Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Chuma Chachiwahi Chinayililiwu Antu jaYehova!

Kwidisha Bayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha

Chuma Chachiwahi Chinayililiwu Antu jaYehova!

Hefuku daOctober 16, 2021, antu jaYehova ayililili chuma chachiwahi: Bayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha ayidishili mwidimi daLunda.

Bayibolu yaKaayi Kakaha ayikuhwelela muloña yoloka nawa yalondela chikupu nsañu yaNzambi yonenewa. (2 Timotewu 3:16) Iyi Bayibolu yatondolweleli yaakwinyi yatama yekala mumaBayibolu anakubalumunawu makonu? Anyi abalumwini iyi Bayibolu? Nawa munateli kwiluka ñahi chikupu nenu Bayibolu yaKaayi Kakaha yashindamenewa?

Komana Bayibolu yami yoloka?

Nkuluñaña mujakulanda nakulandulula mukaayi, Declan Hayes wasonekeli nindi: “Bayibolu diwu mukanda walandishañawu nankashi hachaaka, chaaka nichaaka.” Chawushona, muloña wakukeña nawu ayilandeña chikupu chinakuletesha abuleña kuyibalumuna choloka. Chakutalilahu, muBayibolu yimu ajimamu nsañu yikwawu yamweniwu akakubalumuna nawu yinakutiyisha “wuudi.” MuBayibolu yikwawu afumishamu mazu amweneñawu nawu anateli kutuntwisha antañi amakwawu amakonu. Chakutalilahu, muyoyeniyi Bayibolu afwilileña kutiyisha antu amakwawu kuwaha kuhitila mukumutena Nzambi nawu “Tata-Mama.”

Hadaha chaaku chimu chatama nankashi chekala mumaBayibolu, hikufumishamu ijina daNzambi, Yehova. (Antu amakwawu adiza nankashi abalumunaña ijina daNzambi nawu “Yahweh.”) Mumakopi aBayibolu akushankulu, ijina daNzambi adisoneka munsona janyanya jiwana jachiHeberu jinateli kubalumunawu nawu YHWH hela JHVH. Idi ijina dalema dawanikaña muNsona jachiHeberu * kwakwihi namapampa 7,000. (Kwidika 3:15; Masamu 83:18) Chakadi nikujina, Nleñi yetu wakeñeleña nindi akakudifukula kudi yena adiluki idi ijina nawa adizatisheña!

Hela chochu, kunyima nankashi, aYudeya alekeli kutena ijina daNzambi muloña wawoma wawuloji. Nkumininaku, akaKristu niwena atachikili kwikala naniyi yitoñojoka yakuchiina aloji. (Yilwilu 20:29, 30; 1 Timotewu 4:1) Makonu, akakubalumuna Bayibolu, hejina daNzambi avula kusinsishahu nkumbu yakwila nawu “Mwanta.” MumaBayibolu amakwawu akatataka aIngilishi afumishamu niizu dakwila nawu “ijina” haYowanu 17:6, hahoshayi Yesu nindi: “Ami nasololi ijina deyi.” MuBayibolu yaGood News iyi vasi ayibalumuna nawu: “Ami nelishi akwiluki.”

Antu ataña amakwawu ahoshaña nawu alondelaña tushidikilu neyi ijina daNzambi adisinsisha nankumbu yakwila nawu “Mwanta.” Amakwawu etejaña nawu elaña mwenimu muloña akeñaña nawu maBayibolu awu ayilandeña nankashi. * Ilaña Yesu wakaanishili kulondela tushidikilu twabulaña kumulemesha Nzambi. (Matewu 15:6.) Nawa yitoñojoka yejima yakusinsisha nkumbu hejina hiyayishimunahu muNsonaku. Yesu Kristu wukweti nkumbu jajivulu, jidi neyi “Izu daNzambi” ‘niMwanta wawanyanta.’ (Chimwekeshu 19:11-16) Komana ijina daYesu anateli kudisinsisha nankumbu yidi yejima haniji nkumbu?

Iyi nsañu yitunakuhoshahu yalema nankashi. Talenu chahosheliyi mukakwihula nsañu yakubalumwinamu Bayibolu wakuIndia kutalisha hakufumisha ijina daNzambi muBayibolu, wahosheli nindi: “AHindu hiyasha maana kunkumbu yaNzambiku; akeñaña kwiluka ijina dadeni daNzambi nawa neyi ijina hiyanadilukiku, hiyakutwesha kumulumbulula mwini odu ijinaku.” Chalala, niantu amukeñakeñaña Nzambi dichikuhoshawu. Hakwila eluki chekalayi Nzambi chalema nankashi kwiluka ijina dindi, chikuyikwasha kwiluka nawu hiMuntu, bayi neyi hiñovu mwabula yilwilu yawuntuku, ilaña himuntu itunateli kwiluka. (Kwidika 34:6, 7) Dichi Bayibolu yashimuna nawu: “Muntu wejima wukutambika hejina daYehova akamwamwina.” (ARoma 10:13) Antu adifukulaña kudi Nzambi atela kuzatishaña ijina dindi!

