Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 7

“Mushinganyekenu Chikuma Mutu Uze Omikile”

“Mushinganyekenu Chikuma Mutu Uze Omikile”

1-3. (a) Yesu alyonyingile ngachilihi omu apwile mulitepa lyaNgetesemane, kaha vyuma muka vyamulingishile alyonyinge? (b) Vyuma muka tunahase kuhanjika hakumika chaYesu, kaha vihula muka tunahase kuhulisa?

 YESU alizakaminyine chikuma mwomwo apwile muukalu waunene uze kanda amonengaho lyehi. Elu lwapwile lwola lwamakumishilo lwakuyoya chenyi hano hamavu. Kaha ayile navaposetolo jenyi mulitepa lyaNgetesemane lize lyapwile lyawenyembo chikuma. Kuchihela kana kukiko valiwanyinyinenga kakavulu. Oloze haufuku kanou, Yesu asakile kupwa kwaukawenyi. Ngocho asezele vaposetolo jenyi nakuya mukachi kalitepa, kaha afukamine nakuputuka kulomba. Alombele chikuma nakulyonyinga mumuchima, kaha “mavule enyi apwile nge mamata amanyinga ali nakusotokela hamavu.”—Luka 22:39-44.

2 Mwomwo ika Yesu alyonyingilile? Atachikijile vene ngwenyi kalinwomu engile muukalu waunene chikuma, oloze echi keshi chikiko chamulingishile alyonyingeko. Kwapwile vyuma vyeka vyavilemu vize vyamulingishile alyonyinge. Alizakaminyine chikuma vyalijina lyaIse, kaha atachikijile nawa ngwenyi kuyoya chavatu chakulutwe chapendaminyine hakushishika chenyi palanga nakukufwa. Yesu ejivile ngwenyi chapwile chachilemu kupwa wakumika muukalu kanou. Nge ahonene kumika kachi asawishile chikuma lijina lyaYehova. Oloze omikile. Halikumbi kana, Yesu uze atusela chakutalilaho chamwaza chakumika kuhambakana vatu vosena hano hamavu ahanjikile nalizu lyakukanguka shimbu kanda afwenga ngwenyi: “Vyuma vyosena vinatesamo jino.”—Yowano 19:30.

3 Mbimbiliya yatukolezeza ‘tushinganyekenga chikuma Yesu uze omikile.’ (WavaHepeleu 12:3) Ngocho, vihula vimwe vyavilemu tunahase kuhulisa shina vino: Uno vyeseko muka ahichilemo Yesu? Vyuma muka vyamukafwile omike? Tunahase kumulondezeza ngachilihi? Shimbu kanda tukumbulule vihula kanevi, tuvangilenu kushimutwila mwalumbunukila lizu kumika.

Kumika Chapwa Chika?

4, 5. (a) Uno ‘kumika’ chapwa chika? (b) Hanenu chakutalilaho chasolola nge kumika chalumbununa vyuma vyavivulu keshi nge kuhita kaha muukalu mwomwo yakuhona mwakulingilako.

4 Lwola lumwe tuvosena tweji “[kwivwanga] kupihya navyeseko vyakulisezaseza.” (WaPetulu 1, 1:6) Uno nge tuli nakuhita muvyeseko, kaha chili nakulumbununa nge twapwa vakumika tahi? Nduma. Lizu lyachiHelase valumuna ngwavo “kumika” lyalumbununa “kupwa nangolo jakukakachila hakuhita muukalu.” Lunga umwe alinangula chikuma alumbunwine lizu kumika vavuluka vaka-kusoneka Mbimbiliya ngwenyi: “Chapwa himuchima wakukakachila hakuhita muukalu chakuzeneka kuyayavala, nakufwelela ngwetu kulutwe vyuma navikawaha . . . Kumika chikiko cheji kulingisanga mutu azame mbe chamokomoko naukalu. Cheji kulingisanga mutu amone ukalu ali nakuhitamo kupwa waulelu, mwomwo yavyuma vyamwaza ali nakutalilila kulutwe.”

