Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 19

Kumwekesha Kukeña niWuñanji Kudi Antu Anakoñiwu Chatama

Kumwekesha Kukeña niWuñanji Kudi Antu Anakoñiwu Chatama

‘Eyi wuNzambi wabulaña kutiya kuwaha kutama. Kutama hiwakashakama nakuku.’—MAS. 5:4.

KAMINA 142 Tukakeli kuKuchiñeja Kwetu

NSAÑU YIDI MUCHIBAABA *

1-3. (a) Kwesekeja na Masamu 5:4-6, Yehova watiyaña ñahi nayuma yatama? (b) Muloñadi chitukuhoshela netu kukaama anyana kwambukaku chikupu ‘nalushimbi lwaKristu’?

YEHOVA NZAMBI wahela yuma yatama yejima. (Tañenu Masamu 5:4-6.) Wahela chikupu antu akaamaña anyana chakukanjikija. Chumichi chatama nankashi! Chineli tudi aYinsahu jaYehova, twahela antu akaamaña anyana chakukanjikija nawa twalekaña wanyi antu amuchidiwu muchipompelu chawakaKristu muloña twamwimbujolaña Yehova.—Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16.

2 Chilwilu chakukaama anyana chambukaku chikupu ‘nalushimbi lwaKristu.’ (Ñal. 6:2) Muloñadi chitukuhoshela mwenimu? Neyi chitwadizili muchibaaba chinafumihu, lushimbi lwaKristu, yuma yejima yatañishiliyi Yesu mumazu nimuyakutalilahu yashindamena hakukeña nawa yamwekeshaña wuñanji. Chineli akaKristu alala alondelaña ilu lushimbi, ahembaña anyana chiwahi nakuyikwasha kwiluka nawu akiñewa nawa ayikeña nankashi. Kukaama anyana hikudikeña nawa chatama nankashi, chaleteshaña anyana kutiya neyi kwosi muntu wakuyikiña nawa kwosi wayikeña.

3 Chawushona, kukaama anyana hichuma chinatandi mukaayi kejima nawa niakaKristu alala anakumona iku kukala. Muloñadi? “Antu atama niakwakuluwañesha antu” amavulu nawa amakwawu anakwiñila nimuchipompelu. (2 Tim. 3:13) Kubombelahu, antu amakwawu adiña nakumukalakela Yehova etejeli mpwila yatama yawuvumbi nawa akaamahu dehi anyana. Tuhanjekenu kukaama anyana chikunekalili nshidi yeneni. Kuhiñahu tukushinshika yuma yelañawu akulumpi neyi muntu muchipompelu nakoñi nshidi yeneni, kushilahu kukaama anyana nichinateli kukiñawu anvwali anyanawu. *

NSHIDI YENENI

4-5. Muloñadi chitukuhoshela netu kukaama mwana chakukanjikija hikumuvulumuna?

4 Kukaama anyana kwaleñelaña antu kutwalekahu kwikala nachineñi hadi mpinji yayilehi. Kwaneñeshaña muntu anakaamiwu kushilahu ninana amuhembaña, amanakwawu niahela akaKristu. Kukaama anyana chakukanjikija hinshidi yeneni.

5 Hikumuvulumuna muntu anakaamiyi. * Kutamisha antu nikuyileñela kukabakana hinshidi. Neyi chitukadiza muchibaaba chinalondelihu, antu akaamaña anyana anyanya ayiyandishaña mwamuvulu. Waneñeshaña mwana nawa wamuleñelaña yatachiki kutoñojoka nindi kwosi muntu wakumukiña, nawa waleñelaña mwana kumona kukala kwatela kubula kumonayi. Twatela kukiña anyana kuyuma yamuchidiwu nawa twatela kukundeja nikukwasha atwansi akamawu dehi.—1 Tesa. 5:14.

6-7. Muloñadi kukaama mwana wanyanya chikunekalili kuvulumuna kuchipompelu nikudi akwanshimbi?

