Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 5

“Luheto Lwosena lwaMangana”

“Luheto Lwosena lwaMangana”

1-3. Uno vyuma vyapwile ngachilihi omu Yesu ahanjikile chihande chenyi chahapili kuchivatuko chavula mu 31 C.E. kaha mwomwo ika vaka-kumwivwilila valikomokelele?

 KUCHIVATUKO chavula mu 31 C.E., Yesu Kulishitu apwile kwakamwihi nanganda yaKapelenau yize yapwilile kungenge yaChijiva chakuNgalileya kumulauko, muze nawa mwapwile vatu vavavulu. Kaha ayile kwauka wenyi hapili nakulomba ufuku wosena. Omu kwachele, asanyikile tumbaji twenyi vosena nakusakulaho tumbaji 12 vaze avulukilenga jino ngwenyi vaposetolo. Halwola kana, mayongomena avatu vaze vafumine kuvihela vyakulisezaseza vamukavangijile kuze apwile, kaha valikungulwilile hachihela chakusalama. Vatu kana vasakile chikuma kwivwilila kuvyuma mwahanjika Yesu nakuvoka kumisongo yavo. Kaha Yesu avalingililile vyuma vyosena vasakile.—Luka 6:12-19.

2 Yesu apandamine kuliyongomena kana nakuputuka kuka vaveji. Omu vatu kana valikangwile, atwamine nakuputuka jino kunangula. a Vyuma ahanjikile Yesu halikumbi kana vyakomwesele vaka-kumwivwilila mwomwo kakwapwile mutu weka anangwilenga ngana mwaikiyeko. Vyuma anangwilenga Yesu kavyazaminenga havisemwa nahavyuma vanangwilenga valapi vavaYuleyako. Oloze enyikilile mapapa kakavulu kuVisoneka vahwima vyachiHepeleu. Azachishilenga mazu amashi kaha nawa anangwilenga mujila yize vevwishishilenga vatu. Ngocho omu akumishile kuvanangula, vatu vosena valikomokelele chikuma. Chikupu vene, vatelele kulikomokela mwomwo vapwile nakuvanangula kumutu wamangana chikuma havatu vatwamaho lyehi hano hamavu.—Mateu 7:28, 29.

“Mayongomena alikomokelele chikuma mujila anangwililengamo”

3 Chihande kanechi chahapili navyuma vyeka ahanjikile Yesu nakulinga vavisoneka muMazu aKalunga. Twatela kuhehwojola muMazu kana vahwima aze ahanjika hali Yesu mwomwo muli ikiye mukiko mwatwama “luheto lwosena lwamangana.” (Wavaka-Kolose 2:3) Uno Yesu awanyine kulihi mangana chipwe ngwetu uhashi wakuzachisa kanawa chinyingi nakunangakana? Uno mujila muka asolwele mangana kana, kaha tunahase kumulondezeza ngachilihi?

“Ou Mutu Nawane Kulihi Awa Mangana Neyi Milimo yaNgolo?”

4. Chihula muka vahulishile vaze vapwile nakwivwilila Yesu muNazaleta, kaha mwomwo ika?

4 Haungeji wenyi umwe wakuya nakwambulula, Yesu ayile munganda yaNazaleta muze akolelele. Kahomu ahetele kuze, aputukile kunangula musunangonga. Kaha vaka-kumwivwilila vavavulu valikomokelele nakwamba ngwavo: “Ou mutu nawane kulihi awa mangana?” Vatu kana vatachikijile visemi navasongo jaYesu, kaha vatachikijile nawa ngwavo afumine kutanga yakuhutwa. (Mateu 13:54-56; Mako 6:1-3) Chakuzeneka kukakasana, vatachikijile nawa ngwavo ou muka-kusonga maliva kalinangwile kumashikola avalapi aze ayile puhoko. (Yowano 7:15) Ngocho, chapwile chakwoloka kuhulisa chihula kana.

5. Yesu ahanjikile ngwenyi mangana apwile nawo afumine kulihi?

5 Mangana apwile nawo Yesu kawejile mwomwo yakukupukako. Kahomu apwile nakunangula mutembele asolwele hatoma ngwenyi mangana enyi afumine kuli Kalunga. Ambile ngwenyi: “Vyuma ngweji kunangulanga kavyapwa vyamiko, oloze vyapwa vyayauze angutumine.” (Yowano 7:16) Chikupu vene, Ise yaYesu uze amutumine ikiye kasulu kamangana aze apwile nawo. (Yowano 12:49) Uno Yesu atambwile ngachilihi mangana kuli Yehova?

