Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 21

Bayi Ayiluwañesha ‘naMaana Amukanu Kaayiku’

Bayi Ayiluwañesha ‘naMaana Amukanu Kaayiku’

“Nzambi wamonaña maana amukanu kaayi nindi hiwusupi.”—1 KOR. 3:19.

KAMINA 98 Nsona Ayonena Kudi Nzambi

NSAÑU YIDI MUCHIBAABA *

1. Izu daNzambi datudizishañadi?

TUNATELI kuumika kukala kudi kwejima, muloña Yehova diyi Ntañishi yetu Wabadika. (Isa. 30:20, 21) Izu dindi datudizishaña yuma yejima yitwakeñaña kulonda twikali muntu “washikilamu chikupu, wadiloñesha chikupu kuzata nyidimu yayiwahi yejima.” (2 Tim. 3:17) Neyi tulondelaña yuma yahoshaña Bayibolu, twekalaña namaana kubadika antu atandishaña “maana amukanu kaayi.”—1 Kor. 3:19; Mas. 119:97-100.

2. Yumanyi yitukushinshika muchinu chibaaba?

2 Neyi chitukumona, kakavulu maana amukaayi atukokolaña kulonda twileña yuma yafwilaña mujimba. Dichi chinateli kutukalila kutondolwela kutoñojoka nikwila yuma neyi antu amukanu kaayi. Dimuloña waweni Bayibolu chiyahoshelaña nawu: “Babalenu, kwakenda kekala muntu wukuyitwala muwunkoli kwesekeja namaana awantu, nintañishilu yamukunkulwayi yamwaya tushidikilu twawantu.” (Kol. 2:8) Muchinu chibaaba, tukushinshika chatachikiliwu antu kukuhwelela makudi ayedi atandishañayi Satana. Mumbadi yejima, tukumona maana amukanu kaayi chiyanekaliliwu wusupi nichabadikila maana ekala Mwizu daNzambi yuma yejima yatiyakeshañawu mukaayi.

YITOÑOJOKA YAWANTU KUTALISHA HAWUVUMBI YAHIMPIKA

3-4. Kuhimpikanyi kwamwekeni muUnited States hayitoñojoka yawantu kutalisha hansañu yawuvumbi muyaaka yamuma 1900?

3 Kumatachikilu ayaaka yamuma 1900, mwituña daUnited States mwadiña kuhimpika kwayitoñojoka kutalisha hansañu yawuvumbi. Kunyima, antu amavulu elukili nawu antu atela kubulakana chiña hohu antu adisumbula nawa nsañu yeniyi hiyayihosheleña hadi antuku. Ilaña iyi mmwenu kutalisha hawuvumbi yajiyili nawa mmwenu yatama yatandili.

4 Yaaka 30 yamuma 1900, mwadiña kuhimpika chikupu muloña haniyi mpinji antu ashili maana hakuditiyisha kuwaha nihamaheta nawa ahimpili yitoñojoka yawu hansañu yawuvumbi. Mukwakusandujola wumu wahosheli nindi: “Munyivwimbimbi, yisela, tumina, munyikanda niyuma yatiyakesheleñawu yashindameneni hansañu yawuvumbi.” Muniyi yaaka, nhañenu yawantu yaletesheleña antu kutoñojoka hawuvumbi nawa nvwalilu yatamini. Neyi chashimwineñahu dehi Bayibolu kutalisha hamafuku akukuminina nayu, antu akekala “akwakukeña jakuzañalesha.”—2 Tim. 3:4.

Antu jaYehova hiyayihuñumunaña nayitoñojoka yamukaayi yatama kutalisha hawuvumbiku (Talenu paragilafu 5) *

5. Yumanyi yamwekeni mukaayi kutalisha hansañu yawuvumbi kufuma tuhu mu 1960?

5 Muyaaka yakufuma Mu1960, kushakama hamu kwawantu abula kudisumbula, yilwilu yawutumwa nikudiseña jatandili. Yisela yayivulu amwekesheleñamu wuvumbi wahatooka. Yumanyi yinafumi muyuma yeniyi? Nsoneki wumu wasonekeli nindi yuma yinaleñeli yisaka kwamboka, kushala nanvwali wumu muchisaka, yineñi, kuteñuka nanyevulu yanzekesi niyuma yikwawu “himuloña wakubula kulondela nshimbi jahosha hansañu jawuvumbi.” Kutanda kwayikatu chidi neyi AIDS yenzaña namuloña wawuvumbi, hichuma chinakumwekesha nawu maana amukanu kaayi hiwusupi.—2 Pet. 2:19.

