Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 42

Komana ‘Mwanyakalaña Kwovwahila’?

Komana ‘Mwanyakalaña Kwovwahila’?

“Maana afumaña mwiwulu . . . anyakalaña kwovwahila.” —YAK. 3:17.

KAMINA 101 Kuzatila Hamu Mukunuñañana

NSAÑU YIDI MUCHIBAABA a

1. Muloñadi chichinateli kutukalila kwovwahila?

 KOMANA mpinji jikwawu chayikalilaña kwovwahila? Mwanta Davidi chamukalilileña, dichi walombeli kudi Nzambi nindi: “Nsañumuni mukachi kami kulonda mwiikali muchima wakukwovwahila.” (Mas. 51:12) Davidi wamukeñeli Yehova. Hela chochu, mpinji jikwawu chamukalilileña kwovwahila, ninetu chatukalilaña. Muloñadi? Chatachi, twaswana chaaku chakubula kwovwahila. Chamuchiyedi, Satana mpinji yejima wafwilaña kutuletesha tudikañi neyi chadikañiliyi. (2 Kor. 11:3) Chamuchisatu, twashakamaña mukaayi mwekala antu ekala nachilwilu chakudikaña, “spiritu yinakuzatika mudi anyana kakudikaña.” (Efwe. 2:2) Twatela kuzata nañovu kulwisha namuchima wakufwila kukoña nshidi nikukaana ikakeja dafumaña kudi Diyabolu nikaayi kindi dakutukojeja tubuleña kwovwahila. Twatela kuzata nañovu kulonda tumwovwahileña Yehova niantu enkayi wuswa wakulombola.

2. ‘Kunyakala kwovwahila’ kwatalisha mudihi? (Yakoba 3:17)

2 Tañenu Yakoba 3:17. Nsoneki oneneniwu Yakoba wahosheli nindi antu ekalaña namaana “anyakalaña kwovwahila.” Talenu mwatalisha awa mazu. Twatela kwikala namuchima wakufwila chikupu kwovwahila antu enkayi Yehova wuswa wakulombola. Hela chochu, Yehova hakeñaña nindi twovwahileña muntu wunakutuleja nindi tudiwuleña nshimbi Jindiku.—Yilw. 4:​18-20.

3. Muloñadi Yehova chakeñeleñayi nindi twovwahileña ana akwetu wuswa wakutulombola?

3 Tunateli kumona netu chaswayi kumwovwahila Yehova kubadika antu. Muloña mpinji yejima Yehova watwinkaña nshimbi jajiwahi. (Mas. 19:7) Ilaña antu akweti wuswa wakulombola hiyawaninaku. Hela chochu, Tata yetu wamwiwulu wayinkahu wuswa anvwali, anlomboli janfulumendi niakulumpi. (Yish. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pet. 2:​13, 14) Neyi tuyovwahila, dikwila nawu tunakumwovwahila Yehova chikupu. Tutalenu chitunateli kwovwahila antu enkayi Yehova wuswa, hela chakwila mpinji jikwawu chinateli kutukalila kwiteja nikulondela munakutulejawu.

OVWAHILENUÑA ANVWALI JENU

4. Muloñadi anyana amavulu chabulilañawu kwovwahila anvwali jawu?

4 Atwansi kakavulu awanikaña nawakwawu “abulaña kwovwahila anvwali.” (2 Tim. 3:​1, 2) Muloñadi atwansi amavulu chabulilañawu kwovwahila? Amakwawu atoñojokaña nawu anvwali jawu hiyanfwikiji. Anyana amakwawu ayilejaña kudi anvwali jawu kwila yuma yabulañawu wena kwila. Atwansi amakwawu amonaña yuma yayilejañawu kudi anvwali jawu nawu yakushankulu, kwila yizatika nehi, hela nawu yayikañeshaña kwila yuma yakeñawu. Neyi wudi kansi, komana nineyi dichiwatiyaña? Atwansi amavulu chayikalilaña kwovwahila lushimbi lwaYehova lwahosha nawu: “Ovwahilenuña anvwali jenu kwesekeja nachakeñañayi Mwanta, muloña chumichi dichaloña.” (Efwe. 6:1) Yumanyi yinateli kuyikwasha kuyovwahila?

