Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

NSAÑU YACHIHANDILU

Nawanini Chuma Chabadika Kubadika wuNdotolu

Nawanini Chuma Chabadika Kubadika wuNdotolu

“YUMA yimunakunleja diyuma yinafwilaña tuhu kufuma kuwansi wami!” Awa diwu mazu inalejeli ayeji mu 1971. Chinatachikili tuhu, kuzata mudimu wawundotolu. Awa ayeji adiña anyi, nawa chumanyi chenichi chinafwilileña? Tali niyileji nsañu yitwahanjekelihu chiyahimpili yuma yinalemesheli muwumi wami nichaletesheli nikuhweleli nami yuma yinafwilileña kuwansi wami keña yimwekani.

Navwalikili mu 1941, muParis, France. Chisaka chetu chadiña chaheta wanyi. Dichi natiyileña kuwaha, kuya kushikola, ilaña chinashikijili yaaka 10, nakatili nankashi TB nawa nalekeli kuya kushikola. Andotolu anlejeli nawu nikameña hohu kuchiina kuzeyesha mapwapwa ami. Dichi hadi tukweji twatuvulu, natañileña dikishonali nikutiyilila kunsañu yatiyakesheleñawu haChikuzulemba chaSorbonne kudi akayunivesiti yaParis. Nkumininaku chanlejeliyi ndotolu nindi chikatu chami anachuuki nawa natela kufunta kushikola, nazañaleli chikupu. Nahosheli nami, ‘Andotolu azataña mudimu wawuwahi!’ Kufuma tuhu haniyi mpinji, nakeñesheli nankashi kuukaña yikatu yawantu. Neyi atata añihula nawu wunakukeña wukazateña mudimwinyi nayakwileña ñakwilu yoyimu, nami “Inakukeña kwikala ndotolu.” Dihafumini nikeñi mudimu wawundotolu.

YUMA YINADIZILI HASAYANSI YANLETESHELI KUSWINA KWAKWIHI NANZAMBI

Wejima wetu muchisaka, twadiña aKatolika. Ilaña hinelukili yuma yayivulu hadi Nzambiku, nawa nadiña namalwihu amavulu inakeñeleña nami añakuli. Chafumini hakwila natachiki dehi kudiza wundotolu haUnivesiti dihafumini niiluki chikupu nami wumi awuleñeli.

Inakwanuka mpinji yatachi yinatalili tumasewuzi twanyanya twamunyitondu kuzatisha ikina dazatishañawu hakumona nachu tuyuma tutwabulaña kumona namesu. Nahayamini nankashi hakumona tumasewuzi chitwadikiñaña twatweni neyi kunatati hela kunatuti. Namweni cheñi yuma yekala mukachi kamasewuzi chiyadivuñaña neyi ayisha mumuñwa nichiyavuñulukaña neyi ayisha mumenji atooka. Muloña waniwu wuswa wutukweti niyuma yikwawu tuyuma twanyanya twonaña tunateli kuhimpa kwesekeja neluña chididi. Chinashinshikili chazatikaña itu tuyuma twanyanya, nenjili nakwiluka chikupu nami wumi hiwadinjilili waweniku.

chamuchiyedi hampinji yinadizileña jawundotolu, namweni wunsahu wukwawu wamwekesheleña nawu Nzambi wekala kwoku. Chitwadizileña hamujimba, twadizili nkuku yachikasa chiyaleteshaña nyinu yetu kuvuñika hela kuvuñuluka. Nyisunyi, nyisisa nimanuñi chiyakwata kwifwaha hichuma chakuhayamisha. Chakutalilahu, nadizili nami manuñi anuña nyisunyi yamunkuku yachikasa kwifwaha damuchiyedi damunu yambuka muyikunku yiyedi yashiya njila chakwila manuñi enza kunyinu ahitaña chiwahi. Nyisisa cheñi yakwata manuñi kwakwihi namafwaha akumunu. Neyi nyinu yetu hiyayituñili muniyi njilaku, nyijila yetu yadi kwikala yakola nawa nyinu yetu hiyadi kuzatikaña chiwahiku. Namweni hatooka nami iwu Nleñi waleña mujimba wamuntu, wukweti maana abadika chikupu.

Nahayamini cheñi hamudimu wazatayi Nleñi chinadizili chatachikañayi mwana kwoona hanyima yakuvwalika. Nadizili nami henohu mwana kanda avwaliki, woonaña kuhitila mumujiñwa wenza mumukovu kufuma kudi mama yindi. Dichuma chaleteshaña tuyuma twahembaña mpepela mumapwapwa, mubuli kwikala mpepela. Henohu kunashali nyilungu yantesha nakuvwalika, kudi manji ashinkaña mutuyuma twamumapwapwa mwahitaña mpepela (Oxygen). Dichi mwana neyi navwaliki nawa atachika kwoona katachi, yuma yejima yahimpikaña. Kawina kekalaña mumuchima wamwana kashinkikaña kulonda mashi atachiki kuya kumapwapwa. Dichi hamuloña wayuma yidi neyi manji, atuna tuyuma mwahitaña mpepela mumapwapwa twadikwataña wanyi muloña munenzali mpepela. Kufuma hohenohu, mwana watachikaña kwoona yomweni.