6, 7. Uno Yesu atambwile ngachilihi mangana kuli Ise?

6 Shipilitu yajila yaYehova yapwile nakuzata hali Yesu. Isaya ahanjikile chimweza hali Yesu uze apwile Meshiya vashikile ngwenyi: “Shipilitu yaYehova nayikapwa hali ikiye, kaha mwakapwa wamangana, wakunangakana, mwakapwa muka-kulweza mangana, mwakapwa wangolo, mwakapwa wachinyingi, kaha mwakamwivwanga Yehova woma.” (Isaya 11:2) Hakuwana nge shipilitu yaYehova yapwile hali Yesu nakumutwaminyina muvyuma ashinganyekelenga nakulinga, ngocho atelele kusolola chikupu mangana muvyuma ahanjikilenga nakulinga.

7 Yesu alinangwile nawa mangana kuli Ise mujila yeka yakulipwila. Nganomu twamonanga muKapetulu 2, Yesu atwamine mwilu tando yayisuku shimbu kanda ezenga hano hamavu, ngocho alinangwile mwayile vishinganyeka vyaIse. Kaha katweshi kuhasa kutachikiza kujindama chamangana apwile nawo aze alinangwile kuli Ise, hakupwa ‘kuluwa muka-kuzata’ waKalunga mukutenga vyuma vyosena vyakuyoya navize vyakuzeneka kuyoyako. Echi chikiko chalingishile ou MwanaKalunga vamuvuluke ngwavo ikiye mangana, shimbu kanda ezenga hano hamavu. (Vishimo 8:22-31; Wavaka-Kolose 1:15, 16) Omu Yesu azachilenga mulimo wenyi wakwambulula, ahashile kuzachisa awa mangana alinangwile mwilu kuli Ise. b (Yowano 8:26, 28, 38) Ngocho, katwatela kulikomokela hakujindama chachinyingi nakunangakana asolwelenga Yesu muvyuma ahanjikilenga chipwe vize asakwilenga kulingako.

8. Tunahase kupwa ngachilihi namangana, hakupwa tuvaka-kukavangiza Yesu?

8 Hakupwa tuvaka-kukavangiza Yesu, nayetu nawa twatela kupendamina hali Yehova uze apwa kasulu kamangana. (Vishimo 2:6) Yehova eji kutuhananga mangana kachi nge natuzata nangolo, kaha eji kutuhananga mangana akutukafwa tumike muukalu wamukuyoya nge natumulomba namuchima wetu wosena. (WaYakova 1:5) Shikaho twatela kukilikita numba tupwenga namangana kana. Twatela kuwatondatonda “nge luheto lwakuvumbama.” (Vishimo 2:1-6) Chikupu vene, twatela kutwalaho lika kuhehwojola chikuma muMazu aKalunga muze vasolola mangana enyi nakufwila kukavangiza vyuma tweji kulinangulanga. Chakutalilaho chaMwanaYehova chapwa chachilemu chikuma mwomwo chinahase kutukafwa tupwenga namangana. Tukekesenu jijila jimwe jize Yesu asolwelelemo mangana nakulinangula nawa omwo tunahase kumulondezeza.

Mazu aMangana Ahanjikile Yesu

Mangana aKalunga vawasolola muMbimbiliya

9. Vyuma muka vyalingishile Yesu anangule vyuma vyamangana chikuma?

9 Vatu vavavulu vejilenga kuli Yesu vevwenga vyuma ahanjikilenga. (Mako 6:31-34; Luka 5:1-3) Yesu ahanjikilenga mazu amangana akukangana. Vyuma anangwilenga vyasolwele nge apwile nachinyingi chakujindama chamuMazu aKalunga nauhashi wakulumbununa kanawa vyuma. Vyuma anangwilenga vyeji kukunyulanga vatu vavavulu, kaha nawa vyeji kunganyalisanga vatu vosena. Achitalenu havyuma vimwe vyamangana ahanjikilenga Yesu uze vavulukile chimweza ngwavo, “Muka-kulweza Mangana Wakukomwesa.”—Isaya 9:6.