6 Hikuvulumuna kuchipompelu. Muntu wamuchipompelu wunakaami mwana wanyanya waletaña kasawuntu mukachi kachipompelu. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) Chaluwa kuhosha nawu chipompelu chawakaKristu cheteja kukaama anyana, muloña akaKristu ashinshika amavulu anakuzata nañovu kulonda afwili ‘kulwila chikupu chikuhwelelu.’ (Yuda 3) Twetejaña wanyi antu kushakama muchipompelu neyi anakoñi nshidi nawa anabalumuki wanyi mumuchima muloña atamishaña ijina dachipompelu.

7 Hikuvulumuna kudi akwanshimbi. Akakristu atela ‘kwovwahila akweti wuswa wabadika.’ (Rom. 13:1) Twamwekeshaña netu twovwahilaña kuhitila mukulondela nikulemesha nshimbi janfulumendi. Neyi muntu wamuchipompelu nafumpi nshimbi, chidi neyi kukaama mwana wanyanya chakukanjikija , dikwila nawu navulumuni kudi akwanshimbi. (Esekejenu Yilwilu 25:8.) Akulumpi hiyakweti wuswa wakubabesha muntu wunafumpi nshimbi janfulumendiku, dichi hiyamukiñaña ona muntu wunavulumuni kudi akwanshimbiku. (Rom. 13:4) Mukwakuvulumuna wamunaña chuma chinakukuwayi.—Ñal. 6:7.

8. Yehova wamonaña ñahi nshidi yavulumunañayi muntu kudi mukwawu?

8 Chuma chasweja kutama hikuvulumuna kudi Nzambi. (Mas. 51:4) Neyi muntu yavulumuna kudi mukwawu, dikwila nawu nakuvulumuna cheñi kudi Yehova. Talenu muNshimbi yayinkeliwu aIsarela kudi Nzambi. Nshimbi yahosheleña nawu muntu wadimbileña mukwawu wadiña “nakumumotoka Yehova.” (Lev. 6:2-4) Chakadi nikujina, muntu wamuchipompelu wunakaami mwana wanyanya, nakumutamisha, nakuvulumuna kudi Nzambi. Mukwakuvulumuna waletaña kasawuntu keneni hejina daYehova. Dimuloña waweni wutwatela kumona kukaama mwaana netu hinshidi yeneni chikupu kudi Nzambi.

9. Nsañwinyi yashindamena haBayibolu yinaloñeshi kuloñesha kwaYehova hadi yaaka yayivulu?

9 Hadi yaaka yayivulu yinahitihu, kuloñesha kwaYehova kunasoneki nsañu yayivulu yamuNsona yahoshaña hakukaama anyana chakukanjikija. Chakutalilahu, yibaaba yamu Kaposhi Kakutalila niAwake! yinahoshi chinateli kwilawu antu adi nachineñi chabulaña kumana muloña wakuyikaama chakukanjikija, chinateli kuyikwashawu nikuyikolesha kudi antu amakwawu, nianvwali chinateli kukiñawu anyana. Akulumpi niwena anayileji nsañu yayivulu yamuNsona kwesekeja nachinateli kwilawu nanshidi yakukaama anyana anyanya. Kuloñesha kunatwalekihu kuhana jinjila mwatela kwilila yipompelu hanshidi yakukaama anyana. Muloñadi? Kulonda akulumpi azatisheña lushimbi lwaKristu mpinji yejima nawa asompeña mukukeña niwuñanji neyi mwana wanyanya anamukaami.

YUMA YELAÑAWU AKULUMPI NEYI MUNTU NAKOÑI NSHIDI YENENI

10-12. (a) Neyi akulumpi anakutala hanyiloña yinakundami kukuvulumuna, ashinshikaña hayumanyi, nawa akeñaña kwiladi? (b) Kwesekeja na Yakoba 5:14, 15, chumanyi chafwilaña kwilawu?

