Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

CHIBAABA CHAKUDIZA 21

KAMINA 107 Chitalilu chaNzambi chaKukeña

Chakuwana Muntu Watelela Wakwiñila Nindi muWulu

Chakuwana Muntu Watelela Wakwiñila Nindi muWulu

“Hinyi wunateli kuwana mumbanda watelela? Wuseya windi wabadika chikupu wakorali.”YISH. 31:10.

TUKUDIZA

Yishina yamuBayibolu yinateli kukwasha muntu kuwana muntu watelela wakwiñila nindi muwulu niantu amuchipompelu chinateli kukwashawu ajiki anakukeña kwiñila muwulu.

1-2. (a) Yumanyi yatela kutoñojokahu akaKristu ajiki henohu kanda atachiki kudiluka? (b) “Kudiluka” kwatalisha mudihi? (Talenu “Mwatalisha idi Izu.”)

 KOMANA munakukeña kusumbula hela kusumbuka? Hela chakwila wulu bayi neyi diwaletaña muzañaluku, akaKristu ajiki amavulu, atwansi hela akulumpi, atalilaña namuzañalu mpinji yakeñilawu muwulu. Hela chochu, henohu kanda mutachiki kudiluka namuntu, mwatela kwikala nawubwambu wakola naYehova, kudiluka chiwahi enu aweni nikwikala namali akuyikwasha kwakamena yuma yakeñekaña muwulu. a (1 Kor. 7:36) Neyi mudiloñesha muniyi njila, chikumwekesha nawu mwakekala namuzañalu muwulu.

2 Hela chochu, chaswayi wanyi mpinji yejima kuwana muntu watelela wakwiñila nindi muwulu. (Yish. 31:10) Nawa hela chakwila muwana muntu imukukeña kwiluka chiwahi, hadaha chikwikala chaswayi wanyi kutachika kudiluka nindi. b Muchinu chibaaba, tukuhanjeka yuma yinateli kukwasha akaKristu ajiki kuwana muntu watelela wakwiñila nindi muwulu nichatela kutachikawu kudiluka. Tukuhanjeka cheñi antu amuchipompelu chatela kukwashawu ana anakukeña kwiñila muwulu.

CHAKUWANA MUNTU WATELELAWAKWIÑILA NINDI MUWULU

3. Yumanyi yatela kutoñojokahu mukaKristu mujiki neyi nakukeña mukwawu watela kwiñilayi nindi muwulu?

3 Neyi munakukeña kusumbula hela kusumbuka, chalema kwiluka yilwilu yatela kwikala namuntu imunakukeña kutachika kudiluka nindi. Neyi kubabala nehi, munateli kudiwula muntu watelela imunateli kwiñila nindi muwulu, indi kwiji mukutachika kudiluka namuntu wunabuli kuyitelela. Hela chochu, muntu wejima watelela imwatela kwiñila nindi muwulu watela kwikala mukaKristu wapapatishewa. (1 Kor. 7:39) Bayi neyi muntu wejima wapapatishewa nateleli enu kwiñila nindi muwuluku. Dichi mwatela kudihula enu aweni nenu: ‘Yumanyi yinafwilaña kwila muchihandilu? Yilwilwinyi yinamonaña nami yalema yinateli kwikala namuntu inakukeña kwiñila nindi muwulu? Komana yuma yinnakukeña kumona mudi mukwetu inakukeña kwiñila nindi muwulu yinahitakani?’