10. Yesu atulweza tupwenga navilinga muka vyamwaza, kaha mwomwo ika?

10 Chihande ChahaPili chize twavulukanga kumaputukilo, chatwama navyuma vyavivulu anangwile Yesu vize vasonekele mujila yamwenemwene chakuzeneka kuhakilako chipwe kufumisako. Muchihande kana, Yesu atulweza tufwilenga kuhanjika vyuma vyamwaza nakutulweza nawa vyuma vize navitukafwa tuhanjikenga nakulinganga vyuma vyamwaza. Hakuwana nge Yesu atachikijile ngwenyi vishinganyeka vyamutu vikiko vyeji kumuzondolanga ahanjike vyuma vimwe nakuvilinga, ngocho atukolezeza tufwile kupwa navilinga vyamwaza vyakufwana nge kuvova, nakeke, nakuunda nazangi. (Mateu 5:5-9, 43-48) Kupwa navilinga kana nachitukafwa tupwenga nahanjikiso natwamiso yamwaza, yize nayivwisa Yehova kuwaha hohamwe navakwetu vatu.—Mateu 5:16.

11. Omu Yesu ahuhumwine vatu havilinga vyavo vyashili, ashindakanyine ngachilihi havyuma vyeji kulingisa mutu alinge shili?

11 Omu Yesu ahuhumwine vatu havilinga vyavo vyashili, ashindakanyine havyuma vyeji kulingisanga mutu alinge shili. Atulweza tulihende kuvilinga vyaulyanyi nakutuhuhumuna nawa tulihende kumuchima wamatoto. (Mateu 5:21, 22; WaYowano 1, 3:15) Kaha nawa atukanyisa kulinga ujila nakutuhuhumuna tulihende kuvishinganyeka vyauvumbi vize vyeji kuputukilanga mumuchima nakuzondola mutu alinge ujila. Atuhuhumuna nawa tulihendenga kukutala vyuma vize navitulingisa twivwenga peha yayipi yakusaka kulisavala. (Mateu 5:27-30) Yesu ashindakanyine chikuma havyuma vyeji kulingisanga mutu aputuke kushinganyeka havyuma vyavipi nakumulingisa alinge vyuma kana. Chikupu vene, Yesu ashindakanyine hamuchima wakufwila kulinga vyuma vyavipi, uze weji kulingisanga mutu alinge shili.—Samu 7:14.

12. Vaka-kukavangiza Yesu vamona ngachilihi mazu avahuhumwine, kaha mwomwo ika?

12 Vyuma ahanjikilenga Yesu vyapwile vyamangana chikupu. Shikaho, “aze mayongomena alikomokelele chikuma mujila anangwililengamo.” (Mateu 7:28) Hakupwa tuvaka-kumukavangiza, twafwila kuzachisa vyuma vyamangana anangwile mukuyoya chetu. Twasaka kupwa navilinga vyamwenemwene vyakufwana nge keke, nakuunda nazangi mwomwo twatachikiza ngwetu kupwa navilinga kana nachivwisa Yehova kuwaha. Ngocho, tweji kukilikitanga mangana tulihende kuvilinga vyavipi vize atuhuhumuna, vyakufwana nge muchima wamatoto navishinganyeka vyauvumbi, mwomwo twatachikiza ngwetu kulihenda kuvyuma kana nachitukafwa tuhone kulinga shili.—WaYakova 1:14, 15.

Azachilenga Vyuma Vyosena Mujila yaMangana

13, 14. Vyuma muka vyasolola nge Yesu azachishilenga uhashi wakushinganyeka hakusakula vyakulinga mukuyoya chenyi?

13 Yesu asolwelenga mangana muvyuma ahanjikilenga navize alingilenga. Vyuma asakwile kulinga mukuyoya chenyi, nomu alimwenenga ivene, najila atwaminyinengamo navatu vyasolwele mangana apwile nawo. Achitalenu havyakutalilaho vize vyasolola nge Yesu apendaminyine “[ha]mangana amwenemwene nauhashi wakushinganyeka.”—Vishimo 3:21.

14 Mutu wamangana atwama nawa nauhashi wakushinganyeka hakusakula vyakulinga. Yesu azachishilenga uhashi wakushinganyeka hakusakula vyakulinga mukuyoya chenyi. Achishinganyekenu havyuma atelele kuzata vyakufwana nge kutunga zuvo yenyi, chipwe kulilumbikila luheto, chipwe kufwila kuya fuma chikuma. Oloze Yesu atachikijile ngwenyi kufwila vyuma kana mukuyoya “chinapu chaufwefwelekete, hikuhangasana peho kaha.” (Muka-kwambulula 4:4; 5:10) Kaha kusaka vyuma kana chapwa hiuleya, keshi himanganako. Ngocho Yesu asakwile kupwa nachiyoyelo chachashi. Kafwililile kupwa najimbongo jajivulu chipwe kulilumbikila luhetoko. (Mateu 8:20) Kweseka navyuma anangwilenga, ahakile muchima wenyi kukulinga mwaya muchima waKalunga. (Mateu 6:22) Yesu azachishilenga kanawa lwola lwenyi nangolo jenyi mangana akundwize milimo yaWangana yize yapwa yayilemu chikuma kaha nawa yanganyo kuhambakana luheto. (Mateu 6:19-21) Ngocho, atusela chakutalilaho chamwaza chize twatela kulondezeza.

