa nawa nge uli nakusaka kutachikiza Kalunga. Kapwa himutu wakuhona lijina uze nawa atwama hahasuku nayetu, uze katweshi kuhasa kutachikizako. Numba tuhu kavamumonako, oloze kwatwama chikupu, kaha atwama nalijina, ikiye Yehova.

6 Kalunga atulweza nawa lijina lyenyi mwomwo asaka kutwivwisa kuwaha. Asaka tumutachikize nakupandama kuli ikiye. Kaha echi hichuma chamwaza tunahase kusakula kulinga. Chikupu vene, Yehova atulweza lijina lyenyi nomwo lyalumbunukila.

Ulumbunwiso waLijina lyaKalunga

7. (a) Uno lijina lyaKalunga lyalumbununa ika? (b) Vyuma muka Mose asakile kutachikiza hakuhulisa Kalunga lijina lyenyi?

7 Yehova alilukile ivene lijina kana, kaha lyatwama naulumbunwiso wakulipwila. Lijina “Yehova” lyalumbununa ngwalyo “Eji Kulingisanga Vyuma Kupwako.” Kakweshi Kalunga wakufwana nge ikiyeko, mwomwo ikiye atengele vyuma vyosena. Eji kulingisanga vyuma vyosena ajina vitesemo, kaha nawa eji kulingisanga vangamba jenyi vakuhona kukupuka vapwenga mweshomwo nasake. Echi cheji kutulingisanga tumuvumbike. Oloze lijina lyaKalunga lyatunangula nawa vyuma vyavivulu hali ikiye. Chasoloka nge Mose asakile kulinangula vyavivulu. Ijiva ngwove, Mose atachikijile ngwenyi Yehova ikiye Tengi, kaha nawa atachikijile lijina lyenyi. Vatu vanazachisanga lijina kana hamyaka yayivulu. Ngocho, Mose hakuhulisa lijina lyaKalunga, asakile kutachikiza vilinga atwama navyo Yehova. Echi chapwile kwijiva nge apwile nakuhulisa ngwenyi: ‘Uno vatu jove vaIsalele nangukavambulila vyuma muka hali ove mangana vakakufwelele nakukunyuka ngwavo chikupu vene mukavayovola?’

8, 9. (a) Uno Yehova akumbulwile ngachilihi Mose, kaha mwomwo ika jila valumwinamo vyuma akumbulwile yapwila yakuhenga? (b) Uno mazu akwamba ngwavo “Nangupwa Mweshomwo Ngunasakula Kupwa” alumbununa ika?

8 Yehova alwezele Mose vyuma vyamwaza kutalisa kuulumbunwiso walijina lyenyi. Ambile kuli Mose ngwenyi: “Nangupwa Mweshomwo Ngunasakula Kupwa.” (Kulovoka 3:14) MujiMbimbiliya jajivulu vasonekamo mazu ano ngwavo: “Ngwapwa mungwapwa.” Oloze mazu valumuna mujila yakwoloka asolola nge, Kalunga kapwile nakusaka kusolola kaha ngwenyi kwatwamako. Oloze mazu kana asolola nge Yehova apwile nakunangula Mose, kuhakilako vene nayetu, ngwenyi nahase kupwa ‘mweshomwo nasake’ mangana atesemo jishiko jenyi. Mbimbiliya alumwine J. B. Rotherham, yahanjika hali yino vesi kwijiva tombongonyo ngwayo: “Nangukapwa Mweshomwo Nangukasaka Kupwa Ami Ivene.” Lunga umwe alinangula chikuma vyaMbimbiliya yachiHepeleu alumbunwine ano mazu ngwenyi: “Kala cheshocho chuma chipwe ukalu nautuwana . . . , Kalunga ikiye nahase ‘kupwa’ muka-kukumisa vyuma kana.”