4. Yumanyi yikwawu yatenañawu amakwawu mukulomba kwawu?

4 Neyi munakukeña kusumbula hela kusumbuka, chakadi nikujina, munalombelihu hachumichi. (Fwili. 4:6) Hela chochu, Yehova hakanahu kwinka muntu wudi wejima muntu wakwiñila nindi muwuluku. Ilaña weluka yuma yimwakeñaña nichimwatiyaña, nawa nateli kuyikwasha hampinji yimunakukeña muntu wakwiñila nindi muwulu. Dichi twalekenuhu kumuleja yuma yimunakufwila nichimunakutiya. (Mas. 62:8) Lombenu kulonda mwiikali namuchima wakudiwunjika nimaana. (Yak. 1:5) John, c manakwetu mujiki wakuUnited States, walumbulwili yuma yikwawu yatenañayi mukulomba kwindi nindi: “Namulejaña Yehova yilwilu yatela kwikala namuntu inatela kusumbula. Nalombaña nami ankwashi kuwana muntu watelela wunatela kwiñila nindi muwulu. Nalombaña cheñi kudi Yehova nami ankwashi kwikala nayilwilu yakaletesha nakekali iyala wamuwahi.” Tanya, muhela wakuSri Lanka, wahosheli nindi: “Hampinji yinnakukeñakeña muntu watelela wakwiñila nindi muwulu, nalombaña kudi Yehova nami ankwashi kutwalekahu kwikala washinshika nawa wamuzañalu.” Hela chakwila himukushikena kuwana muntu watelela imwatela kwiñila nindi muwuluku, Yehova wakana nindi wukutwalekahu kuyakamena kumujimba nimuyitoñojoka.—Mas. 55:22.

5. Mpinjinyi akaKristu ajiki yinateli kudilukawu nawakwawu ajiki amukeña Yehova? (1 AKorinda 15:58) (Talenu cheñi mwevulu.)

5 Bayibolu yatukoleshaña kwikala “nayuma yayivulu yakuzata mumudimu waMwanta.” (Tañenu 1 AKorinda 15:58.) Chimukutwalekahu kudikita mumudimu waYehova nikudikunda nawamanakwetu niahela ashiyashana, akuyikoleshaña nawa mukwikala nakukooleka kwakudiluka nawakwenu ajiki anakusha muchima hakumukalakela Yehova neyi enu. Nawa chimukuzataña hakumina ñovu jenu kumutiyisha Yehova kuwaha, mukwikalaña namuzañalu waweni.

Neyi mutwalekahu kudikita mumudimu waYehova nikudikunda nawakwenu akaKristu ashiyashana, munateli kuwana antu adi namuchima wakukeña kwiñila muwulu (Talenu paragilafu 5)


6. Chumanyi chatela kwanukañawu akaKristu ajiki hampinji yinakukeñakeñawu muntu wakwiñila nindi muwulu?

6 Hela chochu, anukenuña iku kusoñamisha: Hampinji yimunakukeñakeña muntu wakwiñila nindi muwulu, bayi mutwamijaku chumichi muchihandilu chenuku. (Fwili. 1:10) Muzañalu walala washindamena hawubwambu wenu naYehova, bayi hakwikala muwulu hela kwikala mujikiku. (Mat. 5:3) Nawa himuchidi ajiki, munateli kwikala nampinji yeneni yakutandumuna mudimu wenu wakushimwina. (1 Kor. 7:​32, 33) Zatishenuña chiwahi mpinji yenu himuchidi ajiki. Jessica, muhela wakuUnited States wasumbukili henohu wudi kwakwihi nayaaka 40, wahosheli nindi, “Natwalekelihu kudikita mumudimu wakushimwina, nawa chumichi chakwanshili kuzañalala nayuma yinadiña nayu hela chakwila nakeñeleña kusumbuka.”

IKALENU NAMPINJI YAKUSHINSHIKACHIDIYI OWU MUNTU

7. Muloñadi chichalemena kwikala nampinji yakushinshika chiwahi muntu imunakukeña nenu akekali mwinikwenu henohu kanda mumuleji chimunakutiya hadi yena? (Yishimu 13:16)

7 Indi neyi munakutoñojaka nenu owu muntu nateleli kwikala mwinikwenu? Komana mukushikena hohenohu kumuleja chimunakutiya hadi yena? Bayibolu yahoshaña nawu muntu wukweti maana wasambilaña kwiluka nsañu yayivulu hanochu chuma henohu kanda achiili. (Tañenu Yishimu 13:16.) Dichi mukumwekesha nenu mudi namaana neyi mumushinshika chiwahi owu muntu mukubabala hakapinji nakwiluka chidiyi henohu kanda mumuleji chimunakutiya hadi yena. Aschwin wakuNetherlands wahosheli nindi: “Yitoñojoka yakutiya neyi wamukeña muntu yinateli kwinza neyi mukulabula kwadisu, ilaña yinateli cheñi kujimañana mukapinji kantesha. Dichi neyi wiikala nampinji yakushinshika chiwahi chidiyi owu muntu, wukushikena wanyi kutachika kudiluka nindi kushindamena hachiwunakutiya.” Kubombelahu, hampinji yimunakushinshika chiwahi chidiyi owu muntu, hadaha mukwiluka nenu diyi muntu imwatela kudisumbula nindi wanyi.