Nakeñeleña kumwiluka Waleñeli yuma yakuhayamisha yeniyi, dichi natachikili kutaña Bayibolu chikupu. Nahayamini hanshimbi jahosheleña hawunyonji jadiña muchitiyañenu chatiyañeni Nzambi namuza wawaIsarela kubadika hayaaka 3,000 yinahitihu. Nzambi wayilejeli aIsarela kushikilaña majilu afumaña mwivumu, kuwela mpinji yejima nikwambula muntu wejima wamwekeneña neyi wudi nachikatu chamunsambunsambu kwakankawindi. (Lev. 13:50; 15:11; Kuhit. 23:13) Bayibolu yashimwineñahu dehi chasambukilaña nyisomu, chuma chinenzi nakwilukawu asayantisiti makonu. Nelukili cheñi nami nshimbi yahosheleña hawuvumbi yekala mumukanda waAlevi yakwashileña muza kwikala wakadi majilu. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Nakunkulwili nami Nleñi wayinkeli aIsarela iji nshimbi kulonda jiyikwasheña mukuhanda kwawu nikukiswila ejima ovwahilileña nshimbi jindi. Nenjili nakwiluka nami Bayibolu ayonena kudi Nzambi, Nzambi inabulili kwiluka ijina dindi hayina mpinji.

CHINAMUWANINI ÑODAMI NICHINAMWILUKILI YEHOVA

Ami niLydie hefuku ditwadisumbwileña haApril 3, 1965

Iku nidi hayunivesiti nakudiza jawundotolu, nadiwanini nachañadima wejina daLydie, wansendeli muchima. Twadisumbwili mu 1965 hinashikili hakachi hakudiza kwami. Chitwashikili mu 1971, ami niñodami Lydie twashikijili nyana yisatu hakachi kawanyana 6 itukweti. Ñodami Lydie wankwashaña chikupu mumudimu wami wawundotolu kushilahu tuhu nimuchisaka.

Nasambilili kuzata yaaka yisatu muchipateli cheneni henohu kanda niikali nakachipateli kami. Hashimbwili wanyi, kwenjili adisumbula ayedi, ana inashimuna hakusambila, enjili nawu niyuuki. Nelileña tuhu nami namusonekeli iyala yitumbu, dichi ñodindi walombeli nindi: “Mwani muyitumbu bayi mwikala mashiku.” Nahayamini nawa namwihwili nami: “Mwamweni? Muloñadi?” Wañakwili nindi: “Tudi aYinsahu jaYehova.” Nadiña kanda niyitiyeñahu dehi aYinsahu jaYehova hela yuma yakuhwelelawu hansañu yamashi. Dichi iwu wamumbanda wanoneli Bayibolu yindi nakunleja Nsona yaletesha akaneña mashi. (Yilw. 15:28, 29) Nkumininaku yena ninfumwindi atwalekelihu nakunleja yuma yakela Wanta waNzambi; wakafumishawu makabi ejima, yikatu nikufwa. (Chim. 21:3, 4) Dichi nahosheli nami: “Yuma yimunakunleja diyuma yinafwilaña tuhu kufuma kuwansi wami! Nadizili jawundotolu kulonda nikwasheña antu anakukabakana.” Nakeñeli iyi nsañu chakwila twahanjekeli hadi ora yimu nachikunku. Chelili tuhu awa adisumbula ayi hinakeñeli cheñi kwikala mukaKatolikaku, nawa nadizili nami iwu Nleñi inakeñeleña kwiluka wukweti ijina, diyi Yehova!

Awa aYinsahu adisumbula enjileña kapampa kasatu muchipateli chami nawa mpinji yejima twahanjekeleña kubadika hadi ora yimu. Nayitambikili kwitala dami kulonda twikaleña nampinji yeneni yakuhanjeka haBayibolu. Hela chakwila Lydie wetejeli kudiza Bayibolu, wetejeli wanyi nindi yuma yatutañishileñawu aKatolika yadiña wanyi yakutwamba. Dichi, namutambikili kapristu wamuKatolika kwinza kwitala detu. Twahanjekeli nawufuku hayuma yatañishaña chechi kuzatisha hohu Bayibolu. Iyi nsañu yitwahanjekeli yamuletesheli Lydie kwiteja nindi mwamweni yuma yatañishileñawu aYinsahu jaYehova yadiña yalala. Kufuma tuhu haniyi mpinji, twamukeñeli nankashi Yehova Nzambi yetu chakwila wejima wetu twapapatisheweli mu 1974.

KUMUTWAMIJAKU YEHOVA MUCHIHANDILU CHAMI

Yuma yinadizili hayuma yafuukulayi Nzambi kutalisha kumuchidi wamuntu yanletesheli nihimpi yuma yinalemesheli muchihandilu chami. Ami niLydie kumukalakela Yehova dichuma chitwalemesheli muchihandilu chetu. Twadikasili mumuchima neyi tukuyikulisha anyanetu kwesekeja nanshimbi jamuBayibolu. Twayidizishili anyanetu kumukeña Nzambi nikukeña akwetu antu chumichi chatukwashili kwikala anuñañana neyi chisaka.—Mat. 22:37-39.