9 Uno Yehova asakile vaIsalele vatachikize vyuma muka hali ikiye? Yehova asakile vatachikize ngwavo, chamokomoko nakala ukalu navahitamo chipwe pindangano navamona, ikiye mwalilingisa kupwa kala mweshomwo nasake mangana avasokole muundungo nakuvatwala muLifuchi lyaLushiko. Kutachikiza chuma kana chalingishile vaIsalele vafwelele Kalunga. Omu mukiko chinahase kupwa nakuli yetu makumbi ano. (Samu 9:10) Mwomwo ika?

10, 11. Uno lijina lyaYehova lyatukafwa ngachilihi tushinganyeke hali ikiye kupwa hichisemi wamwenemwene? Hana chakutalilaho.

10 Chakutalilaho: Visemi veji kulinganga vyuma vyakulisezaseza hakumbi hakumbi mangana vazakame kanawa vana vavo. Halikumbi limwe, chisemi nahase kupwa ndeji, namuka-kutelejeka, namulongeshi, namuka-kufuza, namuka-kuhuhumuna, namilimo yeka yakufwana ngana. Visemi vavavulu veji kulizakaminanga ngwavo kaveshi kuhasa kutesamo milimo yoseneyiko. Veji kumonanga omu vana vavo veji kuvafwelelanga. Ava vana vatachikiza ngwavo visemi javo vanahase kuvalembejeka, nakuvaunjisa, nakuvawahishila tuvinjekenjeke natumaumbu twavo twakuhemesa, nakukumbulula vihula vyavo vyavivulu vize veji kuhulisanga. Shimbu jimwe, visemi veji kwivwanga kupihya nge kavateselemo milimo yize vatelanga kuzatako.

11 Yehova naikiye apwa chisemi wazangi. Oloze alihandununako navatu, mwomwo ikiye nahase kupwa mweshomwo nasake chipwe kulinga kala vyuma mangana azakame kanawa vana venyi. Ngocho lijina lyenyi lyatukafwa tushinganyeke hali ikiye kupwa hiChisemi wamwenemwene. (WaYakova 1:17) Mose navaIsalele vakushishika vosena vatachikijile jino ngwavo Yehova eji kulinganga vyuma kweseka naulumbunwiso walijina lyenyi. Valikomokelele hakumona omwo alilingishile kupwa Kapitau kamaswalale wamukulwane, nakupwa nawa Mwata wavyuma vyakutenga vyosena, naMuka-kuhana jishimbi, naMuka-kuyula, naMuka-kutunga, naMuka-kuhana kulya nameya, naMuka-kulama uvwalo namendelo, navyuma vyeka.

12. Uno muchima muka apwile nawo Fwalo kutalisa kuli Yehova, kaha muchima kana walihandunwine ngachilihi nauze apwile nawo Mose?

12 Kalunga alingisa lijina lyenyi valitachikize, nakusolola nawa vilinga vyenyi vize vyasolola mwalumbunukila lijina kana, kaha nawa nasolola hatoma ngwenyi vyuma eji kuhanjikanga vyaya kweseka nalijina lyenyi. Chikupu vene, Kalunga asaka tumutachikize. Kutala nayetu twafwila kumutachikiza tahi? Mose apwile namuchima wakufwila kutachikiza Kalunga. Kaha echi chamulingishile asakule kanawa vyakulinga nakumukafwa apandame chikuma kuli Ise. (Kulava 12:6-8; WavaHepeleu 11:27) Chaluvinda, vatu vavavulu vaze vapwile mumakumbi aMose kavasakile kutachikiza Kalunga nakufwila kupandama kuli ikiyeko. Omu Mose avulukile lijina lyaYehova kuli Fwalo, ou mwangana wavaEjipitu wakulivwimba, ahulishile ngwenyi: “Yehova ikiye iya?” (Kulovoka 5:2) Fwalo kasakile kulinangula vyavivulu hali Yehovako. Oloze ahombwanyishile Kalunga kavaIsalele ngwenyi wamokomoko. Omu mukiko vashinganyeka navatu vavavulu makumbi ano. Echi chikiko chavalingisa vahone kwivwishisa muchano waulemu wakwamba ngwavo, Yehova ikiye Mwata Wakulitulaho.