6. Yitoñojoka yamukaayi kutalisha hawuvumbi yamutiyishaña ñahi Satana?

6 Yitoñojoka yawantu kutalisha hawuvumbi diyuma yakeñayi Satana. Chakadi nikujina, watiyaña kuwaha hakumona antu anakuzatisha chatama chawaana chakubulakana nikudiwula chawaana chaNzambi chawulu. (Efwes. 2:2) Neyi antu anakwila wuvumbi, bayi neyi adiwulaña hohu chawaana chaheniyi Nzambi chakuvwala anyanaku, ilaña wuvumbi wakayileñela cheñi kubula kwikala nawumi wahaya nyaaka kumbidi.—1 Kor. 6:9, 10.

CHAHOSHA BAYIBOLU HANSAÑU YAWUVUMBI

7-8. Muloñadi yitoñojoka yamuBayibolu kutalisha hawuvumbi chiyabadikila yamukaayi?

7 Antu alondelaña maana amukaayi adiwulaña nshimbi yamuBayibolu hayuma yayiwahi nayatama nakuhosha nawu aneluki wanyi yuma yaluwa yinakwilawu. Antu wenawa anateli kwihula nawu, ‘Muloñadi Nzambi chatuleñeleliyi nampwila yakutiya wuvumbi ilaña yatulejeña nindi tubuleña kwilamu?’ Ehulaña ilu lwihu muloña atoñojokaña nawu muntu nateli kwila yuma yinakukeñayi. Ilaña Bayibolu yahoshaña chambukaku. Yatulejaña nawu twatela kutondolwela kufwila kwatama. (Kol. 3:5) Kubombelahu, Yehova washaku ntanjikilu yawulu munateli kudiluñishilawu antu mpwila yakubulakana munjila yayiwahi. (1 Kor. 7:8, 9) Muniyi njila, iyala niñodindi anateli kubulakana nakudiluñisha chakadi kuditoñesha nikwakama hayuma yafumaña muwuvumbi.

8 Kwambukaku namaana amukaayi, Bayibolu yatudizishaña yuma yayiwahi kutalisha hawuvumbi. Yahosha nayu kubulakana kunateli kwikala njila yakudizañaleshelamu. (Yish. 5:18, 19) Hela chochu, Bayibolu yahosha nawu: “Muntu-himuntu hakachi kenu watela kwiluka chakuyuula mujimba windi yomweni mukujila nimukalemesha, bayi nalwisu nimpwila yakutiya wuvumbi yakubula kudiyuula neyi chelañawu akwanyuza abula kumwiluka Nzambiku.”—1 Tesa. 4:4, 5.

9. (a) Chumanyi chayisañumwini antu jaYehova muyaaka yamuma 1900 kushindamena hamaana abadika aMwizu daNzambi? (b) Kufumbanyi kwakuwahi kwekala ha 1 Yowanu 2:15, 16? (c) Neyi chinashimuniwu haAroma 1:24-27, yilwilwinyi yawuvumbi yitwatela kutondolwela?

9 Kumatachikilu ayaaka yamuma 1900, antu jaYehova hiyahuñumukili namaana amukunkulwayi awantu ‘alekeli kutiya nsonyiku.’ (Efwes. 4:19) Ashindamenini hanshimbi jaYehova. Kaposhi Kakutalila kaMay 15, 1926, kahosheli nawu “iyala hela mumbanda watela kwikala wadihemba nikwikala wakadi majilu muyitoñojoka nimuyilwilu, sweje-e neyi wudi namuntu wabula kwikala mwinikwindi.” Hichidi namuloña nayuma yejima yamwekeneña mukaayiku, antu jaYehova ovwahilileña maana abadika ekala Mwizu daNzambi. (Tañenu 1 Yowanu 2:15, 16.) Twasakililaña hakwikala Nezu daNzambi. Twasakililaña cheñi hayakuda yakuspiritu yatuloñeshelañayi Yehova mumpinji-mumpinji yatukwashaña kulonda abuli kutudimba namaana amukanu kaayi kutalisha hawuvumbi. *Tañenu Aroma 1:24-27.