8. Mujiki nateli kwikala ñahi nampinji yakumushinshika chiwahi muntu anakukeñayi nindi akeñili nindi muwulu?(Talenu cheñi mwevulu.)

8 Munateli kwikala ñahi nampinji yakushinshika muntu chiwahi mukubabala? Hakupompa kwachipompelu hela neyi munapompi nawamanakwetu niahela nakuhema, munateli kumona yuma yinakumwekesha wuspiritu windi, chekalayi niyilwilu yindi. Amabwambu amuchidinyi akwetiyi nawa wahoshaña hayumanyi? (Luka 6:45) Komana yuma yafwilañayi kwila yinesekani nayenu? Munateli kuhanjeka nawakulumpi muchipompelu mwekalayi hela nawakaKristu amakwawu apama amwiluka chiwahi. (Yish. 20:18) Munateli kwihula kulonda ayileji chamwilukawu owu muntu niyilwilu yindi. (Luti 2:11) Hampinji yimunakushinshika chekalayi owu muntu, tondolwelenu kwila yuma yikumuletesha atiyeña kubula kwikala wakasunuka. Hakwila mwili mwenimu, lemeshenu chinakutiyayi, ilukenu hakukumina nansañu yimunakukeña kwiluka hadi yena, nawa bayi mukeñaña kwikala nindi hamu mpinji yejimaku.

Henohu kanda mumuleji chimunakutiya, ikalenu nampinji yakumushinshika chiwahi owu muntu hakapinji (Talenu maparagilafu 7-8)


9. Henohu kanda mumusolomoki muntu imunakutoñojoka nenu mwakadisumbuli nindi, yumanyi yimwatela kwiluka?

9 Hatela kuhita mpinji yayilehi ñahi nakumushinshika muntu chidiyi henohu kanda mumuleji chimunakutiya? Neyi mulusukila kumuleja chimunakutiya, wukumona nindi mwatoñojokañahu chiwahi wanyi hachuma henohu kanda mufuukuli. (Yish. 29:20) Munjila yikwawu, neyi owu muntu eluka nindi munakukeña kutachika kudiluka nindi ilaña mushimbula kumuleja, nateli kumona nindi mwashintajalaña nankashi neyi munakufuukula. (Mukwa. 11:4) Anukenu nenu henohu kanda mumusolomoki owu muntu, himwatela kukunkulula nenu diyi imwakadisumbula nindiku. Ilaña, mwatela kwiluka chikupu nenu munadiloñeshi kwiñila muwulu nawa nenu owu muntu diyi imunakutoñojoka nenu nateli kwikala mwinikwenu wayitelela.

10. Chumanyi chimwatela kwila neyi mumona nenu kudi muntu wunakukeña nindi atachiki kudiluka nanenu ilaña enu munakukeña wanyi?

10 Indi neyi mumona nenu kudi muntu wunakukeña nindi mutachiki kudiluka? Neyi munakukeña kudiluka nindi wanyi, mwekeshenu chumichi hatooka muyuma yimukwilaña. Chikutama nankashi neyi mukuletesha owu muntu kutachika kutoñojoka nindi hadaha munateli kutachika kudiluka nindi henohu enu munakukeña wanyi.—1 Kor. 10:24; Efwe. 4:25.

11. Mumatuña mwakeñelañawu mujiki muntu wakudiluka nindi hela wakudisumbula nindi, yumanyi yatela kwanukañawu antu enkañawu iwu mudimu?

11 Mumatuña amu, anvwali hela akulumpi amakwawu anateli kutondela ntaña yawu mujiki muntu watela kudisumbulayi nindi. Mumatuña amakwawu, chisaka hela amabwambu amukeñelaña mujiki muntu watela kudisumbulayi nindi anamoniwu nawu watelela. Kuhiñahu, alejaña owu iyala nimumbanda kudimona kulonda ahanjeki amoni neyi anateli kutachika kudiluka hela nehi. Neyi yenu analejiwu nawu mumukeñeli mujiki muntu wakudiluka nindi hela wakudisumbula nindi, toñojokenu hayuma yayitiyishaña kuwaha wejima wawu ayedi niyakeñawu. Neyi munamuwani dehi owu muntu, zatenu hakumina ñovu jenu kwiluka chekalayi, yilwilu yindi, nawa chasweja kubadika, chidi wubwambu windi naYehova. Wubwambu wakola naYehova walema chikupu kubadika mali, shikola yatañayi muntu hela yuma yakumujimba yikwetiyi. Hela chochu, anukenu nenu owu manakwetu mujiki nimuhela mujiki diwu atela kufuukula neyi chakwila akadisumbula hela nehi.—Ñal. 6:5.