10 Neyi akulumpi anakusompa nyiloña yakundama kukuvulumuna, atela kwanukaña nawu lushimbi lwaKristu lwakeñaña nawu akameneña nyikoku nakukeña nikwila yuma yahoshayi Nzambi nindi yaloña nawa yalala. Dichi neyi anatambwili nsañu yakwila nawu kudi muntu wunakoñi nshidi yeneni atela kushinshika chikupu hayuma yayivulu. Chuma chalema chatela kwilawu akulumpi hikumulemesha Yehova nikukiña ijina dindi. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Chuma chikwawu chalema, hikukwasha amanakwetu niahela muchipompelu kwikala nawubwambu naYehova nikukundeja ana antu akaaminiwu.

11 Kubombelahu, neyi muntu wunavulumuni wamuchipompelu, akulumpi anateli kumona neyi nabalumuki nawa atela kumukwasha kuwahisha wubwambu windi naNzambi. (Tañenu Yakoba 5:14, 15.) MukaKristu wetejaña yilwilu yatama nakukoña nshidi wakata kuspiritu. Dikwila nawu wudana wubwambu wawuwahi naYehova. * Akulumpi tunateli kuyesekeja nandotolu. Afwilaña kukwasha ‘muntu wakata [mukwakuvulumuna] yakoli.’ Azatishaña kufumba kwamuBayibolu kulonda akwashi yeniwu muntu kufuntisha wubwambu windi naNzambi, chumichi chinateli kuzatika hohu neyi yabalumuka chikupu mumuchima.—Yil. 3:19; 2 Kor. 2:5-10.

12 Mwamweni, akulumpi akweti mudimu weneni chikupu. Akamenaña nankashi nyikoku yayinkawu kudi Nzambi nindi abiñeña. (1 Pet. 5:1-3) Akeñaña amanakwawu niahela kutiya nawu akiñewa muchipompelu. Muloña wachumichi, neyi atiya nawu kudi wunavulumuni hela kukaama mwana wanyanya azatilañahu swayi-swayi. Chumanyi chelañawu? Shinshikenu malwihu adi kumatachikilu  amaparagilafu 13,  15 ni  17.

13-14. Komana akulumpi alondelaña nshimbi yakulejamu akwanshimbi neyi muntu nakaami mwana wanyanya? Lumbululenu.

 13 Komana akulumpi alondelaña nshimbi yakulejamu akwanshimbi neyi muntu nakaami mwana wanyanya? Eña. Mumaluña mwekala nshimbi yeniyi, akulumpi alondelaña iyi nshimbi neyi muntu nakaami mwana. (Rom. 13:1) Iyi nshimbi yazuñañeshaña wanyi nshimbi jaNzambi. (Yil. 5:28, 29) Neyi akulumpi atiya nawu kudi wunakaami mwana, ehulaña kukasanji kamutaayi chatela kulondelawu nshimbi yakulejamu akwanshimbi.

14 Akulumpi atela kuleja muntu anakaamiwu hela anvwali niantu amakwawu aneluki iyi nsañu nawu akasunuka kulejamu akwanshimbi. Indi neyi muntu anateniwu wamuchipompelu nawa iyi nsañu anayiluki muchituñilu? Komana mukaKristu wunashimuni watela kutiya nindi naleti kasawuntu hejina daNzambi? Inehi. Muntu wunavulumuni diyi wunaleti kasawuntu hejina daNzambi.

15-16. (a) Kwesekeja na 1 Timotewu 5:19, muloñadi chihatela kwikalila ayinsahu ayedi henohu akulumpi kanda atuñi komiti yawunsompeshi? (b) Chumanyi chelañawu akulumpi neyi atiya nawu muntu wamuchipompelu nakaami mwana wanyanya?

 15 Muloñadi akulumpi muchipompelu chatela kukeñelawu ayinsahu ayedi henohu kanda atuñi komiti yawunsompeshi? Muloña dichahosha Bayibolu. Neyi muntu wunavulumuni nakudikaña, atela kutambikahu ayinsahu ayedi aneluki oyu nsañu kulonda enzi nakulumbulula henohu akulumpi kanda atuñi komiti yawunsompeshi. (Kuhit. 19:15; Mat. 18:16; tañenu 1 Timotewu 5:19.) Komana chinayi mukwila nawu kunateli kwikala ayinsahu ayedi henohu kanda alejimu akwanshimbi nawu kudi muntu wunakami mwana wanyanya? Inehi. Chumichi chakeñekaña wanyi neyi chakwila akulumpi hela antu amakwawu anakushimuna nsañu yakufumpa nshimbi kudi akwawuswa.