15. Vaka-kukavangiza Yesu vanahase kusolola ngachilihi nge vahaka milimo yaWangana kulutwe mukuyoya chavo, kaha mwomwo ika kulinga ngocho chapwila chamangana?

15 Vaka-kukavangiza Yesu makumbi ano vamona kuhaka milimo yaWangana kulutwe mukuyoya chavo kupwa chachilemu chikuma. Veji kulihendanga kukulivulishila mikuli, nakufwila vyuma vyamokomoko vyamukaye vize vinahase kuvenyekela lwola nangolo javo. (WaChimoteu 1, 6:9, 10) Vavavulu vanashiwisako chiyoyelo chavo mangana vapwenga nalwola lwaluvulu lwakuzata mulimo wakwambulula, chipwe vene kuzatako upayiniya. Kakweshi chuma cheka vatela kulinga kuhambakana hali echiko, mwomwo kuhaka milimo yaWangana kulutwe mukuyoya chavo cheji kuvalingisanga vawahilile nakusuuluka.—Mateu 6:33.

16, 17. (a) Mujijila muka Yesu asolwelelemo nge apwile wakulinyisa kaha nawa ejivile oho hakuminyinyine ngolo jenyi? (b) Uno tunahase kusolola ngachilihi ngwetu twalinyisa kaha nawa twejiva oho hakumina ngolo jetu?

16 Mbimbiliya yahanjika ngwayo mutu wamangana apwa nawa wakulinyisa, kulumbununa nge atachikiza hakumina ngolo jenyi. (Vishimo 11:2) Yesu apwile wakulinyisa kaha nawa atachikijile oho hakuminyinyine ngolo jenyi. Atachikijile ngwenyi keshi kuhasa kwalumuna vatu vosena vaze vevwilenga mujimbu wenyiko. (Mateu 10:32-39) Kaha atachikijile nawa ngwenyi keshi kuhasa kwambulila vatu vosenako. Shikaho, ahanyine mulimo wakunangula vatu vapwenga tumbaji kuli vaka-kumukavangiza. (Mateu 28:18-20) Alinyishile nakutachikiza ngwenyi vaka-kumukavangiza ‘navakazatanga milimo yakuhambakana’ yize azachile ikiye, mwomwo vakiko navakambulila vatu vavavulu vakuvihela vyakulisezaseza kaha nawa hatando yayisuku. (Yowano 14:12) Yesu ejivile nawa ngwenyi naikiye asakiwile kumukafwa. Etavilile vamukolezeze kuli vangelo vaze vejile nakumukafwa mupambo, nakangelo uze ejile nakumukafwa mulitepa lyaNgetesemane. Kahomu apwile muvihuli vyavinene, ou MwanaKalunga alembelelele chikuma Kalunga mangana amukafwe.—Mateu 4:11; Luka 22:43; WavaHepeleu 5:7.

17 Nayetu nawa twatela kupwa vakulinyisa nakutachikiza hakumina ngolo jetu. Twatela kuzachila Yehova namwono wetu wosena nakukilikita mumulimo wakwambulula nakunangula vatu vapwenga tumbaji. (Luka 13:24; Wavaka-Kolose 3:23) Oloze twatela kwanuka nawa ngwetu Yehova keshi kwesekesa vyuma natulinga kuli vize navalinga vakwetuko, shikaho nayetu nawa twatela kulinga mwomumwe. (Wavaka-Ngalesha 6:4) Mangana amwenemwene nawatukafwa tulitomene vyuma vyakulinga vize natuhasa kutesamo kweseka nangolo jetu nachiyoyelo chetu. Kaha nawa nawakafwa vaze veji kutwaminyinanga muchikungulwilo vamone chikupu ngwavo kwatwama vyuma vimwe vize kaveshi kuhasa kuzata ukawavoko, oloze kuvanga vavakafwe kuli vakwavo. Kulinyisa nachivalingisa vetavile vyuma navavakafwa kuli vakwavo namuchima wavo wosena, hakutachiza ngwavo Yehova nahase kuzachisa vandumbwavo ‘vavavendejeke.’—Wavaka-Kolose 4:11.