5 Ngocho, kumika kachapwa kaha kuhita muukalu mwomwo yakuhona mwakulingilako. Kweseka nomu yahanjika Mbimbiliya, kumika chapwa kuzama mbe hakuhita muvyeseko nakuvimona mujila yamwaza nakufwelela nge vyuma vinahase kuwaha cheka kulutwe. Achitalenu hachakutalilaho chino: Malunga vavali vanavakase nakuvahaka mukamenga kamwe, oloze hamilonga yakulihandununa. Umwe chihwanga, kaha ali nakupika njele oku napihilila nakuhomba. Oloze mukwavo apwa himuka-Kulishitu wamuchano uze vanakase mwomwo yalufwelelo lwenyi, kaha nomika nakuhona kunyengetela mwomwo natachikiza ngwenyi vyeseko ali nakuhitamo navimulingisa asolole lufwelelo lwenyi kupwa lwakukola. Uze chihwanga kaveshi kuhasa kumumona nge apwa wakumikako, oloze ou muka-Kulishitu wakushishika navamumona nge apwa wakumika.—WaYakova 1:2-4.

6. Uno tunahase kupwa ngachilihi vakumika?

6 Kumika chapwa chachilemu hakusaka tukayovoke. (Mateu 24:13) Chipwe ngocho, katwasemuka namuchima wakumikako. Twatela kukilikita numba tupwenga nawo. Mujila muka? Mukanda Wavaka-Loma 5:3 wamba ngwavo: “Luyando lweji kunehanga lukakachila.” Shikaho, nge tuli nakusaka kupwa nalukakachila, kaha katwatela kwivwanga woma vyesekoko, oloze twatela kumika nakulitalasana navyo. Tunahase kupwa nalukakachila nge natumikanga muvyeseko vize natulitalasananga navyo hakumbi hakumbi, numba vipwa vyavindende chipwe vyavinene. Kala cheseko natuhonesa cheji kutuhananga ngolo jakuhonesa chikwavo. Chipwe ngocho, katweshi kuhasa kupwa nalukakachila mungolo jetuko, oloze tweji kupendaminanga “hangolo jize Kalunga eji kuhananga.” (WaPetulu 1, 4:11) Shikaho Yehova atuhana chakutalilaho chaMwanenyi mangana chitukafwe tuzame mbe. Tushimutwilenu hamujimbu wamwaza waYesu wakumika.

Vyeseko Vize Omikile Yesu

7, 8. Vyeseko muka omikile Yesu omu apwile kwakamwihi nakufwa?

7 Omu Yesu apwile kwakamwihi nakufwa, vamuyanjishile mujila yaukenya. Achishinganyekenu omwo alyonyingile, nakupihya evwile nasonyi evwile haufuku wamakumishilo mukuyoya chenyi hano hamavu. Vamusolwele kuli mutu uze alikachile nenyi chikuma, kaha nawa masepa jenyi vamuchinyine. Vamutwalile nawa kujizango jakusopela kuze vakulwane vamukwitava vakamuvangijikilile vyuma vyavivulu nakumutoleka, kaha vatu veka vamufwijililile maleji, nakumuveta jikonyi. Chipwe ngocho, omikile muvyuma vyosenevi oku naundu muchima nakuhamuka.—Mateu 26:46-49, 56, 59-68.

8 Jino omu kwasalile jola jajindende nakufwa, Yesu omikile muluyanjisa lwalunene. Vamuvetele vikote nakumukolesa chikuma. Mukanda umwe wamba ngwavo, “vamuvetele nakumutwa jimbandu, kaha vamulowele namanyinga.” Vamupapalilile hachitondo, kahechi chalingishile “evwenga kukola chikuma palanga nomu afwile.” Achishinganyekenu ocho kukola evwile hakumupapalila jimbambo jajinene mumavoko nahavilyachilo, nakumusukika jino hachitondo. (Yowano 19:1, 16-18) Achishinganyekenu ocho kukola evwile omu vemikile chitondo vamupapalilileho, nomu mujimba wenyi wosena wasukamine hajimbambo, nomu nawa nyima yenyi yapwile najimbandu yalikwengelenga hachitondo kana. Yesu omikile muukalu wosenou oku nawa nalizakamina chikuma nganomu twahanjikanga kumaputukilo achihande chino.