16 Neyi atiya nawu muntu wamuchipompelu nakaami mwana wanyanya, akulumpi alondelaña nshimbi yejima yakulejamu akwanshimbi kuhiñahu dinu hiyakutachika kukeñakeña wunsahu kwesekeja nachahosha Bayibolu. Neyi muntu yeniwu yakaana nindi welamu wanyi, akulumpi akutambika ayinsahu kulonda alumbululi. Neyi antu ayedi ashimuna nawu wakaamini mwana wanyanya hela mukwawu kunyima, dikwila nawu akulumpi adi nawunsahu wawuvulu wakutuñilahu komiti yawunsompeshi. * Neyi habula chinsahu wumu hichinayi mukwila nawu muntu wunaleti wunsahu nakutwambaku. Hela chakwila kwosi ayinsahu ayedi, akulumpi atela kwiluka nawu hadaha kudi nshidi yeneni yinakoñiyi ona muntu wunaneñeshi akwawu. Akulumpi akutwalekahu kukundeja nikukwasha muntu anatamishiwu. Kubombelahu, akulumpi akutalatalaña kulonda akiñi chipompelu kudi muntu wunakaami mwana wanyanya.—Yil. 20:28.

17-18. Lumbululenu mudimu wazataña kometi yawunsompeshi.

 17 Mudimwinyi wazataña kometi yawunsompeshi? Izu “dakusompesha” hidatalisha mukwila nawu akulumpi asompeshaña hela kuhakula neyi chakwila mukwakuluwañesha atela kumubabesha kudi akwanshimbi muloña wakufumpa nshimbiku. Akulumpi hiyadiñijaña munyiloña yawakwanshimbiku, ilaña ayilekelaña nyiloña yawu. (Rom. 13:2-4; Tit. 3:1) Ilaña akulumpi asompaña hela kufuukulahu neyi chakwila ona muntu wunavulumuni watela kutwalekahu kushakama muchipompelu hela nehi.

18 Neyi akulumpi adi mukometi yawunsompeshi, mudimu wawu wakutala nyiloña yakundama kuspiritu. Azatishaña Bayibolu kulonda amoni neyi mukwakuvulumuna nabalumuki hela nehi. Neyi nabalumuki wanyi, amuhañaña muchipompelu nawa abidikaña kuchipompelu. (1 Kor. 5:11-13) Neyi yabalumuka, nateli kutwalekahu kwikala muchipompelu. Hela chochu, akulumpi akumuleja nawu hiyakamwinkahu kukooleka muchipompeluku. Chineli akulumpi akeñaña kukiña anyana, akuyisoñamisha anvwali muchipompelu kwikala ababala neyi anyana adi kwakwihi naniwu muntu. Neyi akulumpi anakusoñamisha anvwali, akuhemba kajindilu kakubula kuyileja majina awantu atamishiliyi iwu muntu.

CHIMUNATELI KUKIÑA ANYANENU

Anvwali akiñaña anyanawu kukuyikaama neyi ahanjekaña nawu hansañu yatelela yahosha hawuvumbi. Hakwila eli mwenimu, anvwali azatishaña nsañu yasoneka kuloñesha kwaYehova. (Talenu maparagilafu 19-22)

19-22. Yumanyi yatela kwilawu anvwali hakwila akiñi anyanawu? (Talenu mwevulu wudi hakava.)

19 Anyi akweti mudimu wakukiña anyana? Anvwali diwu. * Anyanenu hichawaana chayinkawu, “hiwuswana wakutwinka kudi Yehova.” (Mas. 127:3) Himudimu wenu wakukiña ichi chawana. Mwatela kwila ñahi kulonda mukiñi anyanenu abuli kuyitamisha?