Bayibolu yamulemeshaña Nzambi

Bayibolu yaKaayi Kakaha yazatisha ijina daNzambi, Yehova

Mu 1950 antu jaYehova ayililili chuma chachiwahi hayidishililiwu katachi Bayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha yaNsona jawakaKristu jachiGiriki. Chimwahitili yaaka 10, Nsona jachiHeberu ajidishili muyikunku yikunku. Mu 1961 Bayibolu yaIngilishi ayidishili yamukuma. Chasweja kulema, Bayibolu yaKaayi Kakaha yasha ijina daNzambi, “Yehova,” hamaluña ejima hidadiña muChitiyañenu Chachikulu kwakwihi namapampa 7,000. Chuma chikwawu chachiwahi chidi chakwila nawu, ijina daNzambi adifuntisha hamaluña ejima 237 hidadiña muNsona jawakaKristu jachiGiriki. *

Kufuntishamu ijina daNzambi bayi neyi kwamulemeshaña hohuku, ilaña kwatukwashaña kutiyishisha chalala. Chakutalilahu, mumaBayibolu amavulu abalumuna Matewu 22:44 nawu: “Mwanta wamwilili Mwanta wami nindi.” Hanu dinu hinyi wunakuleja mukwawu? Bayibolu yaKaayi Kakaha yabalumuna Matewu 22:44 nawu: “Yehova wamwilili Mwanta wami nindi,” yazomona awa mazu neyi chekalawu haMasamu 110:1. Dichi antañi akutwesha kwambula chaambu chekala hadi Yehova Nzambi naMwanindi.

Anyi abalumuna iyi Bayibolu?

Bayibolu yaKaayi Kakaha ayidisha kudi aWatch Tower Bible and Tract Society, mutayi wetejawu mushimbi wemenañaku aYinsahu jaYehova. Hadi yaaka kubadika 100 yinahitihu, aYinsahu jaYehova anapulinti nikuhana maBayibolu mwahita kaayi kejima. Bayibolu yaKaayi Kakaha ayiloñesheli kudi izanvu dawaYinsahu jaYehova datenañawu nawu Kometi yaBayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha. Chatela afwileña kutumbakana, mamembala amuniyi kometi aditejeli kubula kushimuna majina awu nihanyima yakufwa kwawu.—1 AKorinda 10:31.

Muloñadi chayitenenañawu nawu Bayibolu yaKaayi Kakaha? Ntachikilu yaBayibolu yamu 1950 yalumbulwili nawu iwu mutu wamwekeshaña chikupu nawu antu “adi kwakwihi chikupu nakwiñila mwituña dadiha” neyi chakanawu ha 2 Petulu 3:13. Neyi chasonekeli kometi, muyinu “mpinji yakufuma mukaayi kakakulu nakuya mukaayi kakaha kaloña,” chalema nankashi maBayibolu anakubalumunawu kwiteja “chalala chaMwizu daNzambi” kutoñeka.

Bayibolu yabalumunawu choloka

Chatachi, ashili maana kukubalumuna choloka. Akakubalumuna Bayibolu yaIngilishi abalumwineña kuzatisha madimi aweni atachi, chiHeberu, chiAramayiki nichiGiriki, nsona jadiñawu naju hayina mpinji. Ashiliku muchima chikupu hakubalumuna iji nsona jakushankulu chakadi kushaku hela kufumishaku, ilaña kuzatisha idimi dapela datela kutiyawu antañi amakonu.

Dichi twahayamaña wanyi hakumona antu amakwawu adiza chahamekañawu Bayibolu yaKaayi Kakaha chayibalumunawu nakashinshi nawa choloka. Nkuluñaña Benjamin Kedar-Kopfstein, kaHeberu wadiza jaBayibolu wamuIsrael, mu 1989 wahosheli nindi: “Neyi inakusandujola nsañu yahosha hamaBayibolu achiHeberu nichayibalumunawu, kakavulu natalaña muBayibolu yaIngilishi yatenañawu nawu Bayibolu yaKaayi Kakaha. Neyi nila mwenimu nelukaña chikupu nami iyi Bayibolu ayibalumuna nakashinshi kulonda nsona yiikali yapela kutiya nawa yoloka.”

Kubalumuna Bayibolu mumadimi amakwawu

A Yinsahu jaYehova anabalumuni Bayibolu yaKaayi Kakaha nimumadimi amakwawu. Iyi Bayibolu anayibalumuni yamukuma hela yachibalu mumadimi amakwawu. Hakwila nawu iwu mudimu wuzatiki chiwahi, ashiliku njila yakubalumwinamu Bayibolu yabombaña mazu amuBayibolu namaprogilamu ahakompyuta. Dichi ashiliku dipatimenti yatalaña Mudimu waKubalumuna Bayibolu. Izanvu Dalombolaña dawaYinsahu jaYehova datalaña chikupu mudimu wakubalumuna Bayibolu kuzatisha Kometi Yasonekaña. Indi iwu mudimu wazatikaña ñahi?