9. Vyuma muka vyasakiwa hakumbata ‘chitondo chetu chakuyanjishila’ nakukavangiza Yesu?

9 Vyeseko muka tunahase kuhitamo hakupwa tuvaka-kukavangiza Kulishitu? Yesu ambile ngwenyi: “Kachi nge mutu mwasaka kungukavangiza, . . . [ambate] chitondo chenyi chakuyanjishila, kaha angukavangizenga lika.” (Mateu 16:24) Mazu akwamba ngwavo “chitondo chakuyanjishila” vazachisa hano emanyinako kuyanda, nakusauka, chipwe vene kufwa. Kukavangiza Kulishitu kachapwa chachashiko. Jishimbi javaka-Kulishitu tweji kukavangizanga jatulingisa tulihandunune navatu vamuchivulu. Kaha kano kaye katuhunga mwomwo katwapwa tuvaka-kayeko. (Yowano 15:18-20; WaPetulu 1, 4:4) Oloze twalisuula kumbata chitondo chetu chakutuyanjishila, kulumbununa nge twalisuula kutuyanjisa chipwe vene kutujiha, muchishishisa chakulitwamina kukavangiza Yesu uze apwa Chakutalilaho chetu.—WaChimoteu 2, 3:12.

10-12. (a) Mwomwo ika kutwama navatu vakuhona kukupuka chapwililile hicheseko kuli Yesu? (b) Vyuma muka vimwe vize vyahakile Yesu mucheseko?

10 Omu Yesu apwile hano hamavu, amwene nawa vyeseko vyeka mwomwo yavatu vakuhona kukupuka vaze ayoyelenga navo. Anukenu ngwenu apwile ‘kuluwa muka-kuzata’ uze Yehova azachishile hakutenga ano mavu navyuma vyosena vyatwamaho. (Vishimo 8:22-31) Shikaho Yesu atachikijile ngwenyi Yehova ajinyine vatu vasololenga vilinga vyenyi, nakulivwisa kuwaha kuyoya haya myaka yosena. (Kuputuka 1:26-28) Jino omu Yesu apwile hano hamavu, amwene ukalu yaneha shili hali vatu, mwomwo naikiye apwile mutu nahenyi uze evwilenga omu veji kwivwanga vatu nomu veji kushinganyekanga. Pamo chamukolele chikuma kumuchima hakumona omu vatu vandupukilile chikuma mushili, hakuvesekesa kuli Alama naEve vaze vapwile vakukupuka hakavanga. Ngocho, Yesu alitalasanyine nacheseko chize chasakiwile kumika. Kutala afutukile kumuchima nakushinganyeka ngwenyi vatu kaveshi kuhasa kwalumuka kushili yavoko tahi? Tutalenu.

11 Kukaluhwa chamichima yavaYuleya chanyengetesele Yesu nakumulingisa asotole masoji hakachi kavatu. Uno echi chamuzeyesele chipwe kumulingisa alitwamine kwambulula tahi? Nduma. “Anangwilenga vatu mutembele hakumbi hakumbi.” (Luka 19:41-44, 47) Yesu ‘anyengetelele’ hakukaluhwa chamichima yavaFwaliseu vaze vapwile nakumutala vamone numba nge mwoka mutu haSambata. Uno echelele ava vatu valimwenenga kupwa vakwoloka vamwivwise woma tahi? Nduma. Omikile nakuka uze lunga mukachi kasunangonga.—Mako 3:1-5.