20 Chatachi, ilukenu nsañu yakukaama anyana. Ilukenu antu akaamaña anyana anyanya nitufuta twazatishañawu. Ikalenu asoñama kuwubanji wudi wejima. (Yish. 22:3; 24:3) Mwatela kwiluka nenu, akamaaña anyana anyanya hiyantu elukawu kudi anyana nawa akuhwelelawu.

21 Chamuchiyedi, hanjekenuña nawanyanenu chakubula kuyisweka. (Kuhit. 6:6, 7) Mwatela kuyitiyilila anyanenu. (Yak. 1:19) Anyana anakaamiwu kakavulu atiyaña woma kushimuna. Anateli kuchiina nawu akuyikuhwelela wanyi hela anateli kuyichinisha kudi muntu wayikaama kubula kushimuna. Neyi mumona nenu kudi chuma chinamumwekeni mwana, mwihulenu nakudiwunjika nikutiya chinakuhoshayi.

22 Chamuchisatu, Yidizishenu anyanenu. Yilejenu yuma yatela kwilukawu hawuvumbi. Yidizishenu chatela kwilawu hela kuhosha neyi muntu nakuyikwatakwata chatama. Zatishenu nsañu yaloñesha kuloñesha kwaNzambi chimunateli kukiña anyanenu.—Talenu chikasha chinakwila nawu “ Didizishenu niKudizisha Anyanenu.”

23. Etu aYinsahu jaYehova tweluka netudi neyi muntu yakaama mwana wanyanya?

23 Etu aYinsahu jaYehova tweluka netu kukaama mwana hinshidi yeneni nawa himuloña weneni chikupu. A Yinsahu jaYehova alondelaña lushimbi lwaKristu, dichi hiyakiñaña muntu wunakaami mwana wanyanyaku, ilaña amulekelaña mumakasa awakwanshimbi. Hanu dinu, chumanyi chitwatela kwila hakwila tukwashi amanakwetu niahela akaaminiwu? Chibaaba chinalondelihu chikakula ilu lwihu.

KAMINA 103 Atubiña Hiyawana Mudi Antu

^ para. 5 Achinu chibaaba chikushimuna chitunateli kukiña anyana anyanya Kulonda abuli kuyikaama chakukanjikija.

^ para. 3 MWATALISHA IDI IZU: Kukaama mwana chakukanjikija kwamwekanaña neyi mukulumpi yakaama mwana kulonda yamanishilimu mpwila yindi yawuvumbi. Munabombeli kwila wuvumbi; kwilila wuvumbi mukanwa hela kumahanda; kuhemesha yiidi yalusemu, mayeli hela mahanda; hela kwila yilwilu yawuvumbi. Hela chakwila avula kukwatawu hiyatwansi awambanda, niatwansi awamayala niwena ayikwatwaña. Hela chakwila amayala diwu avula kutamisha atwansi, niambanda niwena atamishaña atwansi awamayala.

^ para. 5 MWATALISHA IDI IZU: Muchinu chibaaba nichinalondelelihu, izu dakwila nawu “anakabishiwu” dinakutalisha kudi muntu akaaminiwu chakukanjikija henohu wuchidi kansi. Twazatishaña idi izu dinakulumbulula chikuma nawu mwana anamuyandishi nawa anamukanjikiji chakadi muloña.

^ para. 11 Neyi muntu yakoña nshidi yeneni muloña wakuzeya kuspiritu, hichinatalishi mukwila nawu hiyakubula kumwinka muloñaku. Nawa Yehova wukumusompesha hanshidi yinakoñiyi.—Rom. 14:12.

^ para. 16 Mwana wanyanya watela kwikalahu wanyi neyi anatambiki muntu aneliwu nawu diyi wakaama mwaana. Anvwali hela muntu mukwawu akuhwelelawu, atela kuhosha nawakulumpi, kulonda mwana abuli kusweja kuneña.

^ para. 19 Iyi nsañu yawanvwali, ilaña yinateli cheñi kukwasha niantu anakuhemba anyana abula kwikala awu.