5. Muloñadi Yesu chekalilayi chakutalilahu chachiwahi chakansi wovwahilili anvwali jindi? (Luke 2:​46-52)

5 Munateli kudizila kudi Yesu chakwikala ovwahila chikupu. (1 Pet. 2:​21-24) Wadiña wawanina, ilaña anvwali jindi adiña abula kuwanina. Hela chochu, Yesu walemesheleña anvwali jindi hela chakwila analuwañeshi nawa neyi mpinji jikwawu anakañanyi kutiyishisha munatalishiyi. (Kwid. 20:12) Talenu chuma chamwekeni hadiñayi Yesu nayaaka 12. (Tañenu Luka 2:​46-52.) Anvwali jindi hafuntileñawu yena washalili kuYerusalema. AYosefu naMariya ateleleli kumona nawu anyanawu ejima adi hamu nawena hampinji yafuntileñawu kwitala kufuma kuchawija. Nkumininaku, chelili aYosefu naMariya amuwani Yesu, Mariya wamwinkelimu nyiloña hakuyikabisha! Yesu wadi kuyileja nindi wena diwu aluwañesheli. Ilaña wayakwili anvwali jindi munjila yayiwahi nawa yakavumbi. Hela chochu, aYosefu naMariya “hiyelukili mwatalishili mazu ayilejeliyiku.” Ilaña, Yesu “watwalekelihu kuyovwahila.”

6-7. Yumanyi yinateli kuyikwasha atwansi kwovwahila anvwali jawu?

6 Enu atwansi, komana chayikalilahu dehi kwovwahila anvwali jenu neyi analuwañeshi hela neyi anatiyishishi wanyi mumunatalishi? Yumanyi yinateli kuyikwasha? Chatachi, toñojokenu chatiyañayi Yehova. Bayibolu yahoshaña nawu neyi mwovwahilaña anvwali jenu, “chumichi dichamutiyishaña Mwanta kuwaha.” (Kol. 3:20) Yehova weluka nindi mpinji jikwawu anvwali jenu atiyishishaña wanyi mumunatalishi, nawa weluka nindi mpinji jikwawu atuñaña nshimbi jinateli kuyikalila enu kwovwahila. Hela chochu, neyi muyovwahila, mukumuzañalesha.

7 Chamuchiyedi, toñojokenu anvwali jenu chatiyañawu. Neyi muyovwahilaña anvwali jenu, mukuyizañalesha nawa akuyikuhwelela. (Yish. 23:​22-25) Chakadi nikujina, mukudikunda chikupu nawena. Manakwetu Alexandre wakuBelgium wahosheli nindi: “Chinatachikili kwovwahila mpinji yejima mwanlejeleñawu anvwali jami, wubwambu wetu wakoleli chikupu nawa twekalili namuzañalu.” b Chamuchisatu, neyi muyovwahilaña anvwali jenu, yuma yakayiwahila kumbidi. Manakwetu Paulo washakamaña muBrazil wahosheli nindi, “Kwovwahila anvwali jami kunankwashi kumwovwahila Yehova niantu akweti wuswa wakulombola.” Izu daNzambi dashimuna muloña waweni wumwatela kwovwahila anvwali jenu. Dahosha nawu: “Kulonda yuma yikuwahileña nawa wushakami yaaka yayivulu hamaseki.”—Efwe. 6:​2, 3.

8. Muloñadi atwansi amavulu chovwahilañawu anvwali jawu?

8 Atwansi amavulu amonaña yuma yayiwahi yafumañamu neyi ovwahilaña. Muhela Luiza wakuBrazil, niyena hakusambila chamukalilileña kwiluka chaletesheli amukaanishi kwikala nafoni hayina mpinji. Watoñojokeli hachaletesheli amukaanishi, muloña akwawu mwesekeneneñawu adiña namafoni. Nkumininaku, wenjili nakwiluka nindi anvwali jindi adiña hohu nakumukiña. Ichi wahoshaña nindi, “Neyi niyovwahilaña anvwali jami hinamonaña nami anakunkañesha kwila yuma yinakeñaku, ilaña anakukiña wumi wami.” Muhela wakansi Elizabeth wakuUnited States, mpinji jikwawu chichidi kumukalila kwovwahila anvwali jindi. Walumbulwili nindi, “Neyi nelukishi wanyi chinaleteshi anvwali jami ashiku olu lushimbi, nanukaña nshimbi jiyashileñaku kunyima chijankwashileña.” Monica, washakamaña kuArmenia, wahosheli nindi yuma yamuwahilaña mpinji yejima neyi ovwahilaña anvwali jindi.