12 Kwapwile nawa vyuma vyeka vize vyahakilenga Yesu mucheseko. Vyuma kana shina tutenga twatumbaji twenyi vaze azangile chikuma. Nganomu twalinangulanga muKapetulu 3, tumbaji vasolwelenga muchima wakufwila ulemu. (Mateu 20:20-24; Luka 9:46) Yesu avahuhumwine mapapa kakavulu vapwenga vakulinyisa. (Mateu 18:1-6; 20:25-28) Oloze kavakavangijile washi vyuma kaneviko. Chakutalilaho, haufuku wamakumishilo shimbu kanda afwenga, ‘valipulile jipami’ hakusaka vatachikize iya apwile wamulemu hakachi kavo. (Luka 22:24) Kutala Yesu alitwaminyinyine kuvahuhumuna nakuvamona jino kupwa vamokomoko tahi? Nduma. Avatalilile chikoki nakushishika kaha havilinga vyavo vyamwaza. Atachikijile ngwenyi vazangile Yehova, kaha vasakile chikupu kulinga mwaya muchima wenyi.—Luka 22:25-27.

Kutala natwechelela vatu navatufumbukila vatuhonese tahi, nyi natutwalaho lika kwambulula natwima?

13. Vyeseko muka tunahase kumona vyakulifwana navize ahichilemo Yesu?

13 Nayetu tunahase kumona vyeseko ngana vize amwene Yesu. Chakutalilaho, tunahase kuwana vatu vamichima yayikalu chipwe vaze kavazanga mujimbu waWanganako. Kutala natwechelela vatu kana vatuhonese tahi, nyi natutwalaho lika kwambulula natwima? (WaChituse 2:14) Vandumbwetu navakivo vanahase kutuhaka mucheseko mwomwo kavakupukako. Vanahase kulinga chipwe kuhanjika vyuma vyavipi vize navitukolesa kumuchima. (Vishimo 12:18) Uno tutenga twavandumbwetu twatela kutuhonesa kulikata navo tahi, nyi twatela kutwalaho lika kuliula tutenga twavo nakutala kaha havyuma vyamwaza veji kulinganga?—Wavaka-Kolose 3:13.

Vyuma Muka Vyakafwile Yesu Omike?

14. Vyuma muka vivali vyakafwile Yesu azame mbe?

14 Vyuma muka vyakafwile Yesu azame mbe nakulama kulonga chenyi chamokomoko naukalu, navyeseko, navyuma vyakumwivwisa kupihya? Kwapwile vyuma vivali vize vyamukafwile. Chatete, alombelenga kuli “Kalunga uze eji kutukafwanga tukakachile.” (Wavaka-Loma 15:5) Chamuchivali, ashishikile hafweto yakulutwe yize navakamuhana mwomwo yalukakachila lwenyi. Tuchishimutwilenu havyuma kanevi.

15, 16. (a) Vyuma muka vyasolola nge Yesu kapendaminyine hangolo jenyiko hakumika muvyeseko? (b) Yesu afwelelele ngachilihi Ise, kaha mwomwo ika?

15 Numba tuhu Yesu apwile mwanaKalunga wakukupuka, oloze kapendaminyine hangolo jenyi hakumika muvyesekoko. Apendaminyinenga hali Ise wamwilu nakulomba amukafwe. Kaposetolo Paulu asonekele ngwenyi: “Kulishitu . . . alembelelelenga nakuvuluka vyuma asakilenga oku ali nakuteta chikuma miteto, nakulila masoji kuli Ou ukwechi ngolo jakuhasa kumulwila kukufwa.” (WavaHepeleu 5:7) Yesu ‘kalombele’ kahako, oloze apwile nakulembelela. Lizu “kulembelela” lyatalisa chikumanyi kukulomba chakufuma kumuchima chize mutu mwasaka vamukafwe. Lizu lyachiHelase valumuna ngwavo “kulembelelanga” lyasolola nge Yesu alembelelele Yehova mapapa kakavulu. Chikupu vene, Yesu alombele nakulembelela mapapa kakavulu mulitepa lyaNgetesemane.—Mateu 26:36-44.