Mwata Wakulitulaho Yehova

13, 14. (a) Mwomwo ika Yehova atwamina najivulukiso jajivulu muMbimbiliya, kaha vulukako jivulukiso jimwe? (Tala  lipwata lili halifwo 16.) (b) Mwomwo ika Yehova atamo kumuvuluka ngwetu “Mwata Wakulitulaho”?

13 Yehova nahase kupwa kala mweshomwo nasake, kaha echi chikiko chalingisa Mbimbiliya yimuvuluke jivulukiso jajivulu. Jivulukiso kana kajapwa jajilemu kuhambakana lijina lyenyiko, oloze jatukafwa tutachikize vyavivulu haulumbunwiso walijina lyenyi. Chakutalilaho, vamuvuluka ngwavo “Mwata Wakulitulaho Yehova.” (Samwele 2, 7:22) Eyi vulukiso yayilemu yasoloka mapapa kakavulu muMbimbiliya, kaha yeji kutulwezanga chihela atwama nacho Yehova. Ikiye kaha ukwechi ngolo jakuyula vyuma vyosena vyakutenga. Achishinganyeke ovyo vyamulingisa kupwa ngocho.

14 Yehova apwa wakulipwila hakuwana nge ikiye Tengi. Hali Kusoloka 4:11 vasonekeho ngwavo: “Ove Yehova Kalunga ketu, ove watamo kutambula upahu nakavumbi nangolo, mwomwo ove yove watangile vyuma vyosena, kaha mwomwo mukiko mwaya muchima wove, shikaho vyapwileko kaha nawa wavitangile.” Awa Mazu amwaza ngana, vanahase kuwavulukila kaha Yehova keshi kala mutuko. Vyuma vyosena vyapwako mwomwo yaYehova. Chikupu vene Yehova ikiye atamo kutambula upahu nakavumbi nangolo, mwomwo apwa Mwata Wakulitulaho kaha nawa ikiye Tengi atengele vyuma vyosena.

15. Mwomwo ika Yehova vamuvulukila ngwavo “Mwangana wahaya myaka yosena”?

15 Yehova ikiye kaha vavuluka nawa ngwavo, “Mwangana wahaya myaka yosena.” (Kusoloka 15:3) Uno vulukiso kana yatalisa mulihi? Chachikalu kuli etu vatu kutachikiza kanawa mwalumbunukila awa mazu, oloze tachikiza ngwove Yehova apwa wahaya myaka yosena, mwomwo napungako kufuma kushikulu, kaha nawa mwakapwangako lika. Hali Samu 90:2 vasonekaho ngwavo: “Ove wapwa uKalunga kufuma kumyaka yosena nakuya kumyaka yosena.” Shikaho Yehova katwama namaputukiloko, kwanapunga lika shimbu yosena. Chakutamo kumana kumuvuluka ngwavo, “Napungako Kufuma Kushikulu,” mwomwo kwanapunga kufuma kumyaka namyaka shimbu kanda vatenge vatu vosena, navyuma vyosena vyamwilu navyahamavu. (Ndanyele 7:9, 13, 22) Chikupu vene, Yehova ikiye kaha atamo kupwa Mwata Wakulitulaho.

16, 17. (a) Mwomwo ika katwamwena Yehovako, kaha vyuma muka vyasolokele kuli Mose? (b) Mwomwo ika twatela kufwelela ngwetu Yehova kwatwama numba tuhu katwamumonako?

16 Chaluvinda, ngana muze chapwile kuli Fwalo, navatu vamwe makumbi ano kavetavila ngwavo Yehova atamo kupwa Mwata Wakulitulahoko. Vatu veji kushinganyekanga ngocho mwomwo vasaka kufwelela vyuma vize vali nakumona nameso avo kapu. Oloze etu vatu katweshi kuhasa kumona Mwata Wakulitulahoko, mwomwo apwa shipilitu. (Yowano 4:24) Kaha nawa nge mutu wanyama namanyinga mwemana kumeso naYehova Kalunga, keshi kuyoyako. Yehova ivene alwezele Mose ngwenyi: “Kaweshi kuhasa kumona kumeso amiko, mwomwo kakweshi mutu mwamona kumeso ami nakuyoyako.”—Kulovoka 33:20; Yowano 1:18.

