Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Mweluka?

Komana Mweluka?

Kunyima achindileña ñahi yaaka nitukweji?

AHEBERU adiña Mwituña daChikaninu, kudi wena chaaka chatachikileña neyi anakudima nawañombi nikutumba, neyi makonu dimuSeptember/October.

Antu achindileña kuleha kwamafuku akakweji dikwila nawu mafuku 29 hela 30 kushindamena hachanyeñumukileña kakweji. Achindileña kuleha kwachaaka kuzatisha itena. Hela chochu, chaaka chachindileñawu kuzatisha kakweji chadiña chachihi kubadika chetena. Dichi ateleli kuwana njila yakuchidilamu kulonda jidisumbuleña. Elileña mwenimu kuhitila mukushaku mafuku amakwawu hela kubombelaku kakweji hela kubombelaku kakweji kamu, chidi neyi kumatachikilu achaaka chahiñileñahu. Iyi njila yesekeneña nakalenda kakweti yilaaka mwatumbilileñawu hela kumuna mbutu.

Hela chochu, mumpinji yaMosi, Nzambi walejeli antu jindi nindi chaaka chakudifukula chikatachikaña mukakweji kaMarch hela April. (Kwid. 12:2; 13:4) Muniyi mpinji yachawija yadiñaku munaka kakweji mwabombeleli kumuna bali.—Kwid. 23:15, 16.

Muntu wadiza chikupu Bayibolu Emil Schürer, wahosheli mumukanda windi waThe History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135). nindi, “Njila yachindilileñamu hiyadiña yaswayiku. Chawija chaChipandakenu achanakeneña neyi kakweji kanediki kamukuma mukakweji kaNisani (14 Nisani), yaholokeleleña mumpinji yamwela hanyima yakwila maora amwana anesekani nahawufuku . . . Dichi neyi amona nawu kumakumishilu achaaka Chipandakenu chikwikalaku henohu mpinji yesekanaña maora hawufuku namwana kanda, ashileñaku kakweji kamu [13th] henohu Nisani kanda.”

Dichelañawu niaYinsahu jaYehova neyi anakukeña kwiluka ifuku daKuda kwaMwanta kwaMelela, dekalañaku mumpinji yamwela nawa desekanaña naNisani 14 kwesekeja nakalenda yachiHeberu. Yipompelu mukaayi kejima ayilejelaña dekulu idi ifuku.

Indi aHeberu elukileña ñahi neyi kakweji hikakumana nawa kakweji kakaha hikakutachika? Makonu tunateli kutala hohu hakalenda yetu hela hakalenda yidi hayozelu yetu. Hela chochu kunyima chadiña chapela wanyi.

Mumpinji yaDibaji, tukweji atuchindileña namafuku 30. (Kutach. 7:11, 24; 8:3, 4) Chimwahitili mpinji, kudi aHeberu kakweji kadiña namafuku 30 hohu wanyi. Kudi aHeberu, kakweji katachikileña neyi amona kakweji kanamwekani. Awa adiña mafuku 29 hela 30 hanyima yakutachika kwakakweji kanafumihu.

Mpinji yimu Davidi niYonatani ateneni kakweji nawu: “Kumadiki hikakweji kakaha.” (1 Sam. 20:5, 18) Dichi chinamwekani neyi muyaaka yamuma 11th B.C.E., tukweji atuchindilileña dekulu. Hanu aIsarela elukileña ñahi neyi kakweji kakaha kanatachiki? Mishnah, mukanda wawaYudeya mwadiña nshimbi nitushidikilu twawu, diyi wunateli kutukwasha. Washimuna nawu hanyima yakwila aYudeya anafumi dehi muwunkoli muBabiloni, Sanhedrin (chota cheneni chanyiloña chawaYudeya) nichena chayikwashileña. Mutukweji 7 mwadiña nakwanakanawu yawija, chota chabulakeneña hefuku damu 30th dakakweji. Awa amayala diwu ashimwineña mpinji yikatachika kakweji kahiñileñahu. Chumanyi chayikwashileña?

Amayala ashileñawu hamaluña azanduka kunyeñumuka Yerusalema achishileña nawufuku kulonda amoni neyi kakweji namwekani. Neyi amona nawu namwekani alejeleña chota chaSanhedrin hohenohu. Neyi idi izanvu muchota diluka nawu dikweti wunsahu wunakumwekesha nawu kakweji kakaha kanamwekani dabidikileña nawu kakweji kakaha kanatachiki. Indochu neyi mavu hela mbundu yijika mwiwulu chakwila akakutala, akañanya kumona chikutachika kakweji? Dichi ahosheleña nawu kakweji kadi namafuku 30, nawa kakweji kakwawu katachikileña.

Mukanda waMishnah walumbulula nawu mwafuukwileña chota chaSanhedrin abidikileñamu kuhitila mukwambula kesi haMpidi yaNyiolivi, yadiña kwakwihi naYerusalema. Hampidi yayilehi yidi neyi iyi muIsarela, azatishileña kesi kushimuna nawu kakweji kanatachiki. Chimwahitili mpinji atemesheleña antemesha. Dichi aYudeya muYerusalema, mwahitila Isarela kushilahu nimunyikala yikwawu ayilejeleña nawu kakweji kanatachiki. Dichi wejima wawu atachikileña kwanakana yawija yahayilaaka hampinji yoyimu.

Iyi chati yikuyikwasha kwiluka tukweji twawaHeberu, yawija niyilaaka chiyadisumbwileña.