OVWAHILENUÑA “AKWETI WUSWA WABADIKA”

9. Antu amavulu amonaña ñahi kwovwahila nshimbi?

9 Antu amavulu eteja nawu twakeñekaña wunlomboli wanfulumendi nawa nawu twatela kwovwahila nshimbi jikwawu jashaku awa antu “akweti wuswa wabadika.” (Rom. 13:1) Ilaña awa antu wowamu ashintajalaña kwovwahila nshimbi jabula kukeñawu hela jamonañawu nawu jidi chiwahi wanyi. Chakutalilahu, toñojokenu hakufweta nyisonku. Mwituña dimu damuEurope, antu amavuli akuhwelela nawu “chidi hohu chiwahi kubula kufweta nyisonku neyi wunakutoñojoka neyi yidi chiwahi wanyi.” Dimuloña waweni munidi ituña, antu ashakamañamu hiyafwetaña nyisonku yejima yakeñaña nfulumendiku.

Tunateli kudizilaku ñahi kwovwahila kudi aYosefu naMariya? (Talenu maparagilafu 10-12) c

10. Muloñadi chitwovwahilaña ninshimbi jitwabula kukeña?

10 Bayibolu yahoshaña nawu nfulumendi jawantu jaletaña makabi, ajiyuulaña kudi Satana nawa katatakichi ajikisañani. (Mas. 110:​5, 6; Mukwa. 8:9; Luka 4:​5, 6) Yatulejaña cheñi nawu “muntu wukudikaña nawakawuswa, nakudikaña nantanjikilu yaNzambi.” Chayinu mpinji, Yehova weteja jinfulumendi kuyuula kulonda yuma yendeña chiwahi nawa wakeñaña nindi tujovwahileña. Dichi, twatela “[kuyinka] antu ejima yuma yayitelela,” kushilahu nyisonku, kalemesha nikwovwahila. (Rom. 13:​1-7) Tunateli kumona oyu nshimbi netu yikuzatika wanyi, yayiwahi wanyi, hela yakala kwovwahila. Ilaña twamwovwahilaña Yehova, nawa watulejaña nindi twovwahileña awa akawuswa chakala hohu anakutuleja wanyi kufumpa nshimbi jindi.—Yilw. 5:29.

11-12. Kwesekeja naLuka 2:​1-6, chumanyi cheliliwu aYosefu naMariya hakwila ovwahili lushimbi lwamwekeneña neyi lwakala, nawa yumanyi yafuminimu? (Talenu cheñi nyevulu.)

11 Tunateli kudizila kudi aYosefu naMariya, anyakeleña kwovwahila ana akweti wuswa wabadika nihampinji yakalileña kwila mwenimu. (Tañenu Luka 2:​1-6.) Mariya hadiñayi nevumu datukweji 9, yena niYosefu amweni kweseka kwadi kuletesha abuli kwovwahila. Augustus, wayuulileña muWanta waRoma, walejeli antu ejima kuya nakudisonekesha. AYosefu naMariya ateleleli kwenda kuya kuBetelemi, lwendu lwamakilomita 150 (mamayilu 93) lwakuhita mutupidi. Ilu lwendu lwadi kuyikalila, sweje-e kudi Mariya. Awa adisumbula adi kwakamena neyi chakwila Mariya nimwana wadiña mwivumu adi kwikala hohu chiwahi. Indi neyi nyisoñu yakuvwala mwana yimuwanina munjila? Wadiña nevumu damwana wenjileña nakwikala Mesiya. Komana yumiyi yadi kuyiletesha abuli kwovwahila nfulumendi?

12 AYosefu naMariya hiyetejeli yuma yayakamishileña kuyiletesha abuli kwovwahila nshimbiku. Yehova wayikiswilili muloña wakwovwahila kwawu. Mariya washikili chiwahi muBetelemi, wavweli mukeki wakola kumujimba nawa wakwashili kushikija wuprofwetu wamuBayibolu!—Mika 5:2.

13. Tunateli kukwasha ñahi amanakwetu neyi twovwahilaña?

13 Neyi twovwahila akweti wuswa wabadika, twahetelañamu kushilahu niakwetu. Munjilanyi? Chuma chachiwahi chafumañamu, atubabeshaña wanyi muloña wakubula kwovwahila nshimbi. (Rom. 13:4) Neyi twovwahilaña akawuswa akwiluka nawu aYinsahu jaYehova hiyantu ovwahila. Chakutalilahu, hadi yaaka yayivulu yinahitihu muNigeria, amashidika eñilili Mwitala daWanta hampinji yakupompa kwachipompelu, nakukeñakeña akakuleta mapumba akaanineña kufweta nyisonku. Ilaña mukulumpi wanawa amashidika wayilejeli amashidika kwidikamu, nindi: “AYinsahu jaYehova hiyakaanaña kufweta nyisonkuku.” Mpinji yejima yimukwovwahila nshimbi, mukuwahisha ijina dawantu jaYehova nawa ifuku dimu chumichi chinateli kukiña akwenu akakwitiya.—Mat. 5:16.

