Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Manakwetu Rutherford nakuhana mpanji hakupompa kweneni kwadiñaku mu 1919, Cedar Point, Ohio

1919—Yaaka 100 Yinahituhu

1919—Yaaka 100 Yinahituhu

NJITA Yeneni yadiñaku muchaaka cha 1919 (yateneneñawu nawu Njita Yakaayi Yatachi), yashimbwili hadi yaaka yiwana, dihu hiyamanini. Chaaka chafuminihu, nyuza yalekeli kuzuña nawa ha January 18, 1919 kwekalili kubulakana kwateneneñawu nawu Paris Peace Conference. Chafuminimu kwadiña kufwachika chitiyañenu chateneneñawu nawu Treaty of Versailles chenjili nakumanisha njita yazuñileña aGermany namatuña amakwawu. Achifwachikili ha 28, June, 1919.

Munichi chitiyañenu atuñilimu cheñi mutayi wateneneñawu nawu League of Nations. Nkeñelu yaniwu mutayi “yadiña yakuleta kunuñañana, kuwunda nikukiñewa mukaayi kejima.” A Kristendomu amavulu akwashili iwu mutayi waLeague. AkwaFederal Council of the Churches of Christ in America ahamekeli iwu mutayi nawu “wadiña mutayi wamapolitiki weneneñaku Wanta waNzambi hamaseki.” Idi izanvu dakwashili iwu mutayi kuhitila mukutemeshaku añimenu jawu kuParis Peace Conference. Wumu hakachi kanana antu ayili kukubulakana wahosheli nindi “iyi yadiña ntachikilu yayiha muchihandilu chawantu.”

Yuma yatachikili kuhimpika, ilaña hiyayihimpili kudi antu adiña kukubulakana kwakuleta kuwundaku. Mu 1919, mudimu wakushimwina watachikili helili Yehova yenki antu jindi ñovu yakushimwina chikupu. Ilaña henohu kanda atachiki, kudi chuma chateleli kuhimpika hadi Atudizi aBayibolu.

CHUMA CHAKALA KUFUUKULA

Joseph F. Rutherford

Kubulakana kwahachaaka kwakutonda anlomboli aWatch Tower Bible and Tract Society akwishiliku Hamposu, January 4, 1919. Haniyi mpinji, Joseph F. Rutherford, wadiña nakulombola hadi antu jaYehova amukasili mukaleya muAtlanta, Georgia, U.S.A., hamu nawakwawu 7. Atachikili kudihula nawu chineli amanakwetu alombweleña anayikasi, Atela kutonda anlomboli acheñi tahindi akutwalekahu?

Evander J. Coward

Hampinji yadiñayi mukaleya, Manakwetu Rutherford wadiña nakwakamena neyi chakwila kuloñesha kukutwalekahu. Welukili nindi amanakwetu amakwawu atoñojokeleña nawu chikuwaha neyi akutonda wacheñi. Muloña wachumichi, wasonekeleli ana apompeli nakuyileja nindi atondi manakwetu Evander J. Coward kwikala presidenti. Rutherford wahosheli hadi manakwetu Coward nindi “wawunda,” wukweti “kashinshi” nawa “wamwovwahilaña Mwanta.” Hela chochu, amanakwetu amavulu atoñojokeli chambukaku nawu ifuku dakutonda dakekaliku hanyima yatukweji 6. Mahaku ahakwilileñaku amanakwetu akasiliwu etejeli. Hampinji yahanjekeleñawu amanakwetu amakwawu ahilili.