CHAKUTACHIKA KUDILUKA

12. Neyi munakukeña kutachika kudiluka namuntu, munateli kumuleja ñahi?

12 Neyi munakukeña kutachika kudiluka namuntu, munateli kumuleja ñahi? d Munateli kutondahu mpinji hakwila mwakahanjeki nanowu muntu, chili kwiluña kudi antu amavulu hela hafoni. Mulejenu chakadi kuhita mumbadi yitoñojoka yenu. (1 Kor. 14:9) Neyi chinatwesheki, mwinkenu mpinji kulonda atoñojoki hachatela kwakulayi. (Yish. 15:28) Nawa neyi owu muntu nakukeña wanyi nindi mutachiki kudiluka, lemeshenu chinakutiyayi.

13. Chumanyi chimwatela kwila neyi muntu ayileja nindi nakukeña mutachiki kudiluka nindi? (AKolosi 4:6)

13 Indi neyi muntu ayileja nindi nakukeña mutachiki kudiluka nindi? Ilukenu nenu owu muntu wahamuka chikupu hakwila ayileji chinakutiyayi, dichi hoshenu nindi munjila yayiwahi nawa yakalemesha. (Tañenu AKolosi 4:6.) Neyi munakukeña nenu ayinkiku mpinji yakutoñojokahu neyi chakwila mukwiteja kutachika kudiluka hela nehi, hoshenu. Hela chochu, bayi hashimbula hakwila mumwakuliku. (Yish. 13:12) Neyi munakukeña wanyi, mulejenu munjila yayiwahi nawa chakadi kuhita mumbadi. Talenu manakwetu Hans, wakuAustria, chamwakwiliyi muhela wumu wenjili nakumuwana. Wahosheli nindi: “Namulejeli yitoñojoka yami munjila yayiwahi nawa chakadi kuhita mumbadi. Namulejelimu hohenohu muloña nakeñeleña wanyi atoñojokeña nindi ifuku dimu twakatachika kudiluka. Muloña wachumichi, nadiña cheñi wasoñama chakwila hinahosheleña hela kwila chuma chadi kuletesha atoñojoki nindi nakahimpa yitoñojoka yamiku. Hela chochu, neyi muneteji kutachika kudiluka nanowu muntu, mulejenu yitoñojoka yenu nawa hanjekelenu hamu yuma yimukwilaña hampinji yimukudilukaña. Yuma yimunakukeña hadaha yinateli kwaambuka nayuma yinakukeña mukwenu, muloña wachisemwa chenu indi kwiji yuma yikwawu.

ANTU AMAKWAWU ANATELIKUKWASHA ÑAHI AKAKRISTU AJIKI?

14. Tunateli kuyikwasha ñahi akaKristu ajiki namazu itwahoshaña?

14 Tunateli kukolesha ñahi nikukwasha akaKristu ajiki anakukeña kwiñila muwulu? Chuma chimu chitwatela kwila hikwikala asoñama munhoshelu yetu. (Efwe. 4:29) Tunateli kudihula netu: ‘Komana nahoshaña mazu atiyishaña nsonyi antu anakukeña kwiñila muwulu? Chinamona manakwetu mujiki nakuhanjeka namuhela mujiki, komana nashikenaña kukunkulula nami anakudiluka?’ (1 Tim. 5:13) Kubombelahu, bayi tukojeja akaKristu ajiki adimoneña nawu akweti kukala indi kwiji amukunkulwayi muloña hohu wakwila hiyasumbula hela kusumbukaku. Manakwetu Hans ashimunawu hakusambila, wahosheli nindi: “Amanakwetu niahela amakwawu ahoshaña nawu, ‘Muloñadi chiwabulila kusumbula? Wunakuli.’ Nhoshelu yamuchidiwu yaleteshaña ajiki kutoñojoka nawu ayisakililaña wanyi nawa yayileteshaña kufwila kwiñila muwulu swayi henohu kanda adiloñeshi.” Tukwila chiwahi nankashi neyi tuwanañahu njila jakuyihamekelamu akaKristu ajiki!—1 Tes. 5:11.