14. Chumanyi chamukwashili muhela wumu ‘kunyakala kwovwahila’ akweti wuswa wabadika?

14 Hela chochu, mpinji jikwawu chinateli kutukalila kwovwahila antu akweti wuswa wabadika. Muhela Joanna wakuUnited States, wahosheli nindi: “Chankalilileña chikupu kwovwahila, muloña antaña jami amakwawu ayilileña chatama kudi akawuswa.” Ilaña muhela Joanna wazatili nañovu kuhimpa yitoñojoka yindi. Chatachi, walekeli kutaña nsañu yahaintaneti yaletesheleña atachiki kutoñojoka chatama hadi akawuswa. (Yish. 20:3) Chamuchiyedi, wamulombeli Yehova nindi amukwashi kulonda amukuhweleli chatela atoñojokeña hakuhimpa jinfulumendi jawantu. (Mas. 9:​9, 10) Chamuchisatu, watañili yibaaba yamunyikanda yetu yahosha hakubula kudiñija munsañu jamatuña nachiyuulu. (Yow. 17:16) Ichi muhela Joanna wahoshaña nindi kulemesha nikwovwahila akweti wuswa kunamukwashi kwikala “nakuwunda kwamuyitoñojoka.”

OVWAHILENUÑA WUNLOMBOLI WAMUKULOÑESHA KWAYEHOVA

15. Muloñadi mpinji jikwawu chichinateli kutukalila kwovwahila wunlomboli wamukuloñesha kwaYehova?

15 Yehova watulejaña “[kwovwahila] anakulombola” muchipompelu. (Heb. 13:17) Hela chakwila Nlomboli yetu, Yesu, wawanina, ana azatishañayi kulombola hanu hamaseki awanina wanyi. Chinateli kutukalila kuyovwahila, sweje-e neyi atuleja kwila chuma chitunakubula kukeña kwila. Kapostolu Petulu niyena mpinji yimu chamukalilili kwovwahila. Hampinji yamulejeleñawu kudi kañelu nawu yadii anyama amweneñawu nawu amajilu muNshimbi jaMosi, Petulu wakaanini, bayi neyi kamu hohuku, ilaña kapampa kasatu! (Yilw. 10:​9-16) Muloñadi? Nshimbi yayiha yamwinkeliwu yamulumbulukilili wanyi. Wenjilili kwila yuma munjila yaambukaku. Neyi chakwila Petulu chamukalilili kwovwahila nshimbi yamulejeliwu kudi kañelu wawanina, dikwila nawu ninetu chinateli kutukalila chikupu kwovwahila nshimbi jafumaña kudi antu abula kuwanina!

16. Hela chakwila kapostolu Pawulu wadi kumona nindi wunlomboli watambwililiyi wadiña chiwahi wanyi, chumanyi cheliliyi? (Yilwilu 21:​23, 24, 26)

16 Kapostolu Pawulu “wanyakeleña kwovwahila” nihampinji yatambwililiyi nshimbi yadi kumonayi nindi yamukunkulwayi. AkaKristu aYudeya atiyili nsañu hadi Pawulu nawu wadiña nakutañisha antu nindi “adikañeña naNshimbi jaMosi” nawa halemesheleña Nshimbi jaMosiku. (Yilw. 21:21) Akulumpi akaKristu muYerusalema amulejeli Pawulu kusenda amayala awana nakuya kutembeli kulonda akaditookeshi yomweni kwesekeja nanshimbi nakumwekesha nindi wadiña nakwovwahila Nshimbi. Ilaña Pawulu welukili nindi akaKristu hiyakeñekeleña kwovwahila ayina Nshimbiku. Nawa hakoñelihi chiluwaku. Hela chochu, Pawulu washintajalili wanyi. “Ifuku dalondelelihu, Pawulu wasendeli owu amayala nawa waditookesheli yomweni hamu nawu kwesekeja nanshimbi.” (Tañenu Yilwilu 21:​23, 24, 26.) Pawulu chovwahililiyi, waleteli kunuñañana.—Rom. 14:​19, 21.