16 Yesu afwelelele chikupu ngwenyi Yehova mwakumbulula kulembelela chenyi mwomwo atachikijile ngwenyi Ise apwa “muka-kwivwilila kukulomba.” (Samu 65:2) Shimbu kanda ezenga hano hamavu, ou MwanaKalunga watwatwa amwenenga omu Ise apwile nakukumbulula kulomba chavaka-kumulemesa vakulyononona. Chakutalilaho, amwene omu Yehova atumine kangelo mangana akumbulule kulomba chakapolofweto Ndanyele chakufuma kumuchima, shimbu kanda ou kapolofweto akumise kulomba. (Ndanyele 9:20, 21) Shikaho, naYesu akunyukile ngwenyi Ise mwakumbulula kulomba chenyi omu mwalomba “nakuteta chikuma miteto, nakulila masoji.” Chikupu vene, Yehova akumbulwile kulomba chayou Mwanenyi hakutuma kangelo amukolezeze omike muukalu.—Luka 22:43.

17. Mwomwo ika twatela kupendamina hali Yehova hakusaka tumike muvyeseko, kaha tunahase kulinga ngachilihi ngocho?

17 Nayetu twatela kupendamina hali Kalunga ‘ou eji kutuhananga ngolo’ hakusaka tumike muvyeseko. (Wavaka-Fwilipi 4:13) Kachi nge MwanaKalunga wakukupuka alembelelele Yehova amukafwe, kaha nayetu twatela kulinga mwomumwe. Ngana muze alingile Yesu, nayetu twatela kulembelela Yehova lwola lwosena. (Mateu 7:7) Numba tuhu katwashinganyeka ngwetu Kalunga mwakumbulula kulomba chetu hakututumina kangeloko, oloze twafwelela ngwetu, Kalunga ketu wazangi eji kukumbululanga kulomba chavaka-Kulishitu vakushishika vaze veji “kulembelelanga lika nakulomba ufuku namusana.” (WaChimoteu 1, 5:5) Chamokomoko navyeseko natumona vyakufwana nge misongo, chipwe kufwisa mutu twazanga, chipwe kutuyanjisa kuli vaka-kole jetu, Yehova mwatukumbulula nge natumulomba atuhane mangana, nalukakachila, nangolo jakumika.—Wavaka-Kolinde 2, 4:7-11; WaYakova 1:5.

Yehova mwakumbulula kulomba chetu chakumulomba tumike muvyeseko

18. Chuma cheka muka chakafwile Yesu omike?

18 Chuma chamuchivali chakafwile Yesu omike shina ashishikile havyuma vyamwaza mwakatambula kulutwe hanyima yakumona ukalu. Mbimbiliya yahanjika hali Yesu ngwayo: “Mwomwo yakuwahilila chize vamuvulukilile ngwavo mwakevwa kulutwe, omikile hachitondo chakuyanjishila.” (WavaHepeleu 12:2) Chakutalilaho chaYesu chasolola omu lutalililo, nakuwahilila, nakumika vyazachila hamwe. Tunahase kwamba ngwetu: Lutalililo lweji kunehanga kuwahilila, kaha kuwahilila cheji kunehanga lukakachila. (Wavaka-Loma 15:13; Wavaka-Kolose 1:11) Yesu atachikijile ngwenyi kulutwe kwapwile vyuma vyamwaza chikuma. Ejivile ngwenyi, nge mwatwalaho lika kupwa wakushishika, kaha nachilingisa vatu vahakwile wata waIse nakumukafwa asokole vatu kushili nakukufwa. Afwelelele nawa ngwenyi mwakayula mwaMwangana nakuzata mwaKapilishitu Wakulitulaho uze mwakaneha vyuma vyamwaza kuvatu vakwononoka. (Mateu 20:28; WavaHepeleu 7:23-26) Ngocho kushishika havyuma kanevi vyamwaza vyakulutwe, chalingishile Yesu apwenga wakuwahilila chikuma, kaha kuwahilila kana chamukafwile omike muvyeseko.