17 Echi kachatela kutulingisa tulikomokeleko, mwomwo Mose amwene kaha chimbwa chaupahu waYehova, kuhichila muli kangelo. Jino chuma muka chasolokele? Kumeso aMose ‘kwavyakumine’ hakatando kakandende. Kaha vaIsalele vevwile woma kutala kumeso enyi. (Kulovoka 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Chikupu vene, kakweshi mutu mwahasa kumona Mwata Wakulitulaho muupahu wenyi wosenako. Uno hakuwana nge katwamona Yehova chipwe kumukwatako, kaha chili nakulumbununa nge kakwatwama Yehovako tahi? Nduma. Chakutalilaho, twetavila ngwetu kwatwama peho, oloze katwayimonako. Shikaho, numba tuhu Yehova katwamumonako, oloze twatela kwitavila ngwetu kwatwama. Kaha nawa, vyuma vize tweji kukwatanga chipwe kumona vyeji kukolanga chipwe kupola. Oloze Yehova apwa mwomumwe, numba muhita tuhu myaka ngachilihi. (Mateu 6:19) Kutala Yehova apwa kaha mutu wangolo, uze katwamonako, uze katuzakamako, kaha nawa atwama hahasuku nayetu tahi? Tushimutwile hachihande kana.

Kalunga Atwama naVilinga Vyamwaza

18. Uno Ezekele vamumwenesele chuma muka, kaha vize vihanga viwana ‘vyavaka-kuyoya’ vaze vapwile kwakamwihi naYehova vyemanyinako ika?

18 MuMbimbiliya vasonekamo vyuma vyavivulu vyamwaza vize vyatulweza vyuma vimwe vyamwilu vize katwamona namesoko. Chakutalilaho, mijimbu yatwama mukapetulu wakulivanga wamumukanda waEzekele yasolola chishina kana. Ezekele vamumwenesele chakumwenesa chachihanda chaliuka lyaYehova chamwilu, chize chapwile nakusoloka kwijiva nge litemba. Ezekele alikomokelele hakumona vangelo vaze vajingilikile Yehova. (Ezekele 1:4-10) Ava “vaka-kuyoya” veji kuzachilanga hamwe naYehova, kaha vihanga vyavo vyatulweza chuma chachilemu chikuma kutalisa kuli Kalunga uze veji kuzachilanga. Muka-kuyoya himuka-kuyoya apwile navihanga viwana, chihanga changombe, nachandumba, nachangonga, nachechi chamutu. Evi vihanga vyemanyinako vilinga viwana vize vyasolola vilinga vyosena atwama navyo Yehova.—Kusoloka 4:6-8, 10.

19. Uno vihanga vino vyemanyinako ika? (a) Chihanga changombe. (b) Chihanga chandumba. (c) Chihanga changonga. (d) Chihanga chamutu.

19 Ngombe apwa kanyama wangolo chikuma, ngocho muMbimbiliya vamuzachisa kwimanyinako ngolo. Kaha nawa ndumba apwa wakumika, ngocho kakavulu emanyinako chiyulo, mwomwo chiyulo chasakiwa kumika. Vangonga vatwama nameso akuvambuka mwomwo veji kumonanga natuma twatundende numba vene nge vali hahasuku chikuma. Shikaho chihanga changonga chemanyinako mangana aKalunga akumwena chimweza vyuma vili kulutwe. Nyi ngachilihi chihanga chamutu? Mutu vamutenga muchifwanyisa chaKalunga, kaha atwama nauhashi wakulipwila wakulondezeza Yehova hakusolola zangi, yize yapwa yayilemu chikuma havilinga vyaKalunga. (Kuputuka 1:26) Mbimbiliya yahanjika chikuma hangolo jaYehova, nachiyulo chenyi, namangana enyi, nazangi yenyi. Shikaho tunahase kwamba ngwetu evi hivilinga vyaYehova vyakulipwila.