18, 19. (a) Vyuma muka vyasolola nge Yesu apwile namuchima wauvwovu nalikoji omu azachilenga natumbaji twenyi? (b) Mwomwo ika twatela kupwila valikoji kaha nawa vakuvova hakuzata navakwetu, kaha tunahase kulinga ngachilihi ngocho?

18 Mukanda WaYakova 3:17 wamba ngwawo: “Mangana akufuma mwilu . . . apwa . . . akwashiwisa muchima.” Yesu apwile namuchima wauvwovu nalikoji hakuzata natumbaji twenyi. Numba tuhu atachikijile tutenga twavo, oloze atalilenga kaha havyuma vyamwaza valingilenga. (Yowano 1:47) Ejivile nawa ngwenyi navakamuchina haufuku uze navakamukwata kuli vaka-kole jenyi, oloze kahuhwasanyine kulyononona chavoko. (Mateu 26:31-35; Luka 22:28-30) Chakutalilaho, Petulu akanyine Yesu mapapa katatu ngwenyi kamutachikijileko. Chipwe ngocho, Yesu alombeleleko Petulu nakufwelela ngwenyi mwatwalaho lika kupwa wakushishika. (Luka 22:31-34) Omu Yesu alombele kuli Ise haufuku wamakumishilo wakuyoya chenyi chahano hamavu, kavulukile vyatutenga vapwile natwo tumbaji twenyiko. Oloze ahanjikile havyuma vyamwaza vize valingilenga, hakwamba ngwenyi: “Vanalame mazu ove.” (Yowano 17:6) Numba tuhu vapwile natutenga, oloze avahanyine mulimo wakwambulula Wangana nakunangula vatu vapwenga tumbaji. (Mateu 28:19, 20) Chakuzeneka kukakasana, lufwelelo apwile nalwo muli vakiko lwavakafwile vazate kanawa mulimo avahanyine.

19 Vaka-kukavangiza Yesu vatela chikupu kumulondezeza muvyuma kanevi. Hakuwana nge MwanaKalunga wakukupuka atalililenga chikoki tumbaji twenyi vakuhona kukupuka, kahanyi etu vaka-shili twatela kupwa chikuma vakuvova hakuzata navakwetu. (Wavaka-Fwilipi 4:5) Twatela kutalanga kaha havyuma vyamwaza navalinga vandumbwetu, muchishishisa chakutala hatutenga twavo. Chapwa chachilemu kwanuka nawa ngwetu, Yehova ikiye avasanyika vapandame kuli ikiye. (Yowano 6:44) Ngocho, eji kumonanga vyuma vyamwaza muli vakiko, kaha nayetu nawa twatela kulinga mwomumwe. Kumona vakwetu mujila yamwaza nachitukafwa ‘tuliule tuhu milonga’ yavo nakuwana jijila jakuvasangejekelamo. (Vishimo 19:11) Nge natufwelelanga vandumbwetu, kaha nachivalingisa vazachile Yehova nangolo javo josena nakupwa vakuwahilila.—Wavaka-Tesolonyika 1, 5:11.

20. Vyuma muka twatela kulinga kutalisa kumangana aze atwama muMikanda yaMujimbu Wamwaza, kaha mwomwo ika?

20 Mikanda yaMujimbu Wamwaza yize yahanjika hakuyoya chaYesu nahamulimo wenyi yazala namangana. Vyuma muka twatela kulinga nawana kanou? Omu Yesu akumishile kuhanjika Chihande chenyi ChahaPili, akolezezele vaka-kumwivwilila vapwenga vaka-kwivwa nakulinga mwaya vyuma vyamangana avanangwile. (Mateu 7:24-27) Kwalumuna vishinganyeka vyetu, navyuma twafwila, navilinga vyetu mangana vilitombole namwaya vyuma vyamangana anangwile Yesu navize alingilenga, nachitukafwa tupwenga nakuyoya chamwenemwene oholyapwa nakupwa nawa mujila yakuya kukuyoya chahaya myaka yosena. (Mateu 7:13, 14) Chikupu vene, kakweshi vyuma vyeka vyamangana twatela kulinga mukuyoya chetu kuhambakanevi tunalinangulako.

a Chihande ahanjikile Yesu likumbi kana vachivuluka ngwavo Chihande ChahaPili. Nganomu vasoneka hali Mateu 5:3–7:27, chihande kana chatwama najivesi 107, kaha nawa pamo achihanjikile kafwe muminyutu 20.

b Chakuzeneka kukakasana, omu “mwilu mwasokolokele” hakumumbapachisa, Yesu anukile vyuma alingilenga mwilu shimbu kanda ezenga hano hamavu.—Mateu 3:13-17.