Neyi twanuka, ami niLydie twasehaña hadi anyanetu chamonañawu nawu twanuñañana muyuma yitwafuukulaña. Elukili nawu lushimbi lwaYesu lwakwila nawu “Eña,’ chiikali eña, ‘Inehi,’ chiikali inehi,” dilushimbi lutwashili mwitala detu. (Mat. 5:37) Chakutalilahu, mwanetu wumu wamumbanda hadiñayi nayaaka 17, Lydie wamwitejeleña wanyi kuya nakuhema hamu nawakwawu. Kansi wumu hanidi izanvu wamulejeli mwanetu nindi, “Neyi amama yeyi anakukwiteja wanyi kuya nanetu, yaku wakalombi kudi atata yeyi!” Ilaña mwanetu wamwakwili nindi: “Hikudikabisha hohu. Wejima wawu ayedi adikasaña mumu.” Anyanetu ejima 6 elukili nawu twadiña anuñañana muloña twazatishileña yishina yamuBayibolu. Twamusakililaña Yehova muloña amavulu makonu muchisaka chetu amukalakelaña Yehova.

Hela chakwila chalala chahimpa yuma yinatwamijiliku muchihandilu chami, nakeñeleña kuzatisha yuma yinadizili mujawundotolu kulonda nikwasheña antu jaNzambi. Dichi, nadihanini kukalakala neyi ndotolu haBeteli muParis nawa nkumininaku haBeteli yayiha muLouviers. Namenekeleña nakuzatila haBeteli kwakwihi nayaaka 50. Nakwati amabwambu amawahi nankashi muchisaka chaBeteli, amakwawu hakachi kawu adi nayaaka yamuma 90. Ifuku dimu nahayamini hakudibulakana namukaBeteli wamuha. Nenjili nakwiluka nami yami namukwashili mama yindi hampinji yavwalikileñayi yaaka 20 yahitilihu!

NADIMWENI YEHOVA CHAKAMENAÑAYI ANTU JINDI

Hadi yaaka yinahitihu, kukeña kunamukeña Yehova kunaswejeliku chikupu hakumona chinakulombolayi nikukiña antu jindi mukuloñesha kwindi. Kumatachikilu amuyaaka yamu 1980, Izanvu Dalombolaña dashikiliku ntanjikilu muStates kulonda akwasheña andotolu niakayipateli kulonda elukeña chiwahi chuma chaleteshaña aYinsahu jaYehova neyi anakati kubula kwiteja kuyisha mashi mumujimba.

Kuhiñahu mu 1988, Izanvu Dalombolaña dashiliku dipatimenti haBeteli yatenañawu nawu Hospital Information Services. Hakusambila iyi dipatimenti yatalileña Komiti Yatiyañanaña nawakaChipateli (HLC) yatuñiliwu muUnited States kulonda yikwasheña ayeji awaYinsahu kuwana andotolu alemesha mutwafuukula kutalisha hamashi. Chelili iyi ntanjikilu yishiki kwejima mukayi kejima, muFrance nimwena ashilimu maKomiti Yatiyañanaña nawakaChipateli (HLC). Nahayamaña kuloñesha kwaYehova chikwakwashaña chiwahi amanakwetu niahela akata mumpinji yinakaankiliwu!

CHUMA CHINAFWILILEÑA CHAMWEKENI

Tunatwalekihu kushimwina nsañu yayiwahi yaWanta waNzambi

Wundotolu dichuma chinakeñeli nankashi. Ilaña chinashinshikili yuma yejima yinalemesheli muchihandilu, nenjili nakwiluka nami chuma chasweja kulema hikukwasha antu kulonda amwiluki nikumukalakela Nsulu yawumi, Yehova Nzambi kubadika kuyuuka hohu kumujimba. Chinalekeli mudimu, ami naLydie twatachikili wupayiniya nawa twazatileña maora amavulu kakweji nikakweji hakushimwina nsañu yayiwahi yaWanta waNzambi. Chayinu mpinji tuchidi kuzata kwesekeja hanakumini ñovu yetu mumudimu wakupulwisha mawumi awantu.

Ami niLydie mu 2021

Natwalekihu kuzata hanakumini ñovu kulonda nikwasheña ayeji. Ilaña neluka nami hela tuhu ndotolu yomweni wakuluka yitembi hanateli kuuka yikatu yejima hela kukañesha kufwaku. Natalilaña mpinji yakela kwaaba, yikatu nikufwa hijakekalaku cheñiku. Mukaayi kakaha kanakuswina kwakwihi, nakadizaña hohu kutalisha hayileñaleña yaNzambi, kushilahu nichaleñayi mujimba wamuntu munjila yakuhayamisha. Mwamweni, yuma yejima yinafwilileña kufuma tuhu kuwansi wami katataka yishikijewi yejima. Neluki chikupu nami yuma yabadika kuwaha keña yishiki!