15. (a) Kwesekeja nachishina chekala haARoma 15:​2, chumanyi chitwatela kutoñojokahu henohu kanda tumukwashi muntu kuwana mukwawu wakudisumbula nindi? (Talenu cheñi mwevulu.)(b) Yumanyi yalema yimwadiza muvidiyo?

15 Indi neyi tunakutoñojoka netu manakwetu kanaña namuhela kanaña neyi adisumbula wulu wawu wakekala wamuzañalu? Bayibolu yatulejaña nawu tulemesheña chatiyañawu akwetu. (Tañenu ARoma 15:2.) Ajiki amavulu akeñaña wanyi antu acheñi kuyikeñela muntu wakudisumbula nindi, nawa twatela kulemesha yitoñojoka yawu. (2 Tes. 3:11) Amakwawu anateli kukeña nawu tuyikwashiku, ilaña bayi tushikena kwila mwenimu chakadi kutulejaku. e (Yish. 3:27) Ajiki amakwawu akeñaña wanyi kuyihoshelaku. Lydia, muhela mujiki wakuGermanyi, wahosheli nindi: “Munateli kumutambika manakwetu nimuhela kwinza hezanvu hadi antu amavulu. Yinkenu mpinji yakuhanjeka mwayedi wawu nawa yilekenu afuukuli awenawu chuma chatela kwilawu.”

Kwikala hezanvu dawantu amavulu kwayikwashaña akaKristu ajiki kwikala nampinji yakudimona nikuhanjeka (Talenu paragilafu 15)


16. Chumanyi chatela kwanukañawu akaKristu ajiki?

16 Wejima wetu, chili tudi ajiki hela tudi muwulu, tunateli kwikala nachihandilu chamuzañalu nawa chachiwahi! (Mas. 128:1) Dichi neyi munakukeña kusumbula hela kusumbuka ilaña kanda muwani muntu wakudisumbula nindi, twalekenuhu kusha muchima hakumukalakela Yehova. Muhela wejina daSin Yi wakuMacao, wahosheli nindi: “Neyi wesekejaña mpinji yiwakadiluñishaña namwinikweyi muParadisa, wukumona neyi mpinji yiwuchidi mujiki yantesha nankashi. Diluñisheña iyi mpinji nawa yizatisheña chiwahi.” Indi neyi munawani dehi muntu watelela wakudisumbula nindi nawa munatachiki dehi kudiluka? Muchibaaba chinalondelihu, twakadiza yuma yimwatela kwila hampinji yimunakudiluka yikuyikwasha kufuukula chiwahi.

KAMINA 137 Ambanda akwaKristu Ashinshika

a Hakwila mwiluki neyi munadiloñeshi kwiñila muwulu, talenu ha jw.org chibaaba chaCibemba chinakwila nawu “Ulubali 1: Bushe Ninjipekanya Ukutendeka Ukwishishanya?

b MWATALISHA IDI IZU: Muchinu chibaaba nichinalondelihu, izu dakwila nawu “kudiluka” dinakutalisha kumpinji yadilukañawu chiwahi eyala namumbanda kulonda eluki neyi anateleli kudisumbula hela nehi. Mpinji yakudiluka yatachikaña neyi eyala namumbanda adileja nawu adikeña, nawa yatwalekañahu sampu anafuukulihu nawu akudisumbula hela akuleka kudiluka.

c Majina amakwawu anayihimpi.

d Muyisemwa yikwawu, manakwetu diyi wayaña kudi muhela nakumuleja nindi atachiki kudiluka. Hela chochu, chidi hohu chiwahi muhela niyena kuya nakumuwana manakwetu. (Luti 3:​1-13) Neyi munakukeña kwilukilahu nsañu jikwawu, talenu chibaaba chinakwila nawu Young People Ask . . . How Can I Tell Him How I Feel?” muAwake! yaOctober 22, 2004.