19. Uno lutalililo, nakuwahilila, nakumika vinahase kutukafwa ngachilihi nge tuli mucheseko?

19 Ngana mwaYesu, twatela kupwa nalufwelelo, nakuwahilila, kaha nawa vakumika. Kaposetolo Paulu ambile ngwenyi: “Wahililenunga nalutalililo lwenu. Kakachilenunga hakumona vihuli.” (Wavaka-Loma 12:12) Uno muli nakuhita mucheseko chachikalu oholyapwa tahi? Nge mukiko, kaha shishikenu havyuma vyamwaza vili nakwiza kulutwe. Anukenu ngwenu kukakachila chenu nachineha kavumbi halijina lyaYehova. Shishikenunga meso enu havyuma vyamwaza naukaneha Wangana. Shinganyekenunga muli mukaye kakahya kaze kali nakwiza, kaha muli nakulivwisa kuwaha vyuma vyamwaza muPalachise. Nge namushinganyeka omu navikatesamo vyuma vyamwaza ashika Yehova vyakufwana nge kulingisa lijina lyenyi lipwenga lyajila, nakunongesa vatu vavapi vosena, nakufumisako kuviza nakufwa, kaha nachimilingisa muwahilile chikuma. Kaha kuwahilila kana chinahase kumikafwa mumike chamokomoko nakala vyeseko namumona. Chikupu vene, nge natushinganyekanga havyuma vyamwaza naukaneha Wangana kulutwe, kaha kala ukalu natumona mukaye kano natuumona kupwa ‘wahakapyapya kakandende kaha.’—Wavaka-Kolinde 2, 4:17.

‘Kavangizenunga Kanawa muJitambo Jenyi’

20, 21. Vyuma muka Yehova asaka kuli etu kutalisa kukumika, kaha vyuma muka twatela kufwila kulinga?

20 Yesu atachikijile ngwenyi kupwa vaka-kumukavangiza chapwa chachikalu, ngocho chasakiwa kumika. (Yowano 15:20) Kaha ahanyine chakutalilaho chamwaza, mwomwo atachikijile ngwenyi chakutalilaho chenyi nachijikijisa vatu. (Yowano 16:33) Chikupu vene, Yesu atusela chakutalilaho chakukupuka chakupwa vakumika, numba tuhu katwakupukako. Uno Yehova asaka vyuma muka kuli etu? Petulu alumbunwine ngwenyi: “Kulishitu nawa ayanjile hali enu nakumisela chakutalilaho, mangana mukavangizenga kanawa mujitambo jenyi.” (WaPetulu 1, 2:21) Jila yize Yesu ahoneselelemo vyeseko yapwa “chakutalilaho” chize twatela kulondezezanga. a Kumika chenyi tunahase kuchifwanyisa ‘kujitambo’ chipwe ngwetu jingano. Katweshi kuhasa kukavangiza mujitambo jenyi mujila yakukupukako, oloze tunahase kumukavangiza kweseka noho hakumina ngolo jetu.

21 Ngocho, tufwilenu kukavangiza chakutalilaho chaYesu nangolo jetu josena. Twanukenu ngwetu nge natukavangiza mujitambo jaYesu, kaha natukakachila “palanga nakusongo” yakukuma chakatwamino kamyaka yino chipwe kukuma chakuyoya chetu. Numba nge natulivanga kufwa chipwe nge kukuma chamyaka yino chikiko nachilivanga kwiza, oloze twatachikiza ngwetu, Yehova mwakatufweta halukakachila lwetu.—Mateu 24:13.

a Lizu livene lyachiHelase valumuna ngwavo “chakutalilaho,” lyalumbununa “kunungulula vyuma vize vasoneka lyehi.” Kaposetolo Petulu ikiye kaha azachishile lizu kaneli muVisoneka VyachiHelase vyaVaka-Kulishitu, kaha lizu kana lyatalisa “kuchuma vanasoneka mumukanda chize kanyike atela kusoneka kweseka namuze chili nakusoloka.”