Richard H. Barber

Kudi chuma chikwawu chamwekeni chenjili nakulumbululayi manakwetu Richard H. Barber nindi ‘chidi neyi muntu nakukeña kumanisha nsañu yakala.’ Wumu hakachi kawamanakwetu wemeni nakuhosha nindi: “Ami hinidi ihakuku ilaña kwesekeja nachidi iyi nsañu, neluka chuma chakeñekaña hakwovwahila. Chuma chakeñañayi Nzambi hikwikala washinshika. Njila yimu yitwatela kumwekeshelamu netu twashinshika kudi Nzambi yetu, hikumutonda manakwetu Rutherford kwikala presidenti.”—Mas. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Mukwawu mwayikasililiwu A. H. Macmillan wanukaña nindi ifuku dayikasiliwu, Manakwetu Rutherford wadondomweneni hambañu yakaleya nakuhosha nindi, “Idishaku chikasa cheyi.” Chedishiliyi chikasa Manakwetu Rutherford wamwinkeli telegramu muchikasa. Manakwetu Macmillan wamweni nsañu yadiñahu, dichi washikeneni kwiluka muyatalishili. Iyi nsañu yadiña nawu: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY SPILL DIRECTOR FIRST THREE OFFICERS LOVE TO ALL.” Chumichi chatalishili mukwila nawu anlomboli ayitondeli cheñi nawa Manakwetu Joseph Rutherford niWilliam Van Amburgh ayifuntishili hamudimu wazatileñawu. Dichi Manakwetu Rutherford watwalekelihu nawupresidenti.

AYIDISHILI

Hampinji yadiña awa amanakwetu 8 mukaleya, Atudizi aBayibolu alejeli antu kufwachika kulonda nfulumendi yifumishi amanakwetu mukaleya. Awa amanakwetu nawahela ahamuka afwachikishili antu kubadika ha 700,000. Hachisatu March 26, 1919, henohu kanda ahani yipapilu kunfulumendi, Manakwetu Rutherford niamanakwetu amakwawu ayidishili mukaleya.

Manakwetu Rutherford walejeli antu enjili nakumutambwila nindi: “Ichi neluki chikupu nami iku kukala kutunahitimu kunatukwashi kudiloñesha nakukala kunakwinza. . . . Chuma chimwafwilaña, hidichinafumishi amanakwenu mukaleyaku. . . . Hidiyi yadiña nkeñelu yaniwu mudimuku. . . . Iku kulwisha kumwadiña nakulwisha kwadiña kwakuleta kalemesha kudi Yehova nawa ejima azatiliku iwu mudimu anatambwili nkisu yayivulu.”

Kukala kwamweneñawu amanakwetu kwamwekesheleña nawu Yehova diyi walombweleña. Ha 14, May 1919, chota chansompeli nawu: “Awa antu adiña nakwinkawu muloña haniyi nsañu . . . Hiyadiña namuloña wachaambuku, dichi hamuloña wachumichi, añanji anahimpi mwafuukwiliwu.” Neyi amanakwetu ayikasili namuloña weneni nawa ayifumisha mukaleya, ijina dawu dadi kushala nawu akoñahu dehi muloña hela chakwila ayifumishili mukaleya. Hela chochu, chineli añanji ahimpili mwafuukwiliwu nawa kwosi muloña wayinkeliwu, muloña wawu awujimini. Chafuminimu, Nsompeshi Rutherford watwalekelihu namudimu windi wakuhakwilaku antu jaYehova muChota Cheneni chamuUnited States, dichuma cheliliyi kapampa kakavulu kufuma hamufumishiliwu mukaleya.

AFUUKWILIHU KUSHIMWINA

Manakwetu Macmillan wanukili nindi: “Hitwashakamini hohu nakuhembelela netu Mwanta yakenzi nakutusenda mwiwuluku. Twelukili netu twatela kwilahu chuma chimu, kwila nkeñelu yaMwanta.”

Ilaña amanakwetu hakasanji keneni hiyashikeneni kutwalekahu namudimu wazatileñawu hadi yaaka yayivuluku. Muloñadi? Muloña hampinji yayikasiliwu, makina azatishileñawu hakupulinta nachu nyikanda ayikisañeni. Chumichi chayizesheli nawa amanakwetu amakwawu atoñojokeleña nawu hekwawu mudimu wakushimwina wunamani.