Chatachi, izanvu dawakaKristu adihana aditondaña kulonda dizatili hamu iwu mudimu. Neyi akakubalumuna azatila hamu neyi izanvu, abalumunaña chiwahi nawa azatishaña mazu anateli kutiyawu kwejima kwazatishañawu odu idimi. (Yishimu 11:14) Mamembala ejima ekalaña munidi izanvu dakubalumuna Bayibolu hiyantu abalumunahu dehi nyikanda yawaYinsahu jaYehova. Kuhiñahu ayidizishaña chikupu yishina yakubalumwinamu Bayibolu nichakuzatisha maprogilamu ahakompyuta.

Awa akakubalumuna ayidizishaña kubalumuna Bayibolu choloka nawa yinateli kutiyawu antu ejima. Neyi chinatwesheki atela kubalumuna hezu-hezu, hampinji yoyimu ntiyishishilu yanoyu nsañu hiyatela kwambuka nansona yayeni yatachiku. Elaña ñahi mwenimu? Talenu cheliliwu naBayibolu yinediki katataka. Izanvu dawakakubalumuna dasambilili kutonda mazu aLunda anesekani namazu ejima amaneni amuBayibolu azatishawu muBayibolu yaKaayi Kakaha yaIngilishi. Kuhiñahu progilamu yahacompyuta yaWatchtower Translation System yamwekesheli mazu adifwana amuBayibolu. Yamwekesheli cheñi mazu aweni atachi achiGiriki hela achiHeberu kwafumishiliwu mazu aIngilishi kulonda akakubalumuna eluki chabalumunawu owu mazu achiGiriki hela achiHeberu mumavasi amakwawu. Akakubalumuna chaditejeliwu owu mazu, atachikili kubalumuna Bayibolu, nawa azatishileña kompyuta kulonda yimwekesheña mazu aLunda niaIngilishi habalumwineñawu vasi hivasi.

Hela chochu, bayi neyi kubalumuna hikushahu hohu mazu aLundaku, ilaña mwabombela yuma yayivulu. Mwabombeleli kutonda mazu aLunda atiyakesheleña yikuma yadiña muvasi hivasi. Ashiliku chikupu muchima kulonda ntentekelu yamazu ninhoshelu yitiyakani neyi chahoshañawu aLunda. Mbalumwinu yayinu Bayibolu yinakumwekesha nawu azatili mudimu weneni chikupu. Bayibolu yaKaayi Kakaha yaLunda yabalumuna Izu daNzambi munjila yapela kutaña, yahanuka, yaswayi kutiya nawa hiyashamu hela kufumishamu nsañu yadiña munsona jajeni jatachiku. *

Tunakuyikolesha netu muditañili enu aweni Bayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha. Munateli kuyitañila haintaneti, ha JW Library app hela munateli kutambula kopi kuchipompelu chawaYinsahu jaYehova chamwiluña denu. Munateli kuyitaña namuchima wumu nenu mazu aNzambi adimu ayibalumuna choloka mwidimi denu. Chakadi nikujina, mukwiteja nenu iyi Bayibolu yinedishiwu katataka hichuma chachiwahi chinayililiwu antu jaYehova!

 

Yuma yidi muBayibolu yaKaayi Kakaha

 

Nsañu Yekala Mwizu daNzambi: Mudi mavasi amuBayibolu aakula malwihu 20 hachalala chapela chamuBayibolu

Bayibolu ayibalumuna choloka: Ashiliku chikupu muchima kulonda abalumuni choloka kufuma mwidimi datachi dachiHeberu, chiAramayiki nichiGiriki nakuleta muIngilishi nawa nkumininaku muLunda.

Mufunda wansona jikwawu: Iwu mufunda walombolaña antañi kunsona jikwawu jadifwanaku jamuBayibolu

Nsañu Jikwawu A: Jalumbulula yuma yikwawu yidi muyinu Bayibolu, chidi neyi chayisonekawu, kuhimpika kwedimi nichiyazatisha ijina daNzambi

Nsañu Jikwawu B: Mudi yibalu 15 yawulombu yidi namamapu nimadayagilamu

^ para. 7 Jatenañawu nawu Chitiyañenu Chachikulu.

^ para. 9 Chakutalilahu, nloñeshi wezanvu dawakakubalumuna Bayibolu yaNew International Version wasonekeli nindi: “Yehova hiijina daNzambi dadimena nawa kachi twadizatishili. Twazatishili madola akushika ku 2.25 miliyoni hakubalumuna iyi Bayibolu. Chakutalilahu, neyi twabalumwini Isamu 23 netu, ‘Yahweh diyi kabiña kami,’ mali etu adi kuya hohu mumenji. Twadi kubalumuna hohu chamukunkulu.”

^ para. 12 Jatenañawu nawu Chitiyañenu Chachiha.

^ para. 24 Neyi munakukeña kwiluka yishina yazatishiliwu hakubalumuna Bayibolu yaLunda niyuma yidimu, talenu yibaaba yansañu jikwawu A1 ni A2 yamuBayibolu yaKaayi Kakaha.