20. Uno twatachikiza ngachilihi ngwetu Yehova kalumukako?

20 Kutala twatela kulizakamina ngwetu pamo Kalunga nalumuka kufuma halwola luze alilumbunwine muMbimbiliya tahi? Nduma. Vilinga vyaKalunga kavyalumukako. Atulweza ngwenyi: “Ami yami Yehova, kaha kangwalumukako.” (Malaki 3:6) Chipwe ngocho, Yehova eji kulisololanga hatoma kupwa hiSetu wamwenemwene, mwomwo eji kusololanga vilinga vyenyi vize twasakiwa mangana atukafwe kweseka naukalu tuli nawo. Zangi yikiko yapwa yayilemu chikuma havilinga vyosena atwama navyo Yehova. Eyi zangi tweji kuyimwenanga muvyuma vyosena vize eji kulinganga. Eji kusololanga ngolo jenyi, nachiyulo, namangana mujila yazangi. Mbimbiliya yahanjika chuma chakulipwila chikuma hali Kalunga nahazangi yenyi. Yamba ngwayo: “Kalunga ikiye zangi.” (WaYowano 1, 4:8) Tachikiza ngwove Mbimbiliya kayamba ngwayo Kalunga atwama nazangi, chipwe ngwayo Kalunga wazangiko. Oloze yamba ngwayo Kalunga ikiye zangi. Zangi yamusolola omwo apwa, ngocho eji kulinganga vyuma vyosena muzangi.

“Talenu! Ou Ikiye Kalunga Ketu”

21. Uno natwivwa ngachilihi nge natutachikiza kanawa vilinga vyaYehova?

21 Twafwelela wamonaho lyehi mwana mwenyika ise nakulweza vakwavo oku nawahilila nakulisasa ngwenyi, “Uze unamono ngana ikiye tata.” Omu mukiko tweji kwivwanga nayetu hali Setu wazangi Yehova. Mbimbiliya yahanjikilile chimweza vyalwola luze vatu vakushishika navakahanjika ngwavo: “Talenu! Ou ikiye Kalunga ketu.” (Isaya 25:8, 9) Chikupu vene, nge nautachikiza chikuma vilinga vyaYehova, kaha nauwahilila hakumona ngwove uli naIso wamwenemwene.

22, 23. Uno Mbimbiliya yasolola ngachilihi omwo apwa Setu wamwilu, kaha tunatachikiza ngachilihi ngwetu asaka tupandame kuli ikiye?

22 Setu Yehova apwa wazangi kaha nawa atuzakama. Kapwa wakaliuko, chipwe katwama hahasuku navatu, ngana muze vashinganyeka vamweko. Katweshi kuhasa kupandama kuli Kalunga wakaliuko, kaha Mbimbiliya kayasolola ou Setu wamwilu kupwa wakaliuko. Oloze yamuvuluka ngwayo “apwa [Kalunga] wakuwahilila.” (WaChimoteu 1, 1:11) Eji kwivwanga kupihya nakwivwila vatu keke nawa. Chakutalilaho, omu vatu valikangile kujishimbi jenyi, Mbimbiliya yatulweza ngwayo, Kalunga “alinyengele mumuchima wenyi.” (Kuputuka 6:6; Samu 78:41) Oloze nge natukavangiza vyuma mwatulweza muMazu enyi, kaha natumwivwisa “kumuchima kuwaha.”—Vishimo 27:11.

23 Setu asaka tupandame kuli ikiye. Mazu enyi atukolezeza tumupupuchile “nakumuwana, mwomwo ikiye kapwa kwakusuku nayetu tuvosena mutu himutuko.” (Vilinga 17:27) Uno vatu vanahase kupandama ngachilihi kuli Mwata Wakulitulaho wavyuma vyakutenga vyosena?