ANTU ANAKUDIKEÑA AWENI

10-11. Bayibolu yasoñamishileñahu dehi nawudi kutalisha hayuma yikamwekana mumafuku akukuminina?

10 Bayibolu yasoñamishileñahu dehi nawu, mumafuku akukuminina antu akekala “akwakudikeña awenawu.” (2 Tim. 3:1, 2) Twahayamaña wanyi hakumona kaayi kanakutandisha chilwilu chakudikeña muntu yomweni. Mukanda wumu wahosheli nawu muyaaka yamuma 1970 kwadiña “nyikanda yatandili chikupu yahosheleña hachakwikala nachihandilu chachiwahi.” Nyikanda yikwawu “yahosheleña nawu muntu hatela kuhimpa chekalayiku.” Chakutalilahu, shinshikenu mazu ahosheliwu muniwu mukanda nawu: “Dikeñi eyi aweni muloña wasweja lubanji kubadika muntu wejima.” Mukanda wahosheli nawu “muntu watela kuditondela yomweni yuma yinamoniyi nindi yayiwahi nawa yamutelela.”

11 Mwatoñojokahu dehi muniyi njila? Satana wamulejeli Eva kwila chuma chamuchidiwu. Wahosheli nindi wadi kwikala ‘neyi chadiyi Nzambi, nakwiluka niyayiwahi niyatama.’ (Kutach. 3:5) Makonu, amavulu adinkaña wanta chakwila atoñojokaña nawu kwosi muntu hela Nzambi wunateli kuyileja yuma yayiwahi niyatamaku. Chakutalilahu, chinakumonawu antu wulu chinakumwekesha nawu akweti ichi chilwilu.

MukaKristu watwamijañaku yuma yakeñaña akwawu, sweje-e yakeñaña mwinikwindi (Talenu paragilafu 12) *

12. Yitoñojoka yamuchidinyi kutalisha hawulu yatandishaña kaayi?

12 Bayibolu yalejaña eyala namumbanda kudilemesha nikulemesha chikaninu chawulu. Yakoleshaña antu adisumbula kudikunda chikupu, yahosha nayu: ‘Iyala wakashiya tata yindi nimama yindi nakumukakela iñodindi; niwena akela mujimba wumu.’ (Kutach. 2:24) Kwambukaku, antu aluwañeshañawu namaana amukaayi amonaña yuma munjila yambukaku, ahoshaña nawu muntu himuntu wudi muwulu watela kusha muchima hayuma yafwilañayi. Mukanda wumu wahosha hakudiseña wahosheli nawu: “Hayidika yikwawu yakudisumbula antu abalumuna chikaninu chakwila nawu ‘kwambuka hohu chiña kufwa’ nachikaninu chakapinji kantesha nawu ‘wulu wetu wakamana wanyi chakala hohu tudikeña’.” Chineli antu amavulu atoñojokaña wanyi nawu wulu watela kutwalekahu, yisaka yayivulu yambukaña nawa chinaleteshi amavulu kwikala nachineñi chikupu. Chinakumwekesha hatooka nawu yitoñojoka yamukaayi yakubula kulemesha wulu hiwusupi.

13. Chumanyi chimu chamwekeshaña nawu Yehova wamonaña antu adinka wanta nindi hiyishimashima?

13 Bayibolu yahoshaña nawu: “Antu ejima adinka wanta munyichima yawu Yehova wayimonaña nindi hiyishimashima.” (Yish. 16:5) Muloñadi Yehova chamwenañayi antu adinka wanta nindi hiyishimashima? Muloña wumu wudi wakwila nawu antu amwekeshaña iyi yilwilu amwimbujolaña Satana mukwakudinka wanta. Fwikijenu Satana chadinkeliyi wanta hakutoñojoka nindi, Yesu azatishiliwu kudi Nzambi hakuleña yuma yejima nateli kumufukamina nakudifukula kudi yena. (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Antu atandishaña chilwilu chakudimona neyi alema amwekeshaña hatooka nawu Nzambi wamonaña maana amukanu kaayi nindi hiwusupi.