Komana kwadiñahu antu adiña nampwila yakukeña kutiya kunsañu yaWanta yashimwinineña Atudizi aBayibolu? Hakwila akuli ilu lwihu manakwetu Rutherford wafukwilihu kuhana mpanji. Antu ejima ayitambikili kuniyi mpanji. Manakwetu Macmillan wahosheli nindi, “Neyi kwosi muntu wenjili, twadi kwiluka netu mudimu wakushimwina wunamani.”

Chipapilu chansañu chatiyakesheleña mpanji yaManakwetu Rutherford “Yuma Yachiñejañawu Antu Anakukabakana” muLos Angeles, California, 1919

Hadiña haMulungu, May 4, 1919, hela chakwila Manakwetu Rutherford wadiña wakata wahanini mpanji yahosheleña nawu: “Yuma Yachiñejañawu Antu Anakukabakana” muLos Angeles, California. Antu akushika ku 3,500 enjili nakutiya mpanji nawa amakwawu afuntili muloña iluña dakeheli. Ifu dalondelelihu kwenjili antu amakwawu 1,500. Dichi amanakwetu akwili ilu lwihu, antu adiña nampwila chikupu!

Chuma chelili amanakwetu chinakwashi nimudimu wakushimwina wazataña aYinsahu jaYehova makonu.

ADILOÑESHELI KUYILAKU HAMBIDI

Kaposhi Kakutalila kaAugust 1, 1919, kaEnglish, kabidikili nawu muSeptember kwakekala kupompa kweneni kuCedar Point, Ohio. Clarence B. Beaty kansi hadi Atudizi aBayibolu wanukaña nindi: “Ejima afwilileña kuya nakupompa.” Amanakwetu niahela kubadika ha 6,000 ayili nakupompa kubadika niantu akuhweleleliwu nawu akwinza. Yuma yaletesheli kupompa kusweji kuwaha, antu kubadika ha 200 apapatisheweli mwijiya danyanya daErie.

Chipapilu chahewulu chamukanda waThe Golden Age, yatachi yedishiliwu muOctober 1, 1919

Ha 5 September, 1919, mumpanji yadiñaku hefuku damuchitanu dakupompa yahanini Manakwetu Rutherford, wedishili magazini yayiha yaThe Golden Age. * Mwadiña “nsañu yalema yayuma yinakumwekana, nawa niNsona jalumbulwileña muloña waweni waleteshaña yuma yimwekaneña.”

Atudizi aBayibolu ejima ayikolesheli kushimwina nañovu kuzatisha weniwu mukanda wawuha. Mukanda washimwineña chakuzata mudimu wahosheli nawu: “Mukwakushimwina wejima watela kwanuka nindi hikukooleka kwakweni kwakuzata chikupu iwu mudimu weneni wakushimwina.” Antu amavulu adihanini kuzata. Chashikiliwu muDecember, akwakushimwina aWanta adikita asonekeli antu akubadika ha 50,000 akeñeleña kutambula iyi magazini yayiha.

Amanakwetu muBrooklyn, New York, adi kumotoka yinasendi nyikanda yaThe Golden Age

Kumakumishilu achaaka cha 1919, antu jaYehova adiloñesheli nawa ekalili neyena. Kubombelahu, wuprofwetu wawuvulu wahosheleña kumafuku akukuminina washikijeweli. Kweseka nikutookesha antu jaNzambi kwashimunawu haMalaki 3:1-4, kwamanini. Antu jaYehova ayifumishili muwunkoli wamuchifwikija, kufuma ‘muBabiloni Muneni,’ nawa Yesu watondeli “nduñu wamaana nikashinshi.” * (Chim. 18:2, 4; Mat. 24:45) Dichi Atudizi aBayibolu adiloñesheli kuzata mudimu wayinkeliwu kudi Yehova.

^ para. 22 Mukanda waThe Golden Age awuhimpili ijina nawu Consolation mu 1937 nawa 1946 atachikili kuwutena nawu Awake!