17. Chumanyi chimunakudizila kudi muhela Stephanie?

17 Muhela Stephanie chamukalilili kwiteja mwafuukwiliwu amanakwetu alombolaña amwituña mwekalayi. Yena ninfumwindi adiluñishileña kukalakala nezanvu dahosheleña idimi dacheñi. Kasanji kamutayi kalekesheli idi izanvu nawa awa adisumbula ayifuntishili kuya nakukalakela muchipompelu chahoshaña idimi dawu. Muhela Stephanie wahosheli nindi: “Naneñeli nankashi, netejeli wanyi nami mwidimi detu mwadiña kukaankila kweneni.” Hela chochu, wovwahilili iwu wunlomboli. Wahosheli nindi: “Mukuhita kwampinji, nenjili nakwiteja nami mwafuukwiliwu amanakwetu mwadiña mwamuwahi. Tunekali anvwali akuspiritu kudi antu amavulu amuchipompelu chetu abula kwikala nawaYinsahu muyisaka yawu. Inakudizaña namuhela wazeyeli, ilaña ichi wunatachiki kukalakala chiwahi. Nawa ichi nidi nampinji yeneni yakudiza nkawami.” Wabombelelihu nindi, “Nidi nachinleji chitooka, nanochu chinneluki nami inakuzata nañovu kwikala wovwahila.”

18. Yumanyi yafumañamu neyi twovwahilaña?

18 Tunateli kudiza kwovwahila. Yesu “wadizili kwovwahila,” bayi neyi kuyuma yamuwahilileñaku, ilaña “kuyuma yakabakeniyi.” (Heb. 5:8) Kufwana Yesu, kakavulu ninetu twadizaña kwovwahila neyi tunakuhita mukukala. Chakutalilahu, hampinji yatachikili chipupu chaCOVID-19 hatulejeliwu nawu tuleki kupompela muMatala etu aWanta nihalekesheliwu mudimu wetu wakushimwina kwitala nikwitala, komana chayikalilili kwovwahila? Hela chochu, kwovwahila kwenu kwayikiñili, kwayinuñañesheli nawakwenu akakwitiya nawa kwamuzañalesheli Yehova. Ichi wejima wetu tunadiloñeshi kwovwahila nshimbi yidi yejima yitwakatambwila mumpinji yalukadi lwasweja. Kwovwahila iji nshimbi dikwakatupulwisha!—Yoba 36:11.

19. Muloñadi chimwatelela kwovwahila?

19 Tunadizi netu mukwovwahila mwafumaña yuma yayiwahi yayivulu. Ilaña chuma chacheni chaleteshaña tumwovwahileña Yehova himuloña wakwila twamukeña nawa twakeñaña kumuzañalesha. (1 Yow. 5:3) Hitukutwesha kumufweta Yehova hayuma yejima yatwililayiku. (Mas. 116:12) Ilaña tunateli kumwovwahila yena kushilahu ninana akweti wuswa wakutulombola. Neyi twovwahilaña, tukumwekesha netu tukweti maana. Nawa antu akweti maana, azañaleshaña muchima waYehova.—Yish. 27:11.

KAMINA 89 Tiyililenu, Ovwahilenu, Ayikiswili

a Muloña wakubula kuwanina, wejima wetu mpinji jikwawu chatukalilaña kwovwahila, hela chakwila muntu wunakutwinka oyu nshimbi wukweti wuswa wakwila mwenomu. Achinu chibaaba chikushimuna yuma yayiwahi yafumañamu kudi ana ovwahilaña anvwali jawu, “akweti wuswa wabadika,” kushilahu niamanakwetu alombolaña muchipompelu chawakaKristu.

b Neyi munakukeña kwiluka yuma yinateli kuyikwasha chakuhanjeka nawanvwali jenu hanshimbi jayikalilaña kwovwahila, talenu ha jw.org chibaaba chinakwila nawu “Kuti Nalanshanya Shani na Bafyashi Bandi pa Mafunde ayo Bampeela?

c KULUMBULULA MWEVULU: AYosefu naMariya ovwahilili lushimbi lwaKesari lwakuya nakudisonekesha muBetelemi. AkaKristu makonu ovwahilaña nshimbi jahamukwakwa, nyisonku yakeñekaña ninshimbi jahanañawu kudi ana “akweti wuswa wabadika” kutalisha hakudikiña kumujimba.