CHAHOSHA BAYIBOLU KUTALISHA HANSAÑU YAKUDILEMESHA

14. Indi Aroma 12:3 yatukwashaña ñahi kubula kusweja kudilemesha etu aweni?

14 Bayibolu yatukwashaña kubula kusweja kudilemesha. Yahosha nawu chidi hohu chiwahi kudikeña etu aweni munjila yayiwahi. Yesu wahosheli nindi: “Keñaku mukwenu neyi chiwadikeña eyi aweni,” chinakumwekesha nawu twatela kudikeña etu aweni munjila yayiwahi. (Mat. 19:19) Dichi, Bayibolu hiyadizishaña nawu twatela kudimona kulema kubadika akwetuku. Ilaña yahosha nawu: “Bayi mukoña chuma hela chimu nantaadi hela nakudivwimba kwamukunkulwayiku, ilaña dizozenuña nakumona akwenu nenu ayibadika enu.”—Fwi. 2:3; tañenu Aroma 12:3.

15. Yumanyi yimunamoni yikuyiletesha mwiteji chikupu nenu kufumba kwamuBayibolu kutalisha hakudilemesha kwakuwahi?

15 Makonu, antu amavulu amonañawu nawu akweti maana adiwulaña kufumba kwamuBayibolu. Ahoshaña nawu neyi wumonaña antu amakwawu neyi alema kubadika eyi, akukumonaña nawu wudi wamukunkulwayi nawa akukabishaña. Yumanyi yinafumi muyilwilu yatandishaña kaayi kaSatana? Yumanyi yimunakumona? Komana antu asweja kudikeña aweni adi namuzañalu? Yisaka yawu yikweti muzañalu? Akweti amabwambu alala? Akweti wubwambu wawuwahi naNzambi? Mukumona kwenu, mudihi mwafumaña yuma yayiwahi, kulondela maana amukanu kaayi tahindi maana ekala Mwizu daNzambi?

16-17. Twasakililaña hachumanyi, nawa muloñadi?

16 Antu alondejaña maana awantu amonañawu mukanu kaayi nawu akweti maana, adi neyi mukwakwenda wunakwihula mukwawu mukwakwenda njila yatela kuyayi henohu wejima wawu anajimbelimu. Yesu wahosheli kutalisha hadi ‘akwamaana’ amumafuku indi nindi: “Hiyanlomboli amputamesu. Muloña neyi mputamesu yalombola mukwawu mputamesu, wejima wawu akuholokela mwibuku.” (Mat. 15:14) Chalala, Nzambi wamonaña maana amukanu kaayi nindi hiwusupi.

Ambuña aNzambi anakwanuka yuma yinadiluñishiwu mumudimu waYehova (Talenu paragilafu 17) *

17 Kufumba kwamaana amuBayibolu mpinji yejima kwamwekeshaña nawu “yawahila kudizisha nachu, kuzuwila nachu, kwolola nachu, nikubabesha nachu munjila yakuloña.” (2 Tim. 3:16, tth.) Twasakililaña chikupu hakumona netu Yehova natukiñi kumaana amukanu kaayi kuhitila mukuloñesha kwindi. (Efwes. 4:14) Yakuda yakuspiritu yatuloñeshelañayi yatwinkaña ñovu yakulondela nshimbi yekala Mwizu dindi. Hikukooleka chikupu hakutwinka maana amawahi niwunlomboli wekala muBayibolu.

KAMINA 54 “Iyi Diyi Njila”

^ para. 5 Achinu chibaaba chikutuleñela kukuhwelela chikupu netu Yehova diyi wunateli hohu kutwinka nshimbi. Chikutukwasha cheñi kwiluka netu kulondela maana amukanu kaayi mwafumaña yihuñu, ilaña kuzatisha maana ekala Mwiizu daNzambi mwafumaña yuma yayiwahi.

^ para. 9 Chakutalilahu, talenu mukanda waQuestions Young People Ask—Answers That Work, Volume 1, kape. 24-26, niVolume 2, kape. 4-5.

^ para. 50 KULUMBULULA NYEVULU: Tunakumona awa adisumbula chazatishileñawu chiwahi mpinji yawu. Iwu manakwetu nimuhela anakuzata mumudimu wakushimwina muyaaka yamuma 1960.

^ para. 52 KULUMBULULA NYEVULU: Muma 1980, iyala nakwakamena ñodindi wakata iku mwanawu wamumbanda wuchidi kansi nakuyitala.

^ para. 54 KULUMBULULA NYEVULU: Makonu, adisumbula anakwanuka chadiluñishileñawu mumudimu waYehova. Mwanawu wamumbanda wakula dehi nichisaka chindi anakuzañalela nawu hamu.